OUTOFPAPUA database: Lexicons of the West Papuan language area

‘chicken meat with coconut milk and cloves wrapped in leaves and stewed in hot ashes’; ‘kippenvleesch met santan en kruidnagelen in bladeren gewikkeld en in heete asch gestoofd’

‘teach’; ‘adjar’

‘water that separates from the coconut fruit during oil preparation’; ‘het water, dat zich bij de olie-bereiding uit de kalapavrucht afscheidt’

‘mud volcanoes or mud pits, such as occur on Roti and poeloe Samao’; ‘slijkvulkanen of modderwellen, zooals op Roti en poeloe Samao voorkomen’

‘plant that grows on coral reefs and from which sailors make bracelets that serve as a talisman against illness’; ‘een plant, die op koraalriffen groeit en waarvan de zeelieden armbanden vervaardigen, die als talisman tegen ziekte moeten dienen’

‘reach an agreement’; ‘een accoord treffen’

‘ginger, the seeds are crushed and mixed with water rubbed on nail ulcers’; ‘gember, de zaden worden fijn gestampt en met water vermengd op nagelzweren gewreven’

‘pestle’; ‘stamper’

‘arrow’; ‘pijlboog’

‘make a toast’; ‘een toast slaan’

‘gill’; ‘insang’; ‘kieuw van visschen’

‘gill’; ‘insang’; ‘kieuw van visschen’

‘why how so?, how come?’; ‘verbast, waarom hoe zoo?, hoe komt het?’

‘as’; ‘als’

‘fog, mist’; ‘mist, nevel’

‘salty in taste, like water from wells near the beach’; ‘ziltig van smaak, zooals van water uit putten nabij het strand’

‘strung leaves of the sago palm’; ‘de aaneengeregen bladeren van den sagoepalm’

‘scrotum’; ‘het scrotum’

‘basket to store rice’; ‘mand om padie te bewaren’

‘pirate’; ‘zeeroover’

‘breastplate worn by men’; ‘borstlap door mannen gedragen’

‘part the hair in the middle, which is mainly done by the Saboneean women’; ‘het haar in het midden scheiden, war daar vooral door de Saboeneesche vrouwen geschiedt’

‘shoulder’; ‘de schouder’

‘lung’; ‘de longen’

‘food while traveling’; ‘levensmiddelen op reis’

‘kick’; ‘schoppen’

‘turn your back on someone’; ‘iemand den rug toekeeren’

‘beam’; ‘balk’

‘bamboo’; ‘bamboes’

‘bamboo pieces used to catch palmwine’; ‘de bamboes om sagoeweer op te vangen’

‘cinch strap of a saddle’; ‘gew. de buikriem van een zadel’

‘prostitute’; ‘een publieke vrouw’

‘beach hibiscus’; ‘Hibiscus tiliaceus’; ‘de waroe-boom’

‘rice ear bug’; ‘walang sangit’

‘beard’; ‘baard’

‘whitewash walls’; ‘het witten van muren’

‘bicker’; ‘kibbelen’

‘neck, cervical vertebrae’; ‘de nek, eigenlijk de halswervels’

‘sweet potato’; ‘Batatas edulis’

‘compete’; ‘wedijveren’

‘paving stones, tiles’; ‘vloersteenen, tichels’

‘thunderstones, divided into male and female according to their shape’; ‘dondersteenen, men onderscheidt ze naar den vorm in mannelijke en vrouwelijk’

‘sacrificial altar, stone on which sacrifices are made by natives’; ‘offeraltaar, steen, waarop door de Alifoeroe geofferd wordt’

‘petioles of the lontar palm, which are used here for all kinds of purposes’; ‘de bladstelen van den lontarpalm, die hier tot allerlei doeleinden gebezigd worden’

‘angular cut’; ‘hoekig uitgesneden’

‘garden bed for growing seedlings’; ‘bedding voor kweeking van jonge plantjes’

‘joker’; ‘grappenmaker’

‘imitate someone's movements’; ‘iemands bewegingen nadoen’

‘to sail’; ‘berlajar’; ‘zeilen’

‘buy’; ‘bëli’

‘price for a wedding’; ‘de koopprijs bij een huwelijk’

‘swim’; ‘zwemmen’

‘canoe with outrigger’; ‘een vlerkprauw’

‘store’

‘bësar’

‘fire striker’; ‘vuurslag’

‘I, me, 1st person singular pronoun’; ‘voornw. 1e p. E.’

‘ko. plant, the leaves are eaten as a vegetable’; ‘Kleinhovia hospita’; ‘[plant], de bladen worden als groente gegeten’

‘blister’; ‘bisol’

‘speak unclearly’; ‘onduidelijk spreken’

‘kidney’; ‘de nieren’

‘mangrove tree, which commonly grows there on the beach’; ‘Sonneratia sp’; ‘[boom], die daar algemeen aan het strand groeit’

‘ko. gourd’; ‘Cucurbita melopepo’; ‘de laboe poetih’

‘cradle, rock’; ‘wieg, schommelen’

‘ko. long trap made of rattan woven to catch fish’; ‘een langwerpige fuik van rotan gevlochten, om visch te vangen’

‘clumsy, heavy’; ‘lomp, zwaar’

‘ko. wasp’; ‘een soort wespen’

‘moon’

‘phases of the moon’; ‘de schijngestalten der maan’

‘phases of the moon’; ‘de schijngestalten der maan’

‘phases of the moon’; ‘de schijngestalten der maan’

‘phases of the moon’; ‘de schijngestalten der maan’

‘body hair’; ‘lichaamshaartjes’

‘crown of head’; ‘de kruin van het hoofd’

‘tumble from horse’; ‘van zijn paard tuimelen’

‘heron’; ‘reiger’

‘ko. crow’; ‘Corvus enca’; ‘een soort kraai’

‘megapode, maleo’; ‘de moleo’

‘ko. pigeon’; ‘een soort duif’

‘ko. crow’; ‘Corvus enca’; ‘een soort kraai’

