OUTOFPAPUA database: Lexicons of the West Papuan language area

Fortgens (1921a): Taliabu

Original citation: Fortgens, J. 1921. Bijdrage tot de kennis van het Sobojo (eiland Taliabo, Soela-groep). ’s-Gravenhage: Nijhoff.
Notes on this source: edited by Maria Zielenbach

Search entries

Total entries: 1444
Headword IPA Glosses
abaiᶜabaiʔ

‘snare to catch birds’; ‘een strik om vogels te vangen’

adatadat

‘customary norms’; ‘gewoonterecht’

adeade

‘chin’; ‘kin’

afoeafu

‘ash’; ‘asch’

afoerioeinafuriuin

‘fireplace’; ‘vuurhaard’

agoaɡo

‘send, command, order’; ‘zenden, opdragen, bevelen’

ahiahi

‘ray’; ‘rog’

ajongajoŋ

‘charcoal’; ‘houtskool’

akalakal

‘deny’; ‘ontkennen’

akoeaku

pers pron. ‘1st person singular, I, 1s’; ‘1ᵉ ps. enk., ik, 1s’

alaala

‘get, take’; ‘halen, nemen’

alangalaŋ

‘universe’; ‘heelal’

aloesalus

‘fine’; ‘fijn’

ana'anaʔ

‘child’; ‘kind’

ana' mei pendaanaʔ mei peⁿda

‘twins’; ‘tweelingen’

aneane

‘serves as a demonstrative pronoun in stories’; ‘doet dienst in verhalen als aanw. vnw.’

anginaŋin

‘ocean current’; ‘stroom in zee’

anoeanu

‘certain’; ‘'n zekere, NN.’

aoesahaausaha

‘amulet’; ‘amulet’

arababoearababu

‘one-stringed violin’; ‘eensnarige viool’

asainasain

‘continuation’; ‘bij voortduring’

asease

‘iron’; ‘ijzer’

asoeasu

‘dog’; ‘hond’

asoentoemaasuⁿtuma

‘dog flee’; ‘hondenvloo’

atawaatawa

‘or’; ‘of’

ateate

‘liver’; ‘lever’

atiati

‘give’; ‘geven’

atoato

‘roofing’; ‘dakbedekking’

babababa

‘beat (laundry), of a whirlabout with a rope, etc.’; ‘slaan (van waschgoed), van een tol met een touw enz’

baba'babaʔ

‘hairnet made from the arengpalm, rope made from the arengpalm’; ‘haarnet van den arenpalm, het daaruit gedraaide touw’

bada'badaʔ

‘boil’; ‘steenpuist’

badadangbadadaŋ

‘clear of water’; ‘helder van water’

badasibadasi

‘make up after a fight’; ‘het weer goed met elkaar maken na ruzie’

bafoengbafuŋ

‘break, breaking of ceramics’; ‘breken, stukgaan van aardewerk’

bafooebafou

1. ‘kiss back and forth, kiss each other’; ‘over en weer kussen, elkaar kussen’

2. ‘smell (in positive sense)’; ‘reuk (in gunstigen zin)’

bagagilaiᶜbaɡaɡilaiʔ

‘shining, glimmering, sparkling’; ‘glanzend, glimmend, schitterend’

bagangbaɡaŋ

‘molar’; ‘kies’

bagasa'baɡasaʔ

‘red’; ‘rood’

bagoetoebaɡutu

‘live as enemies, hostile’; ‘in vijandschap leven, vijandig zijn’

bahafoeibahafui

‘prune shrubberies’; ‘struikgewas afkappen’

bahamo'bahamoʔ

‘covered in small wounds, pimples’; ‘met kleine wondjes, puistjes, bezet zijn’

bahingbahiŋ

‘shrimp’; ‘garnaal’

bahoebahu

‘sago sandwich’; ‘sagobroodje’

bahoebahu

‘sea hibiscus’; ‘Hibiscus tiliaceus’

bahoeoebahuu

‘with holes, with with crevices, hollow’; ‘met gaten, met spleten, hol zijn’

bainbain

‘concerning, regarding’; ‘betreffende, aangaande’

bakaana'bakaanaʔ

‘baren, bevallen’

bakaana'bakaanaʔ

‘give birth (only of humans)’; ‘baren, bevallen (alleen van menschen)’

bakahajongbakahajoŋ

‘cold’; ‘'t koud hebben’

bakahamo'bakahamoʔ

‘itch, scratch’; ‘jeuken, krabben’

bakahita'bakahitaʔ

‘mud’; ‘modder’

bakahosoebakahosu

‘love each other’; ‘houden van elkaar, elkaar liefhebben’

bakalimboengbakaliᵐbuŋ

‘round’; ‘rond zijn’

bakalimboengbakaliᵐbuŋ

‘round’; ‘rond’

bakamalongbakamaloŋ

‘shaded’; ‘beschaduwd’

bakamboelabakaᵐbula

‘white of root vegetables, bready’; ‘wit van aardvruchten, broodig’

bakamoo'bakamooʔ

‘quiet, lonely’; ‘stil, eenzaam’

bakarimpibakariᵐpi

‘oval, oblong, round’; ‘ovaal, langwerpig, rond’

bakasoepa'bakasupaʔ

‘follow each other closely’; ‘elkaar op den voet volgen’

bakasoinbakasoin

‘engaged’; ‘verloofd zijn’

bakasoinbakasoin

‘engaged’; ‘verloofd zijn, trouwbelofte gegeven hebben’

bakatangabakataŋa

‘middle, in the middle, between’; ‘midden, te midden, tusschenin’

bakatanga-tangabakataŋa-taŋa

‘mediocre, not big, not small’; ‘middelmatig, niet groot, niet klein’

bakatingbakatiŋ

‘dried’; ‘opgedroogd’

bakempangbakeᵐpaŋ

‘covered in wounds’; ‘met wonden behept zijn’

bakoebaku

‘sago biscuit, sago bread’; ‘sagokoek, sagobroodje’

bakoebabakuba

‘formication’; ‘slaap (mierenkriewel)’

bakohoebakohu

‘elkaar vuil maken’

bakomba'bakoᵐbaʔ

‘spotted (of animals)’; ‘gevlekt (van beesten)’

balabala

‘people, subordinates’; ‘volk, onderhoorigen’

balafoebalafu

‘poor eyesight due to old age, nebulous of eyes’; ‘niet goed meer kunnen zien van ouderdom, nevelachtig van oogen’

balaloeabalalua

‘space’; ‘ruimte’

balamoabalamoa

‘yawn’; ‘gapen’

balamoejoeiᶜbalamujuiʔ

‘smooth (of objects)’; ‘glad (van voorwerpen)’

balangaja'balaŋajaʔ

‘light’; ‘licht’

bali-balibali-bali

‘chopsticks for eating sago porridge’; ‘stokjes om sagopap te eten’

balingabaliŋa

‘sit comfortably, easily moveable’; ‘ruim zitten, gemakkelijk beweegbaar’

baloefaiᶜbalufaiʔ

‘jagged (of knives, etc.)’; ‘geschaard (van messen enz.)’

bangoenselibaŋunseli

‘far’; ‘ver’

bantingbaⁿtiŋ

‘ally’; ‘bondgenoot’

bantingbaⁿtiŋ

‘words in metre on the kakonti’; ‘woorden in versmaat op de kakonti’

bapangainbapaŋain

‘branch out’; ‘vertakken’

bapangainbapaŋain

‘branch, split’; ‘vertakken, splitsen’

bapebape

‘lay on, put on’; ‘leggen op, zetten op’

bapengbapeŋ

‘mountain’; ‘berg’

bapoepoengbapupuŋ

‘hit each other back and forth’; ‘elkaar over en weer slaan’

bapoepoengbapupuŋ

‘hit each other’; ‘elkaar slaan’

barabara

‘attic beam’; ‘zolderbalk’

barabara

‘north’; ‘noord’

baraäsainbaraasain

‘forever, continuing, incessant’; ‘altijd, voortdurend, zonder ophouden’

baradosabaradosa

‘sin, harm’; ‘zonde, kwaad doen’

baranibarani

‘brave, dare’; ‘dapper zjin, durven’

baratindingbaratiⁿdiŋ

‘shiver (of cold)’; ‘huiveren (van koude)’

baratoetoe'baratutuʔ

‘cockfighting’; ‘vechten van hanen met elkaar’

baratoetoe'baratutuʔ

‘cockfighting’; ‘vechten van hanen’

baredebarede

‘black’; ‘zwart’

baroeabarua

‘chest’; ‘kist’

baroenggoebaruŋɡu

‘rumbling of thunder’; ‘dondergerommel’

basakodobasakodo

‘dark’; ‘donker’

basamoehibasamuhi

‘later, after’; ‘later, daarna’

basanoedongbasanudoŋ

‘become husband and wife, spouses, marry (of young people)’; ‘echtgenooten van elkaar worden, echtelieden zijn trouwen (van jongelui)’

basanoedongbasanudoŋ

‘become spouses, marry’; ‘echtelieden worden, trouwen’

baṣarabatʃara

‘speak, bring a case to the chiefs’; ‘spreken, een zaak aanbrengen voor de hoofden’

basibibasibi

‘chop at each other back and forth’; ‘elkaar over en weer behakken’

basibibasibi

‘slash back and forth with a machete, slash at each other’; ‘over en weer met een kapmes hakken, elkaar behakken’

basoabasoa

‘mate of animals’; ‘paren van beesten’

basoabasoa

‘mating of humans and animals’; ‘paren van menschen en beesten’

basoebasu

‘big carrier basket, which is used by men when chopping sago with an adze etc.’; ‘groote draagkorf, die door mannen gebruikt wordt bij het sagodisselen enz.’

batananongbatananoŋ

‘busy planting crops’; ‘bezig zijn met gewassen aan te planten’

batananongbatananoŋ

‘garden, make an agricultural field’; ‘bezig zijn met tuinen, een akker maken’

batanika'batanikaʔ

‘ask each other back and forth’; ‘elkaar over en weer vragen’

batanika'batanikaʔ

‘ask each other back and forth’; ‘over en weer elkaar vragen’

batararibatarari

‘sit across from each other, stand across from each other’; ‘tegenover elkaar zitten, tegenover elkaar staan’

bateraibaterai

‘burn, scorch’; ‘aanbranden, verzengen’

bati'batiʔ

‘lightning’; ‘bliksem’

batilabatila

‘divide’; ‘verdeelen’

batoeëbatue

‘kind of scoop net’; ‘e.s. schepnet’

bawabawa

‘onion’; ‘ui’

bawangbawaŋ

‘mango’; ‘mangga’

beabea

‘tax’; ‘belasting’

begaibeɡai

‘thus’; ‘dus, aldus’

begoobeɡoo

‘so’; ‘zoo, alzoo’

behangbehaŋ

‘border between two gardens’; ‘grens tusschen twee tuinen’

beleliainbeleliain

‘face’; ‘aangezicht’

belengbeleŋ

‘eye’; ‘oog’

beleng debangbeleŋ debaŋ

‘sleepy, drowsy’; ‘slaperig, zwaar van oogen’

beleng soembainbeleŋ suᵐbain

‘bulging eyes’; ‘uitpuilende oogen’

bemooebemou

‘little, bit’; ‘een weinig, een beetje’

benobeno

‘here’; ‘hier’

besebese

‘just as, like’; ‘evenals, zooals’

besengibeseŋi

‘lazy’; ‘lui’

beseoengbeseuŋ

‘composed of fine pieces’; ‘uit fijne stukjes bestaande’

betebete

‘from above’; ‘van boven’

betebete

‘keladi’; ‘Ternate Colocasia antiquorum Schott’

betedingbetediŋ

‘skinny’; ‘mager’

biabia

‘good, beautiful’; ‘goed, mooi’

bidadaribidadari

‘upper-world, things from the upper-world, nymphs’; ‘bovenwereld, bovenwereldlingen, nimfen’

birabira

‘rice’; ‘rijst’

biroebiru

‘blue’; ‘blauw’

biṣaabitʃaa

‘how? why?’; ‘hoe? waarom?’

biṣaabitʃaa

‘why? how so?’; ‘waarom? hoedanig?’

boainboain

‘shallow of water’; ‘oendiep van water’

bobaboba

‘tree’; ‘een boom’

bobojobobojo

‘tired, exhausted’; ‘moe, afgemat’

bobongoboboŋo

‘idiot’; ‘ideoot’

bobosoboboso

‘prohibited, taboo’; ‘verboden, pamali’

boditobodito

‘accident’; ‘ongeluk, ongeval’

boeabua

‘float’; ‘drijven’

boeboengbubuŋ

‘ridge of the roof’; ‘nok van het dak’

boehibuhi

‘posterior’; ‘achterste’

boekainbukain

‘fall, fall of a tree’; ‘vallen, omvallen van een boom’

boekoebuku

‘book’; ‘boek’

boelefaloebulefalu

‘common wood pigeon’; ‘houtduif’

boelehajabulehaja

‘address for elderly women’; ‘aanspreeknaam voor bejaarde vrouwen’

boelehajabulehaja

‘elderly woman, address of elderly women’; ‘bejaarde vrouw, aanspreeknaam voor bejaarde vrouwen’

boesobuso

‘bracelet, ankle bracelet’; ‘armband, enkelband’

boesoebusu

‘cannot, not be able to, refuse’; ‘niet kunnen, niet in staat zijn, weigeren’

bofobofo

‘from below’; ‘van beneden’

bojangbojaŋ

‘play’; ‘spelen’

bojongbojoŋ

‘Java apple species’; ‘Eugenia malaccensis L.’; ‘djamboesoort’

bokiboki

‘princess’; ‘prinses’

bokohobokoho

‘bark’; ‘blaffen’

bokoibokoi

‘fish species’; ‘ikan lolosi’; ‘e.s. visch’

bokokobokoko

‘just, just so (of time)’; ‘pas, net (van tijd)’

bolingboliŋ

‘other’; ‘ander’

bololojoiᶜbololojoiʔ

‘withered (of plants)’; ‘verwelkt (van planten)’

bolotoebolotu

‘type of water vessel with a round keel’; ‘e.s. vaartuig met ronden kiel’

bomboboᵐbo

‘Kandai-word for moon’; ‘Kandai-woord voor maan’

bonoebonu

‘full, deep’; ‘vol, diep’

bonṣiboⁿtʃi

‘bean, peanut’; ‘boontje, aardnootje’

bosebose

‘paddle, type of paddle’; ‘pagaaien en pagaai’

bosibosi

‘peel’; ‘schillen’

botoebotu

‘auxiliary numeral for days’; ‘hulptelwoord voor dagen’

botoinbotoin

‘bottle’; ‘bottel, flesch \et. Dutch’

botoloebotolu

‘lay eggs’; ‘eieren leggen’

botondobotoⁿdo

‘speak’; ‘spreken’

bototobototo

‘fight, war’; ‘vechten, oorlogen, oorlog’

daangdaaŋ

‘not, no’; ‘niet, neen’

dada-dadadada-dada

‘shake one's body’; ‘met het lichaam schudden’

dadaladadala

‘bamboo braiding, which is also used to make sacrifices to the wonge’; ‘bamboehorde, die ook gebruikt wordt om den wonge te offeren’

dadidadi

‘become, originate, become established, in narrative style: that is, that is to say’; ‘worden, onstaan, tot stand komen, in verhalenden stijl: dat is, dat wil zeggen’

dadisodadiso

‘rice beater’; ‘rijststamper’

dafaiᶜdafaiʔ

‘also, but, yet’; ‘ook, maar, toch’

