OUTOFPAPUA database: Lexicons of the West Papuan language area

‘costum’; ‘gewoonte’

‘long heavy lance for stabbing turtles’; ‘lange zware lans om schildpadden te steken’

‘loose point, attached to the handle with a rope (of a smaller type of this lance for stabbing pigs)’; ‘de losse punt, met een touw aan den steel bevestigd van een kleinere soort van deze lans om varkens te steken’

‘shoot rope or something similar into rings’; ‘touw of iets dergelijks opschieten in ringen’

‘dull (of cooked food)’; ‘duf, van gekookte spijzen’

‘decoration consisting of small crescent moons (the moon in its smallest phase) attached to each other’; ‘versiering bestaande uit kleine aan elkaar gehechte maansikkeltjes (de maan in 't kleinste stadium)’

‘only rings made of palm hair, not of other material’; ‘alleen ringen van palmhaar, niet van ander materiaal’

‘spoon used to stir rice while cooking’; ‘lepel die men gebruikt om de rijst te roeren bij het koken’

‘handle of that spoon’; ‘het handvat van die lepel’

‘rice cooked in bamboo tubes’; ‘rijst in bamboekokers gekookt’

‘rest, surplus’; ‘de rest, het overschietende’

‘called one’; ‘geheeten’

‘square or square-hewn beam or post’; ‘een vierkant of vierkantig behakte balk of stijl’

‘kind of mixture of shrimps, fish intestines, etc.’; ‘bakàsang’; ‘een soort mengsel van garnalen, vischingewanden, enz.’

‘arrange or negotiate something for oneself or for a specific purpose’; ‘voor zich of met een bepaald doel iets behakken of bedisselen’

‘unbleached cotton’; ‘ongebleekt katoen’

‘stronghold’; ‘bolwerk’

‘have the power to bless, blessed’; ‘zegenmacht hebben, met zegen zijn’

‘spotted, dotted’; ‘gevlekt, gestippeld’

‘this is not only the giant shell, but all shell species that have a serrated edge are named this way’; ‘dit is niet alleen de reuzenschelp, maar men benoemt zoo alle schelpsoorten die een gekartelden rand hebben’

‘female of animals’; ‘wijfje van dieren’

‘jug with handle, mug’; ‘kannen met ooren, kroezen’

‘beautiful building or something else that is an ornament to the village’; ‘een mooi gebouw of ook iets anders dat tot een sieraad van het dorp is’

‘kind of climbing plant, with a red stem, and edible leaves’; ‘sajoer bajam meraja’; ‘een soort slingerplant, met rooden steel, en eetbare bladeren’

‘solid rock in the soil, not just stones, but specifically the solid soil in mountainous regions’; ‘het vaste gesteente in den bodem, niet enkele steenen, maar bepaaldelijk de vaste bodem in bergachtige streken’

‘lukewarm’; ‘lauw’

‘forehead’; ‘het voorhoofd’

‘that which one clamps with’; ‘datgene waarmede men klemt’

‘threaten someone with something to scare them’; ‘iemand met iets bedreigen om hem bang te maken’

‘unnecessary, not necessary’; ‘onnoodig, niet noodig’

‘task, part’; ‘taak, deel’

‘tease playfully (nudge someone at the table, pulling the cloth, etc. fairly innocent)’; ‘spelend plagen, iemand aan tafel aanstooten, aan het kleed trekken, e.d. tamelijk onschuldig’

1. ‘half spheres’; ‘halve bollen’

2. ‘cookies that have that shape’; ‘naam voor koekjes die dien vorm hebben’

‘fire fan’; ‘de vuuraanwaaier’

‘not only in the sense of smoke barrier, but also for other objects intended to place something on’; ‘niet alleen in de beteekenis van rookhekje, maar ook wel voor andere voorwerpen bestemd om iets op te leggen’

‘this piece of bamboo is only used when the hook is stuck, then a stone is attached to it and let it slide down the rope to knock the hook loose’; ‘dit stukje bamboe wordt alleen gebruikt als de haak vastzit, men doet er dan een steen aan en laat het langs het touw naar beneden glijden om den haak los te bonzen’

‘knot in a rope’; ‘knoop in een touw’

‘such a knot in a rope’; ‘dusdanige knoop in een touw’

‘row a certain canoe’; ‘een bepaalde prauw voortroeien’

‘adjust’; ‘verstellen’

‘ship (?)’; ‘verzenen’

‘climb up against it’; ‘er tegen op klimmen’

‘refill’; ‘de bijvulling’

‘misused language, incorrect speaking’; ‘verkeerd gebruikte taal, foutief spreken’

1. ‘stubble’; ‘stoppel’

2. ‘land that is sown for the second time’; ‘land dat voor de tweede maal bezaaid wordt’

‘put a pot on the fire (on the stones)’; ‘een pot te vuur, op de steenen, zetten’

‘the truth in some matter’; ‘de waarheid in een of andere zaak’

‘placenta’; ‘placenta’

‘feel pain, in labor pains’; ‘pijn gevoelen, in barensnood zijn’