‘emerge from the anal intestine’; ‘het naar buiten komen van den aarsdarm’

‘cashew’; ‘Anacardium occidentale’

‘charms to prevent the stealing of fruits, etc’; ‘toovermiddelen om het stelen van vruchten, enz. te beletten’

‘bow’; ‘boog’

‘not yet’; ‘bëlom’

‘hernia’; ‘een liesbreuk’

‘bored’; ‘vervelen’

‘recite certain forms and incantations in magic, or when administering medicines’; ‘het opzeggen of opdreunen van enkele fomulieren en bezweringen bji tooverkunsten, of bij het toedienen van geneesmiddelen’

‘millet’; ‘Phaseolus lunatus’; ‘gierst’

‘trousers’; ‘broek’

‘chin, jaw, jawbone’; ‘kin, kaak, kakebeen’

‘deep, depth’; ‘diep, diepte’

‘ko. castor oil plant’; ‘Jatropha curcas’

‘ornamental plant’; ‘Codiaeum variegatum’; ‘een sierplant’

‘ko. fig tree, when cuts are made in the trunk, the first oozing milky sap causes itching on the skin, water that flows out later is collected in bamboo sticks and drunk’; ‘Ficus septica’; ‘[plant], bij insnijdingen in den stam veroorzaakt het eerst uitvloeiende melksap jeukte op de huid, het later uitvloeiende water wordt in bamboezen opgevangen en gedronken’

‘spots on the body, e.g. moles’; ‘vlekken op het lichaam, b.v. moederflekken’

‘howling of a dog’; ‘het huilen van een hond’

‘cricket’; ‘krekel’

‘ko. sorghum’; ‘een Sorghum-soort’

‘corn’; ‘mais’

‘back road, short side road’; ‘binnenweg, korte zijweg’

‘back road, short side road’; ‘binnenweg, korte zijweg’

‘o'clock’; ‘uur’

‘jambu fruit’; ‘de djamboevrucht’

‘Ricinius spp’; ‘Ricinius-soorten’

‘row’; ‘rei, gelid’

‘pagans, as opposed to Christians’; ‘heidenen, in tegenstelling van christenen’

‘little pimples in the face’; ‘kleine wormpjes in het aangezicht’

‘giant, giantess’; ‘reus, reuzin’

‘strands of rope’; ‘vieren van touw’

‘belch, fed up with something’; ‘oprisping, ook ergens beu van zijn’

‘fungus of the aren palm’; ‘het zwam van den arenpalm’

‘midwife who was educated in Batavia’; ‘een vroedvrouw, die op Batavia onderwijs heeft genoten’

‘platter’; ‘een presenteerblaadje’

‘scrape leaves to remove the epidermis’; ‘het afschrappen van bladeren om de opperhuid te verwijderen’

‘twisted leaves or pieces of linen, placed under the objects when worn on the head’; ‘ineengedraaide bladeren of stukken lijnwaad, bij het dragen op het hoofd onder de voorwerpen gelegd’

‘shout, scream’; ‘schreeuwen, gillen’

‘earth spirits or gnome men who live in the trees’; ‘aardgeesten of kaboutermannetjes, die zich in de boomen ophouden’

‘stir something’; ‘iets omroeren’

‘factory’; ‘fabriek’

‘pressed, from the backs of horses’; ‘ingedrukt, van den rug van paarden’

‘honeybee’; ‘honigbij’

‘pass out’; ‘flauw vallen’

‘rice flour’; ‘rijstemeel’

‘rusty, covered with rust’; ‘roestig, met roest bedekt’

‘kneecap’; ‘de knieschijf’

‘foam, froth’; ‘schuim, schuimen’

‘blow on shells or a piece of bamboo in such a way that a shrill sound is produced’; ‘het blazen op schelpen of een stuk bamboes, zoodanig dat er een schel geluid wordt voorgebracht’

‘stretch out, straighten something that is crooked’; ‘uitstrekken, recht maken van iers dat krom is’

‘fringes of a salendang’; ‘de franjes van een salendang’

‘fish with a fishing rod’; ‘met den hengel visschen’

‘sometimes used for kidneys’; ‘somwijlen de nieren’

‘blow’; ‘blazen’

‘sparkle, also in a figurative sense’; ‘opbruisen, ook in figuurlijken zin’

‘glass-blown round balls, used by children to whistle: these are for sale in Chinese stores’; ‘van glas geblazen ronde bolletjes, door kinderen om op te fluiten gebezigd: deze zijn in de Chineesche toko's te koop’

‘weevil’; ‘boeboek’

‘wild (of animals)’; ‘wild van dieren’

‘longitudinal splitting of the leaves of the aren palm’; ‘het overlangssplijten van de bladeren van den aren-palm’

‘war dance with naked sword, attacking an imaginary enemy with many or only an imaginary enemy’; ‘een krijgsdans met ontbloot zwaard, met velen of alleen een denkbeeldigen vijand aanvallende’

‘eat in between’; ‘tusschentijds eten’

‘cut off fruits’; ‘het afsteken van vruchten’

‘long piece of bamboo used to stab something, e.g. fruits of a tree, stabbing itself’; ‘een lange bamboes om iets af te steken, b.v. vruchten van een boom, het steken zelf’

‘large coconut shell to scoop water’; ‘een groote kalapadop om water te scheppen’

‘dig’; ‘galei’

‘purple in color’; ‘paars van kleur’

‘groin area’; ‘de liesstreek’

‘tease someone, make someone angry’; ‘iemand plagen, kwaad maken’

‘plant, the roots of which are used as a medicine’; ‘Acorus sp.’; ‘een plant, waarvan de wortels tot geneesmiddel dienen’

‘beckon with the hand’; ‘wenken met de hand’

‘lizard’; ‘leguaan’

‘trumpet’; ‘mondtrompetje’

‘rancid (of oil)’; ‘ransig, van olie’

‘cabbage palm’; ‘gebang’; ‘Corypha gebanga’

‘building’; ‘gëdong’

‘even or odd’; ‘even of oneven’

‘plant, the roots of which are used as a medicine’; ‘Acorus sp.’; ‘een plant, waarvan de wortels tot geneesmiddel dienen’

‘gum’; ‘gom’

‘frog’; ‘kikvorsch’

‘gums’; ‘het tandvleesch’

‘bad, black, truncated teeth’; ‘slechte, zwarte, afgeknotte tanden’

‘wisdom tooth, tusk of wild animals’; ‘de wijsheidskies, slagtand van wilde dieren’

‘ko. coin’; ‘kobang’

‘tremble’; ‘beven’

‘mouth thrush’; ‘de spruw’

‘bark (of dogs)’; ‘blaffen van honden’

‘roasting coffee, cocoa, etc.’; ‘branden van koffie, kakao, enz.’