dagain dopoedaɡain dopu

‘ebb’; ‘eb’

dagingdaɡiŋ

‘beast, animal’; ‘beest, dier’

dahakedahake

‘try’; ‘probeeren’

dahedahe

‘Lila, small canon’; ‘lila, klein kanon’

dahoefoengidahufuŋi

‘conceal, hide objects’; ‘verbergen, verstoppen van voorwerpen’

dajadaja

‘stick in the ground’; ‘in den grond steken’

dakidaki

‘work with an adze, carve wood’; ‘disselen, hout bewerken’

dakiidakii

‘put down askew’; ‘schuin neerzetten’

dakiloedakilu

‘spit, drool’; ‘spuwen, kwijlen’

daladaindaladain

‘idol statue (wooden head)’; ‘afgodsbeeld (houten kop)’

dalaiᶜdalaiʔ

‘pull fruits out of a tree with a hook or a stick’; ‘met een haak of stok vruchten van een boom aftrekken, afhaken’

dalangoindalaŋoin

‘sea, open sea’; ‘zee, het ruime sop’

dalidali

‘hit, strike’; ‘raken, treffen’

daliaindaliain

‘remember’; ‘zich herinneren’

dalodalo

‘find, acquire, lucky, luck’; ‘vinden, verkrijgen, geluk hebben, geluk’

dalodalo

‘word which forms the comparative and the superlative’; ‘woordje tot vorming van den comperatief en superlatief’

damaindamain

‘tongue’; ‘tong’

dampa'daᵐpaʔ

‘walk strongly stooped over’; ‘zeer sterk gebukt, voorover loopen’

dangahadaŋaha

‘look up’; ‘opkijken, naar boven zien’

dangidaŋi

‘weep, cry’; ‘weenen, huilen’

dangkalaindaŋkalain

‘wood type’; ‘Calophyllum plicipes Miq.’; ‘houtsoort’

danongdanoŋ

‘plant’; ‘planten, aanplanten’

daodao

‘brother in law’; ‘zwager’

dapadapa

‘smoke meat and fish’; ‘rooken van vleesch en visch’

dapa doeoiᶜdapa duoiʔ

‘saying which means: to be lucky’; ‘een staande uitdrukking voor: geluk hebben’

dapaiᶜdapaiʔ

‘beat dirty laundry to clean it’; ‘slaan van vuil goed om het uit te wasschen’

dapedape

‘winnow’; ‘wannen’

dapiidapii

‘spit when chewing tobacco’; ‘spuwen met een straal bij het tabakspruimen’

darakajoedarakaju

‘shin’; ‘scheenbeen’

dari'dariʔ

‘pull’; ‘trekken’

datadata

‘carve many small cuts with a machete in bamboo etc., chop off the hair net of the areng palm and coconut palm in this manner’; ‘met de punt van een hakmes kleine, veelvuldige hakjes geven in bamboe enz., het haarnet van den aren- en kokospalm aldus afhakken’

dataidatai

‘poop’; ‘poepen’

datatoenoedatatunu

‘nudge with one's foot’; ‘aanstooten met den voet’

dawaledawale

‘object of veneration, made from pandan’; ‘voorwerp van vereering, gemaakt van pandanus’

debadeba

‘carry in a cloth (e.g. a child) which is worn over the shoulder or on the back’; ‘in een doek dragen (b.v. een kind) over den schouder of op den rug’

dedaoendedaun

‘banana leaves on which food is placed’; ‘pisang- of wokabladeren, waarop het voedsel gelegd wordt’

defadefa

‘command, order’; ‘opdragen, bestellen’

dego-degodeɡo-deɡo

‘couch, sofa bed’; ‘zitbank, slaapbank’

dehaiᶜdehaiʔ

‘place’; ‘plek, plaats’

deledele

‘let off!’; ‘laataf!’

dendangdeⁿdaŋ

‘monetary fine’; ‘geldboete’

dengemokodeŋemoko

‘relative pronoun of place, there’; ‘plaatsbep. vnw. daar’

deoedeu

‘chop wood, chop bamboo’; ‘houtkappen, bamboekappen’

deṣedetʃe

‘hot, contracting’; ‘heet, samentrekkend’

detedete

‘suckle on a breast’; ‘aan de borst zuigen’

didi

prep. ‘with, in’; ‘met, in’

dibadiba

‘cast, throw’; ‘werpen, gooien’

difadifa

‘pee’; ‘pissen’

difoedifu

‘collect, harvest, pick (fruits, to pick manually)’; ‘inzamelen, oogsten, oplezen (van vruchten, met de hand eraf halen)’

diliidilii

‘lurk, look out through a window or a hole’; ‘loeren, uit een raam of door een gat kijken’

dimenadimena

‘earlier’; ‘vroeger’

dimenadimena

‘vroeger’

dinadina

‘day, sun’; ‘dag, zon’

dina atoedina atu

‘yesterday’; ‘gisteren’

ditiditi

‘open, hatch’; ‘opengaan, uitkomen’

ditiditi

‘self’; ‘zelf’

diwadiwa

‘cut open the stomach of fish, pigs, etc.’; ‘buik-opensnijden van visschen, varkens enz.’

djagadʒaɡa

‘guard, beware’; ‘bewaken, oppassen’

djaneladʒanela

‘window’; ‘venster’

djanggodʒaŋɡo

‘beard’; ‘baard’

djaradʒara

‘horse’; ‘paard’

djedjaroedʒedʒaru

‘virgin, young daughter’; ‘maagd, jonge dochter’

djoebidʒubi

‘bow’; ‘boog’

djoemoelaadʒumulaa

‘enumerate, sum of something’; ‘opsommen, som van iets’

djooedʒou

‘gentleman’; ‘heer’

doaindoain

‘hatch, development of the fruit stem (e.g. for bananas)’; ‘uitkomen, ontwikkelen van den vruchtstengel (bv. bij bananen)’

doboedobu

‘sharp of knives’; ‘scherp van messen’

doboedobu

‘soak’; ‘in de week zetten’

dodoengdoduŋ

‘quiet, calm’; ‘stil, rustig’

dodokoedodoku

‘bridge’; ‘brug’

dodopoindodopoin

‘dream’; ‘droom, droomen’

doedoedudu

‘cigarette (rolled from the nipa leaf)’; ‘strootje, sigaret (gerold van nipablad)’

doefa'dufaʔ

‘grunt (of a pig)’; ‘knorren (van een varken)’

doefoedufu

‘only’; ‘slechts’

doefoedufu

‘straight, tight’; ‘recht, strak’

doeinduin

‘carry on one's head’; ‘op het hoofd dragen’

doekaduka

‘buy’; ‘koopen’

doekaduka

‘settle, perch (of birds)’; ‘zich neerzetten, neerstrijken (van vogels)’

doekaindukain

‘handle’; ‘handvat’

doeledule

‘convince, request’; ‘overhalen, verzoeken’

doelo'duloʔ

‘almost’; ‘bijna’

doemaindumain

‘wrap in, wrap’; ‘toeman’; ‘inwikkelen, inpakken’

doeniaaduniaa

‘earth, world’; ‘aarde, wereld’

doenoedunu

‘burn, burn off above a fire (of hairs, feathers, etc.), roast’; ‘verbranden, boven het vuur afbranden (van haren, veeren enz.), poffen’

doeoiᶜduoiʔ

‘sit, stay, live’; ‘zitten, verblijven, wonen’

doepadupa

‘walk on or over something’; ‘ergens bovenoploopen, ergens overheen loopen’

doepadupa

‘walk on, walk over’; ‘bovenoploopen, bovenoverheenloopen’

doesoedusu

‘insert a needle, thread, thorn, pin, etc.’; ‘insteken van een naald, draad, doorn, pen enz.’

doetoe'dutuʔ

‘hit with a fist’; ‘stompen met de vuist’

doetoe'dutuʔ

‘shut, close a door, lid’; ‘afsluiten, dichtdoen van deur, deksel’

dohodoedohodu

‘turn over of pirogues, plates, etc. (with the hollow side down)’; ‘omkeeren van prauwen, borden enz. (met den hollen kant naar beneden)’

doidoi

‘carry something on a stick which two people carry on their shoulders’; ‘iets tusschen twee menschen aan een stok over den schouder dragen’

doindoin

‘fall asleep’; ‘sonoh’; ‘inslapen’

doindoin

‘tree leaf’; ‘boomblad’

dojangdojaŋ

‘hang up’; ‘ophangen’

dokoengdokuŋ

‘feel, fumble in the dark’; ‘tasten, voelen in het donker’

doloedolu

‘bind’; ‘binden’

doloindoloin

‘swallow’; ‘slikken’

dolongdoloŋ

‘braid mats and winnows (one up, one down)’; ‘vlechten van matten en wannen (één op, één neer)’

domingdomiŋ

‘hone, hone a bamboo stem or stick’; ‘puntig maken, aanpunten van een bamboe of stok’

dongoindoŋoin

‘see, look’; ‘zien, kijken’

dopa-dopadopa-dopa

‘kind of antiphonal singing on the beat of drums’; ‘e. s. v. beurtzang op maat van trom en bekken’

dopoedopu

‘go downstream, come from the land side to the sea’; ‘stroomafwaarts gaan, van de landzijde aan zee komen’

dopoedopu

‘reach the sea from the land side’; ‘aan zee aankomen van de landzijde’

dopolodopolo

‘chief (of a village or area)’; ‘hoofd (van een dorp of landstreek)’

dorodoro

‘shove, pull’; ‘schuiven, trekken’

dorobisadorobisa

‘bright red viper with black spots’; ‘een vuurrood addertje met zwarte vlekken’

dosoeindosuin

‘close’; ‘nabij, dichtbij’

dowadowa

‘wade, swim across’; ‘doorwaden, overzwemmen’

dowaiᶜdowaiʔ

‘one such truncated piece, one piece’; ‘één zoo'n afgekapt stuk, één lid’

ebengebeŋ

‘bait (for catching fish)’; ‘aas (voor de vischvangst)’

eloeiᶜeluiʔ

‘areca’; ‘pinang, areek’

eseese

‘rub in, rub off’; ‘insmeeren, afwrijven’

etainetain

‘bad, evil, ugly’; ‘slecht, kwaad, leelijk’

fafoinfafoin

‘upper plain, upper, mainsheet of the sail’; ‘bovenvlakte, bovenste, bovenschoot van het zeil’

fahafaha

‘arm, hand’; ‘arm, hand’

fainfain

‘bird's nest’; ‘vogelnest’

fajafaja

‘say’; ‘zeggen’

fakefake

‘hit (with a length of rattan)’; ‘slaan (met een eind rotan)’

fakofako

‘grasshopper’; ‘sprinkhaan’

falahoinfalahoin

‘rafters, bottom layer’; ‘spanten, onderlaag’

falamodifalamodi

‘lever of the sink (for sago beating)’; ‘heftboom van den spoelbak (van de sagoklopperij)’

falamodifalamodi

‘lever to scoop up rinsing water’; ‘hefboom om spoelwater te scheppen’

fali hajafali haja

‘placenta’; ‘placenta’

falitoehafalituha

‘vriend, companion, guest’; ‘vriend, metgezel, gast’

fandoengfaⁿduŋ

‘intend’; ‘voornemens zijn’

fangoefaŋu

‘pay’; ‘betalen’

farameifaramei

‘behaviour’; ‘gedrag, handelwijze’

fatangfataŋ

‘stem, culm’; ‘stam, halm’

fatofato

‘lie straight, arrange atap’; ‘recht leggen, rangschikken van atap’

feifei

‘do, make, work, execute’; ‘doen, maken, werken, uitvoeren’

fenefene

‘want’; ‘willen’

fia'fiaʔ

‘banana’; ‘banaan’

fia' poesoeinfiaʔ pusuin

‘heart-shaped flower bud of the pisang fruit’; ‘hartvormige bloemknop van de pisangvrucht’

fidoe'fiduʔ

‘snuff’; ‘snuiten’

fikefike

‘open (a doorway)’; ‘opendoen (van een deuropening)’

fikingfikiŋ

‘think, thought’; ‘denken, gedachte’

finefine

‘seed’; ‘fini’; ‘zaad’

finefine

‘woman, female’; ‘vrouw, vrouwelijk’

fine pakakadifine pakakadi

‘prostitute, public woman’; ‘lichtekooi, publieke vrouw’

fisoeinfisuin

‘ulcer’; ‘zweer’

fodifodi

‘jut out, pick out’; ‘uitsteken, uitpeuteren’

foeainfuain

‘fruit’; ‘vrucht’

foedafuda

‘name of a tree, from which foeda (foeja, beaten tree bark) comes’; ‘Celtis sinensis Pers.’; ‘naam van een boom, waarvan de foeda (foeja, geklopte boomschors) komt’

foehifuhi

‘ghost’; ‘spook’

foehofuho

‘star’; ‘ster’

foeifui

‘lucky bamboo, bamboo tube to cook food in’; ‘waterbamboe, bamboekoker om eten in te koken’

foekaiᶜfukaiʔ

‘open’; ‘openen, opendoen’

foekoeinfukuin

‘conductions of bamboo, rattan etc.’; ‘geleidingen van bamboe, rotan enz.’

foekoelali ?fukulali ?

‘switch sword (Mangee language) for: ankle’; ‘wisselwoord (Mangee-taal) voor: enkel’

foela'fulaʔ

‘young (in years)’; ‘jong (van jaren)’

foelainfulain

‘light spots on the skin, skin patches’; ‘lichte plekken op de huid, huidplekken’

foelifuli

‘bunch’; ‘tros’

foeloeinfuluin

‘hair on the skin, feathers’; ‘huidhaar, veeren’

foeloengfuluŋ

‘grass, weeds’; ‘gras, onkruid’

foeoefuu

‘blow’; ‘blazen’

fofainfofain

‘opening, mouth of bamboo, bowl, basket, etc.’; ‘opening, mond van bamboe, kom, korf enz.’

fofoeoefofuu

‘small, edible shellfish’; ‘kleine, eetbare schelpdieren’

fogoainfoɡoain

‘eyebrow’; ‘wenkbrauw’

fogoiᶜfoɡoiʔ

1. ‘forehead’; ‘voorhoofd’

2. werkwoord. ‘nod’; ‘knikken’

fohifohi

‘cut out thin things with a knife’; ‘uitsnijden met een mes van dunne dingen’

fohoefohu

‘new, just now, not long ago’; ‘nieuw, pas, kort geleden’

foinfoin

‘odour, smell (in an unfavorable way)’; ‘lucht, geur (in ongunstigen zin)’

fojafoja

‘crocodile’; ‘krokodil’

fokoiᶜfokoiʔ

‘debt (monetary debt)’; ‘schuld (geldschuld)’

foloifoloi

‘more, very’; ‘meer, zeer’

fomojangfomojaŋ

‘game, toy’; ‘spel, speelgoed’

fooefou

‘sniff, kiss’; ‘snuiven, kussen’

foongfooŋ

‘shoulder’; ‘schouder’

forotainforotain

‘floater, wings of the proa’; ‘uitleggers, vlerken van de prauw’

fotifoti

‘lower leg’; ‘onderbeen’

fotintoekafotiⁿtuka

‘calf (of the leg)’; ‘kuit (van het been)’

fotofoto

‘sister of the brother’; ‘zuster van den broer’

gagadoɡaɡado

‘fever’; ‘koorts’

gahaiᶜɡahaiʔ

‘sure, certain’; ‘vast, zeker’

gakasiɡakasi

‘move the eyelids apart with one's fingers, less proper act with women’; ‘met de vingers de oogleden van elkaar halen, een minder welvoeglijke handeling bij vrouwen’

gakoepainɡakupain

‘loosening of skin in some places, skinned’; ‘losraken van de huid op sommige plaatsen, ontveld’

gala'ɡalaʔ

‘still feel hungry’; ‘nog trek in wat eten hebben, nog wel wat lusten’

galoeweeɡaluwee

‘ancestors’; ‘voorouders’

galoeweeɡaluwee

‘father of tomooe’; ‘vader van tomooe’

gambiɡaᵐbi

‘gambier’

ganahoengɡanahuŋ

‘length’; ‘lengte’

ganeɡane

‘just now’; ‘zooeven’

gaposoeɡaposu

‘entirely skinned, skin off’; ‘geheel en al ontveld, de huid eraf’

garoenṣangɡaruⁿtʃaŋ

‘slip’; ‘uitglijden’

gasingɡasiŋ

n. ‘salt’; ‘zout’

gasooeɡasou

‘all together’; ‘allen tezamen’

gasooeɡasou

‘together, all, everything’; ‘gezamenlijk, allen, alles’

gegeɡeɡe

‘armpit’; ‘oksel’

geheɡehe

‘sea’; ‘zee, 't zilte nat’

gehele'ɡeheleʔ

‘breadth’; ‘breedte’

gehempeɡeheᵐpe

‘get knocked away by wind, get knocked away with a proa(not floating off)’; ‘door wind worden weggeslagen, met een prauw afgeslagen worden (niet afdrijven)’

gekangɡekaŋ

‘boiling’; ‘kokend’

geke ?ɡeke ?

