OUTOFPAPUA database: Lexicons of the West Papuan language area

Kamholz (nd c): Yerisiam

Search entries

Total entries: 1802
Headword IPA Glosses
a-a-

pron.cl. ‘2sg’

áabíaa˦bi˦

vt. ‘hold’; ‘gendong’

áagw ájáàaa˦ɡʷ a˦dʒaa˦˨

n. ‘kitchen’; ‘dapur’

áahánàaa˦ha˦na˨

n.inal. ‘name’; ‘nama’

áahéaa˦he˦

vt. ‘buy’; ‘beli’

áàhúaa˦˨hu˦

vt. ‘pay for’; ‘bayar’

áakàaa˦ka˨

num. ‘four’; ‘empat’

áakáaa˦ka˦

vt. ‘bite’; ‘gigit’

áàkàaa˦˨ka˨

n. ‘sago ribs’; ‘gabah sagu’

áakéaa˦ke˦

vt. ‘install barb’; ‘pasang’

áakéaa˦ke˦

n.inal. ‘lungs’; ‘paru-paru’

áakúaa˦ku˦

n. ‘stone’; ‘batu’

áakú áníhìkáaa˦ku˦ a˦ni˦hi˨ka˦

n. ‘sea cucumber sp.’; ‘teripang batu’

áakú ópáh gwaravèaa˦ku˦ o˦pa˦h ɡʷaɾaβe˨

n. ‘cave bat’; ‘kelelawar gua’

áakúàaa˦kua˦˨

vi. ‘fall’; ‘turun’

áakúgùaaa˦ku˦ɡua˨

n.inal. ‘heart’; ‘jantung’

áamánéaa˦ma˦ne˦

vt. ‘weave’; ‘anyam’

áàndèaa˦˨nde˨

n. ‘mother's brother’; ‘om’

áaníaa˦ni˦

vi. ‘eat’; ‘makan’

áapéaa˦pe˦

vi. ‘plan’; ‘rencana’

áapíaa˦pi˦

vt. ‘mention’; ‘sebut’

áaràaa˦ɾa˨

vt. ‘offer’; ‘hidangkan’

áaràaa˦ɾa˨

vt. ‘spoon out’; ‘timba’

áaràaa˦ɾa˨

vi. ‘turn right’; ‘belok kanan’

áàràaa˦˨ɾa˨

n. ‘garden fence’; ‘pagar kebun’

áaréaa˦ɾe˦

v. ‘peek’; ‘lur’

áaríaa˦ɾi˦

vt. ‘carry on shoulder’; ‘pikol’

áarúméaa˦ɾu˦me˦

vi. ‘go around’; ‘keliling’

áatáaa˦ta˦

pron. ‘others’; ‘yang lain’

áatáràaa˦ta˦ɾa˨

n. ‘wood platform’; ‘para-para duduk’

áatíaa˦ti˦

1. vi. ‘hot’; ‘panas’

2. vi. ‘spicy’; ‘pedis’

áatíàaa˦tia˦˨

vt. ‘show’; ‘tunjuk’

áauaa˦u

1. vt. ‘hit’; ‘pukul’

2. vt. ‘kill’; ‘bunuh’

áauaa˦u

1. n. ‘lime’; ‘kapur’

2. n. ‘fireplace’; ‘tungku api’

áavèaa˦βe˨

n. ‘mat’; ‘tikar dari daun pandan’

ábáàgwáanáàa˦baa˦˨ɡʷaa˦naa˦˨

n. ‘bird sp.’; ‘sejenis burung’

ábóovèa˦boo˦βe˨

n. ‘carrying case’; ‘dompet dari daun pandan’

ábúukúmàa˦buu˦ku˦ma˨

n. ‘rat sp.’; ‘tikus rumah’

ádìaa˦dia˨

n.inal. ‘shoulder’; ‘bahu’

ádíakàa˦dia˦ka˨

n. ‘shellfish sp.’; ‘bia kodok’

ae káhéae ka˦he˦

n. ‘saltwater shellfish’; ‘bia laut’

áéèmàae˦˦e˨ma˨

n. ‘sour langsat sp.’; ‘sejenis langsat asam’

ágárà núùhàa˦ɡa˦ɾa˨ nuu˦˨ha˨

n.prop. ‘Pulau Lakahia’; ‘Pulau Lakahia’

ágúùràa˦ɡuu˦˨ɾa˨

n. ‘overgrown garden’; ‘bekas kebun’

ágwáàràa˦ɡʷaa˦˨ɾa˨

n. ‘wave’; ‘ombak’

ágwéètìaa˦ɡʷee˦˨tia˨

n. ‘lake’; ‘danau’

ágwéètìa jóoméa˦ɡʷee˦˨tia˨ dʒoo˦me˦

n.prop. ‘orang Yamor’; ‘Yamor person’

áhàa˦ha˨

vt. ‘sharpen’; ‘kasi asah’

áháahía˦haa˦hi˦

1. vi. ‘blow’; ‘tiup’

2. vi. ‘fan oneself’; ‘kipas’

àhàhúa˨ha˨hu˦

vt. ‘ask’; ‘tanya-tanya’

ahan ópóòvàahan o˦poo˦˨βa˨

n.inal. ‘clan name’; ‘keret’

àhíaa˨hia˦

vt. ‘write’; ‘tulis’

áhíiráàa˦hii˦ɾaa˦˨

n. ‘drum’; ‘tifa’

áhíiría˦hii˦ɾi˦

vi. ‘black’; ‘hitam’

ahir mákmáakáahiɾ ma˦kmaa˦ka˦

vi. ‘green’; ‘hijau’

áhúooia˦huo˦oi

n. ‘brush’; ‘sikat’

áhúuhéa˦huu˦he˦

vi. ‘completely’; ‘terus’

áhúuhvèa˦huu˦hβe˨

n.prop. ‘Ansus’; ‘Ansus’

áìai˦˨

vi. ‘fight’; ‘bakalai’

áìai˦˨

1. n. ‘wood’; ‘kayu’

2. n. ‘tree’; ‘pohon’

áì àpùkúaai˦˨ a˨pu˨kua˦

n. ‘bark’; ‘kulit kayu’

áì búugwáhàai˦˨ buu˦ɡʷa˦ha˨

n. ‘tree sp.’; ‘kayu putih’

áì kéìai˦˨ kei˦˨

n. ‘tree sp.’; ‘pohon simboko’

áì máhìaai˦˨ ma˦hia˨

n. ‘firewood’; ‘kayu bakar’

áì námóonéai˦˨ na˦moo˦ne˦

n. ‘forest’; ‘hutan’

áìháai˦˨ha˦

loc. ‘above’; ‘di atas’

áìhá ráàtèai˦˨ha˦ ɾaa˦˨te˨

1. n. ‘sky’; ‘langit’

2. n. ‘God’; ‘Tuhan’

áíìai˦˦i˨

n. ‘mother’; ‘mama’

áíì àkùníaai˦˦i˨ a˨ku˨nia˦

n. ‘mother's younger sister’; ‘mama ade’

áikénáavèai˦ke˦naa˦βe˨

n. ‘pushing rod’; ‘belo’

aiko ráarámàaiko ɾaa˦ɾa˦ma˨

n. ‘shellfish sp.’; ‘sejenis bia’

áikúaríìnàai˦kua˦ɾii˦˨na˨

n. ‘old woman’; ‘maitua’

áikúugwáràai˦kuu˦ɡʷa˦ɾa˨

n. ‘old man’; ‘paitua’

áikúugwárà ópóotèai˦kuu˦ɡʷa˦ɾa˨ o˦poo˦te˨

n. ‘God’; ‘Tuhan’

áimátíooráàai˦ma˦tio˦oɾaa˦˨

n. ‘komodo sp.’; ‘komodo kuning’

áimbéèràai˦mbee˦˨ɾa˨

n. ‘mother's older sister’; ‘mama tua’

áingkánà túaagéai˦ŋka˦na˨ tua˦aɡe˦

n. ‘front of house’; ‘depan rumah’

áingkúùpìai˦ŋkuu˦˨pi˨

n. ‘wood container’; ‘peti’

áiróorómàai˦ɾoo˦ɾo˦ma˨

n. ‘bridge, pier’; ‘jembatan’

áitíòvàai˦tio˦˨βa˨

n. ‘wild nutmeg’; ‘pala hutan’

ájáàa˦dʒaa˦˨

n. ‘house’; ‘rumah’

ájáà hùpéa˦dʒaa˦˨ hu˨pe˦

n. ‘floor’; ‘lantai’

