OUTOFPAPUA database: Lexicons of the West Papuan language area

‘rejected’; ‘afgekeurd’

‘spinning top, made of bamboo’; ‘bromtol, van bamboe vervaardigd’

‘ko. fowl, capon’; ‘een kapoen’

‘high tide’; ‘pënoeh’; ‘vloed’

‘accord’; ‘menjaga’; ‘accorderen’

‘act of appointment’; ‘acte van aanstelling’

‘phosphorescence at sea’; ‘phosphoerescentie op zee’

‘noise’; ‘larm’

‘you’; ‘gij’

‘pin’; ‘speld’

‘inhabitants of mountainous areas of Seram’; ‘bergbewoners van Ceram’

‘slow at’; ‘langzaam aan’

‘oldest of kapala-kapala dati on Seram’; ‘toewan negori’; ‘oudste der kapala-kapala dati op Ceram’

‘basket, braided from loleba, in the form of two funnels on top of each other, the upper open and the lower open, used to catch small fish’; ‘een korfje, gevlochten van loleba, in den vorm van twee trechters op elkaar, waarvan de bovenste open en de onderste gesloten is, gebruikt om kleine visch te vangen’

‘voodoo whereby when a person is angry at someone, he makes a doll from gaba-gaba in the form of his enemy and shoots at that doll or puts it to it, believing that the enemy will now get sick’; ‘wanneer de inlander op iemand gebeten is, dan maakt hij eene pop van gaba-gaba, die eenigzins de gedaante heeft van zijn vijand en schiet op die pop of steekt er naar. Hij gelooft dat die vijand nu ziek zal worden’

‘greenery with which the village is decorated upon the receipt of highly placed persons’; ‘'t groen, waarmede men de negorijen versiert bij den ontvangst van hooggeplaarste personen [jonge klapperbladeren]’

‘child, young child’; ‘kind, jong ana(q)’

‘children, who at the arrival of high-ranking officials in the Moluccas, receive them under the performance of war dancing’; ‘de kinderen, die bij de komst van hooggeplaatste ambtenaren in de Molukken, deze ontvangen onder 't uitvoeren van krijgsdansen’

‘cousin, kin term used by boys to refer to their female cousins that they can marry’; ‘zusters kinderen [meisjes] door hunne neven, deze veroorloven zich over en weer allerlei vrijheden en huwen dikwijls zamen’

‘awkward child’; ‘lastig kind’

‘k.o. wicker’; ‘soort van haft’

‘maybe’; ‘misschien’

‘someone who goes to a party without being invited’; ‘iemand, die, zonder genoodigd te zijn, naar eene partij gaat’

‘it is windy’; ‘het waait hevig’

‘katabatic wind, fall winds, strong downwards rush of wind’; ‘valwind’

‘small round pillow or better said a ring of the roenet kalapa manufactured and put on by women for when they carry something on their heads’; ‘klein rond kussentje of liever een ring van de roenoet kalapa vervaardigd en door de vrouwen op 't hoofd gelegd als zij daarop iets moeten dragen [keko], evenals bij ons de pottevrouwen doen’

‘flying fish’; ‘vliegende visch’

‘interjection signalling reluctance (often used)’; ‘tusschenwerpsel, dat beteekent dat men een tegenzin in iets heeft (wordt dikwijls gebezigd)’

‘watch (corruption of Dutch horloge)’; ‘verbastering van horloge’

‘flat wooden spoon for sago jap to stir and mix’; ‘platte houten lepel om sagoepap om te roeren en aan te mengen’

‘potato’

‘as, has the power of melaininkan’; ‘als, heeft de kracht van melainkan’

‘smoke dry’; ‘in den rook droogen’

‘basket carried by women on the head, woven either from rotan (Haruku) van hahesi or loleba (Saparua and Nusalaut)’; ‘mandje, hetzij van rotan [Haroekoe] van hahesi of loleba [Saparoea en Noesalaoet] gevlochten, dat door vrouwen op her hoofd gedragen wordt’

‘harpoon used to catch turtles’; ‘werplans of harpoen om schildpad te vangen’

‘rinse, wash’; ‘basuh’; ‘spoelen, wasschen’

‘trade, carry out trade’; ‘handeldrijven’

‘have tuberculosis’; ‘de tering hebben’

‘do a collection, collection funds’; ‘eene kollecte doen, gelden inzamelen’

‘hypochondriac, overly sensitive’; ‘hypochondrisch kleinzeerig’

‘pay a visit’; ‘eene bezoekreis maken’

‘inflamed, said for example of a finger with a splinter’; ‘ontstoken, gezegd bijv. van een vinger waar een splinter in geraakt is, ook wel in figuurlijke beteekenis gebruikt’

‘stained’; ‘bevlekt’

‘make a guttural sound, sometimes accompanied by spitting, signaling disgust’; ‘een rogchelend geluid maken, soms vergezeld van spuwen, ten teeken dat men een afkeer van iemand heeft’

‘struggle, break free’; ‘zich losrukken, worstelen’

‘sago meal baked in a sago leaf with finely mashed canarium nuts’; ‘sagoemeel in een sagoeblad gebakken met fijn gestampte kanari’

‘sail up and down with an orembaai’; ‘met een orembaai in triomf ergens voorbij of liever op en neer varen’

‘town hall’; ‘raadhuis’

‘pay a contribution to the hunting guild’; ‘contributie betalen aan de schutterskas’

‘set off fireworks’; ‘vuurwerk afsteken’

‘set off fireworks’; ‘vuurwerk afsteken’

‘tray’; ‘presenteerblad’

‘each other, reciprocal’; ‘elkander, wederkeerig’

‘game in which you kick each other in the calves’; ‘spel waarbij men elkander tegen de kuiten schopt’

‘pass each other’; ‘elkander passeren’

‘border’; ‘grenzen’

‘have quirks’; ‘nukken hebben’

‘have quirks’; ‘nukken hebben’

‘beam’; ‘balk’

‘make life or noise’; ‘leven of rumoer maken’

‘stink, also figuratively’; ‘stinken, ook figuurlijk’

‘present oneself confidently by waving the arms while walking’; ‘zich bij 't loopen een zeker air geven door met de armen te zwaaijen’

‘restless’; ‘geen rust in zijn lijf hebben’

‘restless’; ‘geen rust in zijn lijf hebben’

‘fish species’; ‘vischsoort’

‘k.o. shirt, worn by Christian inhabitants’; ‘baadje, zooals de inlandsche Christenburgers dragen’

‘ko. long round cushion’; ‘rolkussen’

‘beat, measure using a specific seize’; ‘smijten, 't afpassen met eene maat’

‘k.o. weight’; ‘bahra, bahar’; ‘gewigt van 560 A’

‘flat wooden pinang box, in which fisherman store hooks, bait etc’; ‘platte houten pinangdoos, waarin de visscher ook zijn njonjao en matakail bewaart’

‘boss’; ‘toekang’; ‘baas’

‘sweaty’; ‘basoear’; ‘bezweet’

‘sign up, register to marry’; ‘aanteekenen, ondertrouwen’

‘die, for example, of glasses, very filthy, and are covered with dirt’; ‘beduimeld bijv. van glazen, zeer smerig, als met vuil beplakt zijn’

‘tease, mock’; ‘plagen, tergen’

‘boundary stone’; ‘grenssteen’

‘paving stone’; ‘vloersteen, plavuis’

‘free’; ‘vrij’

‘illuminate’; ‘illumineren’

‘task, give so. a task to do something’; ‘belasten, iemand met iets opdragen’

‘sail with the wind’; ‘bij den wind zeilen’

‘play marbles’; ‘knikkeren’

‘have long fingers’; ‘lange vingers hebben’

‘dress’; ‘zich kleeden’

‘I, 1st person singular pronoun’; ‘ik, persoonlijk voornw. enk. 1 persoon’

‘smooth shell used for polishing’; ‘gladde sculp [muis] voor dat doel gebruikt’

‘midwife’; ‘eene vroedvrouw’

‘testicles’; ‘testiculi’

‘make a stir, cause a disturbance’; ‘opschudding maken’

‘consult the omens, see something coming’; ‘de voorteekenen raadplegen, iets te weten komen’

‘polish’; ‘polijsten’

‘short-tempered’; ‘bengis’; ‘opvliegend, van een onaangenaam, lastig humeur zijn’

‘pieces of midrib threaded on a wire, used to chase fish’; ‘stukken gaba-gaba aan een touw geregen, gebruikt om de visch op te jagen’

‘green’; ‘groen’

‘blue’; ‘blaauw’

‘coil like a snake’; ‘kronkelen als van een slang’

‘yaws’; ‘frambosia’

‘large fish species’; ‘groote vischsoort’

‘incantation for a storm at sea’; ‘bezwering van storm op zee’

‘pearl sagu, as it is made in Ambon’; ‘parelsagoe, zooals die te Ambon vervaardigd wordt’

‘buffalo’; ‘buffel’

‘hanging cloth in which one puts a child to sleep’; ‘opgehangen doek, waarin men een kind te slapen legt’

‘toss’; ‘woelen’

‘lunar eclipse’; ‘maansverduistering’

‘k.o. flower’; ‘immortellen soort’

‘ridge of a house or rather the atap, which serves to cover the ridge’; ‘praboengan’; ‘nok van ene huis of liever de atap, die tot dekking van den nok dient’

