OUTOFPAPUA database: Lexicons of the West Papuan language area

‘giant, giantess’; ‘reus, reuzin’

‘imitate someone's movements’; ‘adjok’; ‘iemands bewegingen nadoen’

‘spleen’; ‘de milt’

‘address on a letter’; ‘het adres van een brief’

‘small kind of sieve’; ‘adjak’; ‘klein zeefje’

‘of chickens that are still too young to be eligible for reproduction’; ‘van kippen, die nog te jong zijn om voor de voortteling in aanmerking te komen’

‘ebb tide’; ‘ebbe’

‘salivate’; ‘watertanden’

‘root of Millettia sericea, thrown into the sea to stun the fish’; ‘de wortel van Millettia sericea, in zee geworpen om de visschen te bedwelmen’

‘pagans, as opposed to Christians’; ‘heidenen, in tegenstelling van christenen’

‘scatter flowers’; ‘bloemen strooien’

‘ko. breadfruit’; ‘Artocarpus incisa, var. laevis’

‘sediment of coconut’; ‘het bezinksel van de kokosnoot’

‘eve’; ‘vooravond’

‘address form for servants’

‘cousin and niece, tjoetjoe bersoedara, grandnephew and niece’; ‘neef en nicht, tjoetjoe bersoedara, achterneef en nicht’

‘someone who, hearing dance music somewhere, goes and joins in without being invited’; ‘zoo wordt iemand geheeten die, ergens dansmuziek hoorende, ongenoodigd binnenkomt en mêedoet’

‘make a toast’; ‘een toast slaan’

‘float, drift’; ‘anjoet’

‘attack’; ‘scale, residue’

‘arch of honor, ceremonial enterance way’; ‘eereboog, nl. groote eerepoorten, waaronder men door kan gaan’

‘potato’; ‘aardappel’

‘as’; ‘als’

‘if not’; ‘als maar niet’

‘tamarind’; ‘tamarinde’

‘curvy, rounded’; ‘bochtig, afgerond’

‘long jacket’; ‘een lang baadje’

‘fish at low tide from a moored canoe’; ‘het visschen bij ebbe met eene voor anker liggende prauw’

‘make all kinds of graceful movements when dancing’; ‘het maken van allerlei sierlijke bewegingen bij het dansen.’

‘fart’; ‘veesten’

‘shovels made of the black palm or the hardest part of the stem of the aren palm’; ‘schoppen van niboeng of het hardste gedeelte van den stam van den arén-palm vervaardigd’

‘break’; ‘een breuk’

‘mouldy, dirty, dull, rusty (of metal)’; ‘beschimmeld, vuil, dof, roestig van metalen’

‘platter’; ‘een presenteerblaadje’

‘reciprocal pronoun (occurs before verbs)’; ‘dit woordje, voor werkwoorden gevoegd, dient om den reciproquen vorm aan te duiden’

‘walk arm in arm’; ‘gearmd loopen’

‘reach an agreement’; ‘een accoord treffen’

‘compete’; ‘wedijveren’

‘driving race’; ‘om het hardst rijden’

‘sailing race’; ‘om het snelst varen’

‘struggle’; ‘worstelen’

‘ko. castor oil plant’; ‘djarak koesta’; ‘Jatropha curcas’

‘stick to something, sticky’; ‘ergens aan kleven, kleverig’

‘beam’; ‘balk’

‘ko. plant, the leaves of which are used to treat scabies’; ‘Conyza indica’; ‘[plant], de bladeren worden op bloedzweren gelegd en ook tegen schurftziekten gebezigd’

‘cinch strap of a saddle’; ‘gew. de buikriem van een zadel’

‘swelling of the neck glands’; ‘eene opzwelling van de halsklieren’

‘dead body, corpse’; ‘bangkil’

‘breastplate worn by men’; ‘borstlap door mannen gedragen’

‘godfather’; ‘peet’

‘private goods’; ‘particuliere goederen’

‘moat, deep ditch’; ‘gracht, diepe sloot’

‘beard’; ‘baard’

‘fungus of the aren palm’; ‘het zwam van den arenpalm’

‘sweep’; ‘vegen’

‘spotted, speckled (of animal fur)’; ‘gevlekt, bont van dieren’

‘greater galingale’; ‘kencur’; ‘Kaempferia galanga’

‘neck, cervical vertebrae’; ‘de nek, eigenlijk de halswervels’

‘sweet potato’; ‘Batatas edulis’

‘bayhops’; ‘Ipomoea pes-caprae’

‘drip off’; ‘afdruipen’

‘shout, scream’; ‘berterejak’; ‘schreeuwen, gillen’

‘clean with narrow brush’; ‘ragen’

‘kind of stone that floats on the water’; ‘een soort van slijpsteen, die op het water drijft’

‘fire striker’; ‘vuurslag’

‘leek’; ‘Allium spp’; ‘prei’

‘garden bed for growing seedlings’; ‘bedding voor kweeking van jonge plantjes’

‘noise, make noise’; ‘geraas, getier maken’

‘make a toast’; ‘een toast slaan’

‘make a lot of noise’; ‘veel leven maken’

‘give a departing person a farewell meal in honor’; ‘een vertrekkende ter eere een afscheidsmaal geven’

‘make shiny, flashy’; ‘blinkend, glanzend maken’

‘longitudinal splitting of the leaves of the aren palm’; ‘het overlangssplijten van de bladeren van den aren-palm’

‘part the hair in the middle, which is mainly done by the Saboneean women’; ‘het haar in het midden scheiden, war daar vooral door de Saboeneesche vrouwen geschiedt’

‘stuffy’; ‘benauwd’

‘mandibular joint’; ‘het onderkaaksgewricht’

‘dress flashily, especially for women’; ‘opzichtig gekleed gaan, vooral van vrouwen’

‘adjoin’; ‘aangrenzen’

‘eddo tuber, ko. taro’; ‘Colocasia antiquorum’

‘ko. nymphaeifolia, the bulbs are used as pig food’; ‘var. de Nymphaeifolia, de knollen van deze dienen tot varkensvoeder’

‘nurse’; ‘bidan’

‘midwife who was educated in Batavia’; ‘een vroedvrouw, die op Batavia onderwijs heeft genoten’

‘smegma’; ‘de secreties der corona glandis’

‘ant’; ‘mier’

‘white ants’; ‘witte mieren’

‘outbuilding’; ‘bijgebouw’

‘sentinel’; ‘schildwacht’

‘why how so?, how come?’; ‘verbast, waarom hoe zoo?, hoe komt het?’

‘sea snail’; ‘een zeeslak’

‘legume, winged bean’; ‘Psophocarpus tetragonolobus’; ‘een peulvrucht’

‘neighbour’; ‘buurman’

‘dark green (of leaves)’; ‘donkergroen, van bladeren’

‘pointed arrow-shaped bamboo strip, which is shot through a pipe by blowing on it (weapon)’; ‘de toegepunte pijlvormige bamboereep, die door blaasroeren geblazen wordt’

‘blister’; ‘bisol’

‘speak unclearly’; ‘onduidelijk spreken’

‘fish poison tree, the leaves are used to cover food’; ‘Barringtonia speciosa’

‘woollen blanket’; ‘wollen deken’

‘indigo blue’; ‘het indigoblauw’

‘turn over’; ‘balëk’

‘wet’; ‘basoh’

‘wash well’; ‘goed wasschen’

‘ko. pastry, prepared from flour of ketan, santan and sugar, placed in pandan leaves’; ‘een soort gebak, bereid uit meel van ketan, santan en suiker, in pandan-bladeren gedaan’

‘ko. skin disease’; ‘een soort huidziekte (Spaansche pokken?)’