‘tease someone seriously, cause someone grief’; ‘iemand ernstig plagen, verdriet aandoen’

‘contemplation, meditation singing’; ‘timbang’; ‘overdenking, overpein zing’

‘do this for oneself or about a particular matter’; ‘dit voor zichzelf, of over een bepaalde zaak doen’

‘ponder, contemplate’; ‘overdenken, overpeinzen’

‘cheer up, lift up, to raise, swing’; ‘opbeuren, optillen, in de hoogte brengen, de schommel’

‘spread’; ‘smeersel’

‘throw off for someone’; ‘voor iemand afgooien’

‘throw, sprinkle’; ‘begooien, bestrooien’

‘type of wood (very bad)’; ‘een houtsoort, zeer slecht’

‘also said when river water violently pushes the sand aside and breaks through to the sea’; ‘ook gezegd wanneer rivierwater met geweld het zand op zij werkt, en doorbreekt naar zee’

‘shed blood’; ‘bloedstorten’

‘shipment, letter’; ‘zending, brief’

1. ‘assist someone in something, perform work together with someone’; ‘iemand in iets bij staan, met iemand tezamen een werk verrichten’

2. ‘having a meal with someone in their home’; ‘met iemand in diens huis maaltijden’

‘use someone's tools or something else, without taking it or appropriating it’; ‘iemands gereedschap of iets anders gebruiken, zonder het echter mee te nemen of zich toe te eigenen’

‘meshes of a casting net’; ‘de mazen van het werpnet’

‘not the bamboo, but the rice that is cooked in it’; ‘niet de bamboe, maar de rijst die er in gekookt wordt’

‘shed light on something that one is looking for on the ground, for example’; ‘bijlichten bij 't een of ander dat men b.v. op den grond zoekt’

‘spray something, spray with something’; ‘iets bespuiten, met iets spuiten’

‘flat plate’; ‘plat bord’

‘deep plate’; ‘diep bord’

‘dowry’; ‘bruidschat’

‘sago flour baked in dry bamboo’; ‘sagomeel in droge bamboe gebakken’

‘tool for raising something up’; ‘het werktuig om iets omhoog te steken’

‘use gossip to cause something (e.g. courtship) to fail’; ‘achterklap gebruiken, waardoor het een of ander, b.v. een vrijerij, mislukt’

‘clouds rising above the land or mountains, appearing as rising vapour’; ‘wolken die boven het land of boven de bergen opstijgende, zich als opkomende damp voordoen’

‘complete one, full number’; ‘het voltallige, het volle getal’

‘throw something at something or against something’; ‘met iets op iets of tegen iets werpen’

‘stick or thing one picks with’; ‘het stokje of hetgeen waar men mede peutert’

‘amount by which one redeems something, payment one must make for it’; ‘de som waarmede men iets inlost, de betaling die men hiervoor doen moet’

‘teeth, prongs, frame by which something is held (e.g. a stone in a ring)’; ‘de tanden of tandjes of lijst waarmede iets vastgehouden wordt, b v.: een steen in een ring’

‘index finger’; ‘wijsvinger’

‘thigh bone’; ‘het dijbeen’

‘pull the skin or covering off something in strips, as one does with thin bamboo for binding, especially when laying on roofing material’; ‘de huid of het bekleedsel in reepen van iets aftrekken, zooals men dat doet met de dunne bamboe om te binden, vooral bij het opleggen van dakbedekking’

‘chewed betel nut’; ‘een gekauwde sirih-pruim’

‘grandfather, old man, old father, old mother’; ‘grootvader, oudje, oud vadertje, oud moedertje’

‘disgusted by something, abhorred by something’; ‘van iets een walg, afgrijzen hebben, van iets vies zijn’

‘such bamboo’; ‘dergelijke bamboe’

‘always carry with you, always use’; ‘altijd met zich medenemen, steeds gebruiken’

‘something that one always takes with one or has with one (tools, weapons, etc.)’; ‘iets dat men altijd meeneemt of bij zich heeft, gereedschap, wapens, e.d.’

‘it is salty’; ‘het is zout’

‘it is salted’; ‘het is gezouten’

‘type of beetle that gnaws through the young leaves and branches of the mango tree’; ‘een soort kever die de jonge bladeren en takken van den mangaboom doorknaagt’

‘illuminate the road by holding a light up’; ‘bijlichten op den weg door het omhoog gehouden licht’

‘piece of rattan or iron wire put together as a ring’; ‘een als ring in elkaar gestoken stuk rottan of ijzerdraad’

‘rattan grown or intertwined in a ring shape’; ‘een in ringvorm gegroeide of in elkaar gestoken rottan’

‘not do anymore’; ‘het niet meer doen’

‘said of shade grown bamboo which is not sustainable to use’; ‘gezegd van in de schaduw gegroeide bamboe die niet duurzaam is om te gebruiken’

‘type of wood whose wood, as far as the brown core is concerned, is very useful’; ‘een houtsoort welks hout, voor zoover het de bruine pit betreft, heel bruikbaar is’