ájáà húráakvèa˦dʒaa˦˨ hu˦ɾaa˦kβe˨

n. ‘window’; ‘kaca rumah’

ájáà óráàa˦dʒaa˦˨ o˦ɾaa˦˨

n. ‘horizontal beam’; ‘balok’

ajaki káráàpàadʒaki ka˦ɾaa˦˨pa˨

n. ‘scabies’; ‘kudis’

ájàpùkúaa˦dʒa˨pu˨kua˦

n. ‘massoi bark’; ‘kulit masoi’

ájúùkìa˦dʒuu˦˨ki˨

n. ‘water scoop’; ‘gayung’

àkáa˨ka˦

n. ‘ball-shaped baked sago’; ‘sagu bola’

ákáaia˦kaa˦i

v. ‘smoke’; ‘asar’

ákáàkàa˦kaa˦˨ka˨

n. ‘worm’; ‘cacing’

ákádíimáàa˦ka˦dii˦maa˦˨

temp. ‘soon’; ‘sebentar’

ákámánàa˦ka˦ma˦na˨

n. ‘seed’; ‘bibit’

àkàntráa˨ka˨ntɾa˦

n. ‘gun’; ‘senjata’

àkàntrá jóoméa˨ka˨ntɾa˦ dʒoo˦me˦

n. ‘armed person’; ‘orang bersenjata’

ákápúa˦ka˦pu˦

n. ‘shrimp sp.’; ‘sejenis udang kali berjari dua’

ákáráaníàa˦ka˦ɾaa˦nia˦˨

n. ‘roof’; ‘atap’

ákéènàa˦kee˦˨na˨

n.inal. ‘liver’; ‘hati hitam’

àkía˨ki˦

n. ‘place to go to the bathroom’; ‘tempat buang air’

àkí átáàràa˨ki˦ a˦taa˦˨ɾa˨

n. ‘bathroom’; ‘WC’

ákóòràa˦koo˦˨ɾa˨

n. ‘request’; ‘pesanan’

ákóoréa˦koo˦ɾe˦

n. ‘egg’; ‘telur’

ákóòrèa˦koo˦˨ɾe˨

vt. ‘request’; ‘pesan’

ákúahàa˦kua˦ha˨

n. ‘blade sharpener’; ‘batu asah’

àkùnía ráàtàa˨ku˨nia˦ ɾaa˦˨ta˨

n. ‘younger brother’; ‘ade laki-laki’

ákúubáréa˦kuu˦ba˦ɾe˦

n. ‘forbidden stone’; ‘batu yang dipele’

ákúunáa˦kuu˦na˦

vi. ‘small’; ‘kecil’

am-am-

pron.cl. ‘2pl’

ámàa˦ma˨

n. ‘poisonous fish’; ‘ikan bisa’

ámágínèa˦ma˦ɡi˦ne˨

n. ‘wrapped sago’; ‘sagu bungkus’

ámbáia˦mbai˦

n.prop. ‘Ambai’; ‘Ambai’

ámbéèra˦mbee˦˨ɾ

vi. ‘foreign’; ‘amber, asing’

ámbéèr àkáa˦mbee˦˨ɾ a˨ka˦

n. ‘bread’; ‘roti’

ámbéèr gwíhíróokáàa˦mbee˦˨ɾ ɡʷi˦hi˦ɾoo˦kaa˦˨

n. ‘wire’; ‘kawat’

ámbéèr húràa˦mbee˦˨ɾ hu˦ɾa˨

n. ‘electric light’; ‘lampu’

ámbéèr móhàdáàa˦mbee˦˨ɾ mo˦ha˨daa˦˨

n. ‘bread’; ‘roti’

ámbéèr náknáàkàa˦mbee˦˨ɾ na˦knaa˦˨ka˨

n. ‘jackfruit’; ‘nangka’

ámbéèr níaadía˦mbee˦˨ɾ nia˦adi˦

n. ‘cow’; ‘sapi’

ámbéèr póomía˦mbee˦˨ɾ poo˦mi˦

n. ‘sweet potato’; ‘betatas’

ámbéèr réèràa˦mbee˦˨ɾ ɾee˦˨ɾa˨

n. ‘cooking pot’; ‘belanga’

ámbéèr réèrà gwéeráàa˦mbee˦˨ɾ ɾee˦˨ɾa˨ ɡʷee˦ɾaa˦˨

n. ‘bread’; ‘roti’

ámbéèràa˦mbee˦˨ɾa˨

n. ‘father's older brother’; ‘bapa tua’

àmùhía˨mu˨hi˦

n. ‘owl sp.’; ‘sejenis burung hantu’

ámùmàmóa˦mu˨ma˨mo˦

n. ‘work’; ‘kerja’

ànáa˨na˦

vt. ‘eat’; ‘makan’

ànáa˨na˦

n. ‘palm branch’; ‘dahan kayu’

ándáarvèa˦ndaa˦ɾβe˨

n. ‘blue cockatoo’; ‘kakatua biru’

ànéa˨ne˦

pron. ‘2sg’; ‘kau’

ánédìaa˦ne˦dia˨

n. ‘arrow’; ‘anakpanah’

ánéeméa˦nee˦me˦

pron. ‘2pl’; ‘kamu, kalian’

ánggánáavèa˦ŋɡa˦naa˦βe˨

n. ‘bait’; ‘umpan’

áníhìkáa˦ni˦hi˨ka˦

n. ‘sea cucumber’; ‘teripang’

áníihéa˦nii˦he˦

vt. ‘cut’; ‘mot’

áníinía˦nii˦ni˦

n. ‘ant’; ‘semut’

áníní gwáaréa˦ni˦ni˦ ɡʷaa˦ɾe˦

n. ‘large red ant sp.’; ‘semut besar merah’

ánítáàmàa˦ni˦taa˦˨ma˨

1. n. ‘animal’; ‘binatang’

2. n. ‘meat’; ‘daging’

ánóòbàa˦noo˦˨ba˨

n. ‘sandfly’; ‘agas’

ánúunúgùaa˦nuu˦nu˦ɡua˨

n.inal. ‘shadow’; ‘bayang’

áobáàao˦baa˦˨

vt. ‘turn upside down’; ‘balik’

áodíaao˦dia˦

vt. ‘cook’; ‘masak’

áogúaarúpàao˦ɡua˦aɾu˦pa˨

n. ‘dust’; ‘debu’

áóorèa˦oo˦ɾe˨

n. ‘tree kangaroo’; ‘kanguru pohon’

áoríimánàao˦ɾii˦ma˦na˨

n. ‘highland cuscus sp.’; ‘sejenis kuskus gunung’

áòróao˦˨ɾo˦

n. ‘fish sp.’; ‘ikan lele’

ápáàtàa˦paa˦˨ta˨

n. ‘seaweed’; ‘gusumi’

ápéa˦pe˦

vi. ‘go’; ‘pergi’

ápírìa˦pi˦ɾi˨

n. ‘family member’; ‘anggota keluarga’

ápóm ráarámàa˦po˦m ɾaa˦ɾa˦ma˨

n. ‘crab sp.’; ‘kepiting kali’

ápóòmàa˦poo˦˨ma˨

n. ‘crab’; ‘kepiting’

ápóòràa˦poo˦˨ɾa˨

n. ‘fish sp.’; ‘ikan lele kecil’

ápréeia˦pɾee˦i

vt. ‘boil’; ‘rebus’

àpùkúaa˨pu˨kua˦

n. ‘skin’; ‘kulit’

àpùkúa haru ráùgwàa˨pu˨kua˦ haɾu ɾau˦˨ɡʷa˨

n. ‘sea sponge’; ‘tempayan laut’

áráàa˦ɾaa˦˨

n. ‘fly’; ‘lalat’

áráabákàa˦ɾaa˦ba˦ka˨

n. ‘triggerfish’; ‘ikan kulit tebal’

áráadíàa˦ɾaa˦dia˦˨

n. ‘wood platform’; ‘para-para asar’

áráàhìaa˦ɾaa˦˨hia˨

n. ‘noontime’; ‘siang’

áráàhtèa˦ɾaa˦˨hte˨

n. ‘today’; ‘hari ini’

áráàmàa˦ɾaa˦˨ma˨

n. ‘flea’; ‘caplak’

áráàpàa˦ɾaa˦˨pa˨

n. ‘skin disease’; ‘penyakit kulit’

áráaría˦ɾaa˦ɾi˦

vt. ‘scratch’; ‘garuk’