‘little pimples in the face’; ‘kleine wormpjes in het aangezicht’

‘basket woven from bamboo, often used in harvesting rice’; ‘mandje van bamboes gevlochten, veel in gebruik bij den padie-oogst’

‘nipa palm’; ‘Nypa fruticans’; ‘de nipah-palm’

‘fish called fi{gorita} in Ambon, ko. squid with longer tentacles’; ‘de visch, die te A. gorita heet, een soort inktvisch met langere vangen’

‘misfortune’; ‘ongeluk, onheil’

‘flatter, caress’; ‘vleien, streelen’

‘albino’; ‘een albino’

‘moon’

‘phases of the moon’; ‘de schijngestalten der maan’

‘phases of the moon’; ‘de schijngestalten der maan’

‘phases of the moon’; ‘de schijngestalten der maan’

‘last quarter (of the moon)’; ‘laatste kwartier’

‘phases of the moon’; ‘de schijngestalten der maan’

‘body hair’; ‘lichaamshaartjes’

‘bamboo’; ‘bamboes’

‘flat tree vessel made from one tree trunk’; ‘platboomsvaartuig uit één boomstam vervaardigd’

‘Chinese hibiscus’; ‘Hibiscus rosa-sinensis’

‘ko. plant’; ‘Caesalpinia pulcherrima’

‘ko. plant, from whose leaf sheaths tjidakos are made’; ‘Crimun arnabile’; ‘[plant], van de bladscheeden worden tjidako's vervaardigd’

‘blow saliva mixed with betel vine and betel nut on scab wounds, this also happens with swollen bellies in children’; ‘het blazen op schurftwonden van het met sirih en pinang vermengde speeksel, dit geschiedt ook bij opgezetten buik van kinderen’

‘ko. pigeon’; ‘een soort duif’

‘cashew’; ‘Anacardium occidentale’

‘cradle, rock’; ‘wieg, schommelen’

‘arches of coconut or other leaves, placed for decoration along both sides of the road’; ‘bogen van kalapa of andere bladeren, ter versiering langs beide zijden van den weg geplaatst’

‘bend’; ‘bocht’

‘or (by contrast)’; ‘of (bij tegenstelling)’

‘pork sausage’; ‘varkensworst’

‘wild pig (male) with large tusks’; ‘een wild varken (mann.) met groote slagtanden’

‘tie a fishing net’; ‘het knoopen van een vischnet’

‘boatswain’; ‘bootsman’

‘sink with one leg through a hole in the floor or hole in the ground, so that there is a great risk of falling’; ‘met het eene been door een gat in den vloer of kuil in den grond zakken, zoodat men groot gevaar loopt te vallen’

‘grasshopper’; ‘sprinkhaan’

‘bread’; ‘brood’

‘kind of Spanish pepper prepared with tomato, onions and salt, and eaten with wild pork or fish’; ‘een soort van spaansche peper met tamate, uien en zout toebereid, en bij wild varkensvleesch of visch gegeten’

‘funnel-shaped basket’; ‘een trechter-vormig mandje’

‘catch something in hands’; ‘iets met de handen opvangen’

‘ko. croton’; ‘Codiaeum moluccanum’

‘tame (of animals)’; ‘tam, van dieren’

‘wild indigo plant’; ‘de wilde indigoplant’

‘ko. plant’; ‘Mimosa pudica’

‘[plant], the leaves are used to store food’; ‘Canna coccinea’; ‘[plant], de bladen worden gebezigd om eten te bewaren’

‘meet with misfortune’; ‘een ongeluk treffen’

‘pass out’; ‘flauw vallen’

‘hearth, husband, wife and children’; ‘haard, gezin: man, vrouw en kinderen’

‘in time’; ‘bij tijds’

‘he doesn't give a damn about it’; ‘hij geeft er geen ota om’

‘walking stick’; ‘wandelstok’

‘solidification of oil, in general thickening of liquid substances’; ‘stollen van olie, in het algemeen dik worden van vloeibare zelfstandigheden’

‘back road, short side road’; ‘binnenweg, korte zijweg’

‘contagious disease’; ‘djangkit, sakit berdjangké’; ‘besmettelijke ziekte’

‘crooked finger’; ‘een kromme vinger’

‘tumble from horse’; ‘van zijn paard tuimelen’

‘persons of the same age’; ‘personen van één leeftijd’

‘bridge’; ‘brug’

‘sacrificial altar, stone on which sacrifices are made by natives’; ‘offeraltaar, steen, waarop door de Alifoeroe geofferd wordt’

‘fully grown girls aged 14 to 15’; ‘volwassen meisjes van 14 à 15 jaar’

‘arrow bow’; ‘pijlboog’

‘proud, haughty’; ‘trotsch, hoogmoedig’

‘heel of the foot’; ‘hiel van den voet’

‘light the lamp’; ‘de lamp aansteken’

‘long stake, to the end of which a wick is attached, to light high-hanging lamps or bell jars’; ‘de lange staak, aan welks einde een pit is vastgemaakt, om hoog hangende lampen of stolpen aan te steken’

‘flower sheath of the coconut palm’; ‘de bloemscheede van den kokospalm’

‘prostitute’; ‘djobong’

‘fallowland’; ‘braakIand’

‘illumination with shells or papaya fruits, also candle-lit stelae, which are carried around at Mohammedan or Chinese festivals’; ‘eene illuminatie met schelpen of papaja-vruchten, ook met kaarsen verlichte stellaadjes, die rondgedragen worden bij Mohammedaansche of Chineesche feesten’

‘fish at low tide from a moored canoe’; ‘het visschen bij ebbe met eene voor anker liggende prauw’

‘snare (of hunters)’; ‘strik van jagers’

‘cooking place, fireplace’; ‘kookplaats, haard’

‘hiccup, belch’; ‘hik, oprisping’

‘pestle’; ‘stamper’

‘lance that flares out at the end in a fork-like shape, which is used by the sea warriors’; ‘eene aan het einde gaffelvormig uitloopende lans, waarvan de zeewovers zich bedienen’

‘bridge’; ‘brug’

‘afterbirth’; ‘de nageboorte’

‘long piece of bamboo used to stab something, e.g. fruits of a tree, stabbing itself’; ‘een lange bamboes om iets af te steken, b.v. vruchten van een boom, het steken zelf’

‘follow, follow someone’; ‘iemand volgen, achternaloopen’

‘food while traveling’; ‘levensmiddelen op reis’

‘gift of trifles’; ‘geschenk van kleinigheden’

‘money’; ‘geld’

‘swelling of glands in the neck, armpit or groin area’; ‘opzetting van klieren in hals-, oksel- of liesstreek’

‘go to someone’; ‘iemand tegemoet gaan’

‘deep, depth’; ‘diep, diepte’

‘kind of trachyte stone, which is originally soft, but when exposed to the air gradually becomes very hard’; ‘een soort trachietsteen, die oorspronkelijk zacht is, maar aan de lucht blootgesteld langzamerhand zeer hard wordt’

‘fishing rod, bamboo rod to which wire is attached for fishing’; ‘de hengelstaak, de bamboes waaraan de draad wordt bevestigd om meê te hengelen’

‘joints of the elbow, hand and fingers’; ‘de gewrichten van elleboog, hand en vingers’

‘trot’; ‘draven’

‘earth spirits or gnome men who live in the trees’; ‘aardgeesten of kaboutermannetjes, die zich in de boomen ophouden’

‘scoop something out somewhere, e.g. water from a canoe’; ‘ergens iets uitscheppen, b.v. water uit eene prauw’

‘auction’; ‘vendutie’

‘necessary, required’; ‘vandoen’

‘spots on the body, e.g. moles’; ‘vlekken op het lichaam, b.v. moederflekken’

‘forceps’; ‘verlostang’

‘strip of sago leaves sewn together’; ‘eene reep aan elkander genaaide sagoebladeren’

‘basket made of sago leaves, which also serves as a measure for sago, more than 30 katis’; ‘korf van sagoe-bladeren vervaardigd, tevens als maat voor sagoe dienende, ruim 30 katies’

‘hoarse (of voice)’; ‘heesch van stem’

‘tired of something’; ‘beu van iets zijn’

‘concern’; ‘perdoeli’

‘bored’; ‘vervelen’

‘simmer’; ‘pruttelen’

‘scattered, occur here and there’; ‘verspreid, hier en daar voorkomende’

‘faint’; ‘flauw’

‘kite’; ‘vlieger’

‘cook fish, pork, etc. in the smoke or over the fire’; ‘in den rook of boven het vuur gaar maken, van visch, varkensvleesch, enz.’

‘disheveled, tangled (of hair)’; ‘verward, ineengestrengeld van haren’

‘tangled (of rope ect.)’; ‘in de war, van touw en dergel.’

‘wild (of animals)’; ‘wild, van dieren’

‘misty rain with sunshine’; ‘stofregen met zonneschijn’

‘wart’; ‘wrat’

‘eggplant, aubergine’; ‘terong’; ‘Solanum melongena’

‘canopy of a bed’; ‘de hemel van een ledekant’

‘oven’; ‘fornuis’

‘hatch eggs’; ‘uitbroeden van eieren’

‘fork’; ‘vork’

‘something in small form, e.g. selling a gantang of rice at tjoepa’; ‘iets in het klein, b.v. een gantang rijst bij de tjoepa verkoopen’

‘free, more specifically exempt from the payment of hasiel tax’; ‘vrij, meer bijzonder van de betaling der hasiel belasting vrijgesteld’

‘early’; ‘vroeg’

‘foam at the mouth’; ‘schuim op den mond’

‘caterpillar, insect’; ‘rups, insekt’

‘bamboo punt used to push a canoe forward’; ‘de bamboes, die gebruikt wordt om eene prauw voort te duwen’

‘push a canoe along with a talakan’; ‘het voortboomen eener prauw met de talakan’

‘ko. tiger claw’; ‘een soort van dadap’

‘ko. plant whose seeds are often used by children to play marbles, made by cutting away the marble lying on the closed left hand with the thumb and index finger of the right hand’; ‘Guilandina bonduc’; ‘[plant], de zaden worden door kinderen veel gebezigd om mede te knikkeren, herwelk geschiedt door de op de gesloten linkerhand liggende knikker met duim en wijsvinger der rechterhand weg te knippen’

‘gallop’; ‘galoppeeren’

‘part of a plant or tree where the leaves emerge, palmier’; ‘het gedeelte van een plant of boom, waar de bladeren uitschieten, palmier’

‘ganemo’; ‘Gnemon gnetum’

‘tease someone, make someone angry’; ‘iemand plagen, kwaad maken’

‘esophagus, throat (in general)’; ‘slokdarm, keel in het algemeen’

‘leaf sheath of the betel, coconut, sago tree, etc.’; ‘bladscheede van den pinang-, kelapa-, sagoe-boom, enz.’