‘in addition to the buttocks, this also includes the hip and the hip bone’; ‘nevens de billen bedoelt men hier ook wel de heup en het heupbeen mede’

‘hip joint’; ‘het heupgewricht’

‘slander, discuss’; ‘belasteren, bepraten’

‘bothered by something, comply with good advice’; ‘zich aan iets wel storen, zich schikken naar goeden· raad’

‘glove, thimble’; ‘handschoen, vingerhoed’

‘ear (of grain)’; ‘de aar’

‘awl (tool)’; ‘priem (gereedschap)’

‘corkscrew’; ‘kurketrekker’

‘corkscrew’; ‘kurkentrekker’

‘put on bracelets’; ‘zich armringen aandoen’

‘put on bracelets’; ‘zich armringen aandoen’

‘wood with a knot inside’; ‘het hout heeft inwendig een kwast’

‘knot inside wood’; ‘een kwast die inwendig in het hout zit’

‘climbing plant with deeply incised leaves, infusion drunk against back and loin pain’; ‘een klimplant met sterk ingesneden blad, een aftreksel daarvan wordt gedronken tegen rug- en lendenpijn’

‘bubble, bubble up where something sinks or a stick is stuck into a muddy water bottom’; ‘borrelen, opborrelen, waar iets wegzinkt, -of een stok in een slijkerigen waterbodem gestoken wordt’

‘bubbling up’; ‘de opborreling’

‘bend a fish hook’; ‘een vischhaak buigen’

‘fish hook’; ‘één vischhaak’

‘dismissed’; ‘ontslagen’

‘honey prepared by bees’; ‘honing door die beestjes bereid’

‘relieve oneself everywhere (rude)’; ‘overal maar zijn behoefte doen (grof)’

‘bald head’; ‘een kaal hoofd’

‘struck by such a sharp smell’; ‘door zulk een scherpen geur getroffen worden’

‘dark moon’; ‘donkere maan’

‘chop something up, cut off, cut off the overhanging branches of a tree’; ‘iets ophakken, afhakken, de overhangende takken van een boom afslaan’

‘summoning the spirits of the dead, one of the most important pagan festivals’; ‘de geesten der dooden oproepen, een der belangrijkste Heidensche feesten’

‘ashamed of someone about something’; ‘zich tegen over iemand· over iets schamen’

‘any of the many varieties of ground fruits bright yellow in color’; ‘Convolvulus batatus’; ‘een der vele soorten van aardvruchten hooggeel van kleur’

‘trousers, pants’; ‘broek’

‘shorts, swimming trunk’; ‘een korte broek, zwembroek’

‘pull out’; ‘uittrekken’

‘quail’; ‘poejoeh’; ‘kwartel’

‘climb up against it’; ‘er tegen op klimmen’

‘lath that is tied at the end over the rafters (litòraka) to hold them in place and to support the roof covering (kàtu)’; ‘de lat die aan 't eind over de spanten (litòraka) gebonden wordt om die op hun plaats te houden, en de dakbedekking (kàtu) te steunen’

‘it tears, it splinters (like a piece of wood that one wants to chop and that tears during the process)’; ‘het scheurt in, het splintert (zooals b.v. een stuk hout dat men behakken wil, en dat onder die bewerking inscheurt)’

‘speak with or in parables’; ‘met of bij vergelijking spreken’

‘force oneself to do something, force oneself into something’; ‘zich dwingen tot iets, zichzelf tot iets forceeren’

‘bend over to someone’; ‘zich tot iemand overbuigen’

‘assign each one a task’; ‘elk zijn taak toedeelen’

‘tornado hanging down with a long bag (?)’; ‘de windhoos die met een langen zak naar beneden hangt’

‘point where two winds blowing against each other meet, cape or something, where a kind of turning point occurs’; ‘het punt waar twee tegen elkaar in waaiende winden elkaar ontmoeten, een kaap of zoo, waar dus ook een soort kentering ontstaat’

‘rest something on something (e.g. the top end of a beam or something on something else, not permanently, but only temporarily)’; ‘iets ergens op doen rusten (b.v. het topeind van een balk of zoo op iets anders, niet voor goed, maar slechts tijdelijk)’

‘take it out again’; ‘er nog bij uitnemen’

‘bamboo that is hung on the stem from which the palm flower is cut to collect the sap’; ‘de bamboe die aan de stengel waar de palmbloem afgesneden is wordt opgehangen om het sap op te vangen’

‘willing or intending to do something’; ‘iets van willens of voornemens zijn’

‘top pole of a sail’; ‘de bovenboom van het zeil’

‘also said of one's own property, which one separates to enjoy it for oneself alone’; ‘ook wel gezegd van eigen goed, dat men afscheidt om het alleen voor zich te genieten’

‘stand upright in a neat posture with the heels pressed together’; ‘overeind staan in een nette houding met de hielen aaneengedrukt’

‘stand’; ‘staan’

‘stand upright in a neat posture with the heels pressed together’; ‘overeind staan in een nette houding met de hielen aaneengedrukt’