‘ridge of a house or rather the atap, which serves to cover the ridge’; ‘praboengan’; ‘nok van ene huis of liever de atap, die tot dekking van den nok dient’

‘owl’; ‘uil’

‘owl’; ‘uil’

‘owl’; ‘uil’

‘severe degree of conscientiousness’; ‘hevige graad van scruphuleusheid’

‘fencing, for example, around a flower bed’; ‘hekwerk, bijv. om een bloemperk’

‘bring in disorder, but more used for material things, while warmoes has a more figurative sense’; ‘in wanorde brengen, doch meer gebezigd van stoffelijke zaken, terwijl warmoes een meer figuurlijken zin heeft’

‘mattress’; ‘bultzak, matras’

‘citizens’; ‘burgers’

‘pay a contribution to the hunting guild’; ‘contributie betalen aan de schutterskas’

‘wine bottle’; ‘wijnflesch’

‘dwarf, gnomes of the Ambonese’; ‘dwerg, de kabouters der Ambonezen’

‘groom’; ‘bruidegom’

‘bride’; ‘bruid’

‘bread’

‘cheated lover, but notwithstanding that the object continues of his love with his attentions’; ‘ook wel een bedrogen minnaar, maar die niettegenstaande dat toch 't voorwerp zijner liefde met zijn attenties vervolgt’

‘afterbirth’; ‘nageboorte’

‘row with long paddles’; ‘roeijen met lange riemen’

‘thank you’; ‘tarima kasi’; ‘dank je’

‘dance in a European way in contrast to menari’; ‘dansen op Europeesche wijze in tegenstelling met het menari’

‘become a member’; ‘lidmaat worden’

‘frighten’; ‘verschrikken’

‘make a stir, cause a disturbance’; ‘opschudding maken’

‘taxable parts of a settlement’; ‘bea belasting’; ‘de belastbare elementen in eene negorij’

‘k.o. short paddle?’; ‘panggai’

‘stylish, dignified’; ‘deftig’

‘k.o. bench’; ‘bale-bale’; ‘brits’

‘hiccup’; ‘hij heeft den hik’

‘for something is crooked, probably we are waving’; ‘voor iets dar scheef is, waarschijnlijk ons zwaaijen’

‘singing of pantuns, in contrast to kapata’; ‘badindang’; ‘zingen van pantoens, in 't Maleisch in tegenstelling met 't kapata’

‘jetty built in the sea’; ‘een hoofd in zee uitgebouwd’

‘needle’; ‘djaroem’; ‘naald’

‘Dutch genever’; ‘arak’; ‘Hollandsch genever’

‘giant’; ‘reus’

‘large drag net’; ‘groot treknet’

‘title with which regents and kapala-kapala soa are adressed’; ‘titel waarmede men regenten en kapala-kapala soa vertrouwelijk aanspreekt’

‘unmarried girl’; ‘ongehuwd meisje’

‘unpaid services which unmarried girls carry out for the king's wives, such as fetching water, cooking etc’; ‘onbetaalde diensten genoemd, welke de ongehuwde meisjes, djoedjaro, aan de regentsvrouwen bewijzen, zooals waterhalen, koken, enz’

‘trap to catch wildlife’; ‘strik om wild te vangen’

‘inflamed, said for example of a finger with a splinter’; ‘ontstoken, gezegd bijv. van een vinger waar een splinter in geraakt is, ook wel in figuurlijke beteekenis gebruikt’

‘do a collection, collection funds’; ‘eene kollecte doen, gelden inzamelen’

‘ko. singing or dancing, tune’; ‘zang of danswijze, deuntje’

‘fish sauce’; ‘vischsaus’

‘box’; ‘doosje’

‘incantation that would prevent someone from speaking about something’; ‘bezweringsmiddel, dat iemand beletten zou zijn woord te doen’

‘turn’; ‘draaien’

‘captains of the ana(q)-ana(q) parisi’; ‘aanvoerders of voorvechters der ana(q)-ana(q) parisi’

‘full power’; ‘koewasa’; ‘volmagt’

‘waste of sago palm after the sago meal has been washed out, is given to the pigs’; ‘het merg van den sagoeboom, nadat het sagoemeel er uitgewasschen is, dus de afval bij 't sagoekloppen, ordt aan de varkens gegeven’

‘leader of one the alfur groups’; ‘Alfoersch stamhoofd’

‘small braided box, used for storage of sirih pinang’; ‘kleine gevlochten doos, gebezigd voor berging van sirih pinang’

‘wasteland, wilderness’; ‘woeste grond, de wildernis’

‘venereal disease which - with the exception of the main cities and Seram - does not often occur’; ‘venerisch, welke ziekte hier [de hoofdplaatsen en Ceram uitgezonderd] evenwel niet zeer dikwijls voorkomt’

‘firecracker, flare’; ‘voetzoeker, vuurpijl, alle soort van vuurwerk’

‘spot’; ‘vlek’

‘fist, give a punch’; ‘vuist, een vuistslag geven’

‘distracted or lacking something’; ‘om iets verlegen zijn of aan iets gebrek hebben’

‘notables’; ‘de notabelen’

‘assistant resident inspector’; ‘assistent-resident’

‘square bottle’; ‘vierkelderflesch’

‘flute’; ‘soeling, banse’; ‘fluit’

‘junk, gang’; ‘troep, bende’

‘with power, hard, fierce’; ‘met kracht, hard, hevig’

‘highly important thing’; ‘hoogst gewichtige zaak’

‘fringe’; ‘franje’

‘fresh’; ‘versch’

‘petiole of the sago palm’; ‘bladsteel van den sagoepalm’

‘decent, neat’; ‘deftig, netjes’

‘stutter’; ‘gagap’; ‘stotteren’

‘hook’; ‘gajit’; ‘haak’

‘front gallery’; ‘voorgalerij’

‘easily angered’; ‘haastig gebakerd zijn’

‘curtain, mosquito net’; ‘gordijn, wordt ook voor klamboe gebezigd’

‘esophagus’; ‘slokdarm’

‘lustful’; ‘belust’

‘bucket to store sago weather’; ‘emmer om sagoeweer in te bewaren’

‘fish species with large bulging eyes’; ‘vischsoort met groote uitpuilende oogen’

‘course’; ‘grof’

‘threaten, for example with a stick’; ‘dreigen, bijv. met een stok’

‘two sticks with which papeda is scooped up’; ‘twee stokjes waarmede de papeda al roerende wordt opgeschept’

‘bible reading held on Friday’; ‘bijbellezing in den regel Vrijdags door den meester gehouden’

‘pinch’; ‘knellen’

‘grow’; ‘groeijen’

‘healthy’; ‘gezond’

‘large drag net’; ‘groot treknet’

‘bird of prey, harrier’; ‘roofvogel, kiekendief’

‘love potion or charm’; ‘liefdedrank of toovermiddel’

‘raft made of gaba-gaba’; ‘vlot van gaba-gaba’

‘white threads, which are taken from the bark of the banana tree and that serve to bind the noenai to the hook’; ‘witte draadjes, die men van den bast van den pisangboom verkrijgt en die dienen om de noenai aan den haak te binden’

‘greedy’; ‘gulzig, ook wel voor inhalig’

‘small fish often used as bait’; ‘kleine vischjes dikwijls als aas gebezigd’

‘split sagu tree, after being stripped of the marrow’; ‘aldus wordt de gespleten sagoeboom genoemd, nadat hij van het merg is ontdaan’

‘triangle’; ‘triangel’

‘poetry’; ‘karang pantoen’; ‘dichten’

‘is said of something that is still uncertain, but used in warning’; ‘agah?’; ‘wordt gezegd van iets dat nog onzeker is, maar in waarschuwenden zin gebruikt’

‘Mimis is never used’; ‘mimis wordt nooit gebruikt’

‘carrying stick’; ‘een draagstok’

‘outer skin of the gaba-gaba’; ‘de buitenste schil van de gaba-gaba’

‘fiery, horny’; ‘vurig, geil’

‘hook’; ‘haak’

‘treat’; ‘behandelen’

‘harmonica, which is found in almost all native houses’; ‘harmonica, die reeds in bijna alle inlandsche huizen gevonden wordt’

‘row following the coast’; ‘langs 't strand roeijen [de kust volgen]’

‘very angry’; ‘zeer boos’

‘heart that is full of sadness or empathy’; ‘een hart, dat vol is van droefenis of overloopt’

‘probably from gewaterd’; ‘waarschijnlijk afgeleid van gewaterd’

‘small round fish’; ‘kleine ronde vischfuik’

‘illness, covering the whole body with bumps’; ‘ziekte, waarbij het geheele ligchaam met bulten bedekt wordt’

‘pull’; ‘trekken’

‘make a bow’; ‘een buiging maken’

‘breathe’; ‘adem halen’

‘handle’; ‘hengsel’

‘flood’; ‘bandjir’; ‘overstrooming’

‘balance’; ‘balanceren’

‘flat nose’; ‘een platte neus’

‘warcry of the alifuru’; ‘'t krijgsgeschreeuw der Alifoeroe begint aldus’

‘entire firmage is heavily involved’; ‘het geheele uitspansel is zwaar betrokken’

‘drizzle’; ‘motregen’

‘call someone from afar’; ‘iemand uit de verte toeroepen’