‘bamboo pieces used to catch palmwine’; ‘de bamboes om sagoeweer op te vangen’

‘hook’; ‘haak, haken’

‘dried and scraped leaf of the aren palm in which tobacco is rolled into a cigarette’; ‘het gedroogde en afgeschraapte blad van den aren-palm, waarin de tabak tot een roko gerold wordt’

‘regular rifleman, as opposed to a corporal or sergeant’; ‘een gewoon schutter, in tegenstelling van een korporaal of sergeant’

‘front gallery of house’; ‘voorgalerij’

‘carry on arm’; ‘op den arm dragen’

‘Dutch missionary society’; ‘het Ned. Zend. genootschap’

‘healthy’; ‘njaman’; ‘gezond’

‘ko. fish’; ‘Anabas scandens’; ‘een soort visch’

‘ko. bird’; ‘rijstdiefje’

‘oral mucus, saliva’; ‘mondslijm’

‘wisdom tooth, tusk of wild animals’; ‘de wijsheidskies, slagtand van wilde dieren’

‘bad, black, truncated teeth’; ‘slechte, zwarte, afgeknotte tanden’

‘thunderstones, divided into male and female according to their shape’; ‘dondersteenen, men onderscheidt ze naar den vorm in mannelijke en vrouwelijk’

‘bad, black, truncated teeth’; ‘slechte, zwarte, afgeknotte tanden’

‘molar’; ‘kies’

‘driftwood’; ‘takjes of stukjes hout, die op zee drijven en dikwerf aan het strand spoelen’

‘large fishing net for fishing far out to sea’; ‘een groot vischnet, om ver in zee mede te visschen’

‘ghost, apparition’; ‘spook, geestverschijning’

‘large spider’; ‘een groote spin’

‘deluge’; ‘stortvloed’

‘palm fibre’; ‘gëmoeti’

‘mosquito’; ‘muskier’

‘beckon with the hand’; ‘wenken met de hand’

‘dish consisting of small fish (in Ambon ikan poeri), which are stripped of bones and innards and mixed with lemon juice, chili pepper and sometimes other seasonings’; ‘een gerecht, bestaande uit kleine vischjes (te Ambon ikan poeri), die van graten en ingewanden ontdaan met lemoensap, spaansche peper en soms nog andere kruiderijen vermengd worden’

‘stir something’; ‘iets omroeren’

‘fishing hook’; ‘vischhaak’

‘[plant], the fruits are eaten’; ‘Artocarpus incisa’; ‘[plant], de vruchten worden gegeten’

‘fibrous material of a coconut husk’; ‘het vezelachtig weefsel van den kalapadop’

‘small brownish animals in the clothes when unclean, ko. louse’; ‘kleine bruinachtige diertjes in de kleederen bij onreinheid, een soort luis’

‘fart’; ‘koentoet’

‘jambu fruit’; ‘de djamboevrucht’

‘ginger, the seeds are crushed and mixed with water rubbed on nail ulcers’; ‘gember, de zaden worden fijn gestampt en met water vermengd op nagelzweren gewreven’

‘shark’; ‘haai’

‘breast patch worn by children’; ‘borstlap door kinderen gedragen’

‘gum’; ‘gom’

‘piece of firewood which is on fire at one end, such as is also taken to the gardens to light a fire there’; ‘een stuk hout in het vuur, dat aan het eene einde in brand is, zooals ook medegenomen wordt naar de tuinen om daar vuur aan te maken’

‘penis’; ‘het membrum virile’

‘play the violin’; ‘op de viool spelen’

‘sharpen knife’; ‘slijpen van messen’

‘whitewash walls’; ‘het witten van muren’

‘raft, ferry’; ‘een vlot, veerpont’

‘joke’; ‘grap’

‘germinate (more this rather than grow)’; ‘bertoemboeh’; ‘is meer ontkiemen’

‘coarse’; ‘grof’

‘dumbfounded by something, stare at someone with an open mouth’; ‘verstomd van iets zijn, iemand met open mond aanstaren’

‘spy on someone’; ‘iemand bespieden’

‘skin disease, spots on the skin’; ‘eene huidziekte, vlekken op de huid’

‘birthday’; ‘geboortedag’

‘price for a wedding’; ‘de koopprijs bij een huwelijk’

‘change one's mind, withdraw from something’; ‘van gedachte veranderen, zich terugtrekken van iets’

‘lungs’; ‘de longen’

‘glare, leer’; ‘gluren, loeren’

‘honour guard’; ‘eerewacht’

‘fish with a fishing rod’; ‘met den hengel visschen’

‘groin area’; ‘de liesstreek’

‘o'clock’; ‘uur’

‘out of breath after running’; ‘buiten adem zijn na hard loopen’

‘fibre of leaf sheath of the areng palm which is used to make fishing lines’; ‘de vezel van de bladscheede van den areng-palm, die wordt gebruikt tot vervaardiging van vischlijnen’

‘chair made of plants’; ‘stoel van planten’

‘ko. long trap made of rattan woven to catch fish’; ‘een langwerpige fuik van rotan gevlochten, om visch te vangen’

‘basket in which the chickens hatch their eggs’; ‘een mand, waarin de kippen hare eieren uitbroeden’

‘emergence of the rice grains from the ears, takes place in the gardens before the paddy is transported home’; ‘indjak, indjang padi’; ‘het uittreden der padiekorrels uit de aren, wat in de tuinen geschiedt, vóór dat de padie naar huis wordt overgebracht’

‘stomp on harvested rice to release the grains’; ‘het uittreden der padiearen’

‘gums’; ‘het tandvleesch’

‘fill holes or tears in clothes’; ‘het stoppen van gaten of scheuren in kleederen’

‘stop’; ‘stoppen’

‘monkey’; ‘aap’

‘chintz kebaya’; ‘een chitsen kabaai’

‘k.o. plant, after a failed harvest the three species (album, viride and rubrum) are placed with a prayer around the place to be exorcised’; ‘Graptophijllum hortense’; ‘bij tuinfosso's, b.v. na een mislukten padieoogst, worden de drie soorten (album, viride et rubrum) met doedi rondom de te bezweren paats gelegd’

‘boxes woven from silar leaves, mainly from Gorontalo’; ‘doozen van silarbladeren gevlochten, vooral van Gorontalo afkomstig’

‘weevil’; ‘boeboek’

‘ko. fish’; ‘gaboes’; ‘Ophiocephalus’

‘chair’; ‘stoel’

‘palanquin’; ‘draagstoel’

‘startle, suddenly’; ‘beteekent ook plotseling’

‘ko. plant’; ‘Pisonia alba’

‘[plant], the wood is used to make kris handles, which cost from ƒ3 to ƒ7’; ‘Murraya sumatrana’; ‘[plant], het hout wordt gebezigd tot vervaardiging van krisheften, die van ƒ3 tot ƒ7 kosten’

‘clubfoot’; ‘horrelvoet’

‘walk with a limp’; ‘krombeens loopen’

‘bone bracelets worn by the pagan Alifuro’; ‘beenen armbanden door de heidensche Alifoeroe gedragen’

‘window curtains’; ‘venstergordijnen’

‘barb’; ‘wêerhaak’

‘dragnet’; ‘sleepnet’

‘plant that grows on coral reefs and from which sailors make bracelets that serve as a talisman against illness’; ‘een plant, die op koraalriffen groeit en waarvan de zeelieden armbanden vervaardigen, die als talisman tegen ziekte moeten dienen’

‘fog, mist’; ‘mist, nevel’

‘cigar case’; ‘sigarenkoker’

‘quite large sword with tufts of hair on the handle, each tuft represented a head taken’; ‘vrij groote zwaarden met bosjes haar aan de greep, waarbij elk bosje een gesneld hoofd voorsrelde’

‘neighborhoods where the citizens live’; ‘wijken, waar de burgers wonen’

‘jug’; ‘kruik’

‘stone or glass marble’; ‘steenen of glazen knikkers’

‘ko. reed’; ‘Arundo sp.’; ‘riet-soorten’

‘steamship’; ‘een stoomschip’

‘whaler’; ‘walvischvaarder’