‘hand something over somewhere in passing’; ‘iets ergens in het voorbijgaan aanreiken’

‘chase after, send after’; ‘achterna komen, nazenden’

‘to repeat (something)’; ‘het (iets) herhalen’

‘to repeat (something)’; ‘het (iets) herhalen’

‘take over for the same price’; ‘tegen denzelfden prijs overnemen’

‘mock or tease someone by writing or drawing’; ‘door een geschrift of teekening iemand hoonen of treiteren’

‘let go’; ‘ontslaan’

‘humiliate someone, insult someone’; ‘iemand vernederen, smaad aandoen’

‘mix sago flour’; ‘sagomeel aanroeren’

‘sago’; ‘sago’

‘continue the singing that has been started, together with the initiator or precentor’; ‘het gezamenlijk met den inzetter of voorzanger, voortzetten van den aangevangen zang’

‘pretend, pretend to be something other than what one is, alter one's face’; ‘veinzen, zich anders voordoen dan men is, het gelaat verstellen’

‘show courtesy, show respect, when visiting or meeting someone’; ‘beleefdheid betoonen, eerbied betuigen, bij een bezoek of wel bij het ontmoeten van iemand’

‘exalt oneself, try to elevate oneself above others, place oneself on a height’; ‘zichzelf verhoogen, zich boven anderen trachten te verheffen, zichzelf op een hoogte stellen’

‘urinate something’; ‘iets urineeren’

‘not skip anything, give everything a turn’; ‘niets overslaan, alles er een beurt mede geven’

‘escort someone out’; ‘uitgeleide doen aan iemand’

‘have a heartache because of resentment or jealousy’; ‘hartepijn hebben door wrok of nijd’

‘run away with something, make something run away’; ‘met iets wegloopen, iets doen wegloopen’

‘spit on with something’; ‘met iets bespuwen’

‘water running into a barrel’; ‘inloopen van water in een vat’

‘spit out’; ‘uitspuwen’

‘canoe moved by rowing, as opposed to sailing’; ‘de prauw door roeien voor bewegen, in tegenstelling van zeilen’

‘deny oneself’; ‘zichzelf verlochenen’

‘deny, deliberately turn a deaf ear to something’; ‘verlochenen, zich opzettelijk doof houden voor iets’

‘cause such cracks’; ‘dergelijk scheuren veroorzaken’

‘give a festive appearance, make something appear busy’; ‘t een feestelijk aanzien geven, het druk maken’

‘stutter’; ‘stotteren’

‘people gather to do something together (deck a house, plant a garden, etc.)’; ‘menschen verzamelen om gezamenlijk iets te doen (een huis dekken, een tuin beplanten, enz.)’

‘person who issues the summons’; ‘degene van wie de oproeping uitgaat’

‘suffer loss’; ‘verlies doen lijden’

‘coal’; ‘steenkool’

‘work, make a great effort’; ‘werken, zich zeer inspannen’

‘said of trees that are not in rows directly opposite each other, but crosswise, so-called in connection (e.g. on either side of a road)’; ‘gezegd van boom en die niet in rijen recht tegenover elkaar, maar kruiselings, z.g.n. in verband staan, b.v. aan weerskanten van een weg’

1. ‘cut notches in trees to find the way back’; ‘onder het gaan inkepingen in de hoornen hakken, om den weg terug te vinden’

2. ‘in carpentry, marks made in the wood by the master to indicate where the servants should cut’; ‘bij timmerwerk door den baas in het hout gemaakte teekens om aan te duiden waar de knechten hakken moeten’

‘have an asthmatic cough’; ‘astmathische hoest hebben’

‘clench the fist’; ‘den vuist ballen’

‘especially when pouring from a bamboo water vessel, hold your hand over the opening so that the liquid does not run out too quickly’; ‘bepaaldelijk bij het uitgieten van een bamboe watervat, de hand voor de opening houden, opdat het vocht niet te schielijk er uit zal loopen’

‘something that tightly encloses something else’; ‘iets dat iets anders nauw omsluit’

‘nipple’; ‘tepel’

‘shake off the dust from something (e.g. from a chair, from an item of clothing, etc.)’; ‘afschudden, het stof van iets, b.v. van den stoel, van een kleedingstuk, etc.’

‘said when a knot flies out when splitting wood, creating a hole or cavity in the wood’; ‘gezegd als bij het splijten van hout een kwast er uit vliegt, zoodat er een gat of een holte in 't hout ontstaat’

‘coconut palm’; ‘cocos nucifera’; ‘de cocosplam’

‘pierce the germination hole of a young coconut to drink the amniotic fluid’; ‘het kiemgat van een jonge kokosnoot doorboren om het vruchtwater er uit te kunnen drinken’

‘coconut’; ‘de cocosnoot’

‘marry each other’; ‘met elkaar huwen’

‘food prepared with that milk’; ‘met die melk toebereide spijs’

‘exclamation when doing something together, lifting something heavy, pushing a canoe, to make the application of force take place simultaneously (it then means nu)’; ‘uitroep als men iets gezamenlijk doet, iets zwaars opbeurt, een prauw voortduwt, om de krachtaanwending tegelijk te doen plaats hebben, het beteekent dan nu’

‘several times’; ‘menigmaal’

‘shrub’; ‘shrub’

‘exclamation, or call-out: not too much, not too much, moderately or cautiously!’; ‘een uitroep, of toeroep, niet al te, niet al te zeer, matig of voorzichtig aan!’