áráh ópóòvàa˦ɾa˦h o˦poo˦˨βa˨

n. ‘Sunday’; ‘hari minggu’

áráh ráréìjàa˦ɾa˦h ɾa˦ɾei˦˨dʒa˨

phrase. ‘good afternoon’; ‘selamat siang’

áráìa˦ɾai˦˨

vt. ‘carry wood’; ‘pikol kayu’

áráìa˦ɾai˦˨

n. ‘forest’; ‘hutan’

árámónèa˦ɾa˦mo˦ne˨

n. ‘wild chicken sp.’; ‘sejenis ayam hutan’

áránàa˦ɾa˦na˨

n. ‘tree branch’; ‘dahan kayu’

áráua˦ɾau˦

n. ‘sign of rank’; ‘tanda jabatan’

áréa˦ɾe˦

vt. ‘strike’; ‘toki’

áréekía˦ɾee˦ki˦

vt. ‘see’; ‘lihat’

áréeráa˦ɾee˦ɾa˦

v. ‘dig around’; ‘gali-gali’

áréerídìaa˦ɾee˦ɾi˦dia˨

n.inal. ‘armpit’; ‘ketiak’

ari máanáàaɾi maa˦naa˦˨

n. ‘ray sp.’; ‘ikan pari burung’

áríhúhàa˦ɾi˦hu˦ha˨

n. ‘palm sp.’; ‘sejenis nibung’

áríijánàa˦ɾii˦dʒa˦na˨

n. ‘scorpion’; ‘kalajengking’

árínàa˦ɾi˦na˨

1. n.inal. ‘voice’; ‘suara’

2. n.inal. ‘language’; ‘bahasa’

àrìríaa˨ɾi˨ɾia˦

vi. ‘go around’; ‘lewat’

arobu gwéeráàaɾobu ɡʷee˦ɾaa˦˨

n. ‘snake sp.’; ‘sejenis ular’

áróobúa˦ɾoo˦bu˦

n. ‘netbag’; ‘noken’

áróokánàa˦ɾoo˦ka˦na˨

n. ‘gap between mountains’; ‘celah antara gunung’

áróopánàa˦ɾoo˦pa˦na˨

n. ‘termite sp.’; ‘sejenis rayap’

áróopía˦ɾoo˦pi˦

n. ‘wild tuber sp.’; ‘ubi hutan’

áróorúa˦ɾoo˦ɾu˦

n. ‘maggot’; ‘ulat pembusuk’

arop kátúùmàaɾop ka˦tuu˦˨ma˨

n. ‘fly sp.’; ‘lalat biru’

arot ákóoréaɾot a˦koo˦ɾe˦

idiom. ‘lay eggs’; ‘bertelur’

árótéa˦ɾo˦te˦

vt. ‘give birth’; ‘lahirkan’

árúàia˦ɾu˦ai˨

vi. ‘cry out’; ‘berteriak’

aruban kúaɾuban ku˦

n. ‘fish sp.’; ‘ikan bandeng kali, danau’

árúubánàa˦ɾuu˦ba˦na˨

n. ‘fish sp.’; ‘ikan bandeng laut’

árúukánàa˦ɾuu˦ka˦na˨

n. ‘leftover wood’; ‘pontong api’

árúùràa˦ɾuu˦˨ɾa˨

n. ‘pillow’; ‘bantal’

ásínásíijákàa˦si˦na˦sii˦dʒa˦ka˨

n. ‘highland wallaby’; ‘laolao gunung’

ásísìaa˦si˦sia˨

n. ‘bandicoot’; ‘tikus tanah’

átàa˦ta˨

part. ‘wait’; ‘sabar’

átáàràa˦taa˦˨ɾa˨

n. ‘room’; ‘kamar’

átáaréa˦taa˦ɾe˦

n. ‘wasp's nest’; ‘sarang lebah’

átádíaúùràa˦ta˦diau˦˦u˨ɾa˨

n. ‘snake sp.’; ‘ular mono’

atar áònàataɾ ao˦˨na˨

n. ‘guest room’; ‘ruangan tamu’

atar éenáràataɾ ee˦na˦ɾa˨

n. ‘bedroom’; ‘kamar tidur’

atar gwáapíataɾ ɡʷaa˦pi˦

n. ‘gurney’; ‘para-para pikol orang’

atar mòanàmóataɾ moa˨na˨mo˦

n. ‘diving room’; ‘ruangan makan’

átátóoría˦ta˦too˦ɾi˦

vi. ‘thick’; ‘tebal’

átóòràa˦too˦˨ɾa˨

n. ‘cuscus’; ‘kuskus’

átótàa˦to˦ta˨

vi. ‘broken’; ‘patah-patah’

átúìa˦tui˦˨

n. ‘tree sp.’; ‘genemo’

áùkàau˦˨ka˨

n. ‘clothing’; ‘pakaian’

áurúau˦ɾu˦

n. ‘mountain’; ‘gunung yang menjulang ke laut’

auru túaagéauɾu tua˦aɡe˦

n. ‘cape’; ‘tanjung’

áúùau˦˦u˨

n. ‘father's younger brother’; ‘bapa ade’

áváirámàa˦βai˦ɾa˦ma˨

n. ‘saltwater eel’; ‘belut laut’

ávéèa˦βee˦˨

part. ‘but’; ‘tapi’

ávéekéèa˦βee˦kee˦˨

part. ‘no matter’; ‘tidak apa-apa’

ávúùmpìa˦βuu˦˨mpi˨

n. ‘mangrove sp.’; ‘sejenis bakau’

ba˨

part. ‘still’; ‘masih’

báahóbaa˦ho˦

n. ‘tree sp.’; ‘sejenis pohon’

báakánàbaa˦ka˦na˨

1. n.inal. ‘body’; ‘badan’

2. n.inal. ‘tree trunk’; ‘batang anteru’

báarébaa˦ɾe˦

n. ‘ball’; ‘bola’

báaríbaa˦ɾi˦

vt. ‘block’; ‘palang’

báàtìabaa˦˨tia˨

n.inal. ‘sibling-in-law’; ‘ipar’

bábàba˦ba˨

n. ‘older sibling’; ‘kakak’

bábáràba˦ba˦ɾa˨

1. vi. ‘disappear’; ‘hilang’

2. vi. ‘pass away’; ‘meninggal’

bàbóiba˨boi˦

vt. ‘skin’; ‘kuliti’

babragw énìababɾaɡʷ e˦nia˨

n. ‘sandy terrain’; ‘tanah pantai’

babragw ímpápéètàbabɾaɡʷ i˦mpa˦pee˦˨ta˨

n. ‘sandy land’; ‘tanah pasir’

babragw óòpàbabɾaɡʷ oo˦˨pa˨

n. ‘land’; ‘tanah liat’

babragw ópóòvàbabɾaɡʷ o˦poo˦˨βa˨

n. ‘mainland’; ‘tanah besar’

bábráùba˦bɾau˦˨

n. ‘land’; ‘tanah’

bábúdìaba˦bu˦dia˨

vi. ‘speak’; ‘bicara’

bábúgùaba˦bu˦ɡua˨

n. ‘elbow’; ‘siku’

bábúgwáàba˦bu˦ɡʷaa˦˨

vi. ‘young’; ‘muda’

bàbúiba˨bui˦

vi. ‘young’; ‘muda’

bábúkáaráàba˦bu˦kaa˦ɾaa˦˨

n. ‘post’; ‘tiang’

bábúugwáhéba˦buu˦ɡʷa˦he˦

vi. ‘white’; ‘putih’

bábúurámàba˦buu˦ɾa˦ma˨

n. ‘bamboo (broad and long)’; ‘bambu (luas panjang)’

bad íijárébad ii˦dʒa˦ɾe˦

vt. ‘comfort’; ‘bujuk’

bàdíba˨di˦

vt. ‘hug’; ‘peluk’

bádìaba˦dia˨

vt. ‘go past’; ‘lewat’

bágírúba˦ɡi˦ɾu˦

n.inal. ‘left’; ‘kiri’

bágwéiba˦ɡʷei˦

n.prop. ‘Bawei’; ‘Bawei’

bàhàbéba˨ha˨be˦

vi. ‘fast’; ‘cepat’

báhíaháaréba˦hia˦haa˦ɾe˦

vt. ‘feel around’; ‘raba-raba’

báhíooiba˦hio˦oi

vt. ‘rub’; ‘gosok’

báibárébai˦ba˦ɾe˦

vi. ‘clean’; ‘bersih’