‘ship that comes to load coffee’; ‘een schip, dat komt om koffie te laden’

‘Dutch patrol boat’; ‘een kruisboot’

‘sailing ship’; ‘een zeilschip’

‘ship that brings cigars and articles of trade from Manila’; ‘een schip, dat sigaren en handelsartikelen aanvoert van Manila’

‘steamboats of the N.I. steamship company’; ‘de stoombooten der N. I. stoomvaartmaatschappij’

‘warship’; ‘een oorlogschip’

‘district heads’; ‘districtshoofden’

‘lower level boss working under the district head’; ‘kleine hoofden onder het negorijshoofd werkzaam’

‘cockscomb’; ‘hanekam’

‘white cucumber’; ‘de witte komkommer’

‘deliver something daily, e.g. fixedly sell palmwine to someone two or three times a day’; ‘iets dagelijks leveren, b.v. vast twee- of driemaal per dag aan iemand sagoeweer verkoopen’

‘deliver something daily, e.g. fixedly sell palmwine to someone two or three times a day’; ‘iets dagelijks leveren, b.v. vast twee- of driemaal per dag aan iemand sagoeweer verkoopen’

‘Ricinius spp’; ‘Ricinius-soorten’

‘red castor oil plant’

‘white castor oil plant’

‘bench where the Heads sit in the Malay Church, cupboard, clothing cupboard’; ‘de bank, waar de Hoofden zitten in de Maleische kerk, kast, kleérenkast’

‘call the different figures when dancing a quadrille’; ‘het afroepen van de verschillende figuren bij het dansen der quadrille’

‘crab’; ‘krabbe’

‘large red sea crab’; ‘groote roode zeekrabbe’

‘armpit’; ‘okselholte’

‘large grasshopper’; ‘een groote sprinkhaan’

‘learning, knowledge’; ‘[geleerdheid]’

‘thatching’; ‘dekriet’

‘bark (of dogs)’; ‘blaffen van honden’

‘kawat’

‘marriage concluded in this way’; ‘een huwelijk dat op die wijze gesloten wordt’

‘cut off the top of plants or trees’; ‘het toppen van planten of boomen’

‘shoulder’; ‘de schouder’

‘mushroom’; ‘paddenstoelen, champignons’

‘copper chain necklace’; ‘halskettingen van koperen schakels’

‘tickle’; ‘kilik’

‘strike, afflict’; ‘kena’

‘meet with misfortune’; ‘een ongeluk treffen’

‘sing psalms’; ‘psalmzingen’

‘limp, lame’; ‘hinken, kreupel’

‘make someone sit in the vapor of vinegar poured on some glowing stones, which are placed in an earthen pan under the chair, mainly used for liver disease and jaundice’; ‘iemand in den damp laten zitten van azijn, uitgegoten op eenige gloeiende steenen, die in een aarden pan onder de stoel worden geplaatst, vooral aangewend bij leverziekte en geelzucht’

‘do something by halves, without any order or regularity’; ‘iets ten halve doen, zonder dat er orde of regelmaat in is’

‘slow down the work’; ‘de werkzaamheden vertragen’

‘skinny’; ‘koeroes’

‘is the cleaning of horses in the river with a tooth-shaped carved coconut shell’; ‘is het in de rivier reinigen van paarden met een tandvormig uitgesneden kalapadop’

‘playing cards’; ‘speelkaarten’

‘monkey’; ‘aap’

‘mean swear word’; ‘een gemeen scheldwoord’

‘giant taro, the tubers of which are eaten’; ‘Alocasia macrorrhiza’; ‘[plant], de onderaardsche stengels worden gegeten’

‘lightning’; ‘kilat’

‘armpit’; ‘okselholte’

‘I don't know’; ‘ik weet het niet’

‘term of abuse for a prostitute or an upstart’; ‘een scheldwoord voor een publieke vrouw of een parvenu’

‘frog’; ‘kikvorsch’

‘hoe to dig in the weeds to weed the gardens’; ‘een schoffel om het onkruid in de tuinen te wieden’

‘wrinkled skin’; ‘gerimpeld van de huid’

‘flakes on the head’; ‘schilfers op het hoofd’

‘mother of pearl’; ‘paarlemoer’

‘hasiel money, court tax of 5 guilders’; ‘hasielgelden, de hoffdelijke belasting van ƒ 5’

‘pig or duck coop’; ‘een varkens- of eendenhok’

‘thin’; ‘mager’

‘marsupial, cuscus’; ‘een buideldier, coescoes’

‘learning, knowledge’; ‘[geleerdheid]’

‘ko. eagle which has white and red spots over its whole body’; ‘een soort kiekendief, die over het geheele lichaam wit en rood gevlekt is’

‘consumption, tuberculosis’; ‘tering’

‘pastry of finely pounded maize, prepared with coconut milk and sugar’; ‘een gebak van fijn gestampte djagoeng, met santan en suiker toebereid’

‘make fun of someone, do something out of madness or for the sake of being nice, ko. pastry’; ‘iemand voor den gek houden, uit gekheid of voor eene aardigheid het een en ander doen, ook een soort gebak’

‘pinch with nails’; ‘knijpen met de nagels’

‘pinch’; ‘knijpen’

‘set of gongs or cymbals, which in Manado replaces the gamelan’; ‘een stel gongs of bekkens, dat te Manado de gamëlan vervangt’

‘sow rice in paddy field nursery beds’; ‘padie op kweekbeddingen zaaien’

‘old dance, in which the dancing couples face each other in two long rows’; ‘een oude dans, de dansende paren staan tegenover elkaar in twee lange reien’

‘fragipani tree’; ‘de kambodjaboom’

‘intestinal worms’; ‘ingewandswormen’

‘Indian Mulberry’; ‘Morinda citrifolia’; ‘een heester’

‘condition’; ‘conditie’

‘conjunction: that’; ‘het voegw. dat’

‘conjunction: that’; ‘het voegw. dat’

‘husk of rice grains’; ‘de schil van padiekorrels’

‘King's birthday’; ‘Konings verjaardag’

‘contribution to a shooting fund’; ‘de contributie aan de schutterskas’

‘little cup’; ‘kopje’

‘agree’; ‘accordeeren’

‘root in the ground (of a pig)’; ‘wroeten in den grond van een varken’

‘hair pin, ear pick’; ‘haarpen, oorpeuter’

‘plant that is well known for the oil that is prepared from its leaves’; ‘Andropogon schoenanthus’; ‘[plant], waar uit de bladen de bekende olie wordt bereid’

‘big red ant’; ‘groote roode mier’

‘ward off with the hand or any tool’; ‘afweren met de hand of eenig werktuig’

‘late’; ‘laat’

‘navigate’; ‘laveeren’

‘ko. fish’; ‘een bekende vischsoort’

‘ko. plant, planted here and there for ornamental purposes’; ‘Crinum moluccanum’; ‘[plant], hier en daar voor sieraad aangeplant’

‘auction’; ‘lélang’

‘lime’; ‘Citrus sp.’; ‘limoen’

‘ko. lemon’

‘ko. lemon’

‘ko. lemon’

‘ko. lemon’

‘ko. lemon’

‘ko. lemon’

‘ko. lemon’

‘ropery used to twist gemoeti fibres into rope’; ‘lijnbaan waar het gëmoeti-weefsel tot touw wordt gedraaid’

‘spoon’; ‘lepel’

‘water pipe, culvert’; ‘waterleiding, duiker’

‘noise’; ‘leven’

‘k.o. plant, occurring on some farmyards’; ‘Verronica cinerea’; ‘op enkele erven voorkomende’

‘type of aloe’; ‘een aloë-soort’

‘weak’; ‘lëmas’

‘rope of e.g. gemoeti’; ‘streng, b.v. van gëmoeti’

‘mortar’; ‘lësoeng’

‘dam, dike near paddy fields’; ‘dam, dijkje bij sawahvelden’

‘enlighten’; ‘bijlichten’

‘shade, shade’; ‘schaduw, lommer’

‘used when embroidering with gold or silver thread’; ‘bij het borduren met goud- of zilverdraad gebezigd’

‘inspector's house’; ‘kontroleurswoning’

‘moss’; ‘mos’

‘smallpox’; ‘pokken’

‘bald-headed’; ‘kaalhoofdig’

‘washbasin’; ‘waschbekken’

‘hold, grasp’; ‘vasthouden, vastgrijpen’

‘small knife which is inserted between the waistband and the body, and which the Buginese mainly carry’; ‘een klein mes, dat tusschen den broeksband en het lijf wordt gestoken, en dat vooral de Boegineezen dragen’

‘get something out of something’; ‘ergens iets uitgrijpen’

‘weak, soft’; ‘week, zacht’

‘round basket made of woven bamboo or rattan’; ‘een ronde mand van bamboes of rotan gevlochten’

‘small beetle’; ‘een kleine tor’

‘gill (of fish)’; ‘kieuw van visschen’