‘rather the clouds that rise from the sea, especially in the morning’; ‘meer de wolken die uit zee opkomen, vooral des morgens’

‘village in the Tobelo region’; ‘een kampong in 't Tobelosche’

‘house shape with a broken roof, almost in the way one makes a "cuckoo" on the roof’; ‘een huisvorm waarbij de kap gebroken is, bijna op de wijze zooals men een "koekoek" op het dak maakt,’

‘catch dripping water in a bamboo’; ‘neerdroppelend water in een bamboe opvangen’

‘have a hard time’; ‘het zuur hebben, het moeilijk hebben’

‘clothes moth’; ‘de kleedermot’

‘rope twisting’; ‘touwdraaien’

‘k.o. plant’; ‘rameh’; ‘Boehmeria’; ‘een plant’

‘rolling a vessel, turning alternately left and right’; ‘rollen van een vaartuig, beurtelings links en rechts overhalen’

‘type of wood that produces very poor wood’; ‘een houtsoort die heel slecht hout levert’

‘rumbling of the intestines’; ‘het borrelen van de ingewanden’

1. ‘discarded shell of crabs, often found on the beach’; ‘de afgelegde schil van de krab, die men dikwijls op het strand vindt’

2. ‘kind of biscuit made of rice flour and sugar that is baked in that shape and eaten on festive occasions’; ‘een soort koekjes van rijstmeel en suiker die men in dien vorm bakt en bij feestelijke gelegenheden eet’

‘present those cookies to guests at wedding parties in order to receive some monetary compensation’; ‘het presenteeren van die koekjes aan de gasten op bruiloftsfeesten, om daarvoor eenige vergoeding in geld te ontvangen’

‘probably a people is referred to as kawàha, and the power exercised as kuàha’; ‘kawàsa, kuàsa’; ‘waarschijnlijk zal men wel het volk als kawàha benoemen, en de uitgeoefende macht als kuàha’

‘mattress’; ‘matras’

‘lie on one's side’; ‘op zijn zijde gaan liggen’

‘make something lean over’; ‘iets over doen hellen’

‘lay in layers on top of each other’; ‘in lagen op elkaar leggen’

‘something in layers, something stuck together’; ‘iets ligt in lagen of kleeft op elkaar’

‘act up, grumble about something’; ‘opspelen, mopperen over iets’

‘cloud’; ‘wolk’

‘crosspiece in the proa on which the crossbeam (the diadoko) rests’; ‘een dwarshout in de prauw, waarop de dwarsligger, de ,,diadoko" rust’

‘hypocrites, people who pretend to be something they are not’; ‘geveinsden, lieden die zich anders voordoen dan ze zijn’

‘frame around something, sawn out like around the house along the roof’; ‘de lijst om iets, uitgezaagd zooals rond het huis langs de kap’

‘said of rhythmic to and fro or undulation of water, as by violent shaking’; ‘gezegd van rythmisch heen en weer slaan of golven van het water, zooals door hevige schudding’

‘paralyzed’; ‘verlamd zijn’

‘urinate on something’; ‘iets bepissen’

‘unpack piece by piece’; ‘stuk voor stuk uitpakken’

‘this is what all types of garbage scoops are called, including the cans used for this purpose, not just those made of palm leaf sheaths’; ‘zoo noemt men alle soorten vuilnisschippers, ook blikken die men er voor gebruikt, dus niet uitsluitend die welke bestaan uit palmbladscheeden’

‘pick, break off something somewhere’; ‘iets ergens afplukken of afbreken’

‘female deer’; ‘vrouwelijk hert’

‘embittered (i.e. to feel courageous, to be formidable in battle)’; ‘bitter zijn, d.w.z. zich moedig gevoelen, geducht zijn in den strijd’

‘kind of wild calamus with a strong smell’; ‘een soort wilde kalmus met sterken geur’

‘dare, not fear anything’; ‘aandurven, niet vreezen voor iets’

‘large piece of wood placed on the hearth to keep the fire going’; ‘groot stuk hout, aan den haard gelegd om het vuur aan te houden’

‘anyone who’; ‘al wie’

‘also name for the bird of paradise, when used as a headdress’; ‘ook naam voor den paradijsvogel, als men die als hoofdtooisel gebruikt’

‘hoarse, lose one's voice’; ‘heesch zijn, de stem verliezen’

‘throat’; ‘de keel’

‘have a nosebleed’; ‘neusbloeding hebben’

‘red edge of the lips’; ‘de roode rand der lippen’