‘coconut mouse’; ‘klappermuis’

geriiɡerii

‘chase off animals’; ‘wegjagen van beesten’

giambaɡiaᵐba

‘sink, drown’; ‘zinken, verdrinken’

gila-gilaɡila-ɡila

‘continue something, persist, pursue’; ‘doorgaan met iets, aanhouden, vervolgen’

ginangɡinaŋ

‘field, garden’; ‘akker, tuin’

giraɡira

‘core wood, bark of the leafstalks of the areng palm, from which one constructs fish traps etc.’; ‘kernhout, bast van de bladstelen van den arenpalm, waarvan men vischfuiken enz. maakt’

goelaɡula

‘sugar, honey’; ‘suiker, honing’

goele-goeleɡule-ɡule

‘porridge’; ‘pap’

goemaɡuma

‘sheath’; ‘scheede’

goemoehiɡumuhi

‘internal grunting of a pig’; ‘inwendig knorren van een varken’

goeroeɡuru

‘hole dug in the ground’; ‘een in den grond gegraven gat’

goesoeɡusu

‘first’; ‘eerst’

gohaɡoha

‘start a war cry’; ‘de krijgskreet aanheffen’

gohoinɡohoin

‘styles of a house’; ‘stijlen van een huis’

gokoɡoko

‘thus’; ‘dus, aldus’

haha

‘fathom’; ‘vadem’

habaihabai

‘snake’; ‘slang’

haboehabu

‘lying mat, sleeping mat’; ‘ligmatje, slaapmatje’

hadjimahadʒima

‘amulet’; ‘amulet’

hadohado

‘stick through, break open, make a hole in’; ‘doorsteken, openstooten, er een gat in maken’

hado foei mfoekoeinhado fui mfukuin

‘stick through, break open the conductions of lucky bamboo’; ‘doorsteken, openstooten van de geleidingen der waterbamboe’

haeᶜhaeʔ

‘come, arrive’; ‘komen, aankomen’

hafoenghafuŋ

‘break, breaking of ceramics’; ‘breken, stukgaan van aardewerk’

hagihaɡi

‘loan’; ‘leenen’

hajahaja

‘big, very, much’; ‘groot, zeer, erg’

hajo'hajoʔ

‘smell’; ‘ruiken’

hajongnokahajoŋnoka

‘perfect’; ‘perfectum’

hakimhakim

‘judge’; ‘rechter’

hakohako

‘hold, carry in one's hand’; ‘vasthouden, dragen aan de hand’

hakooelinghakouliŋ

‘coxswain’; ‘stuurman’

halihali

‘until, on, off, and’; ‘tot, aan, uit, en’

halinṣoahaliⁿtʃoa

‘marry’; ‘trouwen’

hamaiᶜhamaiʔ

‘breath’; ‘adem’

hamo'hamoʔ

‘rob’; ‘rooven’

hana'hanaʔ

‘ascent, climb’; ‘naik’; ‘stijgen, klimmen’

hanangnokahanaŋnoka

‘perfect’; ‘perfect’

hangahaŋa

‘kind of big shell’; ‘e.s. groote schelp’

hangoeinhaŋuin

‘rise, wake up’; ‘opstaan, wakker worden’

harihari

‘net knots’; ‘nettenknoopen’

haroo!haroo!

‘exclamation: oh, unfortunately, woe!’; ‘uitroep: ach, helaas, wee!’

hasahasa

‘sharpen’; ‘slijpen’

hasihasi

‘lie’; ‘liegen’

hato'hatoʔ

‘breaking of wood, sago biscuits, boiled and dried fish, etc.’; ‘breken van hout, sagokoeken, gekookte en gedroogde visch enz.’

hebaheba

‘carry on one's shoulder’; ‘op den schouder dragen’

hemoenghemuŋ

‘equal to, like’; ‘gelijk aan, als’

hemoengsiahemuŋsia

‘similar’; ‘eender’

henehene

‘grandfather’; ‘grootvader’

henekobihenekobi

‘great-grandparents’; ‘overgrootouders’

henekobihenekobi

‘great-great-grandparents’; ‘over-overgrootouders’

hengeheŋe

‘lie on one's back’; ‘op den rug dragen’

hetehete

‘above’; ‘boven’

hewaiᶜhewaiʔ

‘overflow’; ‘overstroomen, bandjirren’

hiee!hiee!

‘exclamation to chase off dogs’; ‘uitroep om honden te verjagen’

hilahila

‘how many’; ‘hoeveel’

hingoehiŋu

‘bamboo flute with six holes’; ‘bamboefluit met zes gaten’

hinohino

prep. ‘of, on, with, in, at, to’; ‘van, aan, bij, in, te, op, naar’

hinombiehinoᵐbie

‘where?’; ‘waar?’

hinombokohinoᵐboko

‘there’; ‘daar’

hirahira

‘disappear’; ‘verdwijnen’

hitoehitu

‘numeral seven’; ‘telw. zeven’

hoahoa

‘blow’; ‘waaien’

hoboenghobuŋ

‘bamboo sprout (edible as a vegetable)’; ‘bamboespruit (als groente eetbaar)’

hobonghoboŋ

‘braided enclosure, enclosed booth, sleeping place’; ‘gevlochten omwanding, afgeschoten hokje, slaapplaats’

hoejoehuju

‘shake, wake up’; ‘schudden, wakkermaken’

hoekainhukain

‘peak, spear made from woka-wood’; ‘piek, speer van woka-hout’

hoekohuko

‘morning’; ‘morgen’

hoeko kapahuko kapa

‘early in the morning’; ‘'s morgens vroeg’

hoekoemhukum

‘punishment’; ‘straf’

hoelahula

‘do the dishes’; ‘afwasschen (van vaatwerk)’

hoeloehulu

‘ten’; ‘tien’

hoeloehulu

‘tien’

hoeoeiᶜhuuiʔ

‘sick, pain’; ‘ziek, pijn’

hoeree!huree!

‘exclamation to chase off pigs’; ‘uitroep om varkens te verjagen’

hofohofo

‘under, below’; ‘onder, beneden’

hoihoi

‘get out, loosen, open’; ‘eruit doen, losmaken, opendoen’

hoiᶜhoiʔ

‘bamboo-sago adze’; ‘de bamboe-sagodissel’

hoiᶜhoiʔ

‘sago adze’; ‘sagodissel’

hojohojo

‘on the land side’; ‘aan de landzijde’

hokahoka

‘betel’; ‘sirih, betel’

hombihoᵐbi

‘quick, fast’; ‘vlug, snel’

hongkohoŋko

‘coconut shell’; ‘klapperdop’

honihoni

‘wood type’; ‘kajoe tenang’; ‘houtsoort’

howohowo

‘two’; ‘twee’

ifaifa

‘plank’; ‘plank’

ihiihi

‘yes!’; ‘ja!’

ikoeiku

‘tail’; ‘staart’

ila'ilaʔ

‘sneak, sneak up on’; ‘sluipen, besluipen’

imaiᶜimaiʔ

‘container, made from the leaf sheath of a sago palm’; ‘bak, gemaakt van de bladscheede van den sagopalm’

inaina

‘mother, main, biggest’; ‘moeder, voornaamste, grootste’

ingkiiŋki

‘carry in one's hand’; ‘in de hand dragen’

inoenginuŋ

‘drink’; ‘drinken’

ioio

pers pron. ‘third person singular masculine and feminine, he, she, 3s’; ‘3ᵉ ps. enk. mann. en vr. hij, zij’

ipoeingkiingipuiŋkiiŋ

‘ring finger’; ‘ringvinger’

ipoeiᶜipuiʔ

‘pink’; ‘pink’

ipoeiᶜipuiʔ

‘youngest’; ‘jongste’

iroeiᶜiruiʔ

‘dish, skim’; ‘opscheppen, afschuimen’

isaisa

‘pigsty, cave, only consisting of four walls’; ‘varkenshok, kooi, alleen bestaande uit vier wanden’

isiisi

‘put in, fill’; ‘indoen, vullen’

isingisiŋ

‘meat, content, juice, breastmilk’; ‘vleesch, inhoud, sap, zog’

jahoeinjahuin

‘plush, itchy surface of bamboo’; ‘pluche, jeukerige oppervlakte van bamboe’

jangkangjaŋkaŋ

‘feel in the dark, carefully feel one's way to not walk into something’; ‘tasten in het donker, voorzichtig voelen om nergens tegenaan te loopen’

japajapa

‘winnow’; ‘wannen’

jatoejatu

‘spread out, apart’; ‘verspreid, uit elkaar’

jawojawo

‘far’; ‘ver’

jawonokajawonoka

‘yonder, very far’; ‘ginder, heel ver’

jongkoejoŋku

‘dandle, shake’; ‘wippen, schudden’

kaanṣing!kaaⁿtʃiŋ!

‘yikes! disgusting!’; ‘bah! jakkes! vies!’

kabafoefoekabafufu

‘white’; ‘wit’

kabaifoekabaifu

‘pursue (people)’; ‘vervolgen (van menschen)’

kabainkabain

‘invulnerable, not be able to get hit’; ‘onkwetsbaar, niet kunnen getroffen worden’

kabalikabali

‘take, put of somewhere, guide, escort’; ‘opnemen, ergens opzetten, begeleiden, escorteeren’

kabangkabaŋ

‘shield’; ‘schild’

kabararakabarara

‘red’; ‘rood’

kabarisingkabarisiŋ

‘clean, clear, white’; ‘schoon, helder, blank’

kabelakabela

‘windward (in sailing)’; ‘loeven’

kabikabi

‘goat’; ‘geit’

kaboeiᶜkabuiʔ

‘carry in front of one's stomach’; ‘voor den buik dragen nt 2ᵉ en 3ᵉ ps. enk. en mv. gaboeiᶜ’

kaboenokabuno

‘fan palm’; ‘Livistonia rotundifolia Mart.’; ‘waaierpalm’

kaboesoekabusu

‘iguana’; ‘leguaan’

kadagekadaɡe

‘dry in the sun, air, tan’; ‘in de zon drogen, luchten, zonnen’

kadelekadele

‘separate, part, leave alone, take from each other’; ‘scheiden, afscheiden, laten staan, van elkaar halen’

kadoeikadui

‘bag, sack, tobacco bag’; ‘tasch, zak, pruimtasch’

kadompainkadoᵐpain

‘rice scooper in the shape of a parrot’; ‘rijstschepper in den vorm van een pagaai’

kadosoeinkadosuin

‘close’; ‘dichtbij doen zijn’

kafalakafala

‘fall out, loosen’; ‘eruit vallen, losraken’

kafohoeinkafohuin

‘start, begin’; ‘aanvangen, beginnen’

kafokoekafoku

‘coconut grater’; ‘klapperrasp’

kahakaha

‘inherit, heritage’; ‘erven, erfenis’

kahaa'kahaaʔ

‘gurgle’; ‘rochelen’

kahaeᶜkahaeʔ

‘arrive, arrive with’; ‘doen aankomen, aankomen met’

kahaeᶜkahaeʔ

‘make arrive’; ‘doen aankomen’

kahagangkahaɡaŋ

‘coral stone’; ‘koraalsteen’

kahaiᶜkahaiʔ

‘type of big fish’; ‘tjakalang’; ‘e.s. groote visch’

kahakokahako

‘bract’; ‘schutblad’

kahana'kahanaʔ

‘climb, hand upwards’; ‘doen klimmen, naar boven aanreiken’

kahana'kahanaʔ

‘make climb, reach upwards’; ‘doen klimmen, naar boven aanreiken’

kahangkahaŋ

‘scar’; ‘litteeken’

kahangkikahaŋki

‘raft’; ‘vlot’

kahangoeinkahaŋuin

‘wake up’; ‘wekken’

kahangoeinkahaŋuin

‘wake, make rise’; ‘wekken, doen opstaan’

kahaso'kahasoʔ

‘dibble’; ‘pootstok’

kahilakahila

‘some’; ‘eenige, eenigen’

kahobongkahoboŋ

‘enclosure’; ‘omwanding’

kahobongkahoboŋ

‘wall, braid walling, walling’; ‘omwanden, een omwanding vlechten, omwanding’

kahoejoekahuju

‘moveable, loose’; ‘beweegbaar, loszitten’

kahoelakahula

‘make do the dishes’; ‘doen afwasschen van vaatwerk’

kahoelakahula

‘make do the dishes’; ‘doen afwasschen’

kailoepakailupa

‘kapok, ceiba pentandra’; ‘Eriodendrum anfractuosum D.C.’; ‘kapok, kapokboom’

kainkain

‘eat’; ‘makan’; ‘eten’

kairoeiᶜkairuiʔ

‘ladle (half a coconut shell)’; ‘potlepel (halve klapperdop)’

kairoeiᶜkairuiʔ

‘pot ladle (made from a half coconut shell)’; ‘potlepel (van halve klapperdop gemaakt)’

kajakaja

‘rich’; ‘rijk’

kajakakajaka

‘medicine, medicate’; ‘geneesmiddel, medicijn, medicineeren’

kajangkajaŋ

‘osprey, harrier’; ‘vischarend, kiekendief’

kajawokajawo

‘there in the distance’; ‘dáár in de verte’

kajoekaju

‘wood, tree’; ‘hout, boom’

kajoe koehaiᶜkaju kuhaiʔ

‘brush in an aged garden’; ‘kreupelbosch van een verjaarde tuin’

kajoeliainkajuliain

‘forest’; ‘bosch’

kajoengkiingkajuŋkiiŋ

‘plank’; ‘plank’

kajoiᶜkajoiʔ

‘dig in the ground’; ‘graven in den grond’

kakakaka

‘older brother or sister’; ‘oudere broer of zuster’

kakibikakibi

‘small bat’; ‘kleine vleermuis xv kakibi asoe’

kakoenoekakunu

‘folktale, tale’; ‘volksverhaal, vertelling’

kakohoinkakohoin

‘rise, set up’; ‘doen opstaan, opzetten’

kakontikakoⁿti

‘musical instrument’; ‘muziekinstrumentje’

kalabebangkalabebaŋ

‘poplar, butterfly’; ‘kapel, vlinder’

kalaboekoeiᶜkalabukuiʔ

‘hut in the forest’; ‘hut in het bosch’

kalagakalaɡa

‘floor beams, round timber, on which the floor (falahoin) rests’; ‘vloerspanten, ronde houten, waarop de vloer (falahoin) rust’

kalahangkalahaŋ

‘chest’; ‘borstvlakte’

kalahikalahi

‘make it run away, run away with something’; ‘doen wegloopen, met iets aan den haal gaan’

kalahikalahi

‘walk away, walk away with something, run off’; ‘doen wegloopen, met iets wegloopen, aan den haal gaan’

kalambikalaᵐbi

‘jacket’; ‘baadje, kabaja, jasje’

kalaniningkalaniniŋ

‘mirror image’; ‘spiegelbeeld’

kalanokalano

‘sovereign’; ‘vorst’

kalapakalapa

‘leaf sheath of a sago palm’; ‘gaba-gaba’; ‘bladsteel van den sagopalm’

kalatainkalatain

‘type of piramide shape fish trap (which is hand-held)’; ‘e.s. piramidaalvormige vischfuik (die in de hand gehouden wordt.)’