‘flower bud that is about to open’; ‘een bloemknop, die op het punt is zich te openen’

‘edge of the roof of a house, shelter’; ‘rand van het dak eener woning, afdak’

‘scale (of fish)’; ‘schubben eener visch’

‘branches of coconut and other palm trees’; ‘de takken van kalapa- en andere palmboomen’

‘handle, hold’; ‘heft, steel’

‘of a woman who has to give birth for the first time, tree that bears fruit for the first time’; ‘van eene vrouw, die voor het eerst moet bevallen, ook een boom, die voor het eerst vruchten draagt’

‘bluff, boast’; ‘bluffen, pochen’

‘manufacturing costs’; ‘maakloon, van kleedingstukken’

‘hermaphroditic (of animals)’; ‘tweeslachtig van dieren’

‘godfather’; ‘peet’

‘stare, stare at’; ‘staren, aanstaren’

‘kidneys’; ‘de nieren’

‘thrush in mouth’; ‘spruw’

‘pirate’; ‘zeeroover’

‘store’; ‘mënjimpan’

‘beads’; ‘kralen’

‘malation bush’; ‘de malatiestruik’

‘sailor’; ‘matroos’

‘communal work’; ‘gemeenschappelijke arbeid’

‘pith of a tree or plant’; ‘het merg van een boom of plant’

‘strain during defecation’; ‘persen bij ontlasting’

‘look down, look ahead, bow down’; ‘naar beneden zien, voor zich kijken, buigen’

‘hammer’; ‘hamer’

‘sailor’; ‘matroos’

‘anus, split or opening e.g. between planks’; ‘de anus, eene reet of opening b.v. tusschen planken’

‘condition of the eyelids’; ‘een aandoening der oogleden’

‘bad of sight: derived from the white spots on the cornea, which are often the cause’; ‘slecht van gezicht: afgeleid van de witte vlekken op het hoornvlies, die er dikwerf de oorzaak van zijn’

‘charms to prevent the stealing of fruits, etc’; ‘toovermiddelen om het stelen van vruchten, enz. te beletten’

‘small arch of honor or decorations of woka, dudi and tawaan leaves’; ‘kleine eerebogen of versieringen van woka-, doedi- en tawaanbladeren’

‘company’; ‘maatschappij’

‘tough, difficult to break’; ‘taai, moeilijk breekbaar’

‘divination’; ‘waarzeggen, wichelarij’

‘in front of something, stand in front of something’; ‘menghadap’; ‘in den zin van zich ergens vóór bevinden, vóór staan.’

‘row along the beach’; ‘langs het strand oproeien’

‘stubborn’; ‘weêrspanning, koppig’

‘still’; ‘masih’

‘corn’; ‘mais’

‘dive into the water’; ‘in het water duiken’

‘children that look healthy’; ‘er frisch, dik, gezond uitzien van kinderen’

‘quills of the aren palm’; ‘de pennen van den aren-palm’

‘mulberry’; ‘daoen babësaran’

‘top of the roof’; ‘de nok van het dak’

‘ko. bird’; ‘Megacepbolon rubripes’; ‘de bekende vogel’

‘swear, curse’; ‘maki-maki’

‘mow grass’; ‘gras afmaaien’

‘cooked’; ‘masak’

‘crown of her head’; ‘de kruin van het hoofd’

‘update something to make it suitable for temporary use again, patch up’; ‘iets bijwerken, dat het weder voor tijdelijk gebruik geschikt wordt, oplappen’

‘wilted, withered (of plants)’; ‘verlept, verdord van planten’

‘spill’; ‘morsen’

‘mute, unable to speak’; ‘stom, niet kunnende spreken’

‘mute, unable to speak’; ‘stom, niet kunnende spreken’

‘deceased’; ‘jang mati’; ‘de overledene’

‘ko. plant’; ‘Cynometra cauliflora’

‘ko. plant, footwear is made from the fibers’; ‘Agave cantula’; ‘[[plant], van de vezelen wordt schoeisel vervaardigd’

‘jackfruit’; ‘Artocarpus integrifolia’; ‘[plant], de vruchten worden gegeten’

‘underwater cliff’; ‘blinde klip’

‘rice prepared with santan kalapa and fried’; ‘rijst met santan kalapa toebereid en gebraden’

‘hamlet, derived from the alf. toemani, i.e. moving from the original settlement to elsewhere’; ‘gehucht, afgeleid van het alf. toemani, d. i. verhuizen van de oorspronkelijke negorij naar elders’

‘grandmother’; ‘nènèk’; ‘grootmoeder’

‘grandmother’; ‘grootmoeder’

‘outriggers of canoe’; ‘de uithouders eener vlerkprauw’

‘slowly’; ‘langzaam’

‘step of a staircase’; ‘de trede van een trap’

‘ko. plant, the leaves are eaten as a vegetable’; ‘Kleinhovia hospita’; ‘[plant], de bladen worden als groente gegeten’

‘unmarried adult young people aged 16 to 20’; ‘ongehuwde volwassen jongelieden van 16 tot 20 jaar’

‘expression of denial’; ‘dient om eene ontkenning aan te duiden’

‘coral reef’; ‘koraalrif’

‘copper wire that connects the fishing line to the hook’; ‘het koperdraad, dat de vischlijn met den haak verbindt’

‘wife of teacher’; ‘de vrouwen der meesters’

‘pound |f[bëras} again to make it white’; ‘herstampen van bëras, om die goed wit te krijgen’

‘bait when fishing with the line’; ‘aas bij het visschen met de lijn’

‘medicine’; ‘obat’

‘to wrinkle, to crumple, to knead’; ‘kreukelen, frommelen, ook kneden’

‘drizzle’; ‘motregen’

‘python’; ‘de wringslang (python)’

‘something like this has never happened before’; ‘zoo iets is nog nimmer gebeurd’

‘tip’; ‘oedjoeng’

‘look at something’; ‘ergens naar kijken’

‘neck muscle, sternocleidomastoideus’; ‘de halspier, m. sternocleido-mastoideus’

1. ‘oyster’; ‘oester’

2. ‘honeybee’; ‘honigbij’

‘branch of a fruit, piece of a fish’; ‘tak van een vrucht, moot van een visch’

‘forest, wood’; ‘bosch, woud’

‘ear of rice, cluster of fruits’; ‘padieaâr, tros van vruchten’

‘chin, jaw, jawbone’; ‘dagoe’; ‘kin, kaak, kakebeen’

‘warn with your finger’; ‘met den vinger waarschuwen’

‘general address term for older men’; ‘oom, worden in het algemeen bejaarde lieden met dit woord toegesproken’

‘lull child to sleep’; ‘het in slaap sussen van kinderen’

‘general address term for older men’; ‘oom, worden in het algemeen bejaarde lieden met dit woord toegesproken’

‘drummer of a tifa’; ‘tifadoor’

‘people have already go to church’; ‘de menschen gaan reeds naar de kerk’

‘people are already on their way to the party’; ‘men is al op weg naar het feest’

‘vessel’; ‘een vaartuig’

‘plough’; ‘ploeg’

‘dancing girl, dancer’; ‘dansmeid, danseres’

‘to beat’; ‘slaan’

‘clap your hands’; ‘in de handen klappen’

‘astringent, bitter’; ‘wrang, bitter’

‘warehouse’; ‘pakhuis’

‘thigh’; ‘paha’

‘stick, staff’; ‘stok, staf’

‘slippers, women's shoes’; ‘pantoffels, damesschoenen’

‘speak through the nose’; ‘door den neus spreken’

‘joker’; ‘grappenmaker’

‘bat (in general)’; ‘vleermuizen in het algemeen’

‘speak through the nose’; ‘door den neus spreken’

‘explode’; ‘uiteenspatten’

‘few pieces’; ‘een paar stuks’

‘become a couple, get married’; ‘djadi satoe paris’; ‘een paar worden, in den echt treden’

‘even or odd’; ‘even of oneven’

‘target shooting’; ‘schijfschieten’

‘chronic inflammation of the trachea, common in children’; ‘eene chronische ontsteking der luchtpijpstakken, bij kinderen veel voorkomende’

‘woven bamboo sheets placed on muddy parts of the roads’; ‘gevlochten bamboes op modderige plaatsen van de wegen gelegd’

‘woven bamboo sheets placed on muddy parts of the roads’; ‘gevlochten bamboes op modderige plaatsen van de wegen gelegd’

‘queen sago, leaves are eaten as a vegetable’; ‘sajor kalapa’; ‘Cycas circinalis’

‘stone axe’; ‘een dissel’

‘corresponds to sëngadja (intend)’; ‘sëngadja’; ‘komt overeen met sëngadja’

‘big knife, cleaver’; ‘groot mes, houwer’

‘spicy’; ‘heet op de tong’

‘prevent, obstruct something’; ‘iets verhinderen, beletten, tegengaan’

‘genitals of boys’; ‘geslachtsdeelen van jongens’