‘raft, ferry’; ‘een vlot, veerpont’

‘grow, develop’; ‘groeien, ontwikkelen’

‘greetings’; ‘groeten’

‘white spots on the face or body’; ‘witte vlekken op het aangezicht of lichaam’

‘snare (of hunters)’; ‘strik van jagers’

‘k.o. jug made of gawang leaves, also used as measuring jug. The palm wine tapsters walk around all day with a yoke on which two of these haik filled with toewak or laroe hang, which they sell’; ‘timba van gawangbladeren, wordt ook als maat gebezigd (25 katies). De tifadoors loopen den ganschen dag rond met een juk, waaraan twee haiks met toewak of laroe hangen, die aldus rondgevent wordt’

‘hammer’; ‘hamer’

‘white spots on the face or body’; ‘witte vlekken op het aangezicht of lichaam’

‘birthday’; ‘geboortedag’

‘sandbank’; ‘zandbank, zandplaat’

‘stand with your legs apart’; ‘wijdbeens staan’

‘part of a plant or tree where the leaves emerge, palmier’; ‘het gedeelte van een plant of boom, waar de bladeren uitschieten, palmier’

‘ko. pandanus from which mats are made’; ‘eene soort pandanen, waarvan matten vervaardigd worden’

‘plain bordered with stones where horse races take place, especially in vogue on Rori’; ‘een met steenen afgeperkte vlakte, waar paarden-wedrennen plaats hebben, vooral op Rori zeer in zwang’

‘card game that almost corresponds to commets’; ‘een kaartspel, dat bijna met commetten overeenkomt’

‘play violin’; ‘de viool strijken’

‘play violin’; ‘de viool strijken’

‘effort, make a change’; ‘moeite, omslag maken’

‘shark’; ‘haai’

‘ko. fish’; ‘gaboes’; ‘Ophiocephalus’

‘ko. fish’; ‘Anabas scandens’; ‘een soort visch’

‘dish consisting of small fish (in Ambon ikan poeri), which are stripped of bones and innards and mixed with lemon juice, chili pepper and sometimes other seasonings’; ‘een gerecht, bestaande uit kleine vischjes (te Ambon ikan poeri), die van graten en ingewanden ontdaan met lemoensap, spaansche peper en soms nog andere kruiderijen vermengd worden’

‘fish eye’; ‘mata ikan’

‘squid, octopus’; ‘inktvisch, octopus’

‘follow, follow someone’; ‘iemand volgen, achternaloopen’

‘row along the beach’; ‘langs het strand oproeien’

‘kind of rash on the face, also with ulcers or warts’; ‘een soort uitslag in het aangezicht, ook wel zweren of wratten’

‘emergence of the rice grains from the ears, takes place in the gardens before the paddy is transported home’; ‘indjak, indjang padi’; ‘het uittreden der padiekorrels uit de aren, wat in de tuinen geschiedt, vóór dat de padie naar huis wordt overgebracht’

‘core’; ‘ëntei’

‘stare, stare at’; ‘staren, aanstaren’

‘tap (of palmwine)’; ‘aftappen van sagoeweer, tijferen’

‘intestines’; ‘de darmen’

‘hair braid’; ‘haarvlecht’

‘large bat’; ‘de groote vledermuis’

‘wood’; ‘kajoe’

‘old Portuguese dance’; ‘een oude Portugeesche dans’

‘woollen blanket’; ‘wollen deken’

‘piece of firewood which is on fire at one end, such as is also taken to the gardens to light a fire there’; ‘een stuk hout in het vuur, dat aan het eene einde in brand is, zooals ook medegenomen wordt naar de tuinen om daar vuur aan te maken’

‘ko. tree’; ‘zoo heet op Timor de bidara laoet’

‘rheumatic pains in the foot joint’; ‘rheumatische pijnen in het voetgewricht’

‘grasshopper’; ‘sprinkhaan’

‘caterpillar, insect’; ‘rups, insekt’

‘ko. plant whose seeds are often used by children to play marbles, made by cutting away the marble lying on the closed left hand with the thumb and index finger of the right hand’; ‘Guilandina bonduc’; ‘[plant], de zaden worden door kinderen veel gebezigd om mede te knikkeren, herwelk geschiedt door de op de gesloten linkerhand liggende knikker met duim en wijsvinger der rechterhand weg te knippen’

‘pyjama pants’; ‘slaapbroek’

‘tame (of animals)’; ‘tam van dieren’

‘fragipani tree’; ‘de kambodjaboom’

‘collection of houses and also family or family’; ‘verzameling van huizen en ook geslacht of familie’

‘jug’; ‘kruik’

‘stone or glass marble’; ‘steenen of glazen knikkers’

‘mandibular joint’; ‘het onderkaaksgewricht’

‘hard head (of someone who has difficulty learning)’; ‘een harde kop, van iemand die moeilijk leert’

‘box made from the bark of the pine palm’; ‘doos van de schors van den arenpalm vervaardigd’

‘lack something, have something lacking’; ‘gebrek aan iets hebben’

‘shrink’; ‘krimpen’

‘kërdja’