báidúùgwàbai˦duu˦˨ɡʷa˨

n. ‘fish sp.’; ‘sejenis ikan bolana’

báirúrébai˦ɾu˦ɾe˦

vt. ‘gather’; ‘kumpul’

bákáak múmáróògwàba˦kaa˦k mu˦ma˦ɾoo˦˨ɡʷa˨

n.inal. ‘wrist’; ‘mata tangan’

bákáakéba˦kaa˦ke˦

n.inal. ‘forearm’; ‘lengan bawah’

bàkàbùkúaba˨ka˨bu˨kua˦

vi. ‘tangled’; ‘terlingkar’

bàkàbùkúaba˨ka˨bu˨kua˦

n.inal. ‘wrist’; ‘mata tangan’

bákbóokúràba˦kboo˦ku˦ɾa˨

vi. ‘boil’; ‘mendidih’

bákéèba˦kee˦˨

part. ‘still here’; ‘masih di sini’

bákéènàba˦kee˦˨na˨

n.inal. ‘palm of hand’; ‘telapak tangan’

bàkíba˨ki˦

n.inal. ‘arm’; ‘tangan’

bàkí kúaahéba˨ki˦ kua˦ahe˦

n. ‘glove’; ‘sarung tangan’

bàkí rúuhíba˨ki˦ ɾuu˦hi˦

num. ‘ten’; ‘sepuluh’

bàkí rúuhí íngkáná kéetéba˨ki˦ ɾuu˦hi˦ i˦ŋka˦na˦ kee˦te˦

num. ‘eleven’; ‘sebelas’

bákíkúba˦ki˦ku˦

n.inal. ‘right’; ‘kanan’

bákóòba˦koo˦˨

part. ‘still there’; ‘masih di situ’

bákóògwàba˦koo˦˨ɡʷa˨

n. ‘taro’; ‘keladi’

bákóopéba˦koo˦pe˦

n.inal. ‘upper arm’; ‘lengan atas’

bákópéèràba˦ko˦pee˦˨ɾa˨

n. ‘arm bracelet’; ‘gelang tangan’

bámánàba˦ma˦na˨

n.prop. ‘Etna’; ‘Etna’

bàmàrába˨ma˨ɾa˦

vt. ‘steal’; ‘curi’

báníooráàba˦nio˦oɾaa˦˨

v. ‘hang’; ‘gendong’

báníooráà bàkíba˦nio˦oɾaa˦˨ ba˨ki˦

idiom. ‘fold one arms’; ‘lipat tangan di dada’

báohébao˦he˦

n.inal. ‘flipper’; ‘sayap penyu’

báonébao˦ne˦

n.inal. ‘back of hand’; ‘belakang telapak tangan’

báráavèba˦ɾaa˦βe˨

n. ‘young unmarried man’; ‘bujang’

báríaráagéba˦ɾia˦ɾaa˦ɡe˦

vt. ‘stir’; ‘kocok’

bàróba˨ɾo˦

n. ‘fish sp.’; ‘sejenis ikan gabus’

báróopéba˦ɾoo˦pe˦

n.inal. ‘finger’; ‘jari tangan’

báróp àpùkúaba˦ɾo˦p a˨pu˨kua˦

n. ‘fingernail’; ‘kuku tangan’

báróp kábéèràba˦ɾo˦p ka˦bee˦˨ɾa˨

n.inal. ‘thumb’; ‘ibu jari’

báróp kàràróba˦ɾo˦p ka˨ɾa˨ɾo˦

n.inal. ‘non-thumb’; ‘jari tangan kecil’

báróp túaagéba˦ɾo˦p tua˦aɡe˦

n. ‘fingertip’; ‘ujung jari tangan’

bárúaahíba˦ɾua˦ahi˦

1. vt. ‘share’; ‘bagi’

2. vt. ‘sell’; ‘jual’

bátá gwéetíàba˦ta˦ ɡʷee˦tia˦˨

vt. ‘let get of’; ‘lepaskan’

bátá háréba˦ta˦ ha˦ɾe˦

vt. ‘split open’; ‘belah’

bátá hìdíoba˦ta˦ hi˨dio˦

vt. ‘drop’; ‘lepaskan’

bátá kánéba˦ta˦ ka˦ne˦

vt. ‘press back down’; ‘tindis kembali’

bátá kóomúgùaba˦ta˦ koo˦mu˦ɡua˨

vt. ‘squeeze’; ‘peras’

bátá rèebàkèba˦ta˦ ɾee˨ba˨ke˨

vt. ‘pinch’; ‘cubit’

bátá ùrúaba˦ta˦ u˨ɾua˦

vt. ‘rape’; ‘perkosa’

bátámúùnàba˦ta˦muu˦˨na˨

vi. ‘dark’; ‘gelap’

bátátùba˦ta˦tu˨

vt. ‘transfer’; ‘oper’

bávéekéba˦βee˦ke˦

n. ‘kidney’; ‘ginjal’

bébégwáaráàbe˦be˦ɡʷaa˦ɾaa˦˨

n. ‘poisonous snake sp.’; ‘ular bisa’

béebàbee˦ba˨

part. ‘not yet’; ‘belum’

béehábee˦ha˦

n. ‘wild areca sp.’; ‘sejenis pinang gunung’

békòhíìbe˦ko˨hii˦˨

n. ‘cockatoo sp.’; ‘kakatua raja’

bérémbàníìbe˦ɾe˦mba˨nii˦˨

n. ‘snake sp.’; ‘ular cincing’

bídáevèbi˦dae˦βe˨

n. ‘palm sp.’; ‘sejenis nibung’

bíìbàbii˦˨ba˨

n. ‘cassowary sp.’; ‘kasuari rawa besar’

bíikáàbii˦kaa˦˨

n. ‘pool’; ‘kolam’

bíikíbii˦ki˦

vt. ‘knock over’; ‘rubuh’

bíndùmèbi˦ndu˨me˨

n. ‘land moss’; ‘lumut tanah’

bírúmàbi˦ɾu˦ma˨

n. ‘shellfish sp.’; ‘bia pumi’

bóhébo˦he˦

vt. ‘open’; ‘buka’

bókúugwàbo˦kuu˦ɡʷa˨

n. ‘puffer sp.’; ‘ikan porobibi’

bómbánígwàbo˦mba˦ni˦ɡʷa˨

n. ‘insect sp.’; ‘belalang’

bóòboo˦˨

n. ‘father's sister’; ‘tante’

bóokànìboo˦ka˨ni˨

n. ‘axe’; ‘kampak’

bóokéboo˦ke˦

vt. ‘circumcise’; ‘sunat’

bóokéboo˦ke˦

n.inal. ‘poisonous bone’; ‘tulang bisa dari ikan’

bóráràbo˦ɾa˦ɾa˨

n. ‘shellfish sp.’; ‘bia bor’

bóríoopúbo˦ɾio˦opu˦

n. ‘firefly’; ‘kunang-kunang’

bóróróovèbo˦ɾo˦ɾoo˦βe˨

1. n. ‘bamboo sp.’; ‘sejenis bambu kecil yang pakai untuk suling, kalawai, dan korek api’

2. n. ‘lighter’; ‘korek api’

bóugwíipìbou˦ɡʷii˦pi˨

n. ‘gong’; ‘gong’

bu˦

n. ‘blister’; ‘bisul’

búaavèbua˦aβe˨

n.inal. ‘feature’; ‘sifat’

búàubu˦au˨

n. ‘storm’; ‘angin ribut’

búgùabu˦ɡua˨

n. ‘knot’; ‘buku’

bùkúabu˨kua˦

vi. ‘tied’; ‘terikat’

búnèbu˦ne˨

n. ‘bamboo stem’; ‘gelega bambu’

búrímáakèbu˦ɾi˦maa˦ke˨

n. ‘barbed spear’; ‘kalawai’

búrímáakè níainébu˦ɾi˦maa˦ke˨ nia˦ine˦

n. ‘scorpion’; ‘kalajengking’

búub róokáàbuu˦b ɾoo˦kaa˦˨

n. ‘trigger’; ‘trekel senjata’

búùbàbuu˦˨ba˨

n.inal. ‘belly-button’; ‘pusat perut’

búubébuu˦be˦

1. n. ‘key-hole’; ‘trekel kunci’