kalawanainkalawanain

‘right-handed, do everything with one's right hand’; ‘rechtsch zijn, alles met de rechterhand doen’

kalawanainkalawanain

‘right-handed, do everything with one's right hand’; ‘rechts zijn, alles rechts doen’

kalawohikalawohi

‘left’; ‘linksch zijn’

kalawohikalawohi

‘left-handed, do everything with one's left hand’; ‘links zijn, alles doen met de linker hand’

kaleakalea

‘load, take into a proa’; ‘laden, innemen in een prauw’

kaleloemangkalelumaŋ

‘edible sea crab’; ‘eetbare zeekrab’

kaliaikaliai

‘other, different’; ‘ander, anders’

kalihakaliha

‘open one's eyes’; ‘oogen openen’

kalikoengkalikuŋ

‘hide something’; ‘iets verbergen’

kalikoinkalikoin

‘boil water’; ‘water opzetten, aan den kook brengen’

kalingakaliŋa

‘put away, move’; ‘wegzetten, verplaatsen’

kalipainkalipain

‘centipede’; ‘duizendpoot’

kaloea'kaluaʔ

‘get out, loosen, release, redeem’; ‘er uit doen, losmaken, vrijgeven, verlossen’

kalohoinkalohoin

‘fishing line, fish with a fishing line’; ‘vischlijn, met de lijn visschen’

kamalekamale

‘very small red ant (sugar ant)’; ‘zeer kleine roode mier (suikermiertje)’

kamalongkamaloŋ

‘shadow’; ‘schaduw’

kamangokamaŋo

‘crab’; ‘krab’

kamatekamate

‘kill’; ‘dooden’

kamese'kameseʔ

‘cook something’; ‘iets koken’

kamese'kameseʔ

‘cook through = to cook’; ‘gaar doen worden = koken’

kamikami

pers pron. ‘first person plural exclusive, we, 1p excl’; ‘1ᵉ ps. mv. exclusief wij’

kamindekamiⁿde

‘mouse, rat’; ‘muis, rat’

kamoensangkamunsaŋ

‘sigh’; ‘zuchten’

kamoentoekamuⁿtu

‘bead (which are worn around the neck and arms), amulet’; ‘kralen (die om hals en armen gedragen worden), amulet’

kamoeto'kamutoʔ

‘sieve, attached to the sink which is used to sieve sago flour’; ‘zeef, bevestigd aan den bak om het sagomeel te zeeven’

kamotoe'kamotuʔ

‘sieve sink’; ‘zeefbak’

kamotoeinkamotuin

‘mosquito’; ‘muskiet’

kanaakanaa

‘concerning, about, to’; ‘betreffende, omtrent, naar’

kanafoekanafu

‘fall, throw off’; ‘doen vallen, afgooien’

kanafoekanafu

‘throw down, take off’; ‘naar beneden werpen, aflaten’

kananahakananaha

‘name of a tree’; ‘Pterocarpus Indicus Willd.’; ‘naam van een boom’

kanangikanaŋi

‘body’; ‘lichaam’

kananooekananou

‘know, able to’; ‘weten, kennen, kunnen’

kanawokanawo

‘areng palm’; ‘Arenga saccharifera Labill.’; ‘arenpalm’

kandawahikaⁿdawahi

‘millipede, roly poly’; ‘millioenpoot, oproller’

kangainkaŋain

‘food, meal’; ‘voedsel, spijze’

kangainkaŋain

‘food’; ‘voedsel, spijze’

kangelakaŋela

‘effort, care’; ‘moeite, zorg’

kangihangkaŋihaŋ

‘strap made from tree fibres’; ‘draagbanden van boomvezels’

kangoebakaŋuba

‘plug, stopper’; ‘stop, prop’

kanikani

‘wound’; ‘wond’

kanooe'kanouʔ

1. ‘descent, cease, lower’; ‘doen afdalen, aflaten, laten zakken’

2. ‘bargain’; ‘afdingen’

kanooe'kanouʔ

‘descent, take off, bargain’; ‘doen dalen, aflaten, afdingen’

kaoesoe'kausuʔ

‘bathe, bathe a child’; ‘doen baden, een kind baden’

kaoesoe'kausuʔ

‘bathe, bathe something or someone’; ‘doen baden, iets, iemand baden’

kapakapa

‘cotton, tree cotton’; ‘Gossypium arboreum L.’; ‘katoen, katoenboom’

kapakapa

‘ship’; ‘schip’

kapaiᶜkapaiʔ

‘light’; ‘aansteken’

kapapakapapa

‘float off, float off on the current’; ‘doen wegdrijven, doen afdrijven in den stroom’

kapapakapapa

‘float off’; ‘doen wegdrijven’

kapoea'kapuaʔ

‘split wood’; ‘doen splijten van hout’

kapoengkapuŋ

‘bat, drumstick’; ‘knuppel trommelstok’

kapoengkapuŋ

‘bat, drumstick’; ‘knuppel, trommelstok’

kapoesoeiᶜkapusuiʔ

‘breathe, suck, pant’; ‘doen ophalen van den adem, doen zuigen, hijgen’

kapoesoeiᶜkapusuiʔ

‘draw in breath, suck’; ‘doen ophalen van den adem, doen zuigen’

kapoeta'kaputaʔ

‘break down’; ‘stukgaan’

karaboeiᶜkarabuiʔ

‘lips’; ‘lippen’

karafikarafi

‘split wood with a machine’; ‘doen splijten van hout met een werktuig’

karainṣong ?karaiⁿtʃoŋ ?

‘pigwhip’; ‘een varkenswip’

karamodingkaramodiŋ

‘big, black ant’; ‘groote, zwarte mier’

karatasikaratasi

‘paper’; ‘papier’

karoea'karuaʔ

‘type of common wood pigeon’; ‘e.s. boschduif’

karoengakaruŋa

‘pen, cage’; ‘hok, kooi’

kasaboengkasabuŋ

‘gums’; ‘tandvleesch’

kasiakasia

‘first’; ‘de eerste’

kasia'kasiaʔ

‘enter, come in’; ‘doen ingaan, doen inkomen’

kasihokasiho

‘choke’; ‘zich verslikken’

kasokaso

‘rafter’; ‘dakspar’

kasobakasoba

‘create, bring forth, become, originate’; ‘scheppen, voortbrengen, doen worden, doen ontstaan’

kaṣobainkatʃobain

‘fly away, sail away’; ‘iets doen wegvliegen, met iets wegzeilen’

kaṣobainkatʃobain

‘make fly, make sail, fly away with something, sail away’; ‘doen vliegen, doen zeilen, met iets wegvliegen, wegzeilen’

kasoepoekasupu

‘bring outside’; ‘naar buiten brengen’

kasoepoekasupu

‘come out, bring outside’; ‘eruit doen gaan, naar buiten brengen’

kasohoekasohu

‘rumbling stomach, burp’; ‘rommelen in de maag, boeren laten’

kasoinkasoin

‘fiancé’; ‘verloofde’

kasosokasoso

‘skewer, sticks made from bamboo, bamboo chopsticks used to eat food, stick in, prick in’; ‘prikker, stokjes van bamboe, bamboepennetjes om het voedsel tot zich te nemen doen insteken, inprikken’

kasosokasoso

‘stick, insert’; ‘prikker, doen insteken’

katangokataŋo

‘frame, framework of a basket or coop’; ‘opzet, geraamte van een mand of korf’

katapekatape

‘wan’

katapekatape

‘winnow’; ‘wan’

katelakatela

‘corn’; ‘mais’

katikati

‘scale’; ‘datjing, weegtoestel’

katoea'katuaʔ

‘orphan’; ‘wees’

katogoekatoɡu

‘stop, end’; ‘doen ophouden, doen eindigen’

katokoinkatokoin

‘oar’; ‘boom’

katokoinkatokoin

‘tree, stick, as support for old people or to push forth a proa’; ‘boom, stok, als steun voor oude menschen of om een prauw te boomen’

kawahikawahi

‘sea fish with a pointy mouth’; ‘Hamiramphus’; ‘een zeevischje met spitsen bek’

kawahoekawahu

‘weeping ru’; ‘Casuarina Rumphiana Miq.’

kawegekaweɡe

‘make break down, make demolish’; ‘doen afbreken, doen sloopen’

kawolaiᶜkawolaiʔ

‘loose (not tightened secure enough)’; ‘los zitten (niet vast genoeg gebonden)’

kedokedo

‘intoxicate (due to chewing intoxicating pinang or chewing tobacco)’; ‘bedwelmen (door het kauwen van bedwelmende pinang of door het sterke pruimen van tabak)’

keekee

pers pron. ‘second person singular, you (polite form), 2s pol’; ‘2ᵉ ps. enk. u (beleefde vorm)’

kehekokeheko

‘fool, bamboozle’; ‘voor den gek houden, er een loopje mee nemen’

kekekeke

‘dig’; ‘graven’

kemokemo

pers pron. ‘second person plural, you, 2p’; ‘2ᵉ ps. mv., gijlieden’

kenakena

‘fish’; ‘visch’

keriikerii

‘chase off animals’; ‘wegjagen van beesten’

kewa'kewaʔ

‘fibres, which remain after squeezing out sago flour’; ‘vezels, die na het uitpersen van het sagomeel overblijven’

kewa'kewaʔ

‘squeezed out fibres’; ‘uitgeperste vezels’

kidili belengkidili beleŋ

‘surprised’; ‘groote oogen opzetten’

kihi'kihiʔ

‘put away, put out of the way’; ‘wegzetten, uit den weg doen’

kiingkiiŋ

‘side, part, opposite side’; ‘zij, kant, deel, overkant, overzijde’

kikikiki

‘fingers, toes’; ‘vingers, teenen’

kikinahoengkikinahuŋ

‘middle finger’; ‘lange(middelste) vinger’

kikingkikiŋ

‘file’; ‘vijl, vijlen’

kikininakikinina

‘thumb’; ‘moedervinger duim’

kikininakikinina

‘thumb’; ‘duim’

kikitoejoekikituju

‘index finger’; ‘wijsvinger’

kilokilo

‘hop’; ‘henkelen’

kimakima

‘shellfish’; ‘schelpdier’

kinokino

‘raise from the water’; ‘ophalen uit het water’

kipikipi

‘clasp, hold in one's hand, hold under one's armpit’; ‘inklemmen, vasthouden in de hand, vasthouden onder den oksel’

kipoekipu

‘blacksmith’; ‘smid’

kipoekipu

‘shut, close one's eyes’; ‘sluiten, dichtdoen van de oogen’

kisi'kisiʔ

‘squeeze with one's nails’; ‘knijpen met de nagels’

kitokito

pers pron. ‘first person plural inclusive, we, 1p incl’; ‘1ᵉ ps. mv. inclusief, wij’

kobikobi

‘great-grandfather’; ‘overgrootvader’

kobookoboo

‘buffalo’; ‘buffel’

koeboekubu

‘grave, holy place’; ‘graf, heilige plaats’

koedakuda

‘weed’; ‘wieden’

koefakufa

‘vapor, mist on the mountains after rain’; ‘damp, mist op de bergen na regen’

koefangkufaŋ

‘curl, peel’; ‘krul, schil’

koehikuhi

‘push of fruit upwards with a jolt’; ‘met een schok naar boven afstooten van vruchten enz.’

koehongkuhoŋ

‘ant’; ‘mier’

koekekuke

‘dig, drill, pick’; ‘graven, boren, peuteren’

koelikuli

‘skin, bark, peel, shell’; ‘huid, bast, schil, schelp’

koenikuni

‘curcuma, yellow (colour)’; ‘curcuma, geel (kleur)’

kofoiᶜkofoiʔ

‘bind’; ‘Musa textilis Nee.’; ‘kofo’; ‘binden’

kohoekohu

‘dirt’; ‘vuil’

kohoinkohoin

‘stand’; ‘staan’

kojo'kojoʔ

‘crumble, pick off a crust’; ‘afbrokkelen, brandkorst eraf halen’

kojongkojoŋ

‘strong, powerful’; ‘sterk, krachtig’

kokikoki

‘bite, sting, hurt’; ‘bijten, steken, zeer doen’

kokoakokoa

‘trap to catch game’; ‘een strik om wild te vangen’

kokojakokoja

‘pandan species’; ‘Pandanus humilis Rumph.’; ‘pandanussoort’

kolokolo

‘aunt, sister of father or mother’; ‘tante, zuster van van vader of moeder’

kolonokolono

‘organise, arrange, lay in order’; ‘regelen, ordenen, goed leggen’

kombokokoᵐboko

‘box, pinang box’; ‘doos, pinangdoos’

komboo'koᵐbooʔ

‘spirit (evil) of the people’; ‘geest (slechte) van den mensch’

komoeiᶜkomuiʔ

‘dew’; ‘dauw’

kongofoiᶜkoŋofoiʔ

‘bunch, bundle’; ‘bundel, bos’

konotoekonotu

‘point, demonstrate’; ‘wijzen, aantoonen’

kooekou

pers pron. ‘second person singular, you, 2s’; ‘2ᵉ ps. enk., jij’

korokoro

‘wave’; ‘golf’

kosikosi

‘sneeze’; ‘niezen’

kowainkowain

‘iron wire, copper wire’; ‘ijzerdraad, koperdraad’

laanglaaŋ

‘name of a shell’; ‘naam van een schelp’

ladalada

‘pull out, pluck (of feathers, a thorn in the meat, etc.)’; ‘uittrekken (van veeren, van een doorn in het vleesch enz.)’