‘two fish (especially a kind of herring) with their heads put through the others with their tails, so that a ring is formed, of which a number are clamped between bamboo slats, in order to smoke the fish’; ‘visch (bijzonder een soort haring), twee stuks met de koppen door de anderen hun staarten steken, zoodat er een ring ontstaat, van welke men een aantal tusschen bamboelatten inklemt, om de visch te rooken’

‘two pieces of smoked fish’; ‘twee stuks gerookte vischjes’

‘fishing gear, fishing net’; ‘het vischtuig, het vischnet’

‘human life’; ‘menschenleven’

‘type of herring caught in large schools and then preserved by smoking’; ‘een soort haring, die in groote scholen gevangen wordt, en dan door rooken verduurzaamd’

‘these are not the stakes that are crossed, but rather the crossing of those stakes’; ‘dit zijn niet de staken die gekruist worden, maar juist de kruising van die staken’

‘thin’; ‘dun’

‘here’; ‘hier zijn’

‘packed and ready, fully equipped’; ‘gepakt en gezakt zijn, volledig toegerust’

‘packed and ready, fully equipped’; ‘gepakt en gezakt zijn, volledig toegerust’

‘plaids of a sarong’; ‘de ruiten van een sarong’

‘enter, penetrate’; ‘betrekken, betreden, binnendringen, binnengaan’

‘place something connected around each other in two rows’; ‘iets om den anderen in twee rijen in het verband plaatsen’

‘thus planted or placed’; ‘aldus geplant of geplaatst zijn’

‘drinking cup’; ‘drinknap’

‘bee, more specifically the large digger wasp, which makes mud nests in houses, consisting of separate cells in which an egg is laid and which are further filled with caterpillars that have been stunned by a sting’; ‘bij, meer bepaald de groote graafwesp, die in de huizen moddernesten maakt, bestaande uit afzonderlijke cellen, waarin een ei gelegd wordt, en dat verder gevuld wordt met door een steek verdoofde rupsen’

‘charcoal’; ‘houtskool’

‘charcoal’; ‘houtskool’

‘hang, hang from something (such as a bell, or like a piece of clothing from a crossbar)’; ‘hangen, aan iets hangen, zooals een bel, of zooals een kleedingstuk aan een dwarshout’

‘loops to hang something on’; ‘lisjes om iets aan op te hangen’

‘take off a shirt’; ‘het baadje uittrekken’

‘good’; ‘goed’

‘goodness’; ‘het goede, het goede ervan’

‘spit on’; ‘bespuwen’

‘wild pig nest in the forest’; ‘wilde zwijnennest in het bosch’

‘coconut milk, not the first but the second and third squeeze’; ‘cocosnooten melk, niet het eerste, maar het tweede en derde uitwringsel’

‘prepare food with that milk’; ‘met die melk spijzen toebereiden’

‘specifically chewing the ingredients of the betel nut until they are well mixed’; ‘dit is bepaaldelijk de ingrediënten van den sirihpruim kauwen tot ze goed vermengd zijn’

‘bump, knock against something’; ‘bepaald tegen iets aanbonzen of stooten’

‘also scoop with two hands or with something other than wood or palm hair sheaths’; ‘ook scheppen met twee handen of met iets anders dan hout of palmhaarscheeden’

‘one scoop’; ‘één schepje’

‘running water into a bamboo barrel that is pressed under water with the end, or into the nose of the canoe, when it takes in water by stamping heavily’; ‘inloopen van water in een bamboevat dat men met het uiteinde onder water drukt, of in den neus van de prauw, als die door zwaar stampen water schept’

‘pick, break off something somewhere’; ‘iets ergens afplukken of afbreken’

‘rest, surplus’; ‘de rest, het overschietende’

‘square, square-like’; ‘het is vierkant, of vierkantig’

‘throw at’; ‘begooien’

‘throw’; ‘gooien’

‘peel something with a knife, bamboo, e.g. (not fruit)’; ‘iets met een mes afschillen, bamboe, b.v. (geen vruchten)’

‘also wind something in ascending rows (as if making a kind of rice bag)’; ‘ook, iets in opgaande rijen omwinden, zooals men een soort rijstzakjes maakt’

‘caulking for proas (baro)’; ‘breeuwsel voor de prauwen (baro)’

‘short sleeveless jacket’; ‘kort baadje, zonder mouwen’

‘top of the skull’; ‘de kap van den schedel’

‘dirty, filthy’; ‘vuil zijn, morsig zijn’

‘make dirty, make messy’; ‘vuil of morsig maken’

‘hole dug by an animal (such as a muskrat or a crocodile)’; ‘een hol, door een dier, een muskusrat' of een krokodil b.v. gegraven’

‘lice comb’; ‘luizenkam’

‘that which one clamps with’; ‘datgene waarmede men klemt’

‘ear coming out of the stalk’; ‘de aar komt uit den halm’

‘rice field’; ‘de rijstaar’

‘decayed rice ears’; ‘de vergane rijstaren’

‘kind of tree whose bark when drunk in infusion causes severe dysentery’; ‘een boomsoort, welks bast, in aftreksel gedronken zware dysenterie verwekt’

‘small fish-hawk’; ‘de kleine vischarend’

‘forbid to say something’; ‘verbieden iets te zeggen’

‘square, squared’; ‘het vierkante, of het vierkantige’

‘needle’; ‘naald’

‘eye of a needle’; ‘het oog van den naald’

‘kind of water snake’; ‘een soort waterslang’

‘tearing of a bag so that the contents spill out’; ‘het scheuren van een zak zoodat de inhoud er uit loopt’

‘bend something, make flexible again (e.g. a stiff leg)’; ‘iets buigen, weer lenig maken, een stijf been b.v.’