2. n. ‘trigger’; ‘trekel senjata’

búubínébuu˦bi˦ne˦

vt. ‘unload’; ‘kasi turun’

búubùbuu˦bu˨

n. ‘water’; ‘air’

búubù húràbuu˦bu˨ hu˦ɾa˨

n. ‘spring’; ‘mata air’

búumbùibuu˦mbui˨

n. ‘bottle’; ‘botol’

búuríbuu˦ɾi˦

vt. ‘pull out’; ‘cabut’

búuríhébuu˦ɾi˦he˦

vt. ‘pour’; ‘siram’

d-d-

agr.vinit. ‘3sg’

dagi jom kúdaɡi dʒom ku˦

n.prop. ‘Mee people’; ‘orang Mee’

dagi jóomédaɡi dʒoo˦me˦

n. ‘interior people’; ‘orang pendalaman’

dágíeerída˦ɡie˦eɾi˦

n. ‘interior’; ‘pendalaman’

dáíìdai˦˦i˨

n. ‘father’; ‘bapak’

dárìda˦ɾi˨

vi. ‘understand’; ‘mengerti’

-di-di
día méeháràdia˦ mee˦ha˦ɾa˨

temp. ‘day after tomorrow’; ‘lusa’

díaatáàdia˦ataa˦˨

n. ‘charcoal’; ‘arang’

díaràdia˦ɾa˨

vt. ‘taken by force’; ‘rampas’

díarídia˦ɾi˦

part. ‘only’; ‘saja’

dìarúadia˨ɾua˦

n. ‘sago stirrer’; ‘kore-kore papeda’

díáudi˦au˦

part. ‘to competion’; ‘habis’

dídúùgwàdi˦duu˦˨ɡʷa˨

n. ‘evening star’; ‘bintang barat’

díeenédie˦ene˦

n. ‘place’; ‘tempat’

díen píríàjèdie˦n pi˦ɾia˦˨dʒe˨

idiom. ‘about to fall’; ‘mau jatuh’

díèpàdie˦˨pa˨

n. ‘puddle’; ‘kubangan’

díetàdie˦ta˨

part. ‘like that’; ‘begitu’

dígwàdi˦ɡʷa˨

n. ‘oil’; ‘minyak’

dìhìdi˨hi˨

prep. ‘from’; ‘dari’

díìhàdii˦˨ha˨

n. ‘palm sp.’; ‘sejenis nibung’

díijákàdii˦dʒa˦ka˨

n. ‘sap’; ‘getah’

díijánàdii˦dʒa˦na˨

n. ‘fish’; ‘ikan’

díján dáríijáràdi˦dʒa˦n da˦ɾii˦dʒa˦ɾa˨

n. ‘grouper’; ‘goropa’

díján kárkéeráàdi˦dʒa˦n ka˦ɾkee˦ɾaa˦˨

n. ‘fish sp.’; ‘sejenis ikan’

díján nánúùmpìdi˦dʒa˦n na˦nuu˦˨mpi˨

n. ‘flathead fish’; ‘ikan plat’

díjáng kájákàdi˦dʒa˦ŋ ka˦dʒa˦ka˨

n. ‘crocodile’; ‘buaya’

dío ráarámàdio˦ ɾaa˦ɾa˦ma˨

n. ‘shellfish sp.’; ‘sejenis bia’

díóidi˦oi˦

vt. ‘call’; ‘panggil’

díomáanédio˦maa˦ne˦

1. n.inal. ‘father-in-law’; ‘bapa mantu’

2. n.inal. ‘son-in-law’; ‘anak mantu laki-laki’

díoodìdio˦odi˨

n. ‘citrus sp.’; ‘jeruk buah besar, asam’

dìorídio˨ɾi˦

n. ‘shellfish sp.’; ‘bia lola’

dìorí kóováràdio˨ɾi˦ koo˦βa˦ɾa˨

n. ‘shellfish sp.’; ‘bia jari lima’

dìtíadi˨tia˦

vi. ‘hit’; ‘kena’

dóobúvèdoo˦bu˦βe˨

n. ‘fish sp.’; ‘ikan somasi kali hitam’

dóodáhèdoo˦da˦he˨

n. ‘freshwater eel’; ‘belut kali’

dóoidoo˦i

n. ‘money’; ‘uang’

dòròdo˨ɾo˨

part. ‘also’; ‘juga’

dúdíookárédu˦dio˦oka˦ɾe˦

vi. ‘narrow’; ‘sempit’

dúiinédui˦ine˦

1. n.inal. ‘mother-in-law’; ‘mama mantu’

2. n.inal. ‘daughter-in-law’; ‘anak mantu perempuan’

dùrùdu˨ɾu˨

prep. ‘from’; ‘dari’

dúudéduu˦de˦

vi. ‘bark’; ‘gonggong’

dúuhúràduu˦hu˦ɾa˨

n. ‘tree sp.’; ‘kayu kataweri’

e-e-

‘Vblz’

é

n. ‘times’; ‘kali’

ěe˨˦

part. ‘Q’

édìae˦dia˨

n. ‘thing’; ‘barang’

éèhàee˦˨ha˨

n. ‘alcoholic drink’; ‘minuman alkohol’

éehéee˦he˦

part. ‘yes’; ‘ya’

éehíee˦hi˦

vi. ‘wide’; ‘lebar’

éèhíiee˦˨hii˦

part. ‘Q’; ‘ka’

éekéee˦ke˦

vt. ‘hold’; ‘jepit di ketiak’

éekíee˦ki˦

vi. ‘turn left’; ‘belok kiri’

éenéee˦ne˦

vi. ‘lie’; ‘tidur’

éenúee˦nu˦

n. ‘turtle’; ‘penyu’

éeráee˦ɾa˦

v. ‘dig’; ‘gali’

éerídìaee˦ɾi˦dia˨

n. ‘mountain’; ‘gunung’

éetíàee˦tia˦˨

vt. ‘pay fine’; ‘denda’

éetùee˦tu˨

vt. ‘kick’; ‘tendang’

éh mákúùgwàe˦h ma˦kuu˦˨ɡʷa˨

n. ‘hard liquor’; ‘minuman keras’

èhúae˨hua˦

loc. ‘below’; ‘di bawah’

ékáhée˦ka˦he˦

vi. ‘salty’; ‘asin’

èkíae˨kia˦

vi. ‘empty’; ‘kosong’

énáakárée˦naa˦ka˦ɾe˦

vi. ‘bright’; ‘terang’

éndíìnàe˦ndii˦˨na˨

n. ‘dry season’; ‘musim kemarau’

énìae˦nia˨

n. ‘beach’; ‘pantai’

énítáàmèe˦ni˦taa˦˨me˨

vi. ‘sweet’; ‘manis’

érébúe˦ɾe˦bu˦

n. ‘palm sp.’; ‘sejenis nibung’

érídáahánàe˦ɾi˦daa˦ha˦na˨

n.inal. ‘clan name’; ‘keret’

fáfárátíafa˦fa˦ɾa˦tia˦

n. ‘freshwater fish sp.’; ‘sejenis ikan lele’

fáoráfao˦ɾa˦

n. ‘shellfish sp.’; ‘bia pea-pea’

g-ɡ-

agr.vinit. ‘2sg’

gámúnggávréevèɡa˦mu˦ŋɡa˦βɾee˦βe˨

n. ‘hammer’; ‘palu-palu’

gánggáaníɡa˦ŋɡaa˦ni˦

n. ‘hawk sp.’; ‘burung elang besar’

gávágèmèɡa˦βa˦ɡe˨me˨

n. ‘rattan sp.’; ‘sejenis rotan’

gébóɡe˦bo˦

vi. ‘overflow’; ‘meluap’

gévónèɡe˦βo˦ne˨

n. ‘shellfish sp.’; ‘sejenis bia’

gìrìnggàráiɡi˨ɾi˨ŋɡa˨ɾai˦

n. ‘spinning top’; ‘buah-buah permainan’

gòóròɡoo˨˦ɾo˨

n. ‘rubber’; ‘karet’

góoróvèɡoo˦ɾo˦βe˨

n. ‘heron’; ‘burung bangau’

gúàɡua˦˨

n.prop. ‘Yerisiam’; ‘Yerisiam’

gúà árínàɡua˦˨ a˦ɾi˦na˨

n.prop. ‘Yerisiam language’; ‘bahasa Yerisiam’

gúà jóoméɡua˦˨ dʒoo˦me˦

n.prop. ‘Yerisiam people’; ‘orang Yerisiam’

gúà núùhàɡua˦˨ nuu˦˨ha˨

n.prop. ‘Kwatisore’; ‘Kwatisore’

gúàpàɡua˦˨pa˨

n. ‘bamboo sp.’; ‘bambu’