‘boast, bluff’; ‘grootspreken, zwetsen, bluffen’

‘fishing rod, fish’; ‘hengelstok, hengelen’

‘speak untruth in a jokey way’; ‘schertsend onwaarheid spreken’

‘voyages in the VOC time that were taken annually around Ceram, to root out clove trees to limit the cultivation of that product and maintain a monopoly in Ambon and for the Oeliasers’; ‘aldus werden de togten genoemd, die in Compagnie's tijd jaarlijks rond Ceram ondernomen werden tot uitroeijing van den nagelboom, ten einde den teelt van dat product in 't belang van 't monopolie tot Ambon en de Oeliasers te beperken’

‘stroll’; ‘pierenwaaijen’

‘said of item of clothing that is too large and is on the body like a bag’; ‘wordt gezegd van een kleedingstuk, dat te groot is en als een zak aan 't lijf zit’

‘wheezy, pant (from fatigue)’; ‘isa’; ‘aamborstig, hijgen van vermoeidheid’

‘return to the mountains’; ‘terugkeeren naar 't gebergte’

‘flying fish’; ‘vliegende visch’

‘fresh fish’; ‘versche vis’

‘If the hook on the cord, by sucking the fish on the bait, is confused’; ‘als de haak aan 't snoer, door 't zuigen van den visch aan 't aas, verward is geraakt’

‘wear something on a rope around the neck’; ‘iets aan een touw om den hals dragen’

‘married women and widows wear a folded kain over her shoulder, which carries the drag this name, and through which they are distinguished from the unmarried girls or djoedjaro’; ‘de gehuwde vrouwen en weduwen dragen een opgevouwen kain over haar schouder, welke de dragt dezen naam draagt, en waardoor zij van de ongehuwde meisjes of djoedjaro onderscheiden zijn’

‘play the violin’; ‘vioolspelen’

‘interjection fy! ba!, indicating disgust’; ‘tjis! tjih!’; ‘tusschenwerpsel fy! ba! afkeer van iets te kennen gevende’

‘rogue’; ‘schurk’

‘kick’; ‘schoppen’

‘rogue’; ‘schurk’

‘muscular’; ‘gespierd’

‘child, young child’; ‘kind, jong ana(q)’

‘choke’; ‘tasangko’; ‘verslikken’

‘shake, turn out, eg from wet linen also dust’; ‘kibas’; ‘uitschudden, uitslaan, bijv. van nat linnen ook afstoffen’

‘sing pantuns in the local language’; ‘zingen van pantoens in de landtaal’

‘chair’; ‘stoel’

‘normal seat without arms’; ‘gewone stoelen zonder armen’

‘carried chair’; ‘draagstoel’

‘shrub with long spindly leaves, red, green and yellow, much is found on fences and in cemeteries’; ‘heester met lange spichtige bladen, rood, groen en geel geschakeerd, wordt veel in paggars en op kerkhoven aangetroffen’

‘catechesis’; ‘catechesatie’

‘sarong’; ‘steeds voor sarong gebruikt’

‘red kind of cloth with speccial pattern, much desired and part of harta in Ceram’; ‘rood lijdwaad van bijzonder patroon zeer door hen gewild en eene rol spelende bij de Ceramsche harta’

‘Makkassarese cloth folded lengthwise, worn by women over their clothes covering the area from breast to hips’; ‘een in de lengte opgevouwen makassaarsche kain, die door de vrouwen over haar kort baadje en sarong los heengeslagen wordt, zoodat dat kleedingstuk van af de borst tot de heupen reikt’

‘back and forth’; ‘heen en weêr’

‘afterbirth’; ‘nageboorte’

‘cockroach’; ‘'t insekt van dien naam’

‘callus’; ‘eeltzweren’

‘role of lower status at the kakian’; ‘lexicographisch prins, mindere dignitaris bij het kakian’

‘mysterious group on Ceram’; ‘'t geheimzinnig verbond op Ceram’

‘small mat that women from the Lease-islands lay on top of their djoewalan’; ‘matje dat op de Oeliasers door de vrouwen over hare djoewalan gelegd wordt’

‘centipede that is phosphorescent and does not bite’; ‘duizendpoot, die phosphoresceert en niet bijt’

‘indifferent about something, not to be lying on it’; ‘onverschillig zijn omtrent iets, zich er niet aan laten gelegen liggen’

‘shark’; ‘haai’

‘bald’; ‘kaal’

‘extracted palm wine’; ‘overgehaalde sagoeweer’

‘clock with a bell-clapper’; ‘klok met klepel’

‘kanari nut stripped of shell’; ‘kanaro van den bolster ontdaan’

‘chance, opportunity’; ‘gelegenheid’

‘do up a button’; ‘een knoop digt maken’

‘chicken or bird that is sacrificed by Muslims together with a goat at the time of boenoh kambing [id alqorban]’; ‘de duif of kip, die bij 't boenoh kambing [id alqorban] der Slammen te zamen met de geit geslacht wordt’

‘Chinese shoes’; ‘Chineesche muilen’

‘cut off’; ‘afsnijden’

‘do a collection, collection funds’; ‘eene kollecte doen, gelden inzamelen’

‘slow-witted’; ‘traag van begrip’

‘sing pantuns in the local language’; ‘zingen van pantoens in de landtaal’

‘long hair, as worn by the Seramese’; ‘lang haar zooals de Cerammer draagt’

‘captains of the ana(q)-ana(q) parisi’; ‘aanvoerders of voorvechters der ana(q)-ana(q) parisi’

‘k.o. earring’; ‘niet alleen de bekende oorversierselen’

‘cramp’; ‘kramp’

‘rascal, term of endearment said to small children’; ‘schelmpje, veel tegen kleine kinderen gezegd’

‘kind of round dance at the alifoeroe of the north kiss of ceram [kawa noniali] usual’; ‘soort van rondedans bij de Alifoeroe der Noordkus van Ceram [Kawa Noniali] gebruikelijk’

‘hunt pigs or deer by the light of a bright moon’; ‘bij helderen maneschijn op de loerjagt gaan om varkens of herten te schieten’

‘for greetings’; ‘voor groeten’

‘yield’; ‘overgeven’

‘give as a gift, tip’; ‘niet alleen in den zin van iets cadeau geven, maar ook voor een "fooi"’

‘iman, modim, hatib’; ‘aldus worden in een Mohamedaansche negorij de iman, modim en chatib genoemd’

‘scaly skin disease, ichthyosis’; ‘schubhuidziekte, ichthyosis’

‘said of a lesser man, when one speaks with contempt’; ‘wordt gezegd van den minderen man, doch alleen als men met verachting spreekt’

‘someone of a bad background or who has been in prison’; ‘wordt gezegd van iemand, die van slechte afkomst is of uit de kazerne komt’

‘annoy, bother’; ‘lastig vallen’

‘strong desire for something, crave something’; ‘sterk verlangen naar iets, trek in iets hebben’

‘get sick due to the influence of one or other evil spirit or setan’; ‘ziek worden door invloed van den een of anderen kwaden geest of Setan’

‘nightmare’; ‘nachtmerrie’

‘carry on the head’; ‘op het hoofd dragen’

‘walk arm in arm, carry something under the arm"’; ‘gearmd loopen, ook voor "iets onder den arm dragen"’

‘trousers’; ‘broek’

‘onesie’; ‘een hansop’

‘affected, touched, also in the ordinary meaning of knowing, recognizing’; ‘këna’; ‘getroffen, geraakt, ook in de gewone beteekenis van kennen, herkennen’

‘psalm’; ‘psalmgezang’

‘subordinate indigenous leader, district head’; ‘ondergeschikt inlandsch hoofd, wijkhoofd’

‘cents that relatives of a deceased on the Lease-island put in the village coffers as a way of atonement’; ‘de centen, die op de Oeliasers door de nabestaanden van een' overledene, bij wijze van zoenoffer, in de negorijkas gedaan worden’

‘collective work using one's friends’; ‘als de inlander handen te kort komt bij eenig werk, roept hij zijn vrienden en bekenden om hem behulpzaam te zijn’

‘stretchwest’; ‘rekwest’

‘monkey’; ‘aap’

‘also a swear word, meaning "a monkey on the chain"’; ‘eveneens een scheldwoord, zooveel beteekende als "een aap aan de ketting"’

‘Ambonese swear word (frequently used)’; ‘een triviale Ambonsche verwensching, die veelvuldig gebezigd wordt’

‘ranger’; ‘veldwachter’

‘chatter’; ‘klappervezelen’

‘bare, shaved’; ‘kaal of liever kaalgeschoren’

‘clamp’; ‘klam pintoe’; ‘klamp’

‘echo’; ‘echo’

‘ready’; ‘sadia’; ‘klaar’

‘clarinet’; ‘klarinet’

‘wooden clogs’; ‘houten klompjes’

‘rabbit’; ‘konijn’

‘servant’; ‘knecht’

‘button’; ‘kantjing’; ‘knoop’

‘grunt, grumble’; ‘knorren, brommen’

‘pastries, cookies’; ‘gebak, koekjes’

‘colour’; ‘warna’; ‘kleur’

‘rinse the mouth’; ‘behalve voor "den mond spoelen"’

‘key’; ‘sleutel’

‘cuscus’; ‘Cuscus orientalis’; ‘buidelrat’