‘ko. game played with the kneecap of a goat, which is thrown along a stick on the ground, and where one bets whether it will fall on the concave or convex side: is a child's game in A.’; ‘een spel met de knieschijf eener geit, die langs een stokje wordt op den grond geworpen, ,en waarbij men wedt of het op de holle of bolle zijde zal vallen: is te A. een kinderspel’

‘infan, child (in general everything that is small)’; ‘zuigeling, wicht, in het algemeen alles war klein is’

‘gargle, throat, choke’; ‘gorgel, strot, ook verslikken’

‘chair’; ‘stoel’

‘cap’; ‘muts’

‘ridge of the roof’; ‘nok van het dak’

‘playing cards’; ‘speelkaarten’

‘coarse’; ‘grof’

‘proud, haughty’; ‘trotsch, hoogmoedig’

‘turtle’; ‘schildpad’

‘ko. turtle’

‘ko. turtle’

‘cut off the top of plants or trees’; ‘het toppen van planten of boomen’

‘[plant], the fruits are eaten, the young shoots are used with other medicines for stomach ache’; ‘Psidium guajava’; ‘[plant], de vruchten worden gegeten, de jonge loten met andere geneesmiddelen tegen buikpijn gebezigd’

‘as, equal, corresponding to it’; ‘als, gelijk, overeenkomende met het’

‘hooked’; ‘vastgehaakt’

‘stuck on a fish hook (of stones in the water), choke’; ‘vastgehaakt van een vischhaak aan steenen in het water, ook verslikken’

‘shy (of animals)’; ‘schuw van dieren’

‘flower’

‘Chinese hibiscus’; ‘Hibiscus rosa-sinensis’

‘ko. fish’; ‘een bekende vischsoort’

‘[plant], the wood is used to make kris handles, which cost from ƒ3 to ƒ7’; ‘Murraya sumatrana’; ‘[plant], het hout wordt gebezigd tot vervaardiging van krisheften, die van ƒ3 tot ƒ7 kosten’

‘crab’; ‘krabbe’

‘potato’; ‘aardappel’

‘little crab’; ‘kleine krabbe’

‘place where palmwine is sold’; ‘plaats, waar laroe verkocht wordt’

‘thin’; ‘mager’

‘Tropical almond’; ‘Terminalia catappa’

‘spicy’; ‘heet op de tong’

‘ko. eagle which has white and red spots over its whole body’; ‘een soort kiekendief, die over het geheele lichaam wit en rood gevlekt is’

‘ko. eagle with white breast and white head’; ‘een soort kiekendief met witte borst en witten kop’

‘pick fruits’; ‘het afplukken van vruchten’

‘rheumatic pains in the foot joint’; ‘rheumatische pijnen in het voetgewricht’

‘armpit’; ‘okselholte’

‘pinch’; ‘knijpen’

‘conjunction: that’; ‘het voegw. dat’

‘garden’; ‘këbon’

‘monkey’; ‘aap’

‘monkey’; ‘aap’

‘swallow’; ‘slikken’

‘horse that prances and jumps’; ‘een paard, dat steigert en springt’

‘gallop’; ‘galoppeeren’

‘speckled horse’; ‘een gevlekt paard’

‘address on a letter’; ‘het adres van een brief’

‘marsupial, cuscus’; ‘een buideldier, coescoes’

‘spleen’; ‘de milt’

‘mother of pearl’; ‘paarlemoer’

‘chair made of plants’; ‘stoel van planten’

‘ko. shrub’; ‘Hyptis sp.’; ‘een heester’

‘greater galingale’; ‘kencur’; ‘Kaempferia galanga’

‘peel’; ‘afpellen’

‘butterfly, moth’; ‘vlinder, kapel’

‘carry on arm’; ‘op den arm dragen’

‘esophagus, throat (in general)’; ‘slokdarm, keel in het algemeen’

‘cock-a-doodle-doo’; ‘koekoeroejoe’

‘female witness at baptism’; ‘vrouwelijke getuige bij den doop’

‘male witness at baptism’; ‘mannelijke getuige bij den doop’

‘wrinkled, crumpled’; ‘gekreukeld, in een gefrommeld’

‘fart’; ‘koentoet’

‘strip from the rice stalk by hand’; ‘het met de hand afstroopen van den padiehalm’

‘kick’; ‘schoppen’

‘dish consisting of small fish (in Ambon ikan poeri), which are stripped of bones and innards and mixed with lemon juice, chili pepper and sometimes other seasonings’; ‘een gerecht, bestaande uit kleine vischjes (te Ambon ikan poeri), die van graten en ingewanden ontdaan met lemoensap, spaansche peper en soms nog andere kruiderijen vermengd worden’

‘hut in the rice gardens’; ‘hutje in de rijsttuinen’

‘hermaphroditic (of animals)’; ‘tweeslachtig van dieren’

‘cockscomb’; ‘hanekam’

‘middle-aged persons’; ‘personen van middelbaren leefrijd’

‘council of state’; ‘landraad’

‘size of 25 cations’; ‘een maat van 25 katies’

‘sap of the lontar palm (toewak), mixed with herbs or tree bark: the wood of the kajoe laroe, the caesalpinia ferruginea, serves for this latter purpose’; ‘het sap van den lontarpalm (toewak), met kruiden of boombast gemengd: tot dit laatste doel dient het hout van den kajoe laroe, de caesalpinia ferruginea’

‘ten thousand’; ‘laksa’

‘late’; ‘laat’

‘rafter, large bamboo slat’; ‘de groote benedenste bamboeslat’

‘lëbéb’

‘bodice’; ‘lijfje’

‘breast patch worn by children’; ‘borstlap door kinderen gedragen’

‘soon, quickly’; ‘spoedig, snel’

‘yoke which is worn over the shoulder, and to the end of which the haiks with laroe, or vegetables or other goods intended for sale are attached, it is usually made from bamboo, but sometimes from bebak’; ‘het juk, dat over den schouder gedragen wordt, en aan welks einde de haiks met laroe, dan wel groenten of andere ter verkoop bestemde waren bevestigd zijn, gewoonlijk wordt het van bamboes, somwijlen echter van bebak vervaardigd’