ladoe'laduʔ

‘flame’; ‘vlammen’

lagelaɡe

‘proa’; ‘prauw’

lagoelaɡu

‘singing tune’; ‘zangwijs’

lahilahi

‘run, walk away, flee, abscond’; ‘hardloopen, wegloopen, vluchten, drossen’

lainsalainsa

‘langsat’; ‘Lansium domesticum Jack.’; ‘langsat’

lajalaja

‘sail of a proa’; ‘prauwzeil’

lakalaka

‘word which serves to form multiples of ten’; ‘woord tot vorming van de veelvouden van tien’

lalanṣelalaⁿtʃe

‘curtain, seperation’; ‘gordijn, afscheiding’

lalawalalawa

‘iron point of a lance’; ‘ijzeren punt van een lans’

lalelale

‘fly’; ‘vlieg’

lalemoelalalemula

‘blue bottle fly’; ‘bromvlieg’

lalemoelalalemula

‘green blue bottle fly’; ‘groene bromvlieg’

laloembalaluᵐba

‘porpoise’; ‘bruinvisch’

lambonoelaᵐbonu

‘tortoise’; ‘landschildpad’

lampoelaᵐpu

‘lamp’; ‘lamp’

langilaŋi

‘curate, medicate (in a heathen manner)’; ‘cureeren, medicineeren (op heidensche wijze)’

langilaŋi

‘heaven’; ‘hemel’

laoelau

‘go, walk’; ‘gaan, loopen’

lapalapa

‘crawling of children and adults’; ‘kruipen van kinderen en volwassenen’

laranglaraŋ

‘prohibit, not allow’; ‘verbieden, niet toestaan’

lasilasi

‘remainder, surplus’; ‘rest, overschot, het meerdere’

lawelawe

‘yarn’; ‘garen’

lawilawi

‘drop anchor’; ‘voor anker gaan’

lebaleba

‘carry in a cloth over one's shoulder’; ‘in een doek over den schouder dragen’

lefolefo

‘write’; ‘schrijven’

lehaiᶜlehaiʔ

‘house, place, trail’; ‘huis, plaats, spoor’

lejainlejain

‘plate, dish’; ‘bord, schotel’

lejaininalejainina

‘large dish’; ‘groote schotel’

lelingleliŋ

‘road, path, follow a road’; ‘weg, pad, een weg, een pad volgen’

lenṣengleⁿtʃeŋ

‘cork, put a stopper, plug in something’; ‘kurken, ergens een stop, prop opdoen’

leseelesee

‘in vain’; ‘tevergeefs’

liainliain

‘from inside, innermost, heart (mood)’; ‘van binnen, binnenste, hart (gemoed)’

liainetainliainetain

‘bad character’; ‘slechte inborst’

liainsoekaliainsuka

‘will, liking, choice’; ‘wil, zin, keus’

lifoelifu

‘go upstream, come from the sea to the land side’; ‘stroomopwaarts gaan, van de zee naar de landzijde komen’

likiliki

‘tickle’; ‘kietelen’

lililili

‘wax of wild bees’; ‘was van wilde bijen’

limalima

‘five’; ‘vijf’

limalima

‘hand’; ‘hand’

limakikilimakiki

‘fingers’; ‘vingers’

limaliainlimaliain

‘palm of the hand’; ‘handpalm’

limboengliᵐbuŋ

‘round’; ‘rond’

limoelimu

‘lime’; ‘lemoen’

limoe ṣoeilimu tʃui

‘Citrus acida Roxb.’; ‘lemon tjoei’

lipoelipu

‘village, kampong’; ‘dorp, kampong’

loahokoloahoko

‘offshore breeze’; ‘landwind’

lodinglodiŋ

‘wild banana’; ‘Musa acuminata Colla.’; ‘wilde pisang’

lodonglodoŋ

‘orchard (sago and coconut fruit garden)’; ‘boomgaard (sago-, klapper-vruchtentuin)’

loea'luaʔ

‘vomit’; ‘braken’

loebaluba

‘pour water over something’; ‘overgieten met water’

loehaluha

‘cough’; ‘hoesten’

loekoeiᶜlukuiʔ

‘sleep, lie’; ‘slapen, liggen’

loeliluli

‘hole in a rock or the ground’; ‘hol in rots of grond’

loeloelulu

‘walk after, come after, follow’; ‘achterna loopen, nakomen, nazetten’

loeloeinluluin

‘roll up mats or sails’; ‘oprollen van matten, zeilen’

loenaiᶜlunaiʔ

‘keel of a water vessel’; ‘kiel van een vaartuig’

loesoeiᶜlusuiʔ

‘suck’; ‘zuigen’

loetiluti

‘smallpox’; ‘pokken’

lofoelofu

‘bury’; ‘begraven’

loiᶜloiʔ

‘leg, foot’; ‘been, voet’

lolalola

‘cone-shaped shell (type of mother of pearl)’; ‘een conusvormige schelp (soort paarlemoer)’

lolewololewo

‘anchorage’; ‘ankerplaats’

loliloli

‘around’; ‘rondom’

loloangloloaŋ

‘doorway’; ‘deuropening’

loloboehilolobuhi

‘worm’; ‘worm’

lomoelomu

‘meet, gather’; ‘vergaderen, samenkomen’

lowaiᶜlowaiʔ

‘chop bamboo into pieces at the joints’; ‘een bamboe in stukken kappen bij de geledingen’

lowolowo

‘on the sea side’; ‘aan de zeezijde’

mama

‘but, yet’; ‘maar, doch’

mada-madamada-mada

‘wake, stay up, fight sleep, when one has to stay on watch’; ‘mata-wana’; ‘waken, opblijven, den slaap tegengaan, als men waken moet’

madoemadu

‘put one's hands on one's back’; ‘handen op den rug doen’

madoto ?madoto ?

‘learn/leather’; ‘leeren’

maharamahara

‘hate’; ‘haten’

mahimahi

‘embarrassed, shy’; ‘beschaamd, verlegen’

mahoemahu

‘meek, tame, accustomed to (of humans)’; ‘mak zijn, tam zijn, gewend zijn (van menschen)’

mahoengmahuŋ

‘snore (when sleeping)’; ‘snorken (in den slaap)’

maimai

‘good, thing, merchandise’; ‘goed, ding, koopwaar’

maimai

dem pron. ‘these, this’; ‘ini’; ‘deze, dit’

maïmai

‘ghost, evil spirit, tormenter’; ‘mawi’; ‘spook, booze geest, kwelgeest’

maidaangmaidaaŋ

‘geen’

maidaangmaidaaŋ

‘none’; ‘geen’

maidaangmaidaaŋ

‘not be there’; ‘geen er niet zijn’

maikadaangmaikadaaŋ

‘not be there at all, finished entirely’; ‘er heelemaal niet meer zijn, geheel op zijn’

mai-maimai-mai

‘goods, different goods for the dowry’; ‘goederen, verschillende goederen voor den bruidschat’

maimfoehimaimfuhi

‘satan, devil’; ‘satan, duivel’

maïmfoehimaimfuhi

‘devil, satan’; ‘duivel, satan’

mainmain

‘long (of time)’; ‘lama’; ‘lang (van tijd)’

maindaangmaiⁿdaaŋ

‘not long’; ‘niet lang’

maïndehaiᶜmaiⁿdehaiʔ

‘feared place (waringin, cave, etc.), satan's place’; ‘gevreesde plaats' (waringin, grot, enz.), satansplek’

maïndoelimaiⁿduli

‘forbidden place’; ‘verboden plaats’

maïnisingmainisiŋ

‘contents of satan, thunderstone’; ‘inhoud van den satan, dondersteen’

maïnisingmainisiŋ

‘mischievous person’; ‘dondersteen’

mainokamainoka

‘for a long time’; ‘reeds lang’

mainṣaamaiⁿtʃaa

‘when? how long?’; ‘wanneer?, hoelang?’

mainsainmainsain

‘commodity price’; ‘goederenprijs’

mainsainmainsain

‘price, value’; ‘prijs, waarde’

maintanoemainmaiⁿtanumain

‘parcel, sample, which one sends’; ‘pakje, proefje, dat men zendt’

maiṣaamaitʃaa

‘what’; ‘wat?’

maiṣaamaitʃaa

int pron. ‘what?’; ‘wat?’

makainmakain

‘step-’; ‘stief’

malaramalara

‘lack of food (when everything has perished due to continuing drought)’; ‘gebrek aan voedsel (als door aanhoudende droogte alles gestorven is)’

malingmaliŋ

‘show the way’; ‘den weg wijzen’

mamamama

‘father, form of address for older men’; ‘vader, aanspreeknaam voor oudere mannen’

mambomaᵐbo

‘ripe’; ‘rijp’

mamoelamamula

‘green’; ‘groen’

mangadosoinmaŋadosoin

‘sing antiphonally’; ‘beurtzingen’

mangagotomaŋaɡoto

‘fish with a torch’; ‘vischvangen met flambouwen’

mangahaimaŋahai

‘receive a yelling answer to a war cry, scream’; ‘schreeuwend antwoorden op den krijgskreet, gillen’

mangahanoiᶜmaŋahanoiʔ

‘squeeze out, knead sago flour’; ‘uitknijpen, kneeden van sagomeel’

mangahatimaŋahati

‘angle’; ‘hohate’; ‘hengelen’

mangajangkangmaŋajaŋkaŋ

‘with this word one indicates: the nightly visits of young men to girls, of jangkang’; ‘met dit woord duidt men aan: het brengen van nachtelijke bezoeken van jongelingen aan meisjes, van jangkang’

mangalemaŋale

‘meaning, cause, occasion’; ‘beteekenis, oorzaak, aanleiding’

mangaoeiᶜmaŋauiʔ

‘sew’; ‘naaien’

mangaoewangmaŋauwaŋ

‘call from afar, yell’; ‘roepen uit de verte, schreeuwen’

mangasingmaŋasiŋ

‘salt, briny, sweet’; ‘zout, ziltig, zoet’

mangawaloemaŋawalu

‘want to make, intend to do something, affect (good or bad), manipulate somebody in a mysterious way’; ‘willen maken, voornemens zijn iets te doen, aandoen (goed of kwaad), iemand op geheimzinnige wijze bewerken’

mangawohemaŋawohe

‘make wind, wave something’; ‘wind maken, met iets waaien’

mangiloeiᶜmaŋiluiʔ

‘sour’; ‘zuur’

mangkabiamaŋkabia

‘het weer met elkander goedmaken vredesluiten’

mangkabiamaŋkabia

‘make up with each other (after a dispute)’; ‘het weer goed met elkaar maken (na twist)’

mangkadelemaŋkadele

‘divorce, dissolve a marriage’; ‘scheiden, ontbinden van een huwelijk’

mangkadelemaŋkadele

‘scheiden’

mangkamese'maŋkameseʔ

‘boil’; ‘koken’

mangkamojoemaŋkamoju

‘stretch’; ‘zich uitrekken’

mangkanooe'maŋkanouʔ

‘descent, after a circumcision, from the circumcision hut’; ‘afdalen, na het besnijden, uit het besnijdenishuisje’

maniningmaniniŋ

‘clear of water’; ‘helder van water’

manipimanipi

‘thin of flat objects’; ‘dun van platte voorwerpen’

manomano

‘bat’; ‘vleermuis’

manoe'manuʔ

‘bird, grouse, chicken’; ‘vogel, hoen, kip’

manṣalikaimaⁿtʃalikai

‘cross one's legs’; ‘kruisen van de beenen’

manṣanabimaⁿtʃanabi

‘swear, curse’; ‘schelden, uitschelden’

mantakoemaⁿtaku

‘fear, afraid’; ‘vreezen, bang zijn’

mantalengainmaⁿtaleŋain

‘lie on one's back’; ‘op den rug liggen’

mantalingoeinmaⁿtaliŋuin

‘forget’; ‘vergeten’

mantandojangmaⁿtaⁿdojaŋ

‘fish for deep-sea fish’; ‘visschen naar diepzeevisschen’

mantoeainmaⁿtuain

‘eldest child’; ‘oudste kind’

maoemau

‘lose consciousness, faint due to blood loss or another cause’; ‘z'n bewustzijn verliezen, flauw vallen door bloedverlies of andere oorzaak’

mapamapa

‘moon, month’; ‘maan, maand’

mapa bajoiᶜmapa bajoiʔ

‘new moon’; ‘nieuwe maan’

mapoemapu

‘must, shall, ought’; ‘moeten, zullen, behooren’

mapoemapu

‘perished, rotten’; ‘vergaan, verrot’

maradikamaradika

‘strumming (musical) instrument’; ‘tokkel(muziek)instrument’

marenomareno

‘less benevolent spirit of man, who returns after death with the njawa (benevolent spirit) to Djooe Mangawaloe’; ‘de minder goede geest des menschen, die met de njawa (goede geest) na den dood tot Djooe Mangawaloe terugkeert’

marerebemarerebe

‘compete, enter a competition’; ‘wedijveren, een wedstrijd aangaan’

marinoemarinu

‘kind of chief’; ‘e.s. hoofd’

mariwomariwo

‘help’; ‘helpen’

masa'masaʔ

‘sell’; ‘verkoopen’

masimasi

‘sow, scatter the sowing rice in a planting hole’; ‘zaaien, de zaairijst in een pootgat strooien’

masikingmasikiŋ

‘although’; ‘ofschoon’

matamata

‘human’; ‘mensch’

mata mantamoeainmata maⁿtamuain

‘this word appears to have the meaning of: someone, who helps women in labour, thus like a midwife’; ‘dit woord schijnt de beteekenis te hebben van: iemand, die de vrouwen helpt bij de bevalling, dus zooveel als vroedvrouw’

matahajamatahaja

‘address for elder people’; ‘aanspreeknaam voor bejaarde mannen’

matahajamatahaja

‘form of address for older men (a type of honourary title)’; ‘aanspreeknaam voor oudere mannen (e.s. eeretitel)’

matamanderomatamaⁿdero

‘story’; ‘verhaal’

matatoeoematatuu

‘human, someone, one’; ‘mensch, iemand, men’

matemate

n. ‘dead’; ‘dood’

matemate

‘die’; ‘sterven’

mbajaiᵐbajai

‘perform a war dance’; ‘krijgsdansen’

mbalaa-mbalaaᵐbalaa-ᵐbalaa

‘slowly’; ‘langzaamaan’

mbalangoeᵐbalaŋu

‘drunk’; ‘dronken’

mbalawainᵐbalawain

‘fish species’; ‘bobara’; ‘e.s. visch’

mbaloehainᵐbaluhain

‘hungry’; ‘honger hebben’

mbaraiᶜᵐbaraiʔ

‘bitter’; ‘bitter’

mboaᵐboa

‘pig’; ‘varken’

mboa goeainᵐboa ɡuain

‘white pig’; ‘wit varken’

mboa jabaᵐboa jaba

‘black pig, address for such a pig’; ‘zwart varken, aanspreeknaam voor zulk een beest’

mboeaa!ᵐbuaa!