‘fortune teller’; ‘waarzegger’

‘vulva’; ‘het pudendum muliebre’

‘teachers of the mission schools’; ‘de onderwijzers der genootschapscholen’

‘pipe’; ‘pijp’

‘to, at’; ‘pada’

‘charged with the observation of a position’; ‘met de waarneming eener betrekking belast’

‘concave (of the backbone of horses), bent (of beams), overhanging (of tree branches laden with fruit)’; ‘ingedrukt van de ruggegraat van paarden, doorgebogen van balken, overhangend van boomtakken met vruchten beladen’

‘firecrackers’; ‘voetzoekers’

‘pick (of fruits)’; ‘afplukken van vruchten’

‘mud’; ‘petjèk’

‘fumarole’; ‘solfatare’

‘cap’; ‘pet’

‘look at something’; ‘ergens naar gaan kijken’

‘look at something’; ‘ergens naar gaan kijken’

‘wing, fin (of fish)’; ‘vleugel, ook vinnen van een visch’

‘bamboo cross slats of a hedge or fence’; ‘bamboezen dwarslatten van een heg of omheining’

‘white spot on the eye’; ‘een witte vlek op het oog’

‘postponement of a few days within the mourning period, when one who is invited to a festival does not wish to attend it in mourning clothes, so as not to be prevented from participating in the festivities’; ‘alzoo wordt genoemd het verschuiven van een paar dagen in den rouwtijd, als men op een feest genoodigd dit niet gaarne in rouwkleederen bijwoont, om niet verhinderd te zijn aan de feestvreugde deel te nemen’

‘borrow’; ‘pindjam’

‘fennel, the leaves are boiled and the decoction drunk against stomach ache’; ‘Foeniculum vulgare’; ‘[plant], de bladen worden gekookt en het afkooksel gedronken tegen buikpijn’

‘ko. spinning top, made of bamboo’; ‘een soort bromtollen, gemaakt van bamboes’

‘police officer’; ‘politieoppasser’

‘ko. spinning top, made of bamboo’; ‘een soort bromtollen, gemaakt van bamboes’

‘vat, tub’; ‘een vat’

‘deep plate’; ‘een diep bord’

‘flat plate’; ‘een plat bord’

‘bunch of plates’; ‘een stel borden’

‘urinate’; ‘pissen’

‘flat, in the sense of pressed’; ‘plat, in den zin van ingedrukt’

‘file one's hasil tax’; ‘het aanslaan in de hasielbelasting’

‘play on set of gongs or cymbals’; ‘daarop spelen’

‘bounce back’; ‘terugkaatsen’

‘hit a tifa drum’; ‘op de tifa slaan’

‘pick up from the ground’; ‘oprapen van den grond’

‘belly’; ‘përoet’

‘potbelly’; ‘een dikbuik’

‘rumbling in the stomach’; ‘rommeling in den buik’

‘rumbling in the stomach’; ‘rommeling in den buik’

‘puss, only used when calling a cat’; ‘poes, alleen bij het roepen eener kat’

‘tree top’; ‘poetjat’

‘endure, persevere’; ‘uithouden, volhouden’

‘vegetable hummingbird’; ‘Agati grandiflora’

‘trees have all fallen one by one’; ‘de boomen zijn alle een voor een omgevallen’

‘morning and evening twilight, between light and dark’; ‘morgen- en avondschemering, tusschen licht en donker’

‘butterfly, moth’; ‘vlinder, kapel’

‘use a tool (crowbar, crowbar) to break something open, e.g. a chest, door, etc.’; ‘met eenig werktuig (koevoet, breekijzer) iets openbreken b.v. eene kist, deur, enz.’

‘press and squeeze with the hand, like massaging’; ‘met de hand knijpende drukken, zooals het pitjit’

‘burst, explode’; ‘bersten, barsten’

‘ko. pandanus from which mats are made’; ‘eene soort pandanen, waarvan matten vervaardigd worden’

‘deaf’; ‘doof’

‘cheek’; ‘de wangen’

‘run away’; ‘wegloopen’

‘aim’; ‘mikken’

‘pawpaw, papaya’; ‘papaja’

1. ‘k.o. gourd’; ‘pëpareh’

2. ‘large furuncle’; ‘een groote furunkel’

‘ko. bitter gourd’; ‘Momordica muricata’

‘bag, pocket in clothing’; ‘zak, ook in kleedingstukken’

‘wallet’; ‘beurs’

‘round’; ‘rond’

‘something that is not lawful’; ‘iets dat niet geoorloofd is’

‘root trees, rhizophores’; ‘wortelboomen, rhizophoren’

‘something that is not lawful’; ‘iets dat niet geoorloofd is’

‘tea pot, steeping pot’; ‘alleen gebruikt van een thee- of trekpot’

‘reduction of the years of life when marrying a widow, to add them to hers, so that the person married to her dies soon’; ‘het afnemen van de jaren bij het trouwen eener weduwe, om die bij de hare te voegen, zoodat de aangehuwde persoon spoedig sterft’

‘strip from the rice stalk by hand’; ‘het met de hand afstroopen van den padiehalm’

‘ko. special canoe, smaller than the boelòto’; ‘eene prauw van bijzonder model, kleiner dan de boelòto’

‘capsize (of a canoe)’; ‘het omslaan eener prauw’

‘canoe with outriggers’; ‘eene vlerkprauw’

‘small proa with one mast’; ‘kleine prauw met één mast’

‘bag made of silar leaves, in which coffee, rice, etc. is kept’; ‘een zak van silarbladeren, waarin koffie, rijst, enz. bewaard wordt’

‘soon, quickly’; ‘spoedig, snel’

‘soon, quickly’; ‘spoedig, snel’

‘radish’; ‘Raphanus caudatus’; ‘radijs’

‘pull something violently, e.g. on a rope’; ‘ergens met geweld aan rukken, b.v. aan een touw’

‘roast over the fire’; ‘roosteren boven het vuur’

‘grass sp, the seeds of which adhere to the clothes’; ‘Chrysopogon aciculatus’; ‘een grassoort, waarvan de zaadjes zich aan de kleederen hechten’

‘field, more specifically lands acquired through inheritance’; ‘akker, meer bijzonder landerijen door erfenis verkregen’

‘hair that is completely gray’; ‘haren, die geheel grijs zijn’

‘loose hanging (of hair)’; ‘loshangend van haren’

‘together, all at the same time’; ‘gezamenlijk, allen te gelijk’

‘force someone to work continuously’; ‘iemand dwingen onafgebroken bezig te zijn’

‘gnaw (of animals e.g. rats, mice, etc.)’; ‘knagen van dieren b.v. ratten, muizen, enz.’

‘row’; ‘rei, gelid’

‘cricket’; ‘krekel’

‘thousand’; ‘riboe’

‘lie back’; ‘achteroverliggen’

‘reach’; ‘bereiken’

‘k.o. chilli pepper’; ‘Capsicum pyramidale’

‘k.o. pepper’; ‘lada’; ‘Piper nigrum’

‘two-weeled ox cart’; ‘pedatie’

‘municipality hall, village hall’; ‘gemeente of dorpshuis’

‘prison’; ‘het kettingkwartier’

‘rib’; ‘rib’

‘struggle’; ‘worstelen’

‘angular cut, e.g. of leaves’; ‘hoekig uitgesneden, b.v. van bladeren’

‘rowdy, lively’; ‘baldadig, levenmakend’

‘fish trap in rivers’; ‘vischfuik in rivieren’

‘ko. comb’; ‘roskam’

‘shed, hut in the rice fields: in general a house that is not on stilts, but is made of bamboo or black palm and is the same as the ground floor’; ‘loods, hutje in de rijstvelden: in het algemeen eene woning, die niet op palen staat, maar, van bamboes of niboeng vervaardigd, met den beganen grand gelijk is’

‘spear, javelin, lance’; ‘speer, spies, lans’

‘palm wine’; ‘sagoeweer’

‘dorsal fin of shark’; ‘de rugvin van haaien’

‘ko. plant, tubers are eaten’; ‘Dioscorea aculeata’; ‘[plant], de knollen worden gegeten’

‘ko. plant’; ‘Moringa polygona’

‘guest’; ‘gast’

‘sick’; ‘sakit’

‘inflammation, in general a disease in which stabbing pains occur’; ‘ontsteking, in het algemeen eene ziekte, waarbij stekende pijnen voorkomen’

‘fainting sickness, epilepsy’; ‘vallende ziekte’

‘shortness of breath’; ‘aamborstigheid’

‘saddle’; ‘zadel’

‘shield, brace, strut’; ‘schild, ook schoor of stut’

‘sprain, twist (of foot)’; ‘verstuiken, verzwikken van den voet’

‘ko. citrus’; ‘Citrullus edulis’

‘tuber, with the gum from this tobacco is rolled into cigars’; ‘een aardvrucht, met de gom van deze wordt tabak tot sigaren gerold’