‘dancing girl’; ‘dansmeid’

‘lime’; ‘Citrus sp.’; ‘limoen’

‘ko. lemon’

‘cloth, handkerchief’; ‘doek, zakdoek’

‘cloth, handkerchief’; ‘doek, zakdoek’

‘used when embroidering with gold or silver thread’; ‘bij het borduren met goud- of zilverdraad gebezigd’

‘sew on loosely’; ‘losjes aannaaien’

‘hatch eggs, incubate eggs’; ‘het uitbroeden van eieren’

‘crush clods of earth in the paddy fields by water buffalo’; ‘het fijn trappen van de aardklonters in de padie-velden door karbouwen’

‘yellow copper’; ‘geel koper’

‘ko. nymphaeifolia, the bulbs are used as pig food’; ‘var. de Nymphaeifolia, de knollen van deze dienen tot varkensvoeder’

‘moss’; ‘mos’

‘attic’; ‘zolder’

‘enlighten’; ‘bijlichten’

‘giant taro, the tubers of which are eaten’; ‘Alocasia macrorrhiza’; ‘[plant], de onderaardsche stengels worden gegeten’

‘coire’; ‘coire’

‘stones from a sick person’; ‘stenen van een zieke’

‘fall asleep (of limbs)’; ‘het slapen van ledematen’

‘stick to something, sticky’; ‘ergens aan kleven, kleverig’

‘grinding teeth’; ‘knarsetanden’

‘astringent, bitter’; ‘wrang, bitter’

‘jump unexpectedly’; ‘onverwachts op zijde springen’

‘braid’; ‘vlechten’

‘throw goods into a heap’; ‘goederen op een hoop gooien’

‘peek, leer’; ‘gluren, loeren’

‘mould, mouldy’; ‘schimmel, beschimmeld’

‘malation bush’; ‘de malatiestruik’

‘ko. plant’; ‘Moringa polygona’

‘busy with something’; ‘het ergens druk mede hebben’

‘still’; ‘masih’

‘choke’; ‘verslikken’

‘hiccup, belch’; ‘hik, oprisping’

‘treat someone roughly, snap at someone’; ‘iemand ruw bejegenen, toesnauwen’

‘hiss of a lamp that threatens to go out, crackle of wet wood’; ‘het sissen van een lamp, die dreigt uit te gaan, ook het knetteren van nat hout’

‘grunt (of a pig)’; ‘het knorren van een varken’

‘blisters from burns: blister-shaped rash over the entire body’; ‘blaren bij brandwonden: ook een blaasvormig uitslag over het geheele lichaam’

‘bad of sight: derived from the white spots on the cornea, which are often the cause’; ‘slecht van gezicht: afgeleid van de witte vlekken op het hoornvlies, die er dikwerf de oorzaak van zijn’

‘crazy for men, crazy for women’; ‘manziek, vrouwlustig’

‘crazy for men, crazy for women’; ‘manziek, vrouwlustig’

‘disease of the eyelids, so that they cannot be closed’; ‘ziekte der oogleden, zoodat deze niet kunnen gesloten worden’

‘tomato’; ‘Lycopersicum esculentum’; ‘tamatevrucht’

‘arches of coconut or other leaves, placed for decoration along both sides of the road’; ‘bogen van kalapa of andere bladeren, ter versiering langs beide zijden van den weg geplaatst’

‘look down, look ahead, bow down’; ‘naar beneden zien, voor zich kijken, buigen’

‘sailor’; ‘matroos’

‘wrap (of plants around stakes or trees)’; ‘het slingeren van planten om staken of boomen’

‘ko. plant, the root is used to color red’; ‘Morinda bracteata’; ‘[plant], de wortel wordt gebruikt om rood te kleuren’

‘simmer’; ‘pruttelen’

‘sing psalms’; ‘psalmzingen’

‘dive into the water’; ‘in het water duiken’

‘cruel, callous’; ‘wreed, hardvochtig’

‘warn with your finger’; ‘met den vinger waarschuwen’

‘speak rudely to someone’; ‘iemand brutaal toespreken’

‘ebb tide’; ‘ebbe’

‘ant’; ‘mier’

‘big red ant’; ‘groote roode mier’

‘white ants’; ‘witte mieren’

‘brutal face’; ‘een brutaal gezicht’

‘contractions, strain during defecation’; ‘barensweeën, ook persen bij ontlasting’

‘ko. bead’

‘beads’; ‘kralen’

‘ko. bead’

‘branch of a fruit, piece of a fish’; ‘tak van een vrucht, moot van een visch’

‘cooked’; ‘masak’

‘spill’; ‘morsen’

‘anus, split or opening e.g. between planks’; ‘de anus, eene reet of opening b.v. tusschen planken’

‘sit on a branch (of birds)’; ‘op een tak gaan zitten van vogels’

‘ko. plant’; ‘Cynometra cauliflora’

‘tumor on neck, goitre’; ‘een gezwel aan den hals’

‘pant’; ‘hijgen’

‘ancestors’; ‘voorouders’

‘giant’; ‘reus’

‘speak through the nose’; ‘door den neus spreken’

‘mosquito’; ‘muskier’

‘nipa palm’; ‘Nypa fruticans’; ‘de nipah-palm’

‘winnowing tray’

‘sneeze’; ‘niezen’

‘mortar’; ‘lësoeng’; ‘rijstblok’

‘wife of teacher’; ‘de vrouwen der meesters’

‘weak, soft’; ‘week, zacht’

‘basket in which the chickens hatch their eggs’; ‘een mand, waarin de kippen hare eieren uitbroeden’

‘banyan tree’; ‘Urostigma sp.’; ‘de waringinboom’

‘sprouting of fruits e.g. coconut, germination of seed’; ‘uitspruitsel van vruchten b.v. kokos, ontkiemsel van zaad’

‘flatter, caress’; ‘vleien, streelen’

‘fully grown girls aged 14 to 15’; ‘volwassen meisjes van 14 à 15 jaar’