gúeréɡue˦ɾe˦

n. ‘well’; ‘sumur’

gúgúugwákàɡu˦ɡuu˦ɡʷa˦ka˨

n.inal. ‘marrow’; ‘sumsum’

gùmùnggùúmùɡu˨mu˨ŋɡuu˨˦mu˨

n. ‘pigeon sp.’; ‘burung kumkum’

gúríeeréɡu˦ɾie˦eɾe˦

n. ‘cave’; ‘gua’

gúrùnggáràɡu˦ɾu˨ŋɡa˦ɾa˨

n. ‘frog sp.’; ‘sejenis kodok’

gúrúrúuvèɡu˦ɾu˦ɾuu˦βe˨

n. ‘meteor’; ‘meteor’

gwáàɡʷaa˦˨

n. ‘canoe’; ‘perahu’

gwáamáràɡʷaa˦ma˦ɾa˨

n. ‘giant clam’; ‘bia kima’

gwáanáàɡʷaa˦naa˦˨

n. ‘rattan sp.’; ‘sejenis rotan’

gwáapíɡʷaa˦pi˦

n. ‘taboo’; ‘pamali’

gwáapíàtèɡʷaa˦pia˦˨te˨

n. ‘freshwater eel’; ‘belut kali’

gwáapíàtè kúɡʷaa˦pia˦˨te˨ ku˦

n. ‘freshwater eel sp.’; ‘sejenis belut kali’

gwáapúgùaɡʷaa˦pu˦ɡua˨

n. ‘seed’; ‘biji’

gwáaríɡʷaa˦ɾi˦

n. ‘rope’; ‘tali’

gwáarídìaɡʷaa˦ɾi˦dia˨

n.inal. ‘tendon’; ‘urat’

gwábáré kájákàɡʷa˦ba˦ɾe˦ ka˦dʒa˦ka˨

n. ‘komodo sp.’; ‘komodo besar’

gwábáréèjàɡʷa˦ba˦ɾee˦˨dʒa˨

n. ‘goanna’; ‘soasoa’

gwáéèɡʷae˦˦e˨

part. ‘pity’; ‘sayang’

gwáéèràɡʷae˦˦e˨ɾa˨

n. ‘bamboo raft’; ‘rakit bambu’

gwágèevùɡʷa˦ɡee˨βu˨

n. ‘large black ant sp.’; ‘semut besar hitam’

gwágwíijáréɡʷa˦ɡʷii˦dʒa˦ɾe˦

vi. ‘soft’; ‘lembek’

gwágwíìr díijánàɡʷa˦ɡʷii˦˨ɾ dii˦dʒa˦na˨

n. ‘fish sp.’; ‘ikan tengiri’

gwágwíìr híijákàɡʷa˦ɡʷii˦˨ɾ hii˦dʒa˦ka˨

n. ‘fishing rod’; ‘hohate’

gwágwíìr kàntráɡʷa˦ɡʷii˦˨ɾ ka˨ntɾa˦

n. ‘fishhook’; ‘mata kail’

gwágwíìràɡʷa˦ɡʷii˦˨ɾa˨

n. ‘fishing line’; ‘nelon’

gwáháarvèɡʷa˦haa˦ɾβe˨

n. ‘teacher’; ‘guru’

gwáhímúɡʷa˦hi˦mu˦

n. ‘rodent’; ‘tikus’

gwáiɡʷai˦

n. ‘wild duck sp.’; ‘belibis’

gwái kóováràɡʷai˦ koo˦βa˦ɾa˨

n. ‘vine sp.’; ‘tali kuning’

gwáihúumìɡʷai˦huu˦mi˨

n. ‘ginger’; ‘jahe’

gwáiróombèɡʷai˦ɾoo˦mbe˨

n. ‘fruit bat sp.’; ‘kelelawar besar’

gwáirúuvèɡʷai˦ɾuu˦βe˨

n. ‘needle’; ‘jarum’

gwájáambèɡʷa˦dʒaa˦mbe˨

n.prop. ‘Serui’; ‘Serui’

gwákúìɡʷa˦kui˦˨

vi. ‘deaf’; ‘tuli’

gwámàɡʷa˦ma˨

n. ‘fish sp.’; ‘ikan julung’

gwámáréèjàɡʷa˦ma˦ɾee˦˨dʒa˨

vi. ‘thirsty’; ‘haus’

gwámbríìkàɡʷa˦mbɾii˦˨ka˨

n. ‘crab sp.’; ‘kepiting besar’

gwándáamánéɡʷa˦ndaa˦ma˦ne˦

n.prop. ‘Wandamen’; ‘Wandamen’

gwápúùɡʷa˦puu˦˨

n. ‘grandmother’; ‘nene’

gwáràɡʷa˦ɾa˨

n. ‘base of tree’; ‘batang bawah’

gwárávèɡʷa˦ɾa˦βe˨

n. ‘fruit bat’; ‘kelelawar’

gwárígáavèɡʷa˦ɾi˦ɡaa˦βe˨

n. ‘wild areca sp.’; ‘sejenis pinang hutan’

gwáríkánàɡʷa˦ɾi˦ka˦na˨

n. ‘trap’; ‘jerat’

gwárúukánàɡʷa˦ɾuu˦ka˦na˨

n. ‘trevally’; ‘bobara’

gwéenàmìɡʷee˦na˨mi˨

n.prop. ‘Weinami’; ‘Weinami’

gwéeráàɡʷee˦ɾaa˦˨

vi. ‘broken’; ‘rusak’

gwéiɡʷei˦

vi. ‘long’; ‘panjang’

gwéníambóovèɡʷe˦nia˦mboo˦βe˨

n. ‘tree sp.’; ‘pohon tomi-tomi’

gwénúùmpìɡʷe˦nuu˦˨mpi˨

n. ‘rattan sp.’; ‘sejenis rotan’

gwíhíróokáàɡʷi˦hi˦ɾoo˦kaa˦˨

n. ‘rattan’; ‘rotan’

gwíihíɡʷii˦hi˦

n. ‘bow’; ‘panah’

gwóìɡʷoi˦˨

n. ‘banyan sp.’; ‘pohon beringin’

gwómándíàhèɡʷo˦ma˦ndia˦˨he˨

n.prop. ‘Wate’; ‘Wate’

gwóníàiɡʷo˦ni˦ai˨

n. ‘wooden bowl’; ‘loyang’

gwòókàɡʷoo˨˦ka˨

n. ‘crow sp.’; ‘burung gagak laut’

gwòókàɡʷoo˨˦ka˨

n. ‘hope’; ‘harap’

gwóománàɡʷoo˦ma˦na˨

n. ‘slave’; ‘budak’

gwóorúɡʷoo˦ɾu˦

n. ‘snake’; ‘ular’

gwóríoríivèɡʷo˦ɾio˦ɾii˦βe˨

n. ‘bird sp.’; ‘burung nuri’

gwórú búugwáhàɡʷo˦ɾu˦ buu˦ɡʷa˦ha˨

n. ‘poisonous snake sp.’; ‘ular putih’

gworu ópóotèɡʷoɾu o˦poo˦te˨

n. ‘python sp.’; ‘ular patola’

gwórúbáarákàɡʷo˦ɾu˦baa˦ɾa˦ka˨

n. ‘shellfish sp.’; ‘sejenis bia’

gwóváàɡʷo˦βaa˦˨

part. ‘not allowed’; ‘tidak boleh’

ha˦

v. ‘bait hook’; ‘gate’

ha˦

part. ‘Irr’; ‘mau’

ha˦

v. ‘paddle’; ‘dayung’

háabíhaa˦bi˦

vt. ‘comb’; ‘sisir’

háabíkánéhaa˦bi˦ka˦ne˦

1. vt. ‘cover’; ‘tutupi’

2. vt. ‘protect’; ‘lindung’

háàgw úugwéhaa˦˨ɡʷ uu˦ɡʷe˦

n. ‘areca nut’; ‘buah pinang’

háahúhaa˦hu˦

n.inal. ‘child’; ‘anak’

háakéhaa˦ke˦

part. ‘maybe’; ‘mungkin’

háaké káamáàhaa˦ke˦ kaa˦maa˦˨

phrase. ‘maybe so’; ‘mungkin kapa’

háamáàhaa˦maa˦˨

n. ‘rattan sp.’; ‘rotan’

háaméhaa˦me˦

n. ‘bamboo bark’; ‘kulit pembungkus bambu’

háaréhaa˦ɾe˦

vt. ‘tear’; ‘robek’

háarúhaa˦ɾu˦

n. ‘coral’; ‘karang’

háarú díijánàhaa˦ɾu˦ dii˦dʒa˦na˨

n. ‘reef fish’; ‘ikan karang’

hàbàbáha˨ba˨ba˦

1. vi. ‘caught’; ‘tersangkut’