‘long grass’; ‘alang-alang’; ‘lang gras’

‘play marbles’; ‘knikkeren’

‘anchovy’; ‘ansjovis’

‘bed’; ‘bed’

‘banana leaf, traveling as plate used’; ‘een stuk pisangblad, op reis als bord gebezigd’

‘kanari nut stripped of shell’; ‘kanaro van den bolster ontdaan’

‘owl’; ‘uil’

‘testicles’; ‘testiculi’

‘harpoon with two, sometimes three barbits like a trident, with which is thrown to fish’; ‘harpoen met twee, soms drie weerhaken als een drietand, waarmede naar visch geworpen wordt’

‘extracted palm wine’; ‘overgehaalde sagoeweer’

‘witness on the side of the bride’; ‘de getuige van de zijde der bruid’

‘command’; ‘kommanderen’

‘investigate something in a very outdated meaning’; ‘iets onderzoeken in zeer uitgebreide beteekenis’

‘kind of fish’; ‘soort visch’

‘witness at a marriage from the groom's side’; ‘getuige bij een huwelijk van de zijde van den man’

‘compliment’

‘brother-in-law, sister-in-law’; ‘zwager, zwagerin’

‘art’; ‘kunst’

‘consistory’

‘hair pin’; ‘haarspeld’

‘sexton’; ‘koster’

‘pull a funny face (lit. screwed up mouth), mouth that droops on one side as a result of the illness called boba’; ‘eigenlijk een vertrokken mond, voor "een scheef gezigt trekken", ook voor een mond, die ten gevolge van boba scheef getrokken is’

‘cross, marker for a border or signature, kajoe krois’; ‘kruis, merkteeken voor een grens of handteekening’

‘k.o. button (kapala rattan) of gold or silver, as the regents wear as a sign of their dignity’; ‘rottingknop (kapala rotan) van goud of zilver, zooals de Regenten dragen als teeken hunner waardigheid’

‘wedding crowns made of paper and papatjeda, which are hung all over the house of the bride at a wedding’; ‘bruidskroontjes van papier en papatjeda vervaardigd, die bij een bruiloft overal in het huis van de bruid worden opgehangen’

‘subordinates whose services a regent can have free of charge’; ‘de onderhoorigen over wier diensten een Regent kosteloos beschikken kan’

‘smear, cover, also for coarse painting’; ‘besmeren, bestrijken, ook voor grof schilderen’

‘flattering requests’; ‘vleijend verzoeken’

‘k.o. song’; ‘zangwijze’

‘cheated lover, but notwithstanding that the object continues of his love with his attentions’; ‘ook wel een bedrogen minnaar, maar die niettegenstaande dat toch 't voorwerp zijner liefde met zijn attenties vervolgt’

‘k.o. rest for pots and pans’; ‘pengalas balangan’

‘fly’; ‘lalat’; ‘vlieg’

‘fish species’; ‘vischsoort’

‘logs on which one pulls a orembaai onto dry land’; ‘rondhouten, waarover men eene orembaai op het drooge trekt’

‘not feel well’; ‘zich niet wel gevoelen’

‘something that is not equal or not level’; ‘iets wat niet gelijk of niet waterpas is’

‘large floor mat from rotan or gaba-gaba’; ‘groote vloermat van rotan of gaba-gaba’

‘ringworm’; ‘een ringworm’

‘give a slap across the face, box the ears of’; ‘tampelin’; ‘een oorveeg geven’

‘noise’; ‘larm’

‘k.o. wood which frequently is found on Ceram’; ‘fijne houtsoort, die op Ceram veelvuldig voorkomt’

‘k.o. swear word, curse’; ‘wordt hier als scheldnaam gebezigd’

‘late’; ‘laat’

‘adverb marking superlative, surpass’; ‘als bijwoord geeft eene overtreffende trap te kennen, ook gebruikt in den zin van overtreffen’

‘iron crowbar’; ‘ijzeren koevoet’

‘song or poem about legendary figure’; ‘heldendicht’

‘k.o. singing’; ‘zangwijze’

‘tired’; ‘vermoeid’

‘auction’; ‘lelang’; ‘vendutie’

‘go over land’; ‘over land gaan’

‘read, grace (said before eating)’; ‘lezen, bidden vóór 't eten’

‘completely, nothing’; ‘volstrekt, hoegenaamd niets’

‘file’; ‘vijl’

‘sago bread’; ‘sagoebroodje’

‘handkerchief’; ‘zakdoek’

‘pleated handkerchief, pinned on the left hip a bride’; ‘geplooide zakdoek, vastgespeld op den linkerheup eener bruid’

‘piece, bunch’; ‘een stuk of een bos’

‘frame of a painting or in carpentry’; ‘lijst van een schilderij of bij timmerwerk’

‘remove, take off’; ‘losmaken’

‘remove, take off’; ‘losmaken’

‘loop with which a fish corner is attached to the line for example’; ‘lus waarmede men bijv een vischhoek aan de lijn vastmaakt’

‘verses or occasional poems, not to be confused with the pantoen pantoen’; ‘versjes of gelegenheidsgedichten, niet te verwarren met de pantoen-pantoen’

‘firebrand, torch, light in general’; ‘obor’; ‘flambauw, fakkel, licht in 't algemeen’

‘give light to, light up’; ‘bijlichten’

‘impotence, someone who is impotent’; ‘tjetje lembe’; ‘impotentia virilis, ook wel gekscherend van iemand, die hieraan lijdt gezegd’

‘stare out, lurk around’; ‘menginte’; ‘beloeren’

‘children's pox’; ‘kinderpokken’

‘probably a corruption of Dutch lokjes, locks of hair’; ‘waarschijnlijk eene verbastering van lokjes, haarlokken’

‘grab, take’; ‘grijpen, pakken’

‘bamboo species which is very thin and has flexible bark, so that it is used for the kinds of purposes for which people in Holland use withy (flexible willow stem), like braiding boxes and mats etc.’; ‘bamboesoort, die zeer dun is en waarvan de schil lenig is, zodat deze gebruikt wordt voor allerlei doeleinden, waarvoor men in Holland teentjes bezigt, zooals het vlechten van doozen, matjes, enz’

‘Dutch fireworks and then with or without the addition of fagëti’; ‘Hollandsch vuurwerk en dan met of zonder toevoeging van fagëti’

‘lead a ship’; ‘loods, loodzen’

‘overwhelm, overworked’; ‘overspannen, overwerkt’

‘attic made of wood’; ‘zolder van hout’

‘midwife’; ‘eene vroedvrouw’

‘dignitary of lesser status at kakian, who maintains order at the parties’; ‘mindere dignitaris bij het kakian, die de orde bij de feesten handhaaft’

‘lower beam in a house, which immediately rests on the foundation or on the ground’; ‘onderste dwarsbalk eener woning, welke onmiddellijk op het fondament of op den grond rust’

‘k.o. canoe with outriggers’; ‘soort prahoe met vlerken’

‘mother, female (of animals)’; ‘moeder, ook voor vrouwtjes van beesten’

‘winged insect of any kind’; ‘ieder gevleugeld insekt’

‘scorpion’; ‘schorpioen’

‘bag for fruits’; ‘beursch voor vruchten’

‘parties that are often held by the young people’; ‘pick nick’; ‘partijtjes, die door de jongelui dikwijls gehouden worden’

‘kakian priest’; ‘kakianpriester’

‘Cuscus orientalis’

‘k.o. game on Ceram in the Christian coastal villages of the south coast’; ‘aldus wordt een spel genoemd, op Ceram in de Christenstrandnegorijen der zuidkust gebruikelijk’

‘round dance by alifoeroe executed around a newly taken head’; ‘rondedans door Alifoeroe uitgevoerd rondom een pas gesneld menschenhoofd’

‘burp (of food, farmer)’; ‘oprispen van eten, boer’

‘brother-in-law [the wife of the brother of N N.'s wife]’; ‘zwagerin [de vrouw van den broeder van N N.'s vrouw]’

‘tramp, homeless person’; ‘landlooper, zwerver’

‘flow, melt, leak’; ‘vloeijen of smelten, maar ook voor lekken’

‘blister, specifically blisters on a burn’; ‘blaar, vooral van brandblaren gebezigd’

‘mother, female (of animals)’; ‘moeder, ook voor vrouwtjes van beesten’

‘ache of an infection’; ‘'t kloppen bij eene ontstekin’

‘mangrove tree’; ‘Rhizophora’; ‘rhisophoren’

‘compete, holding a competition, as sometimes with orembaaijen takes place’; ‘wedijveren, een wedstrijd houden, zooals soms met orembaaijen plaats vindt’

‘mangosteen’; ‘manggistan’; ‘eene bekende vrucht’

‘mangosteen’; ‘manggistan’; ‘eene bekende vrucht’

‘have a lot of crowds’; ‘groote drukte hebben’

‘chicken, bird’; ‘kip of vogel’

‘rooster’; ‘een haan’

‘stroll’; ‘pierenwaaijen’

‘sides of a house’; ‘zijkanten eener woning’

‘axe’; ‘bijl’

‘kakian priest’; ‘kakianpriester’

‘angry’; ‘boos’

‘howl (of a dog), cry (of a cat in heat)’; ‘huilen van een hond of het schreeuwen van eene krolsche kat’

‘mourn loudly’; ‘maratap’; ‘weeklagen’