‘said of dry goods (rice or the like) leaking from a tear in a sack’; ‘gezegd van drooge waar, rijst of zoo, die uit een scheur van een zak loopt’

‘kind of wood, very similar to ironwood, but much lighter, and not suitable for outdoor work’; ‘een houtsoort, veel gelijkende op ijzerhout, maar veel lichter, en niet geschikt voor buitenwerk’

‘tornado hanging down with a long bag (?)’; ‘de windhoos die met een langen zak naar beneden hangt’

‘island of Todore’; ‘het eiland Todore’

‘hard (wood or other things)’; ‘hard, van hout of andere dingen’

‘suddenly meet each other’; ‘elkaar eensklaps ontmoeten’

‘parts of the body, limbs’; ‘deelen des lichaams, ledematen’

‘parts of the body’; ‘de deelen des lichaams’

‘cut off the branches of a tree’; ‘de takken van de hoornen afhakken’

‘specified time for something’; ‘de bepaalde tijd voor iets’

‘three (only for humans)’; ‘drie (alleen gezegd voor menschen)’

‘four (for persons)’; ‘vier (voor personen)’

‘throw over’; ‘omgooien’

‘lie down’; ‘gaan liggen’

‘suffer loss’; ‘verlies lijden’

‘touch each other at the edges or at the ends’; ‘het raakt met de randen of met de uiteinden aan elkaar’

‘said about all kinds of things, not just about denigrating each other at death festivities’; ‘dit wordt van allerlei dingen gezegd, niet alleen van het elkaar zwart maken op doodenfeesten’

‘completely spotted, flamed in this way’; ‘geheel op deze wijze gevlekt of gevlamd zijn’

‘falsely accuse someone of something, slander’; ‘iemand valschelijk van iets beschuldigen, belasteren’

‘overshadowed by something’; ‘het wordt er door beschaduwd’

‘shade of trees, shading’; ‘schaduw van boomen, beschaduwing’

‘belong’; ‘horen’

‘support something that wants to fall with a prop’; ‘iets dat vallen wil met een stut steunen’

‘such a knot in a rope’; ‘dusdanige knoop in een touw’

‘tie knots’; ‘knoopen leggen’

‘also said of all kinds of other slander, not just sexual offenses’; ‘dit wordt toch ook wel van allerlei ander soort laster gezegd, niet alleen van overtredingen op sexueel gebied’

‘reef or sandbank lying some distance from the mainland, whereby a kind of lake is formed between that reef or bank and the mainland’; ‘een, een eindweegs uit den vasten wal liggend rif of zandbank, waardoor tusschen dat rif of die bank en den vasten wal een soort meer gevormd wordt’

‘cape of the island of Mėti projecting farthest into the sea’; ‘een kaapje van het eiland Mėti, de verst in zee uitstekende’

‘decide something, make a decision, establish something’; ‘iets beslissen, iets uitmaken, iets vaststellen’

‘fan the fire’; ‘het vuur aanwaaieren’

‘sit down’; ‘gaan zitten’

‘more specifically hold food in front of each other’; ‘dit beteekent meer bepaaldelijk, elkaar het eten voorhouden’

‘turtle’; ‘karet’; ‘het schildpad’

‘elytron (?)’; ‘dekschilden’

‘let the hair grow long’; ‘het haar lang laten groeien’

‘not having a bowel movement, constipated’; ‘geen ontlasting hebben, hardlijvig zijn’

‘impact tool’; ‘stootwerktuig’

‘hammer’; ‘hamer’

‘kind of wood with good timber, used, among other things, to make canoes’; ‘een houtsoort met goed hout, o.a. gebruikt om er prauwen van te maken’

‘stand on one's toes’; ‘op de teenen gaan staan’

‘it is too small, too narrow to load or put in what one wants’; ‘het is te klein, te nauw om er in te laden of in te doen wat men wenscht’

‘put something on the ground between the legs that are spread apart, of course a human being, so, to kill someone’; ‘iets tusschen de wijd van elkaar gezette beenen op den grond leggen, natuurlijk een mensch, dus, iemand dooden’

‘refill’; ‘bijvullen’

‘alone’

‘meet, follow the same measure in making something’; ‘treffen, de gelijke maat volgen bij het maken van het een of ander’

‘also exponent possessive pron. 3nd pers. plural.’; ‘ook exponent bezittelijk voornw. 2e pers. meervoud.’