2. vi. ‘block’; ‘pele’

hábáháàbàha˦ba˦haa˦˨ba˨

n. ‘hail’; ‘hujan es’

hábàkùha˦ba˨ku˨

n. ‘tobacco’; ‘tembakau’

hádìaha˦dia˨

n. ‘palm ribs’; ‘pelepa’

háéeréha˦ee˦ɾe˦

vi. ‘sick’; ‘sakit’

hágáráavèha˦ɡa˦ɾaa˦βe˨

n. ‘orange’; ‘jeruk manis’

háháaríha˦haa˦ɾi˦

n. ‘thing’; ‘barang’

hàhéha˨he˦

vt. ‘cut away at’; ‘kikis’

háhéejáhéha˦hee˦dʒa˦he˦

vt. ‘cough’; ‘batuk-batuk’

háhíìhèha˦hii˦˨he˨

vi. ‘dance’; ‘dansa’

háhíiráha˦hii˦ɾa˦

vi. ‘poop’; ‘berak’

háhíirámàha˦hii˦ɾa˦ma˨

n. ‘shellfish sp.’; ‘sejenis bia garu tipis’

háhójáùha˦ho˦dʒau˦˨

vi. ‘firstborn’; ‘sulung’

háhóoiha˦hoo˦i

vt. ‘bury’; ‘kubur’

háhóvàha˦ho˦βa˨

1. vi. ‘fan’; ‘tiup’

2. vi. ‘lit’; ‘nyala’

hàhúha˨hu˦

v. ‘whittle’; ‘cincang’

háhúnìaha˦hu˦nia˨

vt. ‘stab’; ‘tikam-tikam’

háihai˦

n. ‘palm rib type’; ‘pelepa’

hàkàha˨ka˨

pron. ‘one’; ‘yang satu’

hákíikáràha˦kii˦ka˦ɾa˨

n. ‘tree sp.’; ‘pohon kasuari’

hámádíeekíha˦ma˦die˦eki˦

n. ‘wild areca sp.’; ‘sejenis pinang rawa’

hámbóokáràha˦mboo˦ka˦ɾa˨

n. ‘bow and arrow set’; ‘ikat panah dengan anakpanah’

hámpáàràha˦mpaa˦˨ɾa˨

n. ‘armband’; ‘gelang’

hàmpàrèha˨mpa˨ɾe˨

n. ‘morning star’; ‘bintang timur’

hánéèràha˦nee˦˨ɾa˨

n. ‘mosquito’; ‘nyamuk’

hánggérgwáàpàha˦ŋɡe˦ɾɡʷaa˦˨pa˨

n. ‘dragonfly’; ‘capung’

hàngkúha˨ŋku˦

n. ‘person’; ‘orang’

hàngkú áráróòvàha˨ŋku˦ a˦ɾa˦ɾoo˦˨βa˨

n. ‘child’; ‘anak kecil’

hàngkú báakánàha˨ŋku˦ baa˦ka˦na˨

n. ‘rainbow’; ‘pelangi’

hàngkú gwáapíha˨ŋku˦ ɡʷaa˦pi˦

n. ‘taboo person’; ‘orang pamali’

hàngkú kúukárà kéetéha˨ŋku˦ kuu˦ka˦ɾa˨ kee˦te˦

num. ‘twenty’; ‘dua puluh’

hàngkú kúukárà kéeté bàkí rúuhíha˨ŋku˦ kuu˦ka˦ɾa˨ kee˦te˦ ba˨ki˦ ɾuu˦hi˦

num. ‘thirty’; ‘tiga puluh’

hàngkú kúukárà rúuhíha˨ŋku˦ kuu˦ka˦ɾa˨ ɾuu˦hi˦

num. ‘forty’; ‘empat puluh’

hàngkú ráróvórùaha˨ŋku˦ ɾa˦ɾo˦βo˦ɾua˨

n. ‘adolescent boy’; ‘laki-laki remaja’

hápáaníha˦paa˦ni˦

vt. ‘wrap’; ‘bungkus’

hápánàha˦pa˦na˨

n. ‘canoe boom’; ‘naju’

hápéènàha˦pee˦˨na˨

n. ‘palm sp.’; ‘sejenis nibung’

háráaiha˦ɾaa˦i

vt. ‘grate’; ‘kukur’

háráakvèha˦ɾaa˦kβe˨

n. ‘armband’; ‘gelang’

hárágwíìr áìha˦ɾa˦ɡʷii˦˨ɾ ai˦˨

n. ‘mast’; ‘tiang layar’

hárágwíìràha˦ɾa˦ɡʷii˦˨ɾa˨

n. ‘sail’; ‘layar’

hárágwír díijánàha˦ɾa˦ɡʷi˦ɾ dii˦dʒa˦na˨

n. ‘fish sp.’; ‘ikan layar’

háráhíiréha˦ɾa˦hii˦ɾe˦

vt. ‘dry in sun’; ‘jemur’

hárháarúha˦ɾhaa˦ɾu˦

vi. ‘snagged’; ‘tergai’

háríakíha˦ɾia˦ki˦

n. ‘highland cassowary’; ‘kasuari gunung’

hàrìríaha˨ɾi˨ɾia˦

vt. ‘watch’; ‘nonton’

hàrògwàròpàagèha˨ɾo˨ɡʷa˨ɾo˨paa˨ɡe˨

n. ‘turmeric’; ‘kunyit’

háróvréevèha˦ɾo˦βɾee˦βe˨

n. ‘whale’; ‘ikan paus’

hàrúaha˨ɾua˦

vi. ‘hang’; ‘gantung’

hàrúa dìnsìoha˨ɾua˦ di˨nsio˨

vt. ‘hang’; ‘kasi gantung’

hárúpáréeráàha˦ɾu˦pa˦ɾee˦ɾaa˦˨

n. ‘sea anemone sp.’; ‘sejenis jamur laut’

háùhau˦˨

n. ‘areca’; ‘pinang’

-he-he

‘Pl’

hédúùpìhe˦duu˦˨pi˨

n. ‘earth’; ‘bumi’

héejáhéhee˦dʒa˦he˦

vi. ‘cough’; ‘batuk’

héèr máanáàhee˦˨ɾ maa˦naa˦˨

n. ‘bird sp.’; ‘burung timur merah’

héerápàhee˦ɾa˦pa˨

n. ‘hammerhead shark’; ‘gorano gergaji’

héeríhee˦ɾi˦

vt. ‘kick out’; ‘usir’

hémáagwáhe˦maa˦ɡʷa˦

n. ‘small rodent’; ‘tupai kelapa’

hénéróvàhe˦ne˦ɾo˦βa˨

n. ‘papaya’; ‘pepaya’

héréndíihéhe˦ɾe˦ndii˦he˦

n. ‘yard’; ‘halaman’

hérénggéèràhe˦ɾe˦ŋɡee˦˨ɾa˨

n. ‘grass’; ‘rumput’

híaamáràhia˦ama˦ɾa˨

n. ‘unresolved error of custom’; ‘kesalahan adat’

híaamàtùhia˦ama˨tu˨

n. ‘fish sp.’; ‘ikan kapas kali’

híaanéhia˦ane˦

n.inal. ‘edge’; ‘pinggir’

hìahíahia˨hia˦

n. ‘writing’; ‘tulisan’

híanáhia˦na˦

loc. ‘next to’; ‘di sebelah’

híànàhia˦˨na˨

part. ‘maybe so’; ‘kapa’

híarháarúgùahia˦ɾhaa˦ɾu˦ɡua˨

n. ‘knotted wood’; ‘kayu berbuku-buku’

hìbàbáhi˨ba˨ba˦

vi. ‘naked’; ‘telanjang’

hìbíhi˨bi˦

vi. ‘bent’; ‘bengkok’

hìbìabíhi˨bia˨bi˦

1. vi. ‘bent’; ‘bengkok-bengkok’

2. vi. ‘confused’; ‘bodok’

hìbúhi˨bu˦

n. ‘corner’; ‘sudut’

híbúgùahi˦bu˦ɡua˨

n. ‘tip of bamboo’; ‘ujung gelega’

hídíèihi˦di˦ei˨

n. ‘dugong’; ‘duyung’

hídíìmàhi˦dii˦˨ma˨

n. ‘small red ant sp.’; ‘semut merah kecil’

hígùahi˦ɡua˨

1. vt. ‘catch’; ‘tangkap’