‘turn (in the spoken language)’; ‘draaijen (in de spreektaal)’

‘servant, office lower than kapala soa’; ‘diender, een ambt lager dan kapala soa’

‘slow-witted’; ‘traag van begrip’

‘hammer’; ‘hamer’

‘messenger of the maowin in the villages’; ‘bode van den maowin in de negorij’

‘paddle, oar’; ‘roeijer, schepper’

‘collective work using one's friends’; ‘als de inlander handen te kort komt bij eenig werk, roept hij zijn vrienden en bekenden om hem behulpzaam te zijn’

‘rumor, open secret’; ‘gerucht, ook gebezigd voor "publiek geheim"’

‘grandly enter a party’; ‘op eene partij zijn "entrée de salon" maken’

‘fiery, sparkling eyes’; ‘vurige, fonkelende oogen’

‘eye infection’; ‘oogontsteking’

‘eclipse’; ‘zonsverduistering’

‘fishhook’; ‘vischhoek’

‘bewitched item placed in the garden to prevent theft’; ‘bezweringsmiddelen in de tuinen en doesoens geplaatst om diefstal tegen te gaan’

‘hold the watch over a dead person’; ‘waken’

‘sign’; ‘voorteeken’

‘infertile (of animals)’; ‘onvruchtbaar van dieren’

‘soft, weak, like dead fish that has not started rotting’; ‘zacht, week, zooals doode nog niet bedorven visch’

‘mother, female (of animals)’; ‘moeder, ook voor vrouwtjes van beesten’

‘aunt’; ‘tante’

‘aunt’; ‘tante’

‘sir, so do mestizos address one another’; ‘mijnheer, aldus tituleren de mestiezen elkander’

‘snore’; ‘menggëroh’; ‘snorken’

‘Madam, title for the women of mestizos and lesser native officials, wife of a thoroughbred European is called njonja’; ‘mevrouw, titel voor de vrouwen van mestiezen en mindere inlandsche ambtenaren, de echtgenote van een volbloed Europeaan heet njonja’

‘flying fox’; ‘kalong’; ‘vliegende hond’

‘ebb’; ‘eb’

‘bricklay’; ‘metselen’

‘affix which indicates a firm confirmation and has the power of "certain"’; ‘affix, dat een stellige bevestiging te kennen geeft en de kracht heeft van "wel zeker"’

‘ordinary primary school’; ‘de gewone lagere school’

‘smoke a pipe’; ‘eene pijp rooken’

‘request entrance’; ‘belet vragen’

‘ant’; ‘semoe(t)’

‘deprivation’; ‘ontijdige bevalling’

‘schoolmaster’; ‘goeroe’; ‘schoolmeester’

‘virginity’; ‘prawan’; ‘maagdom’

‘aunt’; ‘tante’

‘radiant joy (in the face)’; ‘moeka aringan’; ‘van vreugde stralend gezicht’

‘happy expression’; ‘opgeruimd gelaat’

‘small fish trap without bottom’; ‘kleine fuik, zonder bodem’

‘pull a funny face (lit. screwed up mouth), mouth that droops on one side as a result of the illness called boba’; ‘eigenlijk een vertrokken mond, voor "een scheef gezigt trekken", ook voor een mond, die ten gevolge van boba scheef getrokken is’

‘music’; ‘muzijk’

‘yeast’; ‘gist’

‘affix serving to reinforce an order’; ‘affix, dienende om een bevel nog nader te bekrachtigen’

‘deaf and dumb’; ‘doofstom’

‘jasmine’; ‘melati’

‘eel’; ‘aal, paling’

‘convulse (of children when sick)’; ‘tandai’; ‘stuipen van kinderen’

‘good morning’; ‘sian(g) baik’; ‘goeden morgen’

‘beacon, marker’; ‘baken, merkteeken’

‘continuously, straight ahead’; ‘voortdurend, ook regt door’

‘moan, groan due to pain or illness’; ‘kreunen, steunen van pijn of ziekte, van kleine kinderen wordt nele gebruikt’

‘moan, groan due to pain or illness’; ‘kreunen, steunen van pijn of ziekte, van kleine kinderen wordt nele gebruikt’

‘tusks of a wild boar’; ‘slagtanden van een wild zwijn’

‘adze made of bamboo with which the sago is beaten from the split sagoo tree’; ‘dissel van bamboe vervaardigd, waarmee 't merg uit den gespleten sagoeboom geklopt wordt’

‘probably Dutch nu, but used by the Ambonese frequently used as a conjunction, such as it "and then" with us’; ‘waarschijnlijk ons nu, doch door den Ambonees veelvuldig gebruikt als voegwoord, zooals het "en toen" bij ons’

‘silly, naive’; ‘onnoozel’

‘seam’; ‘naad’

‘sperm’; ‘sperma’

‘good evening’; ‘malam baik’; ‘goeden avond’

‘party’; ‘een negorij's feest of een feest, dat de Regent geeft’

‘have a snack without sitting at table’; ‘tusschentijds iets eten zonder de tafel te dekken’

‘neat, but more used in the sense of beautiful’; ‘netjes, doch meer gebruikt in den zin von mooi’

‘crossbeams that attach the outriggers to the canoe’; ‘dwarslatten, waaraan de vlerken eener prahoe zijn vastgebonden’

‘stare at, peer at’; ‘gapen’; ‘aanstaren, turen’

‘unmarried youngsters’; ‘ongehuwde jongelingen’

‘niece’; ‘nicht’

‘spirits of ancestors found in the place named Lei-nitoe’; ‘geesten van voorouders, teruggevonden in den plaatsnaam Lei-nitoe’

‘cruel, harsh, sampling feeling, for example on the teeth when eating sour fruits’; ‘wreed, wrang, zamentrekkend gevoel, bijv. aan de tanden bij 't eten van zure vruchten’

‘fishing line’; ‘vischlijn’

‘juvenile’; ‘jongeling’

‘copper wire at the end of the njimoe, to which the hook is attached’; ‘koperdraad aan het einde der njimoe, waaraan de haak bevestigd wordt’

‘regent's wife’; ‘regentsvrouw’

‘teacher's wife’; ‘meestersvrouwen’

‘bait’; ‘aas’

‘keel of a orembaai boat’; ‘kiel eener orembaai’

‘invitation, invite’; ‘uitnoodiging, invitatie’

‘sago flour baked in a sago leaf’; ‘sagoemeel in een sagoeblad gebakken’

‘big snake with a distinctive patterning, which is considered a delicacy by the Alifuru’; ‘Phython reticulatus’; ‘groote slang van eigenaardige teekening, die door de Alifoeroe als eene lekkernij beschouwd wordt’

‘title of adress with which the Islamic njoras are approached by the lesser man’; ‘titel waarmede de Islamsche njora's worden aangesproken door den minderen man’

‘you, 2nd person singular pronoun’; ‘gij, persoonlijk voornaamw. 2e persoon enk’

‘you, 2nd person singular pronoun’; ‘gij, persoonlijk voornaamw. 2e persoon enk’

‘multicolored kain’; ‘veelkleurige kain’

‘aunt’; ‘tante’

‘stoke (a fire)’; ‘opstoken’

‘call’; ‘roepen’

‘threat’; ‘dreigen’

‘only used by the Oleisasers for a bakol or reverse basket, which has the shape of the rekoe, but is not so high and uses the wooden flat plates [doelan] with merchandise on it. Also used for large rough braided baskets’; ‘dit woordt alleen op de Oleisasers gebruikt voor eene bakol of omgekeerde korf, die de vorm heeft van de rekoe, doch niet zoo hoog is en gebruike wordt om er de houten platte borden [doelan] met koopwaren op uit te stallen. Ook gebruikt voor groote ruw gevlochten manden’

‘uncle’; ‘oom’

‘investigate’; ‘tjari tahoe’; ‘onderzoeken’

‘hush, rock to sleep’; ‘sussen, in slaap wiegen’

‘expenses, costs’; ‘onkosten, uitgaven’

‘useless, no longer of service’; ‘voor iets wat niet meer dienen kan’

‘useless, no longer of service’; ‘voor iets wat niet meer dienen kan’

‘free’; ‘vrij’

‘notables’; ‘de notabelen’

‘albino’; ‘albino’

‘attendant of a corpse’; ‘wakers bij een lijk’

‘tidy man’; ‘opgeruimd mensch’

‘Papuans’

‘table servants, or actually people who, without being actual servants, help with serving’; ‘tafelbedienden, of eigenlijk lieden, die zonder eigenlijke bedienden te zijn, met bedienen helpen’

‘magician’; ‘toovenaars’

‘k.o. vessel, general means of transport in the Moluccas’; ‘'t reeds door verschillende schrijvers beschreven vaartuig, 't algemeene transportmiddel in de Molukken’

‘k.o. vessel, general means of transport in the Moluccas’; ‘'t reeds door verschillende schrijvers beschreven vaartuig, 't algemeene transportmiddel in de Molukken’

‘large Moluccan ship of at least six koijang’; ‘een zeer groote orembaai van 6 koijangs of meer’

‘uncle, mother's brother’; ‘oom, moeders broer’

‘drinking vessel made from the shell of the coconut’; ‘drinknap, van den schil van den kokosnoot’

‘hypochondriac, overly sensitive’; ‘hypochondrisch kleinzeerig’