‘tortoise’; ‘koera-koera’

‘woven basket, which is carried on the back’; ‘gevlochten mand, die op den rug gedragen wordt’

‘hat, headgear’; ‘hoed, hoofddeksel’

‘of cattle that are still too young to be eligible for reproduction’; ‘van runderen, die nog te jong zijn om voor de voortteling in aanmerking te komen’

‘twelve’

‘eleven’

‘smoothen the rope from which a fishing net is knotted’; ‘het glad maken van het touw, waarvan een vischnet wordt geknoopt’

1. ‘piece, very small amount of something’; ‘een stukje, eene zeer geringe hoevedheid van iets’

2. ‘measure, three of which go on a kati’; ‘een maat, waarvan er drie op een katie gaan’

‘grab with the hand’; ‘eene greep met de hand’

‘farewell meal’; ‘scheidsmaal’

‘cool’

‘tease, make fun of someone’; ‘bespatten, iemand voor den gek houden’

‘aren palm’; ‘de aren-palm’

‘salty in taste, like water from wells near the beach’; ‘ziltig van smaak, zooals van water uit putten nabij her strand’

‘outriggers of a canoe’; ‘de vlerken eener prauw’

‘earthenware pots with flat bottoms’; ‘aarden potten met platten bodem’

‘stand with your legs wide apart’; ‘met de beenen wijd van elkaar staan’

‘as, equal, corresponding to it’; ‘als, gelijk, overeenkomende met het’

‘quiet’; ‘sëpi’

‘chased by a sétan, from whose influence one cannot escape’; ‘het achtervolgd worden door een sétan, aan welken invloed men zich niet kan onttrekken’

‘recite certain forms and incantations in magic, or when administering medicines’; ‘het opzeggen of opdreunen van enkele fomulieren en bezweringen bji tooverkunsten, of bij het toedienen van geneesmiddelen’

‘torch, firebrand’; ‘fakkel, toorts’

‘cool his temper after a reprimand, e.g. by putting something down rudely or by making fun of someone else’; ‘na een berisping zijn drift koelen, b.v. door iets ruw neêr te zetten of een ander te beknorren’

‘provide or supply, hand over’; ‘aan- of toereiken, overhandigen’

‘encourage, persuade someone to do something’; ‘iemand aanmoedigen, overhalen om het een of ander te doen’

‘push something away with force’; ‘iets met kracht wegduwen’

‘oh!, unfortunately!’; ‘ach!, helaas!’

‘ko. eagle with white breast and white head’; ‘een soort kiekendief met witte borst en witten kop’

‘bowed pieces of wood that join the ngadjoe-ngadjoe with the séma-séma on a winged canoe’; ‘de kromhouten, die aan eene vlerkprauw de ngadjoe-ngadjoe met de séma-séma vereenigen’

‘pleasant, feel good’; ‘aangenaam, zich lekker gevoelen’

‘force oneself on someone’; ‘zich bij iemand opdringen’

‘participate in something’; ‘ergens aan meêdoen’

‘border, separation’; ‘grens, afscheiding’

‘little biting mosquitoes’; ‘kleine srekende muggen’

‘small mosquitoes common on the beach’; ‘kleine muskieten aan het strand voorkomende’

‘schabrak’; ‘schabrak’

‘hinge’; ‘schamier’

‘kick’; ‘schoppen’

‘have breakfast’; ‘ontbijten’

‘iguana’; ‘leguaan’

‘squid, octopus’; ‘inktvisch, octopus’

‘rheumatic disease of the joints’; ‘een rheumatische aandoening der gewrichten’

‘tax bill’; ‘het aanslagbiljet’

‘address form for all unfamiliar women’; ‘[hiermee] wordt te M. elk meisje aangesproken, dat men niet kent’

‘pile’; ‘stapel’

‘sweat’; ‘zweet, zweeten’

‘climbing plant’; ‘Medinella sp.’; ‘een slingerplant’

‘eel’; ‘aal, paling’

‘pubic hair’; ‘het haar der pudenda’

‘soy’; ‘soja’

‘attic’; ‘zolder’

‘fumarole’; ‘solfatare’

‘ko. game with 32 cards: it is played almost like a quadrille, except that the queen of clubs is spadille and the seven of trump is manille’; ‘een soort spel met 32 kaarren: wordt bijna als quadrille gespeeld, alleen is klaveren vrouw spadille en de zeven van troef manille’

‘trawl net larger than a kalènda, with large mesh for lehoma, with small mesh for tandipang fishing’; ‘een sleepnet grooter dan de kalènda, met groote mazen om léhoma, met kleine om tandipang te visschen’

‘cloudy, cloudy sky’; ‘bewolkt, betrokken van de lucht’

‘kind of spoon made from a kalapad cap, with which rice is scooped from the pan and the handle is also stirred’; ‘sendok, lepel’; ‘een soort lepel uit een kalapadop vervaardigd, waarmede rijst uit de pan geschept en deze met den steel tevens omgeroerd wordt’

‘roast coffee, cocoa, etc.’; ‘branden van koffie, kakao, enz.’

‘spike’; ‘soengga’

‘to sneeze’; ‘niezen’

‘glutton’; ‘een veelvraat’

‘shadow’; ‘schaduw’

‘sweeper, broom’; ‘sapoe, sosapoe’; ‘veger, bezem’

‘rancid, rancid’; ‘rans, ransig’

‘satay’; ‘saté’

‘make fun of someone’; ‘iemand uitlachen’

‘cross-eyed headache, also a disease of the facial bones, in which they are slowly eaten away by caries. A. in addition, rheumatic disease of the joints, (see manòso).’; ‘schele hoofdpijn, ook een ziekte der aangezichtsbeenderen, waarbij deze Iangzarnerhand door caries worden uitgevreten. A. bovendien rheumatisch aandoening der gewrichten, (zie manòso).’

‘winnowing tray’; ‘njiroe’

‘slide under or between’; ‘onder- of tusschenschuiven’

‘stinging nettle’; ‘daoen gatël’; ‘Fleurya interrupta’

‘kind of heron that occurs on the beach or near Lake Tondano’; ‘een soort reiger, die aan het strand of bij het meer van Tondano voorkomt’

‘stretch a rope’; ‘een touw spannen’

‘track, cockspur’; ‘spoor, hanespoor’

‘stirrup’; ‘stijgbeugel’

‘bold, confident’; ‘astrant’

‘sink with one leg through a hole in the floor or hole in the ground, so that there is a great risk of falling’; ‘met het eene been door een gat in den vloer of kuil in den grond zakken, zoodat men groot gevaar loopt te vallen’

‘trot (of horses)’; ‘trippelen van paarden’

‘chop wood’; ‘hout kloven’

‘stamp with one's foot’; ‘met den voet stampen’

‘attach something, e.g. embroidery on a kabai’; ‘iets aanhechten, b.v. borduursel aan eene kabaai’

‘ko. fig tree, when cuts are made in the trunk, the first oozing milky sap causes itching on the skin, water that flows out later is collected in bamboo sticks and drunk’; ‘Ficus septica’; ‘[plant], bij insnijdingen in den stam veroorzaakt het eerst uitvloeiende melksap jeukte op de huid, het later uitvloeiende water wordt in bamboezen opgevangen en gedronken’

‘dragnet made of koffo using fine mesh’; ‘een sleepnet van koffo vervaardigd, met zeer kleine mazen’

‘stuck on a fish hook (of stones in the water), choke’; ‘vastgehaakt van een vischhaak aan steenen in het water, ook verslikken’

‘ordinary year’; ‘gewoon jaar’

‘rope that connects the two pieces of bamboo of the sail of a small canoe’; ‘het touw, dat de beide bamboes van het zeil eener kleine prauw vereenigt’

‘fishing line’; ‘vischlijn’

‘ko. plant, the stems are finely pounded, mixed with lime, used for bricklaying: this would prevent the lime from crumbling’; ‘Cassytha filiformis’; ‘[plant], de stengels worden fijn gestampt, met kalk gemengd, bij het metselen gebezigd: daardoor zou het afbrokkelen der kalk worden voorkomen’

‘tangled (of rope ect.)’; ‘in de war, van touw en dergel.’