‘exclamation to chase off chickens’; ‘uitroep om kippen te verjagen’

mbolomoᵐbolomo

‘soft’; ‘week, zacht’

meheiᶜmeheiʔ

‘name with which a son in law is addressed’; ‘naam, waarmee een schoonzoon wordt aangesproken’

meimei

‘small, little’; ‘klein’

menamena

‘earlier, previously, prior to’; ‘vroeger, eerder, vooraf’

mena-menamena-mena

‘heel vroeger’

menampooemenaᵐpou

‘before’; ‘eerder’

mendjangainmeⁿdʒaŋain

‘deer’; ‘hert’

menemene

‘man, masculine’; ‘man, mannelijk’

mese'meseʔ

‘cooked through’; ‘gaar’

metameta

‘raw, unripe’; ‘rauw, onrijp’

metanosoinmetanosoin

‘unripe’; ‘nog onrijp’

mfahaiᶜmfahaiʔ

‘heavy’; ‘zwaar’

mfangimfaŋi

‘old, sour of aren juice and food’; ‘oud, zuur van arensap en van voedsel’

mfoetongmfutoŋ

‘saturated, satiated’; ‘zat, verzadigd’

miamia

‘monkey’; ‘aap’

miloemilu

‘poison’; ‘vergift’

mina'minaʔ

‘oil’; ‘olie’

minemine

‘hear’; ‘hooren’

modoemodu

‘fat, heavy, fatty, huge of animals and people’; ‘dik, zwaar, vet, grof van dieren en menschen’

modongmodoŋ

‘night’; ‘nacht’

moegoemuɡu

‘old of people, oldie, form of address for old people’; ‘oud van menschen, oudje, aanspreeknaam voor oude menschen’

moehoeiᶜmuhuiʔ

‘form of address for a daughter in law’; ‘aanspreeknaam voor een schoondochter’

moekoemuku

‘eel’; ‘aal’

moemoemumu

‘rinse one's mouth before dinner’; ‘de mond spoelen vóór het eten’

moengkoeiᶜmuŋkuiʔ

‘small insects, bee species’; ‘kleine insecten, bijensoort’

moeramura

‘cheap, easy’; ‘goedkoop, gemakkelijk’

moesoengmusuŋ

‘season, year’; ‘jaargetijde, jaar’

moetoengmutuŋ

‘warm, hot’; ‘warm, heet’

mogemoɡe

‘thus’; ‘aldus’

mohoejoemohuju

‘earthquake’; ‘aardbeving’

mojongmojoŋ

‘dry’; ‘droog’

mokomoko

dem pron. ‘those, that’; ‘die, dat’

mokoe-mokoemoku-moku

‘swelling of the sea’; ‘zeedeining’

mologotoemoloɡotu

‘ebony’; ‘Maba elliptica Forst.’; ‘ebbenhout’

momamoma

‘chew’; ‘kauwen’

momoimomoi

‘work sago with an adze’; ‘disselen van sago’

momoiᶜmomoiʔ

‘work sago with an adze’; ‘sagodisselen’

mongoinmoŋoin

‘thick of objects’; ‘dik van voorwerpen’

mongongmoŋoŋ

‘fly, housefly’; ‘vlieg, huisvlieg’

monontoinmonoⁿtoin

‘glassy (of the sea)’; ‘spiegelglad (van de zee)’

mooemou

‘bit, little (of time)’; ‘beetje, weinigje (van tijd)’

motemote

‘follow, follow after, consent, come with’; ‘volgen, navolgen, bewilligen, meegaan’

motimoti

‘bark of a thin bamboo species’; ‘Bambusa longinodis Miq.’; ‘schil van een dunne bamboesoort’

mpooeᵐpou

‘bit, piece’; ‘beetje, stukje’

mpooenana'ᵐpounanaʔ

‘very small bit’; ‘een heel klein beetje’

nafangnafaŋ

‘light’; ‘licht’

nafoenafu

‘fall, fall down’; ‘vallen, naar beneden vallen’

naganaɡa

‘dragon’; ‘draak’

nahanaha

‘brother of the sister’; ‘broeder van de zuster’

nahaiᶜnahaiʔ

1. ‘house’; ‘huis’

2. ‘light, fixed up’; ‘licht zijn, opengekapt zijn’

nahoengnahuŋ

‘long, high’; ‘lang, hoog’

nakanaka

‘step, rung of a ladder’; ‘trede, sport van een ladder’

nakainnakain

‘jackfruit’; ‘Artocarpus integrifolia L. f.’; ‘nangka’

nakatogoenakatoɡu

‘last, end’; ‘de laatste, het einde’

nakatogoenakatoɡu

‘last, end’; ‘laatste, einde’

nakinaki

‘house lizard’; ‘huishagedis’

nakinaki

‘wait’; ‘wachten’

namanama

‘father’; ‘vader’

nambo bonoenaᵐbo bonu

‘deep passage between coral reefs’; ‘diepe doorgang tusschen koraalriffen’

nangkawolaiᶜnaŋkawolaiʔ

‘sit still’; ‘stilzitten’

nangoenaŋu

‘swim’; ‘zwemmen’

naninani

‘cricket’; ‘krekel’

nanoenanu

‘if, so, in case’; ‘als, zoo, indien’

nanoenanu

‘used when one cannot quickly remember a name’; ‘dat men gebruikt, als men zich den naam niet spoedig te binnen kan brengen’

nantonaⁿto

‘break off iron objects’; ‘afbreken van ijzeren voorwerpen’

napanapa

‘grandmother’; ‘grootmoeder’

napahenenapahene

‘grandparents’; ‘grootouders’

nasainnasain

‘flour, blossom’; ‘bloem, bloesem’

ndalajoinⁿdalajoin

1. ‘medium’; ‘medium’

2. ‘in het huis rondloopen met trom en bekken om den wonge aan te roepen in zich te laten komen’

ndihainⁿdihain

‘durian’; ‘Durio zibethinus Murr.’; ‘doerian’

ndiiⁿdii

‘piece, chunk, bit’; ‘stuk, brok, beetje’

ndioⁿdio

‘voice, bleat, neigh’; ‘stem, blerren, hinneken’

ndojangⁿdojaŋ

‘hanging’; ‘hangend’

ndoloeⁿdolu

‘stone’; ‘steen’

nene

‘prefix for verbs, which might mean "to"’; ‘een prefix bij werkwoorden, dat misschien beteekent „om te”:’

nefanefa

‘valley’; ‘dal’

nekeneke

‘support’; ‘onderstutten’

nekeneke

‘support’; ‘stut, steunsel’

nenenene

‘oldie, grandmother’; ‘oudje, grootmoeder’

nengkongneŋkoŋ

‘vegetable’; ‘groente’

ngaainŋaain

‘name’; ‘naam’

ngahaŋaha

‘palate’; ‘verhemelte’

ngaliŋali

‘move’; ‘verhuizen, verplaatsen’

nganganoŋaŋano

‘hope, expect’; ‘hopen, verwachten’

ngerengŋereŋ

‘meow’; ‘miauwen’

ngesaŋesa

‘fish species’; ‘ikan gasa’; ‘e.s. visch’

nggainŋɡain

‘sharp’; ‘scherp’

nggaloengŋɡaluŋ

‘lead’; ‘lood’

nggawaniŋɡawani

‘whale’; ‘walvisch’

nggomoinŋɡomoin

‘cold of food, solidified’; ‘koud van voedsel, gestolten’

nghaaᶜŋhaaʔ

‘numeral four’; ‘telwoord vier’

ngihoeŋihu

‘snot’; ‘snot’

ngioinŋioin

‘tooth’; ‘tand’

ngioingkasaboengŋioiŋkasabuŋ

‘gums’; ‘tandvleesch’

ngioiᶜŋioiʔ

‘firefly’; ‘vuurvlieg’

ngkehele'ŋkeheleʔ

‘broad’; ‘breed’

ngkojongŋkojoŋ

‘power, strength of something’; ‘de kracht, de sterkte van iets’

ngoeroŋuro

‘dumb’; ‘dom’

ngooŋoo

‘nose’; ‘neus’

nika'nikaʔ

‘ask, inquire’; ‘vragen, informeeren’

nika'nikaʔ

‘ask’; ‘vragen’

nikangnokanikaŋnoka

‘eraly’; ‘vroeg’

nina'ninaʔ

‘fatty, delicious, tasty’; ‘vet, lekker, smakelijk’

nipanipa

‘nipa palm’; ‘Nipa fructicans Thumb.’; ‘de nipapalm’

nito'nitoʔ

‘short, low’; ‘kort, laag’

nitoinnitoin

‘sap, marrow from trees and plants’; ‘sap, merg uit boomen en planten’

njaiᶜɲaiʔ

‘cricket’; ‘krekel, djangkrik’

njawaɲawa

‘soul, benevolent spirit’; ‘ziel, goede geest’

nono

prep. ‘of, on, with, in, at, to’; ‘van, aan, bij, in, te, op, naar’

nodonodo

‘kibbles, pieces, of food, of fish, etc. (of things)’; ‘brokjes, stukjes, van voedsel, visch enz. (van voorwerpen)’

noeboenubu

‘end, point, summit’; ‘einde, punt, top’

noeinnuin

‘trunk (lower end), crown of the tree, hearth, beginning, origin’; ‘stam (ondereinde), kruin van den boom, haard, begin, oorsprong’

noenoenunu

‘weeping fig’; ‘waringinboom’

noentoenuⁿtu

‘eye of a needle’; ‘oog van een naald’

noeonuo

‘coconut palm’; ‘kokospalm’

noeo lajoenuo laju

‘old, fully grown coconut tree’; ‘oude, volgroeide klapperboom’

noesanusa

‘island’; ‘eiland’

noesenuse

‘blowhole of a whale’; ‘spuitgaten van de walvisch’

nojoeinnojuin

‘gall’; ‘gal’

nokanoka

‘suffix for verbs which forms the imperfect’; ‘achtervoegsel bij w.w. tot vorming van den imperfect’

nomooenomou

‘later’; ‘straks’

nongnoŋ

‘numeral six’; ‘telwoord zes’

nongkongnoŋkoŋ

‘lowness between two hights’; ‘laagte tusschen twee hoogten’

nonoenonu

‘path, road’; ‘pad, weg’

nonongnonoŋ

‘boil meat, vegetables, etc.’; ‘vleesch, groenten enz. met water opzetten en dan koken’

noonoo

‘as suffix extended pronunciation of no’; ‘poenja’; ‘als suffix gerekte uitspraak van no’

nooenou

‘know’; ‘kennen, weten’

nooe'nouʔ

‘descent’; ‘dalen’

noranora

‘pillow’; ‘hoofdkussen’

nosoimpooenosoiᵐpou

‘later’; ‘straks’

nosoinnosoin

‘still’; ‘nog’

notoeinnotuin

‘inform, notice, say’; ‘kennisgeven, aanzeggen, zeggen’

nseing menenseiŋ mene

‘friend, buddy’; ‘vriend, makker’

nṣoaⁿtʃoa

‘other half’; ‘djodo’; ‘wederhelft’

nṣoafineⁿtʃoafine

‘wife’; ‘echtgenoote’

nṣoaheneⁿtʃoahene

‘husband’; ‘echtgenoot’

nṣoaheneⁿtʃoahene

‘spouse’; ‘echtgenoot’

nṣoinⁿtʃoin

‘side (of the body) (?)’; ‘zij (van het lichaam) (?)’

ntoekaⁿtuka

‘pregnant’; ‘met een buik zijn, bezet, zwanger’

obiobi

‘resin, dammar, resin torch’; ‘hars, damar, harsfakkel’

odiodi

‘bring’; ‘brengen’

oeanguaŋ

‘call’; ‘roepen’

oebauba

‘gunpowder’; ‘kruit’

oehauha

‘tendon, muscle’; ‘pees, spier’

oehoeuhu

‘grandchild’; ‘kleinkind’

oejainujain

‘rain’; ‘regen, regenen’

oejain bakadinaujain bakadina

‘rain while the sun shines’; ‘regenen, terwijl de zon schijnt’

oejain beseoengujain beseuŋ

‘fine rain, drizzle’; ‘fijne regen, motregen’

oejainoetiujainuti

‘rain shower’; ‘regenhoos’

oekiuki

‘vagina’; ‘vagina’

oeleule

‘caterpillar’; ‘rups’

oelelie!ulelie!

‘commence the war cry’; ‘de krijgskreet aanheffen’

oeli'uliʔ

‘younger (brother or sister)’; ‘adik’; ‘jongere (broer of zuster)’

oelikakaulikaka

‘siblings, sisters, kin’; ‘gebroeders, gezusters, verwanten’

oelikakaulikaka

‘siblings’; ‘gebroeders, gezusters’

oelinguliŋ

‘stern’; ‘achtersteven’

oeloeulu

‘hair on head’; ‘hoofdhaar’

oemauma

‘house (Soela'sch)’; ‘huis (Soela'sch)’

oembauᵐba

‘carry a child in a baby sling’; ‘kind dragen in een slendang’

oemoeinumuin

‘age’; ‘leeftijd’

oenauna

‘rear, breed’; ‘opkweeken, opfokken’

oenaiᶜunaiʔ

‘sand, beach’; ‘zand, zeestrand’

oenganguŋaŋ

‘cat’; ‘kat’

oengkoeuŋku

‘large fontanelle’; ‘groote fontanel’

oeseuse

‘great-grandfather’; ‘overgrootvader’

oeseuse

‘great-great-grandfather’; ‘over-overgrootvader’

oesoe'usuʔ

‘bathe’; ‘baden’

oesoe'usuʔ

‘rib’; ‘rib’

oetoinutoin

‘fire’; ‘vuur’

oetoin mfarainutoin mfarain

‘incandescent coal, incandescent charcoal’; ‘gloeiende kool, gloeiend houtskool’

oetoinoeinutoinuin

‘fireplace’; ‘vuurhaard’

ofeofe

‘dioscorea species’; ‘dioscorea-soort’

ohiohi

‘pull, drag’; ‘trekken, sleepen’

okeoke

‘white ant, termite’; ‘witte mier, termiet’

olaiᶜolaiʔ

‘name of the rope with which one harpoons turtles’; ‘naam van het touw, waarmee men schildpadden harpoeneert’

omongomoŋ

‘keep in the mouth, clench between teeth’; ‘in den mond houden, tusschen de tanden klemmen’

ondooⁿdo

‘name of an intoxicating plant’; ‘naam van een bedwelmende plant’

otoeotu

‘space under the house (stilt house)’; ‘ruimte onder het huis (paalwoning)’

otoeinotuin

‘undershot of the sail’; ‘onderschoot van het zeil’

paa'paaʔ

‘raven, crow’; ‘raaf, kraai’

pagipaɡi

‘singing to honour the "djooe"’; ‘zang om een der „djooe” te eeren’

pagogopaɡoɡo

‘curling’; ‘krullend’

pahalapahala

‘favourable, help’; ‘goedgunstig zijn, helpen’

pahamaipahamai

‘breathe’; ‘ademen’

pahamiᶜpahamiʔ

‘breathe’; ‘ademen’

paiᶜpaiʔ

‘spread, put a rope on the ground as a trap (to catch game)’; ‘uitspreiden, touw in een strik op den grond leggen (om wild te strikken.)’