‘The lower meshes of a fishnet’; ‘de onderste mazen van een vischnet’

‘father, male (of animal)’; ‘bapa, tata’; ‘vader, ook voor mannetjes van beesten’

‘small boat from one piece, without outriggers’; ‘kleine boot uit een stuk, zonder vlerken’

‘said of item of clothing that is too large and is on the body like a bag’; ‘wordt gezegd van een kleedingstuk, dat te groot is en als een zak aan 't lijf zit’

‘civilian clothing, in contrast to a uniform’; ‘burgerkleeding in tegenstelling met eene montering’

‘tired of, have enough of’; ‘iets beu zijn, er genoeg van hebben’

‘palmite, palm cabbage’; ‘palmiet, palmkool’

‘pieces of cork or gaba-gaba, used as floats on a fishnet’; ‘stukken kurk of gaba-gaba, gebruikt voor drijvers aan een vischnet’

‘false, dishonest’; ‘valsch, niet opregt’

‘pleasure, delight’; ‘pleizier, genoegen’

‘katabatic wind, fall winds, strong downwards rush of wind’; ‘valwind’

‘taboo, strictly forbidden’; ‘iets wat streng verboden is [Alfoersch gebruikt], 't taboe van Polynesië’

‘cut back the koesoe-koesoe grass with a long machete, flatten grass with a piece of wood, [as, among other things, takes place in Banda]’; ‘met een parang het lange gras koesoe-koesoe afmaaijen, of ook wel het met een stuk hout plat slaan, [zooals o.a. te Banda plaats vindt]’

‘(figuratively) try to persuade someone through gifts’; ‘(in figuurlijken zin) iemand door geschenken tot iets trachten over te halen’

‘steal frequently, kleptomanic’; ‘lange vingers hebben’

‘marriage gift from various gold or silver rings consisting of the family of the bride, separated from the ordinary wedding gift or harta’; ‘eene huwelijksgift uit verscheidene gouden of zilveren ringen bestaande, die aan de familie der bruid gegeven moet worden, afgescheiden van de gewone huwelijksgift of harta’

‘jealous’; ‘heeft de beteekenis van jaloersch en is er zeer zeker eene verbastering van’

‘provincial inspector’; ‘bepaaldelijk kontroleur’

‘row with short paddles or pangaai’; ‘pangajoeh’; ‘scheppen met korte riemen of pangaaien’

‘membership’; ‘lidmaatschap’

‘k.o. small bat’; ‘kleine vledermuis’

‘file teeth, done with a hard plates of stones’; ‘afvijlen of liever "gelijk maken" der tanden, hetgeen met een platten harden steen geschiedt’

‘follow quickly on from, hasty, hunted’; ‘snel opvolgend, haastig, gejaagd’

‘sago pap’; ‘sagoepap’

‘cucumber’; ‘komkommer’

‘to, towards’; ‘in plaats van pada of kepada’

‘said as a joke of a pregnant woman’; ‘schertsend gezegd van eene zwangere vrouw’

‘lane’; ‘baanhoer’

‘bad woman’; ‘slecht vrouwspersoon’

‘spokesperson, attorney’; ‘rekwestenmaker, woordvoerder, procureur’

‘lie’; ‘liegen’

‘spell used to detect theft’; ‘toovermiddel om diefstal op te sporen’

‘leave, permit, permission’; ‘verlof, vergunning, permissie’

‘false, dishonest’; ‘valsch, niet opregt’

‘delay’; ‘uitstel’

‘shallow place in the middle of the sea’; ‘ondiepe plaats midden in zee’

‘visit, pay a visit’; ‘bezoeken, een visite maken’

‘dislike, not enjoy’; ‘hekel hebben aan iets, tegenstaan’

‘hurry, in haste’; ‘haastig zijn’

‘watermelon’; ‘samangka’; ‘watermeloen’

‘arrange, place in a row’; ‘ordenen, op eene rij plaatsen’

‘crude bag made of dyed or tacked linen or tarpaulin, in which the local peoples keep their things for hunting’; ‘ruwe patroontasch, van geverwd of geteerd linnen of zeildoek gemaakt, waarin de inlander zijne jagtbenoodigdheden bergt’

‘dawdle, linger, joke’; ‘talmen, treuzelen, ook voor schertsen gebruikt’

‘offensive and defensive bonds which exist between villages’; ‘de of- en defensieve verbonden, die tusschen de negorijen onderling bestaan’

‘hide, cover, shelter’; ‘verbergen, bedekken ook soms voor beschutten’

‘used the wedding to prevent bride and groom from passing through and not to pass them, then after copper money has been scattered’; ‘gebruik bij huwelijk om bruid en bruidegom den doorgang te beletten en hen niet, dan nadat kopergeld is uitgestrooid, te laten passeren’

‘encourage’; ‘omsingelen’

‘floating cloud’; ‘drijvende wolk’

‘cholera’; ‘cholera morbus’

‘wanderer, traveller’; ‘zwerveling, landlooper’

‘make an inspection trip’; ‘eene inspectiereis maken’

‘highly important thing’; ‘hoogst gewichtige zaak’

‘lie’; ‘liegen’

‘linger’; ‘voor den mal houden’

‘party’; ‘feest’

‘cap’; ‘pet’

‘one play box or organ’; ‘ene speeldoos of orgel’

‘search on the beach for shells or small fish in the evening’; ‘'s avonds aan 't strand schelpen of kleine vischjes zoeken’

‘lurk’; ‘op de loerjagt gaan’

‘go to a party, since every party at the Ambonese runs out of food and drink’; ‘naar eene partij gaan, aangezien ieder feest bij den Ambonees op eten en drinken uitloopt’

‘pil, tablet’; ‘obat pil’

‘heavy stick, club, hit with a stick’; ‘zware stok, knods, met een stok slaan’

‘beam which connects the styles of a home’; ‘dwarshouten, die de stijlen eener woning verbinden’

‘violin’; ‘viool’

‘vat’; ‘vat’

‘4 percent of what the population received under 't Gouvernement monopoly for the nail. Was a burden on the regents, for the lack of which they now have a compensation every year.’; ‘4 percent van hetgeen de bevolking onder 't Gouvernementsmonopolie voor de nagelen ontving. Was eene belasting door de Regenten genoten, voor 't gemis waarvan zij thans jaarlijks eene schadeloosstelling erlangen.’

‘mud’; ‘modder’

‘victory’; ‘viktori’

‘tease, but in the sense of persisting something, urgent requests’; ‘plagen, maar in den zin van ergens om aanhouden, dringend verzoeken’

‘plaster’; ‘bepleisteren’

‘junk, gang’; ‘troep, bende’

‘edible clay’; ‘eetbare klei’

‘edible clay’; ‘eetbare klei’

‘writhe, wiggle’; ‘woelen’

‘pick up, collect’; ‘poengoet’; ‘oprapen, inzamelen’

‘ko. fish’; ‘Engraulis browinii, Bleeker’; ‘zeer vischjes’

‘lie, speak untruthfully’; ‘parlente onwaarheid spreken’

‘speaking untruth (lit. his words twist)’; ‘onwaarheid spreken, eigenlijk "zijne woorden verdraaijen’

‘flowers made from päpatjeda, which decorate a wedding dic [boenga lilin]’; ‘gemaakte bloemen van päpatjeda, die een bruiloftsdisch versieren [boenga lilin]’

‘dawdle, linger’; ‘talmen, treuzelen’

‘twilight’; ‘avondschemering’

‘magic arts’; ‘tooverkunsten’

‘embrace’; ‘pëloq’; ‘omhelzen’

‘aim, direct towards’; ‘mikken, rigten’

‘point the prow of a ship in a particular direction’; ‘den steven rigten’

‘garden shed’; ‘tuinhuisje’

‘vagina’; ‘pudendum muliebre’

‘laxative’; ‘laxans’

‘police officer’; ‘politiedienaar’

‘letters’; ‘brievenpost’

‘leper’; ‘leproos’

‘kind of canoe with outrigger, but smaller than a mahera’; ‘soort prahoe met vlerken, doch kleiner dan een mahera’

‘pulpit’; ‘prediktstoel’

‘show off’; ‘oppronken’

‘tidy up a bed and decorate for example a bridal bed’; ‘een bed netjes opmaken en versieren bijv. een bruidsbed’

‘upholster a house or setting it up for the receipt of persons’; ‘een huis stofferen of in orde brengen voor de ontvangst van personen’

‘top of a bed’; ‘hemel van een ledikant’

‘pulse’; ‘den pols voelen’

‘very fast’; ‘zeer snel’

‘party’; ‘een negorij's feest of een feest, dat de Regent geeft’

‘trunk of a tree that has no fixed core, such as, for example, the pisang, sagoe etc.’; ‘tronk van een boom, die geen vaste kern heeft, zooals bijv. de pisang, sagoe enz.’