‘small mosquitoes common on the beach’; ‘kleine muskieten aan het strand voorkomende’

‘misty rain with sunshine’; ‘stofregen met zonneschijn’

‘sawdust, fine powder, bran’; ‘zaagsel, fijn poeder, en van daar zemelen’

‘caterpillar, insect’; ‘rups, insekt’

‘forest, wood’; ‘bosch, woud’

‘penis’; ‘het pudendum virile’

‘money’; ‘geld’

‘small change’; ‘klein geld’

‘search around in something, e.g. in a drawer to look for something’; ‘ergens in snuffelen, b.v. in een lade om iets te zoeken’

‘pig or duck coop’; ‘een varkens- of eendenhok’

‘vagina’; ‘het pudendum muliebre’

‘speak, converse’; ‘spreken, praten’

‘chatter, speak’; ‘òmong-òmong’

‘simmer’; ‘pruttelen’

‘bait when fishing with the line’; ‘aas bij het visschen met de lijn’

‘police officer’; ‘politieoppasser’

‘ko. squid with longer tentacles’; ‘een soort inktvisch met langere vangen’

‘tumor’; ‘gezwel’

‘early’; ‘vroeg’

‘gait of a horse’; ‘telgang van een paard’

‘navigate (of a ship)’; ‘laveeren van een schip’

‘small kind of sieve’; ‘klein zeefje’

‘flower sheath of palms’; ‘bloemscheede der palmen’

‘fishing hook’; ‘vischhaak’

‘grandfather’; ‘grootvader’

‘big knife, cleaver’; ‘groot mes, houwer’

‘bitter gourd’

‘afterbirth’; ‘de nageboorte’

‘examine’; ‘pariksa’

‘hoarse (of voice)’; ‘heesch van stem’

‘hitting with the forelegs of horses’; ‘het slaan met de voorpooten van paarden’

‘few pieces’; ‘een paar stuks’

‘earthenware pots with flat bottoms’; ‘aarden potten met platten bodem’

‘ko. citrus’; ‘Citrullus edulis’

‘torch, firebrand’; ‘fakkel, toorts’

‘pointed arrow-shaped bamboo strip, which is blown through a pipe (weapon)’; ‘de toegepunte pijlvormige bamboereep, die door blaasroeren geblazen wordt’

‘something that is not lawful’; ‘iets dat niet geoorloofd is’

‘fibrous material of a coconut husk’; ‘het vezelachtig weefsel van den kalapadop’

‘go to someone’; ‘iemand tegemoet gaan’

‘believe’; ‘përtjaja’

‘firecrackers’; ‘voetzoekers’

‘pick up from the ground’; ‘oprapen van den grond’

‘limp, lame’; ‘hinken, kreupel’

‘pipe’; ‘pijp’

‘cheek’; ‘de wangen’

‘dimple in the cheek’; ‘een kuiltje in de wang’

‘deep plate’; ‘een diep bord’

‘flat plate’; ‘een plat bord’

‘urinate’; ‘pissen’

‘burst, explode’; ‘bersten, barsten’

‘to pour out’; ‘uitgieten, uitschenken’

‘ear of rice/maize’; ‘de aâr van padie en djagoeng’

‘fibrous husk of the coconut’; ‘de verzelige bast van de kokosnoot’

‘mushroom’; ‘paddenstoelen, champignons’

‘cat’; ‘kat’

‘tiger claw, coral tree’; ‘de dadapboom’

‘vegetable hummingbird’; ‘Agati grandiflora’

‘aren palm’; ‘de aren-palm’

‘flowering of the rice plant’; ‘het bloeien van de padie’

‘bald (of head)’; ‘kaal op het hoofd’

‘young, not yet unfolded leaves of some palms, such as lontar, coconut, etc.’; ‘de jonge nog niet ontplooide bladeren van enkele palmsoorten als lontar, kalapa, enz.’

‘bottle gourd’; ‘Lagenaria vulgaris’

‘bag, pocket in clothing’; ‘zak, ook in kleedingstukken’

‘full’; ‘pënoeh’

‘bounce back’; ‘terugkaatsen’

‘aim’; ‘mikken’

‘border up to where the sea beach runs dry at low tide’; ‘de grens, tot waar het zeestrand bij ebbe droog loopt’

‘canoe with outrigger’; ‘een vlerkprauw’

‘capsize (of a canoe)’; ‘het omslaan eener prauw’

‘fork’; ‘vork’

‘tangled, entwined with rope’; ‘verward, ineengestrengeld van touw’

‘disheveled, tangled (of hair)’; ‘verward, ineengestrengeld van haren’

‘loose hanging (of hair)’; ‘loshangend van haren’

‘hair that is completely gray’; ‘haren, die geheel grijs zijn’

‘cast a line while pulling a canoe, with a chicken feather on the hook, to attract fish’; ‘onder het voortscheppen eener prauw de lijn uitwerpen, met een kippenveêrtje aan den haak, om visch te lokken’

‘cooking place, fireplace’; ‘kookplaats, haard’

‘grab something with your hand’; ‘ergens iets met de hand uitgrijpen’

‘native bridle, made from the bark of the waro tree’; ‘een inlandsche toom, van de bast van den waroeboom vervaardigd’

‘pleasant, feel good’; ‘aangenaam, zich lekker gevoelen’

‘army of fighters in the mutual wars between the different states’; ‘een legertje van strijders bij de onderlinge oorlogen tusschen de verschillende staatjes’

‘rib’; ‘rib’

‘soak in water or moisture’; ‘in water of vocht weeken’

‘sow rice in paddy field nursery beds’; ‘padie op kweekbeddingen zaaien’

‘drizzle’; ‘motregen’

‘boil’; ‘rëboes’

‘ripen unripe fruits’; ‘het doen rijpen van onrijpe vruchten’

‘municipality hall, village hall’; ‘gemeente of dorpshuis’

‘low house with the ground floor level, without stilts or masonry’; ‘een lage woning met den beganen grond gelijk, zonder ophooging of metselwerk’