pakadjangapakadʒaŋa

‘rack to hang up food’; ‘rekje om eten op te hangen’

pakadokopakadoko

‘greedy, gluttonous’; ‘gulzig, vraatzuchtig’

pakaipakai

‘chastity belt made from fuja’; ‘schaamgordel van foeja’

pakaitepakaite

‘disgusted by, eat something until one becomes reluctant to eat more’; ‘walgen van, tegengegeten hebben’

pakalilapakalila

‘shy, wild’; ‘schuw, wild’

pakanakopakanako

‘steal’; ‘stelen’

pakaraipakarai

‘shark’; ‘haai’

pakatakoepakataku

‘afraid’; ‘bevreesd zijn’

pakekopakeko

‘curling’; ‘krullend’

palangoepalaŋu

‘turtle’; ‘zeeschildpad’

palaoeiᶜpalauiʔ

‘needle’; ‘naald’

palepale

‘low’; ‘laag’

paliahoinpaliahoin

‘proamast, ship's mast’; ‘prauwmast, scheepsmast’

palingpaliŋ

‘again’; ‘weer’

palingpaliŋ

‘return’; ‘terugkeeren’

pamalainpamalain

‘block, on which the foeja is beat’; ‘blok, waarop de foeja geklopt wordt’

pamalainpamalain

‘fuja-brick’; ‘foeja-blok’

panda'paⁿdaʔ

‘low’; ‘laag’

pandawiipaⁿdawii

‘saga bean’; ‘Abrus precatorius L.’; ‘saga-boontje’

pangaboeapaŋabua

‘dowry’; ‘bruidschat’

pangabolapaŋabola

‘cross-shaped instrument to twist rope from the hairnet (baba') of the aren palm (kanawo)’; ‘kruisvormig instrument om uit het haarnet (baba') van den arenpalm (kanawo) touw te draaien’

pangadosoinpaŋadosoin

‘antiphonal singing’; ‘beurtzang’

pangahasapaŋahasa

‘whetstone’; ‘slijpsteen’

pangahebapaŋaheba

‘carrying poles’; ‘draagstok’

pangahebapaŋaheba

‘stave’; ‘draagstok’

pangainpaŋain

‘branch’; ‘tak’

pangalainpaŋalain

‘journey, walk, motion’; ‘reis, gang, voortbeweging’

pangawohepaŋawohe

‘fire fan’; ‘vuurwaaiertje’

pangawohepaŋawohe

‘object to fan flames’; ‘vuurwaaier’

pangiloeoepaŋiluu

‘bullet’; ‘kogel’

pangkaiᶜpaŋkaiʔ

‘back house, pandhapa’; ‘achterhuis, pendopo’

panipani

‘wing’; ‘vleugel’

papapapa

‘float off’; ‘afdrijven, wegdrijven’

papangninapapaŋnina

‘small ground beetle (grey-coloured)’; ‘e.s. kleine grondtor (grauw van kleur)’

parabangparabaŋ

‘upper leg, thigh’; ‘bovenbeen, dij’

parentapareⁿta

‘government, power’; ‘regeering, macht’

pariamapariama

‘pleiades’; ‘zevengesternte’

parimataparimata

‘glasses’; ‘bril’

pasapasa

‘over, already’; ‘voorbij, al, reeds’

pasagipasaɡi

‘square’; ‘vierkant’

pasipasi

‘reef’; ‘rif’

pasoegopasuɡo

‘hearty, have asthma’; ‘aamborstig, asthma hebben’

patioinpatioin

‘white pigeon (wild)’; ‘witte duif (wilde)’

patoemainpatumain

‘send objects’; ‘zenden van voorwerpen’

pedapeda

‘machete’; ‘hakmes’

pedantongko'pedaⁿtoŋkoʔ

‘name of a short, square machete’; ‘naam van een kort, vierkant hakmes’

pedepede

‘alone’; ‘alleen’

pee'peeʔ

‘beat foeja’; ‘foeja-klopper’

pee'peeʔ

‘fuja beater’; ‘foejaklopper’

pehengpeheŋ

‘stairs, ladder’; ‘trap, ladder’

pehengnakapeheŋnaka

‘rung, step’; ‘sport’

pelingpeliŋ

‘bamboo species’; ‘Bambusa vulgaris Schrad., var. aurea’; ‘bamboesoort’

pelopelo

‘Ipomoea batatas Poir.’

pengkoinpeŋkoin

‘bended’; ‘krom’

penoepenu

‘deaf’; ‘doof’

pentepeⁿte

‘yaws’; ‘bobento’; ‘frambosia’

peta'petaʔ

‘put one's foot down, kick in’; ‘de voet neerzetten, intrappen’

peta'petaʔ

‘soil, ground’; ‘aarde, grond’

petipeti

‘chest’; ‘kist’

pidipidi

‘dry’; ‘droog’

pilipili

‘choose, pick’; ‘uitkiezen, uitzoeken’

pipipipi

‘money’; ‘geld’

pira'piraʔ

‘gold’; ‘goud’

pisi'pisiʔ

‘squeeze out’; ‘uitknijpen, uitpersen’

piso'pisoʔ

‘knife’; ‘mes’

pisonggoemapisoŋɡuma

‘sheath’; ‘scheede’

podoeteangpoduteaŋ

‘peak, lance (honed bamboo)’; ‘piek, lans (gescherpte bamboe)’

poea'puaʔ

‘break, split’; ‘breken, splijten’

poehapuha

‘scatter, throw around’; ‘strooien, rondom gooien’

poeloepulu

‘dive’; ‘duiken’

poengpuŋ

‘hit, bump with a piece of wood or a different object’; ‘slaan, beuken met een eind hout of ander voorwerp’

poeoepuu

‘fart’; ‘flatus’

poesepuse

‘belly button’; ‘navel’

poesoeiᶜpusuiʔ

‘suck, pull (with one's mouth)’; ‘zuigen, trekken (met den mond)’

poeta'putaʔ

‘cut into small pieces’; ‘in kleine stukjes snijden’

poetoeputu

‘chop off in one go, cut through’; ‘in één slag afhakken, doorsnijden’

pohapoha

‘able to, endure, persevere’; ‘in staat zijn, uithouden, volhouden’

pojo'pojoʔ

‘bow of the arababu’; ‘strijkstok van de arababoe’

poloipoloi

‘blood’; ‘bloed’

pomaipomai

‘currently’; ‘thans’

pomaipomai

‘nowadays’; ‘thans’

pombopoᵐbo

‘pigeon (tame)’; ‘duif (tamme)’

pomokopomoko

‘those, that’; ‘die, dat’

pompapoᵐpa

‘rice brick’; ‘rijstblok’

pondaipoⁿdai

‘pandan species’; ‘pandanussoort’

pongopoŋo

‘deaf’; ‘doof’

pontongpoⁿtoŋ

‘large bamboo’; ‘Gigantochloa aspera Kurz.’; ‘bamboe-betoeng’

popantaipopaⁿtai

‘waistband (made from rattan) to pull the chastity belt through’; ‘buikband (van rotan) om den schaamgordel doorheen te halen’

popoiᶜpopoiʔ

‘cut, cut into pieces’; ‘snijden, stuksnijden’

popongpopoŋ

‘fire rack, plate rack, drying rack on four pillars’; ‘vuurrek, bordenrek, droogrek op vier stijlen’

poporaapoporaa

‘jumping game between to bamboo stems or leafstalks of the sago palm’; ‘springspel tusschen twee bamboes of bladstelen van den sagopalm’

poposipipoposipi

‘exclamation during incantations’; ‘een uitroep bij bezweringen’

poroaiporoai

‘scream, cry, bellow (after being hit)’; ‘schreeuwen, huilen, brullen (na een pak slaag)’

porongporoŋ

‘beautiful, magnificent’; ‘mooi, prachtig’

posoeposu

‘feared bird’; ‘gevreesde vogel’

potipoti

1. ‘bind atap together in shingles, roof’; ‘de atap bladsgewijze op elkaar binden, dakdekken’

2. ‘bunch, four pieces of thin, flattened bamboo to serve as a torch for the mangagoto’; ‘bundel, vier stuks dunne, platgeslagen bamboe om als flambouw bij het mangagoto te dienen’

rafirafi

‘split, burst of wood’; ‘splijten, barsten van hout’

ramarama

‘smelling of fish, which is not fresh anymore’; ‘stinken van visch, die niet versch meer is’

ramerame

‘rave’; ‘levenmaken’

rantaraⁿta

‘braided basket with a lid’; ‘gevlochten mand met deksel’

rarapararapa

‘bang, crackling of thunder (onomatopoeia)’; ‘knallen, knetteren van den donder (klanknabootsing.)’

ratorato

‘storm’; ‘storm’

ratoeratu

‘hundred’; ‘honderd’

rekengrekeŋ

‘take pity on, count someone in’; ‘reken’; ‘meelij hebben, iemand meetellen’

renoreno

‘carve tobacco’; ‘tabak kerven’

reworewo

‘stir to prevent burning’; ‘roeren om niet te laten aanbranden’

rikiriki

‘narrow’; ‘nauw’

roenṣangruⁿtʃaŋ

‘smooth, slippery’; ‘glad, glibberig’

roeparupa

‘shape, kind’; ‘gedaante, soort’

roepa-roeparupa-rupa

‘all kinds’; ‘allerlei, soorten’

rotoroto

‘narrow’; ‘nauw’

ṣaatʃaa

‘what, something’; ‘wat, iets’

ṣabetʃabe

‘get caught on, hang’; ‘blijven haken, blijven hangen’

sabosabo

‘soap’; ‘zeep’

sadosado

‘serve, e.g. rice on plates’; ‘opscheppen b.v. van rijst op de borden’

saeᶜsaeʔ

‘sago flour’; ‘sagomeel’

safosafo

‘cup, bowl’; ‘kop, kom’

sagadosaɡado

‘until, up to, so that’; ‘tot, totaan, totdat, zoodat’

sagagesaɡaɡe

‘edible sea crab’; ‘eetbare zeekrab’

ṣagoeloetʃaɡulu

‘riddle’; ‘tjagoeloe’; ‘raadsel’

sahasaha

‘anthill, ant's nest in the ground’; ‘mierenhoop, mierennest in den grond’

saisai

‘hither, here’; ‘herwaarts, hierheen’

sainsain

‘price, purchase price’; ‘prijs, koopsom’

sajongsajoŋ

‘beam, light beam’; ‘straal, lichtstraal’

sakisaki

‘nice (in the sense of pleasurable)’; ‘lekker (in den zin van prettig)’

sakisiisakisii

‘witness’; ‘getuige’

salaisalai

‘lick, lick off’; ‘likken, aflikken’

salajangsalajaŋ

‘jump’; ‘springen’

salakasalaka

‘silver’; ‘zilver’

salaksiasalaksia

‘thousand’; ‘duizend’

ṣalanatʃalana

‘trousers’; ‘broek’

salaoehingsalauhiŋ

‘rudder, steer’; ‘roer, sturen’

salasisalasi

‘black spots on the skin’; ‘zwarte huidplekken’

salempangsaleᵐpaŋ

‘cloth, scarf for carrying children’; ‘doek, sjaal om kinderen in te dragen’

ṣalikaitʃalikai

‘tilt one's body, walk stooped’; ‘overhellen met het lichaam, gebukt loopen’

saloempaiᶜsaluᵐpaiʔ

‘jump off’; ‘afspringen’

salolisaloli

‘around’; ‘rondom, eromheen’

samakasamaka

‘watermelon’; ‘Citrullus vulgaris Schrad.’

samoehisamuhi

‘behind, from behind’; ‘achteraan, van achteren’

sanampoeinsanaᵐpuin

‘dessert’; ‘toespijs’

sanangasanaŋa

‘roast’; ‘braden’

sanatasanata

‘appoint, elevate to chief’; ‘aanstellen, verheffen tot hoofd’

sane'saneʔ

‘request, beg, pray’; ‘verzoeken, smeeken, bidden’

sangkarisaŋkari

‘grapefruit’; ‘Citrus decumana Murr.’; ‘pompelmoes’

sangosaŋo

‘answer’; ‘antwoorden’

sanipa'sanipaʔ

‘pin’; ‘speld’

sanisa'sanisaʔ

‘comb’; ‘kam’

sanoedongsanudoŋ

‘name with which spouses address each other’; ‘naam, waarmee echtelieden elkaar aanspreken’

ṣanoeṣoengtʃanutʃuŋ

‘corner’; ‘hoek’

sapaiᶜsapaiʔ

‘hit with an open hand’; ‘slaan met de vlakke hand’

ṣapeotʃapeo

‘hat, cap’; ‘hoed, pet’

sapisapi

‘bovine’; ‘rund’

sapi'sapiʔ

‘hide oneself’; ‘zich verbergen’

sarasara

‘transfer, cross (a river)’; ‘overzetten, oversteken (van een rivier)’

saragisaraɡi

‘gong’; ‘gong’

ṣaraiᶜtʃaraiʔ

‘blow on flowers, on sick body parts to strengthen the life force’; ‘blazen op bloemen, op zieke lichaamsdeelen om de levenskracht te versterken’

sasikasasika

‘bum’; ‘billen’

sasirisasiri

‘kind of fungal infection which manifests itself on the skin’; ‘ichthyosis’; ‘kaskado’

sasoepa'sasupaʔ

‘spoon’; ‘lepel’

sataroeoesataruu

‘enemy’; ‘vijand’

sawekosaweko

‘heron’; ‘reiger’

segaseɡa

‘pour over, overflow’; ‘overgieten, overstorten’

segaroseɡaro

‘send, command’; ‘zenden, opdragen’

segeseɡe

‘high tide’; ‘vloed’

sekoeiᶜsekuiʔ

‘enter into, dock (especially for a water vessel)’; ‘aangaan, aanleggen (speciaal van een vaartuig)’

sembaongseᵐbaoŋ

‘tree’; ‘Cananga odorata Hook. f.’; ‘boom’

sempeseᵐpe

‘round wooden tub, in which sago porridge is prepared’; ‘ronde houten bak, waarin sagopap bereid wordt’

sengadjiseŋadʒi

‘district chief’; ‘distriktshoofd’

sengeiseŋei

‘laugh’; ‘lachen’

seoengseuŋ

‘bits, leftovers’; ‘stukjes, restjes’

sepa'sepaʔ

‘rase to the ground, chop trees to ground level’; ‘met den grond gelijkmaken, afhakken tot den grond toe van boomen’

serasera

‘Seran island (Ceram)’; ‘eiland Seran (Ceram)’

ṣerioe'tʃeriuʔ

‘slurp’; ‘slurpen’

seroeseru

‘sea fish with a pointy mouth’; ‘sako’; ‘zeevisch met spitsen bek’

sesoeroe'sesuruʔ

‘axe used as a plane (with rattan attached to a piece of wood)’; ‘als een schaaf gebruikte bijl (met rotan aan een eind hout gebonden)’

sesojasesoja

‘sago dish’; ‘sagovorm’

sesojasesoja

‘sago shape (in which biscuits are baked)’; ‘sagovorm (waarin koeken gebakken worden)’

sesóngsesoŋ

‘sweat’; ‘zweet’

setainsetain

‘devil’; ‘duivel’

siasia

‘numeral one, indefinite article, a’; ‘telwoord één, onbep. lidw. een’

sia'siaʔ

‘enter, come into’; ‘ingaan, inkomen, binnengaan’

siangnokasiaŋnoka

‘already entered’; ‘al, reeds binnengegaan’

siapohongsiapohoŋ

‘heart (of humans and animals)’; ‘hart (van mensch en dier)’

sia-siasia-sia

‘each, every’; ‘elk, ieder’

sibisibi

‘chop off, cut off’; ‘afhakken, afsnijden’

sidangaasidaŋaa

‘strait’; ‘zeestraat’

sikoesiku

‘elbow’; ‘elleboog’

sikoepapasikupapa

‘plank, on which one carves tobacco leaves’; ‘plankje, waarop men de tabaksbladeren kerft’

silosilo

‘look cross-eyed, grimace from envy, jealousy’; ‘scheefkijken, den mond vertrekken uit nijd, afgunst’

ṣinatʃina

‘Chinese’; ‘Chinees’

sinaiᶜsinaiʔ

‘thorn, prickle’; ‘doorn, stekel’

ṣinangtʃinaŋ

‘sarong’; ‘sarong’

ṣinangkiingtʃinaŋkiiŋ

‘headscarf’; ‘hoofddoek’

ṣinankiingtʃinankiiŋ

‘headscarf’; ‘hoofddoek’

sinapangsinapaŋ

‘musket, rifle’; ‘snaphaan, geweer’

sintasiⁿta

‘pull out, loosen’; ‘uittrekken, losmaken’

sintoesiⁿtu

‘chastity belt (of European make), buttocks’; ‘schaamgordel (van europ. fabrikaat), bilvlakte’

siosio

pers pron. ‘third person plural, they, 3p’; ‘3ᵉ ps. mv., zij, zijlieden’

sipa'sipaʔ

‘pin down’; ‘vaststeken’

sipaioeloesipaiulu

‘hairpin’; ‘haarspeld’

sipaiᶜsipaiʔ

‘stick in (e.g. of a pin in one's hair)’; ‘insteken (van een pen in het haar b v.)’