‘solve, guess’; ‘oplossen, raden’

‘solve a mystery’; ‘een raadsel oplossen’

‘solve riddles’; ‘raadsels oplossen’

‘seat of a chair with rattan basketry’; ‘het matten van een stoel met vlechtwerk van rotan’

‘long hair, as worn by the Seramese’; ‘lang haar zooals de Cerammer draagt’

‘curly hair, confused’; ‘verward’

‘rape’; ‘dat in 't Maleisch "rooven" beteekent, wordt hier ook gebezigd in den zin van "verkrachten", rampas parampoewan’

‘residue left after cooking coconut oil’; ‘droesem, die bij 't kooken van klapperolie achterblijft’

‘large drag net’; ‘groot treknet’

‘count, give attention or respect’; ‘tellen, ook gebruikt in den zin van "eerbied of achting toedragen"’

‘long basket, sometimes four feet long, braided from hahesi to kanari, kamiri or bintangor-fruits’; ‘een lange korf, soms vier voet lang, van hahesi gevlochten om kanari, kamiri of bintangor-vruchten in te bewaren’

‘test’; ‘beproeven’

‘pig den’; ‘het leger van een wild zwijn’

‘tongue’; ‘tongval’

‘round ruler [roll]’; ‘ronde liniaal [rol]’

‘fiber of the boy coconut tree’; ‘vezels van den jongen kokosboom’

‘fine moss, which is frequently used with the dawon kasoewari and kadihoe for decorating homes at parties’; ‘fijn mos, dat met de dawon kasoewari en kadihoe veelvuldig gebruikt wordt voor 't versieren van woningen bij feesten’

‘two’; ‘twee’

‘sticky bark from certain tree, which the natives put on fishing lines to make them smooth and strong, used the same way we use wax’; ‘kleverige bast van zekeren boom, dien de inlander bezigt om er zijne vischlijnen mede in te smeren en deze zoodoende glad en sterk te maken. 't Doet dus dezelfde dienst als bij ons de was’

‘pleated women's skirt from chints’; ‘geplooide vrouwenrok van chits’

‘overseers of the governments sago swamps, also used for "strolling around"’; ‘wachters in de Gouvernements sagoedoesoens, ook gebezigd voor "rondslenteren''’

‘very small shrimp from which sambal is made’; ‘mikroskopisch kleine garnalen, waarvan de inlander sambal maakt’

‘k.o. large canoe used for fishing for tuna’; ‘groote prahoe, gebruikt bij de tjakalangvisscherij’

‘barge’; ‘rustbank’

‘drought, sandbar’; ‘droogte, zandplaat’

‘shed’; ‘loods’

‘party shed’; ‘feestloods’

‘shelter on a orambaai’; ‘orembaailoods’

‘palm wine’; ‘palmwijn of sagoeweer’

‘purified palm wine’; ‘gezuiverde sagoeweer’

‘purified palm wine’; ‘gezuiverde sagoeweer’

‘sago bread’; ‘sagoebroodje’

‘process sago and share half of the proceeds with the owner of the tree’; ‘sagoekloppen en de helft van den opbrengst met den eigenaar van den boom deelen’

‘midrib of sago palm leaf, used as rinsing trough for the processing of sago’; ‘bladschede van den sagoeboom, gebruikt om er het sagoemerg met water in te kneden’

‘narrow long shield with shells occupied, used by the alifoeroe’; ‘smal lang schild met schelpen bezet, door de Alifoeroe gebruikt’

‘child who is retarded in growth’; ‘wordt gezegd van een kind, dat achterlijk is in den groei’

‘dry coconut leaf which as a rule is bound to the trees, sign that sasi has been put on’; ‘het droog klapperblad, dat in den regel om de boomen gebonden wordt, ten teeken dat er sasi op is gelegd’

‘pour’; ‘inschenken’

‘handful, as much as one can take with one hand, as well as satjoebi(t), a little, or so much one can hold between two fingers’; ‘een handvol, zooveel men met eene hand kan pakken, evenals satjoebi(t), een beetje, of zooveel men tusschen twee vingers kan houden’

‘on the forecourt of an orem bay, another unloading life is provided with carving, which piece of wood is now called sämaagera’; ‘op de voorplecht eener orembaai wordt nog een lossensteven aangebragt met snijwerk voorzien, dat stuk hout nu wordt sämagera genoemd’

‘pants, in the absence of a band, like a sarong to attach the medium’; ‘de broek, bij gebreke van een band, als een sarong om 't middel vastmaken’

‘measles, harpoon with various barbits, to harpoon the Ikan Antoni’; ‘behalve voor "mazelen" zooals elders, ook gebezigd voor eene werplans met verscheidene weerhaken, om de ikan antoni te harpoeneren’

‘so for a moment, soon’; ‘zoo even, straks’

‘vessel as an orem bay, but some other shape’; ‘vaartuig als eene orembaai, doch eenigzîns anders van vorm’

‘ban on picking fruits’; ‘verbod op 't plukken van vruchten gelegd’

‘you, 2nd person singular pronoun’; ‘gij, persoonlijk voornaamw. 2e persoon enk’

‘tasty, pleasant’; ‘smakelijk, aangenaam’

‘seal’; ‘zegel’

‘pray with a corpse, whether in the house or in the cemetery [blessing]’; ‘gebed doen bij een lijk, hetzij in huis of op het kerkhof [zegenen]’

‘silk’; ‘zijde’

‘in whole’; ‘geheel en al’

‘outrigger of a prahoe’; ‘vlerken eener prahoe’

‘no, not’; ‘tiada, trada’; ‘neen, niet’

‘fast, constantly’; ‘snel, ook voortdurend’

‘method of fishing whereby if a lot of fish has gathered in a sero [seroek], then a bamboo mat is braided along the inner wall of the sero lânte and then slowly rolled up, so that all the fish are held in the mat’; ‘wanneer zich veel visch in een sero [seroek] verzameld heeft, dan wordt langs den binnenwand der sero een van bamboe gevlochten lânte opgezet en deze dan langzaam opgerold, zoodat al de aanwezîge visch zich dan in de plooijen van de mat bevindt’

‘ko. cigar’; ‘een manilla-cigaar’

‘word used instead of rekoe in Ambon’; ‘'t woord wordt in plaats van rekoe op Ambon gebruikt’

‘method of fishing by means of a cord strung to coconut leaves hela sëroki’; ‘wijze van visschen door middel van aan een snoer geregen klapperbladeren hela sëroki’

‘thick copper wire’; ‘dik koperdraad’

‘land wind’; ‘landwind’

‘limb’; ‘lidmaat’

‘funnel-shaped barrel to collect water, gagona’; ‘trechtervormig vat om water te scheppen, gagona’

‘bury’; ‘hier ook gebruikt in de beteekenis van "begraven"’

‘sago flour with grated coconut baked into a cake in a pan’; ‘sagoemeel met geraspte klapper in een pan gebakken tot een koek’

‘interjection, ah!, woe!’; ‘tusschenwerpsel, ach!, wee!’

‘border’; ‘grens’

‘stuff in, insert’; ‘instoppen’

‘find out something in a devious way’; ‘iets op eene slinksche manier te weten komen’

‘caulk a boat’; ‘breeuwen’

‘stingy’; ‘gierig’

‘plane’; ‘schaaf’

‘hinge’; ‘scharnier’

‘painting’; ‘schilderij’

‘squint’; ‘scheel’

‘gifts awarded annually to the regents, set up due to the abolition of the orangkaja celebration that was held annually after the end of the hongi’; ‘de geschenken in lijnwaden, die aan de Regenten jaarlijks worden uitgereikt. Zij werden ingesteld bij de afschaffing van het orangkajafeest, dat in oude tijden jaarlijks na afloop der hongi gegeven werd’

‘scheet’

‘screen’; ‘schutzel, scherm’

‘kick’; ‘schoppen’

‘rogue’; ‘schurk’

‘glass that goes on a lamp’; ‘lampeflas’

‘k.o. floral dish that is important for the Seramese, together with the pingang batoe’; ‘ruwe gebloemde schotel, die met de pingang batoe eene groote rol speelt in de Ceramsche harta’

‘screw’; ‘schroef’

‘screwdriver’; ‘schroevendraaijer’

‘suddenly’; ‘in eens’

‘bad’; ‘slecht’

‘fool oneself’; ‘zich verslingeren’

‘drag over the ground’; ‘over den grond slepen’

‘wrong, bad’; ‘verkeerd, slecht’

‘swing’; ‘slingeren’

‘broke’; ‘brak’

‘key lock’; ‘slot’

‘smuggle’; ‘smokkelen’

‘k.o. bird’; ‘masarikoe’; ‘snip’

‘neighbourhood’; ‘wijk’

‘monitor lizard’; ‘leguaan’

‘already members’; ‘reeds lidmaat zijn’

‘stick with a point that is put in the ground to support young plants’; ‘stokje met een punt, dat men in den grond zet, om jonge planten te stutten’

‘we are even, we do not owe each other anymore, we no longer have anything to blame each other for’; ‘'t is reeds quitance, wij zijn elkanders niets meer schuldig, ook wel wij hebben elkander niets meer te verwijten’

‘sweaty’; ‘basoear’; ‘bezweet’

‘caltrop’; ‘voetangel’

‘act of appointment’; ‘acte van aanstelling’

‘petition, request’; ‘mintahan’; ‘verzoekschrift’

‘sister’; ‘zuster’

‘wizard’; ‘toovenaar’

‘lounge’; ‘rustbank’

‘soy’; ‘soja’

‘cocoa, chocolate’; ‘kakao, chocolade’

‘attic made of gaba-gaba or boeloeh’; ‘zolder van gaba-gaba of boeloeh’