‘very small house with a few sooms, of which there are many in the Chinese camp’; ‘eene zeer kleine woning van enkele hokjes voorzien, zooals er in her Chineesche kamp veel zijn’

‘kunai grass’; ‘het alang-alanggras’

‘grass sp, the seeds of which adhere to the clothes’; ‘een grassoort, waarvan de zaadjes zich aan de kleederen hechten’

‘plant that is well known for the oil that is prepared from its leaves’; ‘Andropogon schoenanthus’; ‘[plant], waar uit de bladen de bekende olie wordt bereid’

‘vest’; ‘rompi’

‘drag to the ground’; ‘op den grond sleepen’

‘sadja’

‘spear, javelin, lance’; ‘speer, spies, lans’

‘wing, fin (of fish)’; ‘vleugel, ook vinnen van een visch’

‘dorsal fin of shark’; ‘de rugvin van haaien’

‘ko. plant’; ‘Pisonia alba’

‘ladder of bamboo’; ‘een ladder van barnboes’

‘fainting sickness, epilepsy’; ‘vallende ziekte’

‘inflammation, in general a disease in which stabbing pains occur’; ‘ontsteking, in het algemeen eene ziekte, waarbij stekende pijnen voorkomen’

‘measure of 10 katis’; ‘een maat van 10 katies’

‘to, at’

‘together, all at the same time’; ‘gezamenlijk, allen te gelijk’

‘catch something in hands’; ‘iets met de handen opvangen’

‘cigar case’; ‘sigarenkoker’

‘something like this has never happened before’; ‘zoo iets is nog nimmer gebeurd’

‘lance that flares out at the end in a fork-like shape, which is used by the sea warriors’; ‘eene aan het einde gaffelvormig uitloopende lans, waarvan de zeewovers zich bedienen’

‘sweep’; ‘vegen’

‘in time’; ‘bij tijds’

‘smoke fish, meat, etc. over a fire’; ‘in den rook van het vuur toebereiden van visch, vleesch, enz’

‘saddle’; ‘zadel’

‘seed paddy’; ‘zaadpadie’

‘spoon’; ‘lepel’

‘pick fruits’; ‘het afplukken van vruchten’

‘go around to exchange rice for goods’; ‘rondgaan om padie tegen goederen in te ruilen’

‘bold, confident’; ‘astrant’

‘sediment of coconut’; ‘het bezinksel van de kokosnoot’

‘sharpen knife’; ‘slijpen van messen’

‘sharpen knife’; ‘slijpen van messen’

‘kind of spoon made from a kalapad cap, with which rice is scooped from the pan and the handle is also stirred’; ‘een soort lepel uit een kalapadop vervaardigd, waarmede rijst uit de pan geschept en deze met den steel tevens omgeroerd wordt’

‘nightmare’; ‘nachtmerrie’

‘scattered, here and there (of goods)’; ‘siar’; ‘verspreid, hier en daar liggende van goederen’

‘fruit of the lontar palm’; ‘de vrucht van den lontarpalm’

‘onion’; ‘uien’

‘gently pull on something, e.g. on a fishing rod or line, to feel if one has been bitten’; ‘ergens zachtjes aan trekken, b.v. aan een hengel of lijn, om te voelen of men beet heeft’

‘cheerful, bouncy, also a horse that throws up its hind legs’; ‘vroolijk, springlustig, ook een paard, dat zijne achterpooten opgooit’

‘bowed pieces of wood that join the ngadjoe-ngadjoe with the séma-séma on a winged canoe’; ‘de kromhouten, die aan eene vlerkprauw de ngadjoe-ngadjoe met de séma-séma vereenigen’

‘shrink back, retreat’; ‘terugdeinzenp achteruitgaan’

‘ko. swing’; ‘een soort schommel’

‘twilight’; ‘schemering’

‘scatter flowers’; ‘bloemen strooien’

‘sow rice in paddy field nursery beds’; ‘padie op kweekbeddingen zaaien’

‘scale (of fish)’; ‘schubben eener visch’

1. ‘size of 5 katis’; ‘een maat van 5 katies’

2. ‘to appropriate something’; ‘zich iets toe eigenen’

‘schabrak’; ‘schabrak’

‘mention, call’; ‘sëboet’

‘shiny, flashy’; ‘blinkend, glanzend maken’

‘[plant], the fruits are eaten’; ‘Artocarpus incisa’; ‘[plant], de vruchten worden gegeten’

‘ko. breadfruit’; ‘Artocarpus incisa, var. laevis’

‘deluge’; ‘stortvloed’

‘wear on the head’; ‘op het hoofd dragen’

‘breast of women’; ‘borst van vrouwen’

‘k.o. seaweed that moves with a stream’; ‘stroomrafeling’

‘flakes on the head’; ‘schilfers op het hoofd’

‘obligatory return of rice and sugar to the Rajas’; ‘de verplichte opbrengst van padie en suiker aan de Radja's’

‘sweat’; ‘zweet, zweeten’

‘coconut shell’; ‘een kalapadop’

‘skull’; ‘de schedelkap’

‘soembing’; ‘chipped’

‘shadow’; ‘schaduw’

‘no’; ‘niet, geen’

‘eve’; ‘vooravond’

‘to stretch out the body to take something away’; ‘het lichaam uitstrekken om iets weg te nemen’

‘jackfruit tree’; ‘de nangkaboom’

‘satay’; ‘saté’

‘shin’; ‘de scheen’

‘ghost, apparition’; ‘spook, geestverschijning’

‘pendopo’; ‘een pendopo’

‘stirrup’; ‘stijgbeugel’

‘axe’; ‘bijl’

‘startle, suddenly’; ‘beteekent ook plotseling’

‘bamboo punt used to push a canoe forward’; ‘de bamboes, die gebruikt wordt om eene prauw voort te duwen’

‘rope which is made from the young petioles of the tuak or lontar tree’; ‘touw, dat vervaardigd wordt van de jonge bladstelen van den toewak- of lontar-boom’