‘cheer up, lift up, bring into height’; ‘opbeuren, optillen, in de hoogte brengen’

‘not being able to crawl under something because it is too low, too close to the ground, so that one bumps into it’; ‘ergens niet onder kunnen kruipen omdat het te laag, te dicht bij den grond is, zoodat men zich er aan stoot’

‘have the glans penis stripped’; ‘ontbloot zijn van de glans-penis’

‘it feels pleasant’; ‘het doet aangenaam aan’

‘cucumber’

‘only said of banana leaves’; ‘alleen gezegd van bananenbladeren’

‘also said of consumed, worn out or worn down by other causes, through use’; ‘wordt ook gezegd van verteerd, versleten of afgesleten door andere oorzaken, door gebruik’

‘bamboo in which one carries palm wine (o daluku) home’; ‘de bamboe waarin men de palmwijn (o daluku) in naar huis draagt’

‘shine, beauty’; ‘glans, schoonheid’

‘have diarrhea (?)’; ‘overgankelijk’

‘last sound assimilates to the initial sound of the word before which this prefix is ​​placed’; ‘de sluitklank accomodeert zich aan de beginklank van het woord waarvoor dit voorvoegsel geplaatst wordt’

‘burn out’; ‘doorbranden’

‘thieving’; ‘diefachtig zijn’

‘said when the river mouth is blocked, preventing the water from flowing into the sea’; ‘gezegd als de riviermond verstopt is, en het water daardoor niet naar zee kan afvloeien’

‘Todore’; ‘Todore’

‘kill oneself’; ‘zichzelf dooden’

‘carrying capacity, loading capacity of a proa’; ‘draagkracht, laadvermogen hebben, van een prauw’

‘mat of nipa leaves to dry all kinds of things, but especially rice’; ‘mat van nipa-bladeren om allerlei,maar vooral rijst op te droogen’

‘more specifically lower the line over pump-cheeks (?) into deep water, while remaining on dry land’; ‘meer bepaald, de lijn over mikjes in het diepe water laten zakken, en zelf daarbij op het drooge blijven’

‘it is shot through and through, pierced, transparent’; ‘het is door en door geschoten, doorboord, doorzichtig’

‘put one thing in the place of another, keep moving’; ‘het een op de plaats van het andere brengen, aan het verplaatsen blijven’

‘turn something away from oneself with a stick’; ‘met een stokje iets van zich afkeeren’

‘transport something hanging over something’; ‘iets over iets heen hangende transporteeren, enz.’

‘peck, as a bird does its feathers, bird pecks someone’; ‘pikken, zooals een vogel dat zijn veeren doet, ook gezegd wanneer een vogel iemand pikt’

‘rise, ascend, work (as palm wine does through fermentation)’; ‘oprijzen, opstijgen, werken, zooals palmwijn door gisting’

‘redeem something that has been pawned (i.e. a pledge)’; ‘iets wat beleend is, een pand dus, inlossen’

‘draw a line’; ‘een lijn trekken’

‘detain someone, preventin from going for a long time’; ‘iemand aanhouden, langdurig beletten voort te gaan’

‘fall of a structure’

‘put your hands to the side’

‘trace, imitate, copy’; ‘nateekenen, navolgen, copiëeren’

‘put one thing in the place of another, keep moving’; ‘het een op de plaats van het andere brengen, aan het verplaatsen blijven’

‘not only an object made of tin or zinc, the material is also called so’; ‘niet alleen: een voorwerp van blik of zink vervaardigd, ook het materiaal wordt aldus genoemd’

‘ruler’

‘kind of fish, like "melumu", but red in color’; ‘een vischsoort, als "melumu", maar rood van kleur’

‘burn, burn up’; ‘branden, verbranden’

‘play a game with someone’; ‘met iemand zijn spel drijven’

‘gain’; ‘winst’

‘put steel in it’; ‘staal er in doen’

‘kind of net with which they spring into the sea from an overhanging tree or the like, to seize small fish’

‘said especially of wood that has become soaked with moisture and has therefore become rotten’; ‘men zegt dit vooral van hout dat van vocht doortrokken, en daardoor rot geworden is’

‘sufficient, adequate’; ‘voldoende, genoegzaam’

‘this spelling is correct’; ‘deze spelling is goed’

‘cross something over each other’; ‘iets over elkander kruisen’

‘noise somewhere, drumming, without knowing where’; ‘ergens leven maken, trommelen, zonder dat men weet waar’

‘with many (of people)’; ‘met velen zijn van menschen’

‘it has been released, it is no longer tight’; ‘het is losgelaten, het staat niet meer strak’

‘run full of water’; ‘vol water loopen’

‘said of bananas and sago when the flower wants to emerge’; ‘gezegd van bananen en sago, als de bloem te voorschijn wil komen’

‘lice comb’; ‘luizenkam’

‘blow’; ‘blazen’

‘purple, purple-colored’; ‘paarsch, purperkleurig (men onderscheidt kleuren niet bijzonder scherp)’