‘interjection, much the same as basta! Brisona Là Dessus’; ‘tusschenwerpsel, zooveel beteekenende als Basta! Brisona là dessus’

‘shadow’; ‘schaduw’

‘without’; ‘zonder’

‘spoon’; ‘sendoq’; ‘lepel’

‘sleep’; ‘slapen’

‘Dutch genever’; ‘arak’; ‘Hollandsch genever’

‘white ants’; ‘witte mieren’

‘cross beam in the walls of a house’; ‘dwarsbalk in de omwanding eener woning’

‘cross of wood used in making gamoetoe rope, instrument that the coppersmiths use to pull the copper wire to the required thickness’; ‘kruishout bij 't draaijen van gamoetoe touw, een instrument, dat de koperslagers gebruiken om 't koperdraad tot de vereischte dikte te trekken’

‘rhumatism’; ‘rhumatiek’

‘edema (for example in the legs)’; ‘waterzucht, bijv. in den beenen’

‘k.o. coin’; ‘ringgit’; ‘rijksdaalder’

‘violin player, musician’; ‘speelman, vedelaar’

‘act confidently, arrogant’; ‘stemming kijken, zich een air geven’

‘act confidently, arrogant’; ‘stemming kijken, zich een air geven’

‘muscular’; ‘gespierd’

‘convulse (of children when sick)’; ‘tandai’; ‘stuipen van kinderen’

‘talk, tell’; ‘hier gebruikt in den zin van praten, vertellen’

‘flattering requests’; ‘vleijend verzoeken’

‘coward’; ‘laffe beuzelpraat’

‘talk through the nose’; ‘door den neus praten’

‘heavy-handed, stodgy, ponderous’; ‘zwaar op de hand zijn’

‘wide bale-bale’; ‘een breede bale-bale’

‘pulled tight’; ‘sterk aangespannen’

‘large path, street’; ‘groote weg, straat’

‘argue’; ‘strijden, in den zin van woordenwisselen’

‘streak’; ‘strepen’

‘stront’

‘loops of gamoetoe or rotan at the side of a carrying chair so that the hahalan pandjang are supported’; ‘de lussen van gamoetoe of rotan op zijde aan een draagstoel [kadere pikol] waardoor de hahalan pandjang gestoken worden’

‘weak’; ‘zwak’

‘resound, call out (of orders), blow on a shell’; ‘uitklinken, uitroepen van bevelen, waarbij op een schelp geblazen wordt’

‘greet each other from afar’; ‘elkander uit de verte groeten’

‘basket, with or without sections, called rantang in Makassar, braided of loleba and used to store food’; ‘korf, met of zonder geledingen, op Makassar rantang genoemd, gevlochten van loleba en gebruikt om eetwaren in te bergen’

‘clamped, trapped in a tight place’; ‘djepit’; ‘bekneld naauw’

‘seduction, charming’; ‘verleiding, bekoring’

‘freckle, birthmark, tip of a cigar’; ‘zomersproeten, moedervlekjes, een eindje cigaar’

‘sink’; ‘afzakken’

‘trismus, lockjaw caused by tetanus infection’; ‘mondklem, tetanus’

‘very wrong, confused, overstut’; ‘tra karoewan?’; ‘zeer verkeerd, in de war, overstuut’

‘boast, bluf’; ‘grootspreken, bluffen, eigenlijk "de huid verkoopen voor de beer geschoten is."’

‘frightened, suddenly, all of a sudden’; ‘terkädjoet’; ‘met schrik bevangen, eensklaps, plotseling’

‘dodge, e.g. a punch’; ‘uitwijken, bijv. voor een slag’

‘evaluate’; ‘schatten, taxeren’

‘wash up, become stranded’; ‘aanspoelen, stranden’

‘palisade’; ‘palissaden, eereboog’

‘slip’; ‘tëgalidjoeh?’; ‘uitglijden’

‘cloudy’; ‘troebel’

‘kapala-kapala soa on Seram’; ‘op Ceram de kapala-kapala soa’

‘stroll about’; ‘rondslenteren’

‘drum’; ‘trom’

‘cross, marker for a border or signature, kajoe krois’; ‘kruis, merkteeken voor een grens of handteekening’

‘term or specific time, for example on which the native to his fishing traps or wild strikes [doedeso] should see if he has trapped something’; ‘termijn of bepaald tijdstip, bijv. waarop de inlander naar zijne vischfuiken of wildstrikken [doedeso] moet gaan zien of hij wat gevangen heeft’

‘very tasty fish species’; ‘zeer smakelijke vischsoort’

‘hill’; ‘heuvel’

‘hill’; ‘heuvel’

‘time of day’; ‘tijdstip’

‘cousin, kin term used by boys for their female cousins that they cannot marry’; ‘aldus noemen zusterskinderen [jongens] hunne nichten. Deze mogen onderling niet huwen. Dit is niet passend en zou ongeluk aanbrengen.’

‘finely split loleba used to string atap’; ‘fijn gespleten loleba gebruikt om atap te rijgen’

‘sit crooked or askew on the body, eg sarong, so that this clothing piece drags over the ground’; ‘scheef aan 't lijf zitten, bijv. een sarong, zoodat dit kleedingstuk over den grond sleept’

‘pieces of bark of a palm, which are used as sandals’; ‘stukken schors van de sagoeweerboom, die de inlander zich bij wijze van sandalen onder den voet bindt’

‘worrisome tasks’; ‘beslommering’

‘waddling’; ‘waggelend’

‘father’; ‘vader’

‘well-known musical instrument’; ‘'t bekende muzijkinstrument’

‘celebration, typical of the Oeliasers’; ‘feest op de Oeliasers gebruikelijk’

‘penetrate’; ‘zich indringen’

‘boxes braided of dawon tikar, sometimes with scallops, used to store clothing pieces. They are mostly manufactured on boano and ceream.’; ‘doozen, gevlochten van dawon tikar, soms met schulpen bezet, gebruikt om kleedingstukken in te bewaren. Zij worden meest op Boano en Ceream vervaardigd.’

‘sieve to sift sago flour for papeda preparation’; ‘zeef om sagomeel te ziften voor de papedabereiding’

‘paving stone’; ‘vloersteen, plavuis’

‘put something wrapped in a leaf on the fire’; ‘iets in een blad gewikkeld op het vuur zetten’

‘look, see’; ‘kijken, zien’

‘pulled tight’; ‘sterk aangespannen’

‘tease, mock’; ‘plagen, tergen’

‘beat, thud (of the heart)’; ‘kloppen, popelen van het hart’

‘forehead’; ‘voorhoofd’

‘bite (of a snake), peck (of a bird)’; ‘bijten van een slang, pikken van vogels’

‘lie down’; ‘niet slapen maar liggen’

‘drum which is open at the bottom, as a rule stretched with a deer skin, is always beaten in the same one-tone manner with one stick’; ‘trom van onderen open, in den regel bespannen met een hertevel, wordt met één stok altijd op dezelfde eentoonige wijze geslagen’

‘tap palm wine from the tree’; ‘tijferen van den sagoeweer’

‘odd custom at a wedding ceremony’; ‘zonderling gebruik bij huwelijk’

‘uncle (on mother's side)’; ‘oom van moederzijde’

‘in one row’; ‘op eene rij’

‘ugly, dirty’; ‘leelijk, vies’

‘danse, of costumed people’; ‘dansen van gekostumeerden’

‘ko. tuna’; ‘Thynnus pelamys’; ‘soort tonijn of boniet’

‘k.o. native war dance, pacing of an angry person’; ‘Alfoersche krijgsdans, 't heen en weêr loopen van iemand, die zich driftig maakt of plat uitgedrukt "op zijn poot speelt"’

‘said of something that is still immature or only half ripe’; ‘wordt gezegd van iets wat nog onvolwassen of slechts half rijp is’

‘synonym of neka-neka’; ‘neka-neka’; ‘synoniem van neka-neka’

‘hat, cap’; ‘hoed of pet’

‘high hat’; ‘een hooge hoed’

‘tricorn from the Compagnie tiem, still worn by a few’; ‘driekantige steek uit Compagnie's tijd, nog door enkelen gebruikt’

‘handsome, sketched’; ‘tjepat, tjardiq’; ‘knap, geschickt’

‘devour, eat’; ‘verslinden, vreten’

‘clove’; ‘kruidnagel’

‘k.o. clove’; ‘moernagel’

‘ripe clove seed’; ‘moernagel’

‘belt made of beaten tree bark, main clothing piece of the alifoeroe, both of men and women’; ‘gordel van geklopte boomschors vervaardigd, 't voornaamste kleedingstuk der Alifoeroe, zoowel van mannen als vrouwen’

‘puzzle’; ‘raadsel’

‘Spanish pepper’; ‘lomboq’; ‘Spaansche peper’

‘k.o. chilli’; ‘lomboq setan’

‘measurement, containing ± half kati, pipe’; ‘eene mat, inhoudende ± een half kati, pijp’

‘undershirt, corset’; ‘onderbaadje of korset’

‘dip in’; ‘tjëloep’; ‘indoopen, indompelen’

‘sugarcane’; ‘tëboe’; ‘suikerriet’

‘sugarcane’; ‘tëboe’; ‘suikerriet’

‘trunk of a tree, but of a tree with a fixed core vide rahan]’; ‘tronk van een boom, maar van een boom met eene vaste kern [vide rahan]’