‘axe’; ‘bijl’

‘tomato’

‘pileworm’; ‘paalworm’

‘water jar’; ‘tampajan’

‘coconut shell’; ‘een kalapadop’

‘dish consisting of small fish (in Ambon ikan poeri), which are stripped of bones and innards and mixed with lemon juice, chili pepper and sometimes other seasonings’; ‘een gerecht, bestaande uit kleine vischjes (te Ambon ikan poeri), die van graten en ingewanden ontdaan met lemoensap, spaansche peper en soms nog andere kruiderijen vermengd worden’

‘ladder of bamboo’; ‘een ladder van barnboes’

‘sandbar’; ‘zandbank’

‘slip’; ‘uitglijden’

‘intestines’; ‘de darmen’

‘bald’; ‘kaal’

‘bald-headed’; ‘kaalhoofdig’

‘stand with your legs wide apart’; ‘met de beenen wijd van elkaar staan’

‘gargle, throat, choke’; ‘gorgel, strot, ook verslikken’

‘choke’; ‘verslikken’

‘drop, tear’; ‘druppel, traan’

‘draw’; ‘teekenen’

‘shortage’; ‘koerang’; ‘te kort’

‘surface size, ½ construction’; ‘een vlaktemaat, ½ bouw’

‘to count’; ‘tellen’

‘paving stones, tiles’; ‘vloersteenen, tichels’

‘swallow’; ‘slikken’

‘sit on a branch (of birds)’; ‘op een tak gaan zitten van vogels’

‘consumption, tuberculosis’; ‘tering’

‘hooked’; ‘vastgehaakt’

‘press, support, put something on something’; ‘drukken, steunen, iets ergens op zetten’

‘grandfather’; ‘grootvader’

‘ancestors’; ‘voorouders’

‘peck (of birds), divide something thinly, cut into pieces, e.g. fish, meat, etc.’; ‘pikken van vogels, ook iets fljn verdeelen, in stukjes snijden, b.v. visch, vleesch enz.’

‘sell small items, e.g. food and such’; ‘kleinigheden verkoopen, b.v. etenswaren en derg’

‘ko. drum, hanging in every village near the head's house, to call the residents together - also serves to accompany the gong and kolintang playing’; ‘een soort trom, in elke negorij bij de woning van het hoofd hangende, om de bewoners bijeen te roepen, - dient ook tot begeleiding van gong- en kolintangspel’

‘tap (of palmwine)’; ‘aftappen van sagoeweer, tijferen’

‘brutal’; ‘brutaal’

‘blow’; ‘blazen’

‘glass-blown round balls, used by children to whistle: these are for sale in Chinese stores’; ‘van glas geblazen ronde bolletjes, door kinderen om op te fluiten gebezigd: deze zijn in de Chineesche toko's te koop’

‘legal provisions laid down by the government’; ‘de wettelijke bepalingen van gouvernementsewege vastgesteld’

‘debauched’; ‘liederlijk’

‘mask, disguise’; ‘masker, mom’

‘war dance with naked sword, attacking an imaginary enemy with many or only an imaginary enemy’; ‘een krijgsdans met ontbloot zwaard, met velen of alleen een denkbeeldigen vijand aanvallende’

‘ko. plant, the leaves are crushed and used in cold infusion to treat feverish diseases’; ‘Kalanchoe spathulata’; ‘[plant], de bladeren worden fijn gestampt in koud aftreksel tegen koortsziekten aangewend’

‘braid’; ‘vlechten’

‘hair braid’; ‘haarvlecht’

‘snack, eat between meals’; ‘peuzelen, tusschentijds eten’

‘trousers’; ‘broek’

‘dress pants’; ‘een gekleede broek’

‘wide pants, sleep pants’; ‘een wijde broek, slaapbroek’

‘shorts that reach the knees’; ‘een korte broek, die tot aan de knieën reikt’

‘cloth wrapped around the loins between the legs, money, pinang, tobacco, etc. are kept in a bag, attached to it from the front’; ‘een doek tusschen de beenen door om de lendenen geslagen, in een zakje, hieraan van voren vastgehecht, worden geld, pinang, tabak, enz. bewaard’

‘gently pull on something, e.g. on a fishing rod or line, to feel if one has been bitten’; ‘ergens zachtjes aan trekken, b.v. aan een hengel of lijn, om te voelen of men beet heeft’

‘puzzle’; ‘raadsel’

‘sew on loosely’; ‘losjes aannaaien’

‘ko. plant, the children play with the flowers and fruits’; ‘Wollastonia strigulosa’; ‘[plant], de kinderen spelen met de bloemen en vruchten’

‘clean with narrow brush’; ‘ragen’

‘chintz (k.o. cloth)’; ‘chits’

‘hiss of a lamp going out, wink’; ‘het sissen van een lamp die uitgaat, knipoogen’

‘hiss of a lamp that threatens to go out, crackle of wet wood’; ‘het sissen van een lamp, die dreigt uit te gaan, ook het knetteren van nat hout’

‘wink’; ‘knipoogen’

‘peel off, e.g. of corn kernels’; ‘lospellen, b.v. van maiskorrels’

‘scrape leaves to remove the epidermis’; ‘het afschrappen van bladeren om de opperhuid te verwijderen’

‘give up, mention something’; ‘iets opgeven, noemen, opnoemen’

‘give a riddle’; ‘een raadsel opgeven’

‘hoe’; ‘tjoetjoek’

‘branch of a fruit, piece of a fish’; ‘tak van een vrucht, moot van een visch’

‘clean the head with squeezed lemon juice, coconut, etc., Even with a headache, press some medicine into the nose’; ‘het hoofd reinigen met uitgeperst lemonsap, kalapa, enz., ook bij hoofdpijn het een of ander geneesmiddel in den neus persen’

‘wring out in the mouth leaves of various plants previously soaked in water, in case of impure breath, etc.’; ‘het uitwringen in den mond van vooraf in water geweekte bladeren van verschillende planten, bij onzuiveren adem, enz.’

‘log’

‘arrive somewhere, touch something’; ‘ergens even aankomen, iets even aanraken’

‘abbreviation of tjoba pigi lihat’; ‘verkorting van tjoba pigi lihat’

‘ugly’; ‘leelijk’

‘swim’; ‘zwemmen’

‘look sickly’; ‘er naar, ziekelijk uitzien’

‘sugarcane’

‘washer man’; ‘waschman’

‘photographer’; ‘een photograpist’

‘shin’; ‘de scheen’

‘shoulder blade’; ‘het schouderblad’

‘registration or betrothal of fiancées’; ‘het aanteekenen of ondertrouwen van verloofden’

‘do something by halves’; ‘iets ten halve doen’

‘pour, pour out’; ‘uitgieten, uitschenken’

‘sprouting of fruits e.g. coconut, germination of seed’; ‘uitspruitsel van vruchten b.v. kokos, ontkiemsel van zaad’

‘bow’; ‘toendjoek’

‘pull up onto dry land (of a canoe)’; ‘op droog loopen van eene prauw’

‘cat’; ‘kat’

‘ko. pussy bumps on the sole of the foot or ankle’; ‘een soort etterbuilen aan voetzool of enkel voorkomende’

‘rice from the bottom of the pan which has formed a crust’; ‘de onderste rijst uit de pan, die tot een korst is gebakken’

‘basket-shaped devices made from silar leaves in Gorontalo, to cover food’; ‘van silarbladeren te Gorontalo vervaardigde mandvormige toestellen, om spijzen te bedekken’

‘turtle’; ‘schildpad’

‘title of the princesses of Gorontalo and Ternate’; ‘titel van de prinsessen te Gorontalo en Ternate’

‘warehouse master’; ‘de pakhuismeesrer’

‘go numb (of limb)’; ‘slapen van de ledematen’

‘rumble of a house during heavy thunder or gun explosion, also the perpendicular movement of an earthquake’; ‘dreunen van eene woning bij hevigen donderslag of knal uit het geschut, ook de perpendiculaire beweging eener aardbeving’

‘throw goods into a heap’; ‘goederen op een hoop gooien’

‘shallow’; ‘tohor’

‘flat hat with wide brim’; ‘platte hoed met breeden rand’

‘reins with accessories’; ‘teugel met toebehooren’

‘canoe such as the Sangirese often use, with a high prow’; ‘een prauw, zooals de Sangireezen veel gebruiken, met hoogen voorsteven’

‘emerge from the anal intestine’; ‘het naar buiten komen van den aarsdarm’

‘ko. plant, the root is used to color red’; ‘Morinda bracteata’; ‘[plant], de wortel wordt gebruikt om rood te kleuren’

‘soak in water or moisture’; ‘in water of vocht weeken’

‘breakable, fragile’; ‘brons, breekbaar’

‘treat someone roughly, snap at someone’; ‘iemand ruw bejegenen, toesnauwen’

‘snap at someone’; ‘iemand toesnauwen’

‘recede, recoil, change one's mind, not go ahead with what one has planned’; ‘wijken, achteruitgaan, terugdeinzen, ook van gedachte veranderen, niet volvoeren, wat men zich voorgenomen heeft’

‘lath of the roof of a house’; ‘latwerk van het dak eener woning’

‘rafter, large bamboo slat’; ‘de groote benedenste bamboeslat’

‘breast of women’; ‘borst van vrouwen’

‘tremble’; ‘beven’

‘stretch, stretch out’; ‘strekken, uitstrekken, recht maken van iers dat krom is’

‘extend the legs’; ‘de beenen uitstrekken’

‘funnel’; ‘trechter’

‘binoculars’; ‘tròpong’