‘kind of rope made from the leaves of a gebang palm’; ‘een soort touw bereid van de bladeren van den gàwang- of gëbangpalm’

‘fishing line’; ‘vischlijn’

‘sink with one leg through a hole in the floor or hole in the ground, so that there is a great risk of falling’; ‘met het eene been door een gat in den vloer of kuil in den grond zakken, zoodat men groot gevaar loopt te vallen’

‘slip’; ‘uitglijden’

‘tamarind’; ‘tamarinde’

‘shield, brace, strut’; ‘schild, ook schoor of stut’

‘explode’; ‘uiteenspatten’

‘fallow land’; ‘braakland’

‘outriggers of canoe’; ‘de uithouders eener vlerkprauw’

‘fist’; ‘vuist’

‘dumbfounded by something, stare at someone with an open mouth’; ‘verstomd van iets zijn, iemand met open mond aanstaren’

‘ward off with the hand or any tool’; ‘afweren met de hand of eenig werktuig’

‘bounce back’; ‘terugkaatsen’

‘tangled (of rope ect.)’; ‘in de war, van touw en dergel’

‘intestines’; ‘de darmen’

‘scattered, here and there (of goods)’; ‘siar’; ‘verspreid, hier en daar liggende van goederen’

‘spade’; ‘patjol’; ‘spade’

‘reed (generic)’; ‘algemeene benaming voor rietsoorten’

‘spread out (of houses)’; ‘verspreid van huizen’

‘dark green (of leaves)’; ‘donkergroen, van bladeren’

‘sugarcane’; ‘tëboe’

‘pulled up (of clothes)’; ‘opgetrokken van kleederen’

‘rice thief’; ‘rijstdiefje’

‘draw’; ‘teekenen’

‘shed’; ‘loods’

‘canopy of a bed’; ‘hemel van een ledekant’

‘stomp on harvested rice to release the grains’; ‘het uittreden der padiearen’

‘in front of something, stand in front of something’; ‘in den zin van zich ergens vóór bevinden, vóór staan.’

‘press, compress’; ‘tindis’

‘weave’; ‘tënoen’

‘prevent, obstruct something’; ‘iets verhinderen, beletten, tegengaan’

‘consumption, tuberculosis’; ‘tering’

‘eggplant, aubergine’; ‘terong’; ‘Solanum melongena’

‘make fun of someone’; ‘iemand uitlachen’

‘ugly’; ‘leelijk’

‘headdress made from gawang or lontar leaves’; ‘een inlandsch hoofddeksel van gawang- of lontarbladeren vervaardigd’

‘bell which is rung by pulling a rope’; ‘een klok, waarbij de klepel met een touw in beweging wordt gebracht’

‘scoop something out somewhere, e.g. water from a canoe’; ‘ergens iets uitscheppen, b.v. water uit eene prauw’

‘oyster’; ‘oester’

‘edge of the roof of a house, shelter’; ‘rand van het dak eener woning, afdak’

‘roof of a house, drip’; ‘het afdak eener woning, ook druppelen’

‘spread out (of houses)’; ‘verspreid van huizen’

‘k.o. knife (usually, however, the pinang is cut into pieces with a knife)’; ‘katjip’; ‘gewoonlijk wordt de pinang echter met een mes aan stukken gesneden’

‘grandmother’; ‘grootmoeder’

‘smallpox’; ‘pokken’

‘intestinal worms’; ‘ingewandswormen’

‘chintz (k.o. cloth)’; ‘chits’

‘funnel’; ‘een trechter’

‘sorcerer, fortune teller’; ‘een wichelaar of waarzegger’

‘flat hat with wide brim’; ‘platte hoed met breeden rand’

‘fish poison’; ‘toeba’

‘photographer’; ‘een photograpist’

‘shoulder blade’; ‘het schouderblad’

‘quills of the aren palm’; ‘de pennen van den aren-palm’

‘deaf’; ‘doof’

‘heel of the foot’; ‘hiel van den voet’

‘climbing plant’; ‘Medinella sp.’; ‘een slingerplant’

‘eel’; ‘paling’

‘ear of rice, cluster of fruits’; ‘padieaâr, tros van vruchten’

‘ko. pea’; ‘Cajanus indicus’; ‘een soort erwtjes’

‘hair pins’; ‘wat elders haarpennen zijn, zooals de Chineesche vrouwen dragen’

‘ko. turtle, has the most expensive shell’; ‘[schildpad], heeft de duurste schaal’

‘green turtle’; ‘[schildpad], de groene eetbare’

‘tortoise’; ‘de landschildpad’

‘ko. turtle’; ‘[schildpad]’

‘hawksbill’; ‘de karet’

‘palm wine from the lontar palm’; ‘palmwijn van den lontarpalm’

‘Water Management Engineer’; ‘de Ingenieur van den Waterstaat’

‘weed grass’; ‘gras wieden’

‘root in the ground (of a pig)’; ‘wroeten in den grond van een varken’

‘warn’; ‘tëgor’

‘egg’; ‘tëlor’

‘family head, who, together with radja and fétor, control the government’; ‘familiehoofden, die met radja en fétor hetbestuur in handen hebben’

‘box in which the tobacco is stored’; ‘doozen, waarin de tabak bewaard wordt’

‘walking stick’; ‘wandelstok’

‘mask, disguise’; ‘masker, mom’

‘hat, headgear’; ‘hoed, hoofddeksel’

‘border, boundary marker’; ‘grens, grenspaal’

‘push a canoe along with a talakan’; ‘het voortboomen eener prauw met de talakan’

‘knife used for this cutting grass’; ‘het mes, dat daartoe gebezigd wordt’

‘root in the ground (of a pig)’; ‘wroeten in den grond van een varken’

‘peck (of birds), divide something thinly, cut into pieces, e.g. fish, meat, etc.’; ‘pikken van vogels, ook iets fljn verdeelen, in stukjes snijden, b.v. visch, vleesch enz.’

‘genitals of boys’; ‘geslachtsdeelen van jongens’