sipo'sipoʔ

‘fold’; ‘opvouwen’

soasoa

‘tribe, family’; ‘stam, geslacht’

ṣobaintʃobain

‘fly, sail’; ‘vliegen, zeilen’

soeba djooe kalanosuba dʒou kalano

‘honour (on leave), lord, monarch’; ‘eere (met verlof) heer vorst’

soeboesubu

‘wick’; ‘lampenpit’

ṣoekatʃuka

‘areng juice’; ‘arensap’

ṣoekatʃuka

‘areng sap’; ‘arensap’

soelesule

‘crown of the head’; ‘kruin van het hoofd’

soelisuli

‘push back, shove back, repel’; ‘terugduwen, terugschuiven, afstooten’

soemarangsumaraŋ

‘machete’; ‘houwer, lang kapmes’

ṣoemoe-ṣoemoetʃumu-tʃumu

‘tell riddles’; ‘tjoemoe-tjoemoe’; ‘raadsels opgeven’

soempa'suᵐpaʔ

‘suture together, connect’; ‘aan elkaar hechten, verbinden’

soempisuᵐpi

‘blowgun’; ‘blaasroer’

soenasuna

‘circumcision, circumcise’; ‘besnijdenis, besnijden’

soengsuŋ

‘mouth’; ‘mond’

soeng gofohisuŋ ɡofohi

‘smile’; ‘glimlachen’

soengliainsuŋliain

‘oral cavity’; ‘mondholte’

soepoesupu

‘go out, go outside’; ‘eruit gaan, naar buiten komen’

soeratsurat

‘letter’; ‘brief’

soeroedadosurudado

‘soldier’; ‘soldaat’

soesasusa

‘effort, care’; ‘moeite, zorg’

ṣoeṣoetʃutʃu

‘uncle, brother of father of mother’; ‘oom, broer van vader of moeder’

soetaraasutaraa

‘side’; ‘zijde’

ṣohingtʃohiŋ

‘side (of the body)’; ‘zij (van het lichaam)’

soinsoin

‘side, edge’; ‘zijde, kant, rand’

sokoeṣisokutʃi

‘dinghy’; ‘sloep’

ṣokointʃokoin

‘border between garden and forest’; ‘grens tusschen tuin en bosch’

solainsolain

‘pitfall, in which sharpened bamboo stems are placed, which are covered with leaves’; ‘valkuil, waarin aangepunte bamboes, die door bladeren overdekt zijn’

ṣololongsiatʃololoŋsia

‘ten thousand’; ‘tienduizend’

somasoma

‘fishing net, trawl’; ‘vischnet, sleepnet’

somainsomain

‘bamboo stems, which are attached to the floaters of a pirogue, keep it balanced’; ‘sema’; ‘de bamboes, die aan de uitleggers eener prauw bevestigd zijn om deze in evenwicht te bewaren’

somojasomoja

‘big, thick snake’; ‘groote, dikke slang’

sooesou

‘finished, done, ready, complete’; ‘af, klaar, gereed, voltallig’

sooenokasounoka

‘already finished, already set’; ‘al af, al gereed’

sooe-sooesou-sou

‘witchdoctor, medium’; ‘tooverdokter, medium’

sorogaasoroɡaa

‘underworld’; ‘onderwereld’

sorongsoroŋ

‘push forth’; ‘voortduwen’

sosososo

‘insert’; ‘insteken’

sosoedososudo

‘envoy, messenger’; ‘gezant, gezondene’

sosoloeiᶜsosoluiʔ

‘ring, finger ring’; ‘ring, vingerring’

sowohisowohi

‘shepherd’; ‘herder’

tabakotabako

‘tobacco’; ‘tabak’

tabasisi!tabasisi!

‘exclamation of surprise’; ‘uitroep van verbazing’

tabatetabate

‘body, dead’; ‘lijk, doode’

taboeintabuin

‘light a fire, shoot with a gun’; ‘vuurmaken, schieten met een geweer’

taboelengtabuleŋ

‘ankle’; ‘enkel’

taboenaintabunain

‘pan, pot’; ‘pan, pot’

tadengetadeŋe

‘thither, over there’; ‘derwaarts, daarginds’

tadotado

‘cape’; ‘kaap’

tafailatafaila

‘knife, made from bamboo, used to carve tobacco’; ‘mes, gemaakt van bamboe, om tabak te kerven’

tafaintafain

‘prisoner’; ‘gevangene’

tafoetafu

‘scrotum’; ‘scrotum’

tafoehitafuhi

‘shell, on which one blows when sailing a proato call the wind’; ‘schelp, waarop men blaast om wind te roepen bij prauwvaart’

tafoeraiᶜtafuraiʔ

‘hissing of cats’; ‘blazen van katten’

tafoloengtafoluŋ

‘smoke’; ‘rook’

tagaligoetaɡaliɡu

‘nail, hoof’; ‘nagel, hoef’

tahoetahu

‘lay, put, place’; ‘leggen, zetten, plaatsen’

tahoedeletahudele

‘keep, put away, not use, lock away’; ‘bewaren, opbergen, niet gebruiken, wegsluiten’

takafoehitakafuhi

‘adam's apple’; ‘adamsappel’

takafoehitakafuhi

‘Adam's apple’; ‘adamsappel’

takajoiᶜtakajoiʔ

‘stutter’; ‘stotteren’

takalawaiᶜtakalawaiʔ

‘spider’; ‘spin’

takiloetakilu

‘saliva’; ‘speeksel’

takino'takinoʔ

‘small, almost invisible insect, which causes severe itching’; ‘klein, bijna onzichtbaar insect, dat hevige jeuk veroorzaakt’

takoetaku

‘scoop water, fetch water’; ‘dakoe, waterscheppen, waterputten’

takolotakolo

‘back, relative pronoun of place, behind’; ‘rug, plaatsbep. achter’

talagatalaɡa

‘lake, pond, flooded land’; ‘meer, waterplas, ondergeloopen land’

talaintalain

‘bone, skeleton, fish bone, stone (of fruits)’; ‘been, gebeente, graat, pit (van vruchten)’

talengaintaleŋain

‘lie back’; ‘achteroverliggen’

taliaintaliain

‘remember’; ‘zich herinneren’

talingataliŋa

‘ear’; ‘oor’

talisetalise

‘large canarium fruit’; ‘Canarium moluccanum Bl.’; ‘kanari Seran (Ceram)’; ‘groote kanari-vrucht’

talotalo

‘able to, capable of’; ‘kunnen, instaatzijn’

talowotalowo

‘seaward’; ‘zeewaarts’

talowo oftalowo of

‘seaward’; ‘zeewaarts’

tamahoeëtamahue

‘enemy’; ‘vijand’

tamangantamaŋan

‘slave’; ‘slaaf’

tambagataᵐbaɡa

‘copper’; ‘koper’

tambalagoetaᵐbalaɡu

‘naked’; ‘naakt’

tambeloetaᵐbelu

‘naval shipworm, which can be found in washed up driftwood’; ‘paalwormen, die zich bevinden in aangespoeld drijfhout’

tamelotamelo

‘mung bean’; ‘katjang hidjau’; ‘Phaseolus raditus L.’

tamongtamoŋ

‘name, with which the father in law and mother in law are addressed by children by their children in law’; ‘naam, waarmee schoonvader en schoonmoeder worden aangesproken door aangetrouwde kinderen’

tampajataᵐpaja

‘martavan (red clay pot)’; ‘martavaan’

tanaintanain

‘fish trap’; ‘vischfuik’

tananongtananoŋ

‘planted, crop’; ‘het aangeplante, gewas’

tanasa'tanasaʔ

‘provisions’; ‘proviand, reiskost’

tandahotaⁿdaho

‘rainbow’; ‘regenboog’

tanetetanete

‘sprout of plants’; ‘spruit van planten’

tanetetanete

‘sprout’; ‘spruit’

tangalalitaŋalali

‘cloth or sarong, which is worn as a band around the waist’; ‘een doek of sarong, die bij wijze van band om het middel gedragen wordt’

tanggaoeintaŋɡauin

‘sago caterpillar, white grubs’; ‘sagorups, engerling’

tangketaŋke

‘invulnerable in war’; ‘onkwetsbaar in den oorlog’

tanika'tanikaʔ

‘have the hiccups’; ‘hikken’

tanilatanila

‘deel’

tanilatanila

‘part’; ‘deel’

tanoetoe'tanutuʔ

‘door, lid’; ‘deur, deksel’

tanopoetanopu

‘manatee’; ‘zeekoe’

tapoetapu

‘anchor’; ‘anker’

taraitarai

‘ironwood’; ‘Afzelia bijuga A. Gray.’; ‘ijzerhout’

taratingkangtaratiŋkaŋ

‘crouch’; ‘hurken’

tari'tariʔ

‘pull’; ‘trekken’

tasiatasia

‘nine’; ‘negen’

tasibiitasibii

‘cassava plant’; ‘Manihot utilissima Pohl.’; ‘cassaveplant’

tataitatai

‘poop’; ‘poep’

tatari'tatariʔ

‘Achilles heel’; ‘Achillispees’

tati'tatiʔ

‘uvula’; ‘huig’

tatoedatatuda

‘wooden joints of the floaters of a proa’; ‘de houten ellebogen van de uitleggers eener prauw’

tete

‘or’; ‘of’

teangteaŋ

‘small bamboo species’; ‘Bamboesa longinodis Miq’; ‘kleine bamboesoort’

tedetede

‘take up’; ‘opnemen’

teliteli

‘clitoris’; ‘clitoris’

tetetete

‘men's and women's chest’; ‘mannen- en vrouwenborst’

tetetete

‘upwards’; ‘bovenwaarts’

tetemfoehitetemfuhi

‘nipple’; ‘tepel’

tiaditiadi

‘exchange’; ‘ruilen’

tibitibi

‘basket with a coarse mesh’; ‘korf met groote mazen’

tifatifa

‘piss’; ‘pis’

tikaintikain

‘old, ripe, mature’; ‘oud, rijp, voldragen’

tikointikoin

‘bay’; ‘baai’

timoetimu

‘south’; ‘zuid’

timoeintimuin

‘cucumber’; ‘katimoen’; ‘komkommer’

tinotino

‘weave’; ‘weven’

tintitiⁿti

‘parakeet’; ‘parkiet’

titititi

‘suckling’; ‘zuigeling’

tobo'toboʔ

‘boar, male pig’; ‘beer, mannetjesvarken’

tobo'toboʔ

‘dagger’; ‘dolk’

toboiᶜtoboiʔ

‘axe’; ‘bijl’

todotodo

‘enclosure, pen, in which one breeds animals’; ‘een omheining, hok, waarin men beesten opfokt’

todoeintoduin

‘sink’; ‘spoelbak’

todoeintoduin

‘sink, belonging to the sago preparation’; ‘spoelbak, behoorende bij de sagobereiding’

toebatuba

‘drum’; ‘trom’

toeboelengtubuleŋ

‘leg joint at the ankle’; ‘beengewricht bij den enkel’

toeëngtueŋ

‘conjunction "and" between numerals’; ‘voegwoord ”en” tusschen de telwoorden’

toefotufo

‘span, measure between thumb and middle finger’; ‘span, maat tusschen duim en middelste vinger’

toefoetufu

‘redeem’; ‘loskoopen’

toeintuin

‘knee’; ‘knie’

toekatuka

‘belly’; ‘buik’

toekahajatukahaja

‘stomach’; ‘maag’

toekawahotukawaho

‘intestines’; ‘ingewanden’

toematuma

‘head lice’; ‘hoofdluis’

toemaintumain

‘sago pack’; ‘pak sago’

toemaintumain

‘sago package’; ‘pak sago’

toemantoloetumaⁿtolu

‘nit, flee’; ‘neet’

toempa'tuᵐpaʔ

‘frog’; ‘kikvorsch’

toenggoeintuŋɡuin

‘bunting, arches for decorations at parties made from folded coconut leaves’; ‘slingers, bogen voor versiering bij feesten van opengespouwen klapperblaren’

toeoetuu

‘actually, really’; ‘eingenlijk, werkelijk’

toeoiᶜ himpongtuoiʔ hiᵐpoŋ

‘sit cross-legged’; ‘zitten met beide beenen op een zij gebogen’

tofeketofeke

‘giant taro’; ‘Alocasia macrorrhiza Schott.’

tofotofo

‘downward’; ‘benedenwaarts’

tofotofo

‘downwards’; ‘benedenwaarts’

tofoetofu

‘sugarcane’; ‘Saccharum officinarium L.’; ‘suikerriet’

togoetoɡu

‘end, stop’; ‘eindigen, ophouden’

tointoin

‘blunt edge of a knife, back’; ‘de stompe kant van een mes, rug’

tojotojo

‘landward’; ‘landwaarts’

tokointokoin

‘move a proaby pushing it forward with a long stick’; ‘tongkat’; ‘boomen, afzetten, afsteken van een prauw’

toloetolu

‘egg’; ‘ei’

toloetolu

num. ‘three’; ‘drie’

toloingkedointoloiŋkedoin

‘neck’; ‘hals’

tomolangtomolaŋ

‘bamboo species’; ‘Bamboesa Teba Miq.’; ‘bamboesoort’

tomooetomou

‘father van oese’; ‘vader of oese’

tongkatoŋka

‘large, red ant’; ‘groote, roode boommier’

tonotongtonotoŋ

‘death celebration, which starts seven days after the funeral’; ‘doodenfeest, dat men 7 dagen na de begrafenis aanricht’

toretore

‘dry (of fish)’; ‘droog (van visch)’

totingtotiŋ

‘carrier basket (of women)’; ‘draagkorf (van de vrouwen)’

totingkangihangtotiŋkaŋihaŋ

‘draagbanden’

totingkatangototiŋkataŋo

‘carrier basket frame, carrier frame’; ‘draagkorfopzet, draaggeraamte’

totingkatangototiŋkataŋo

‘frame of the basket’; ‘geraamte, opzet van den korf’

wahawaha

‘many’; ‘veel’

wahowaho

‘rattan’; ‘rotan’

waiwai

‘swing’; ‘slingeren’

wajowajo

‘water, river’; ‘water, rivier’

wakaiᶜwakaiʔ

‘type of mangrove tree’; ‘Bruguiera gymnorrhiza Lam.’; ‘rhizophorensoort’

wakowako

‘turn’; ‘draaien’

waliwali

‘sister in law’; ‘zwagerin’

walirangwaliraŋ

‘sulphur’; ‘zwavel’

waloewalu

‘eight’; ‘acht’

walongwaloŋ

‘search’; ‘zoeken’

wanawana

‘firmament’; ‘uitspansel’

wanaetainwanaetain

‘wolken’

wanainwanain

‘right’; ‘kanan’; ‘rechts, rechter’

waniwani

‘honeybee’; ‘honingbij’

waoewau

‘chalk’; ‘kalk’

waoewau

‘nod off (of sleep)’; ‘knikkebollen (van slaap)’

wegeweɡe

‘knock over, demolish, break down, take apart’; ‘omverhalen, sloopen, afbreken, uit elkaar halen’

widingwidiŋ

‘swing or throw something away out of anger’; ‘in kwaadheid iets van zich afslingeren, weggooien’

wohewohe

‘wind’; ‘wind’

woiwoi

int pron. ‘who?’; ‘wie?’

wongewoŋe

‘distinguished guardian spirit, who is venerated the most, protector of the village tribe’; ‘voornaamste beschermgeest, die het meest vereerd wordt, dorpsgeslacht-beschermer’

wontiwoⁿti

‘bunting’; ‘slinger’

woriwori

‘left’; ‘links, linker’