2. vt. ‘grasp’; ‘peluk’

hígúaapúgùahi˦ɡua˦apu˦ɡua˨

n.inal. ‘testicles’; ‘kontol’

híiáhiia˦˦

vi. ‘caught’; ‘tersangkut’

híiháràhii˦ha˦ɾa˨

n. ‘coast’; ‘pesisir’

híijákéhii˦dʒa˦ke˦

vt. ‘lie to’; ‘tipu’

híimíhii˦mi˦

vt. ‘close’; ‘tutup’

híinápàhii˦na˦pa˨

vi. ‘packed tight’; ‘sesak’

híipáhii˦pa˦

vi. ‘different’; ‘beda’

híipáràhii˦pa˦ɾa˨

vt. ‘stomp on’; ‘injak kuat’

híiréhii˦ɾe˦

vt. ‘dry in sun’; ‘jemur’

híìrèhii˦˨ɾe˨

vi. ‘fly’; ‘terbang’

híirnèhii˦ɾne˨

vi. ‘dry in sun’; ‘jemur’

híìtèhii˦˨te˨

vi. ‘relieved?’; ‘kentuk’

hìkáhi˨ka˦

n. ‘foam’; ‘buih’

hìkáhi˨ka˦

vi. ‘hit’; ‘kena’

híkáurúmàhi˦kau˦ɾu˦ma˨

n.inal. ‘pubic hair’; ‘bulu kemaluan’

híkóopéhi˦koo˦pe˦

n.inal. ‘large pig stomach (?)’; ‘perut besar babi’

híkóòpèhi˦koo˦˨pe˨

vi. ‘pregnant’; ‘hamil’

hímàhi˦ma˨

n.prop. ‘Sima’; ‘Sima’

hímà núhi˦ma˨ nu˦

n.prop. ‘Sima village’; ‘kampung Sima’

hìmànáhi˨ma˨na˦

vi. ‘annoying’; ‘gatal’

hímúurvèhi˦muu˦ɾβe˨

n. ‘fruit sp.’; ‘jambu merah’

hìnàhi˨na˨

prep. ‘Obl’; ‘sama’

hìnáhi˨na˦

vi. ‘agree’; ‘setuju’

hìnáhi˨na˦

n.inal. ‘belly’; ‘perut’

hìná àkùníahi˨na˦ a˨ku˨nia˦

n.inal. ‘small intestine’; ‘tali perut kecil’

hìná díenhi˨na˦ die˦n

idiom. ‘love’; ‘cinta’

hìná kabéèràhi˨na˦ kabee˦˨ɾa˨

n.inal. ‘large intestine’; ‘tali perut besar’

hìná kúukáréhi˨na˦ kuu˦ka˦ɾe˦

idiom. ‘proud’; ‘bangga’

hìná máhéhi˨na˦ ma˦he˦

idiom. ‘barren’; ‘mandul’

hìná mákríìhàhi˨na˦ ma˦kɾii˦˨ha˨

1. n. ‘pigeon sp.’; ‘burung kumkum’

2. n. ‘puffer sp.’; ‘ikan porobibi’

hínáavèhi˦naa˦βe˨

vi. ‘hungry’; ‘lapar’

hìnàváhi˨na˨βa˦

n. ‘hunger’; ‘kelaparan’

híngkákúumúihi˦ŋka˦kuu˦mui˦

vi. ‘round’; ‘bulat’

hìngkè̌hi˨ŋke˨˨˦

interrog. ‘how many?’; ‘berapa?’

híníaaprèhi˦nia˦apɾe˨

n. ‘tadpole’; ‘anak kodok’

híomáanéhio˦maa˦ne˦

n.inal. ‘husband’; ‘suami’

híooréhio˦oɾe˦

n. ‘central root’; ‘akar tunggal’

híòràhio˦˨ɾa˨

n.inal. ‘penis’; ‘gosi’

hípátúhi˦pa˦tu˦

vr. ‘swim’; ‘berenang’

híríbáréèjàhi˦ɾi˦ba˦ɾee˦˨dʒa˨

n. ‘tree sp.’; ‘sejenis pohon’

híríirídìahi˦ɾii˦ɾi˦dia˨

prep. ‘from’; ‘dari’

híróoráàhi˦ɾoo˦ɾaa˦˨

n. ‘fish sp.’; ‘sejenis ikan bolana kali’

híróráaihi˦ɾo˦ɾaa˦i

n. ‘tree sp.’; ‘sejenis pohon gunung’

hírúaatúmàhi˦ɾua˦atu˦ma˨

n. ‘root’; ‘akar’

hítáaráàhi˦taa˦ɾaa˦˨

n.inal. ‘back’; ‘belakang’

hítáaráà kóováràhi˦taa˦ɾaa˦˨ koo˦βa˦ɾa˨

n.inal. ‘spine’; ‘tulang punggung’

hítíakóokéhi˦tia˦koo˦ke˦

vi. ‘surprised’; ‘kaget’

ho˦

n. ‘ribs of particular palm sp.’; ‘pelepa nibung’

hógùaho˦ɡua˨

vt. ‘rub’; ‘gosok’

hógúaakého˦ɡua˦ake˦

loc. ‘between’; ‘antara’

hóihoi˦

vt. ‘scrub’; ‘kikis’

hóokóhoo˦ko˦

1. part. ‘yes’; ‘ya’

2. part. ‘enough’; ‘cukup’

3. part. ‘just’; ‘baru’

hóománàhoo˦ma˦na˨

loc. ‘in back’; ‘di belakang’

hóopíhoo˦pi˦

n.prop. ‘Biak’; ‘Biak’

hóòrèhoo˦˨ɾe˨

vi. ‘trickle’; ‘tetes’

hóotéhoo˦te˦

vt. ‘insert’; ‘kasi masuk’

hóovéhoo˦βe˦

1. vt. ‘pound in’; ‘tancap’

2. vt. ‘put on’; ‘pasang’

hóuhou˦

vi. ‘bathe’; ‘mandi’

hóvàho˦βa˨

vi. ‘blow’; ‘tiup’

hu˦

vt. ‘ask, turn back’; ‘tanya, undur’

húànàhua˦˨na˨

n. ‘sea’; ‘laut’

húànà ráuugwánàhua˦˨na˨ ɾau˦uɡʷa˦na˨

n. ‘ocean’; ‘lautan biru’

hùhúahu˨hua˦

vt. ‘stir’; ‘putar’

húiin mèríahui˦in me˨ɾia˦

n.inal. ‘girlfriend’; ‘pacar perempuan’

húiinéhui˦ine˦

n.inal. ‘wife’; ‘isteri’

hùkúahu˨kua˦

vt. ‘push’; ‘dorong’

húm búuríhu˦m buu˦ɾi˦

1. vi. ‘let out’; ‘los’

2. vi. ‘pull out’; ‘cabut’

húmàhu˦ma˨

vi. ‘soaked’; ‘terisap’

húmbíáihu˦mbi˦ai˦

vi. ‘loose’; ‘terlepas’

hún díeeráhu˦n die˦eɾa˦

vt. ‘scrape out’; ‘cungkil’

hún óováhéhu˦n oo˦βa˦he˦

vi. ‘come free’; ‘terlepas’

húndúut tántíìràhu˦nduu˦t ta˦ntii˦˨ɾa˨

n. ‘lime’; ‘jeruk nipis’

húndúùtìhu˦nduu˦˨ti˨

n. ‘citrus fruit’; ‘jeruk’

húndúùtì kàràróhu˦nduu˦˨ti˨ ka˨ɾa˨ɾo˦

n. ‘lemon’; ‘jeruk lemon’

húngkíkéhu˦ŋki˦ke˦

vt. ‘attach’; ‘sambung’

húnìahu˦nia˨

vt. ‘stab’; ‘tikam’

hùpéhu˨pe˦

1. n.inal. ‘bottom’; ‘pantat’

2. n.inal. ‘mouth’; ‘muara’

hùpé kóováràhu˨pe˦ koo˦βa˦ɾa˨

n.inal. ‘tailbone’; ‘tulang belakang pantat’

húpéàihu˦pe˦ai˨

n. ‘horizontal beam’; ‘balok’

húràhu˦ɾa˨

n.inal. ‘eye’; ‘mata’

húràhu˦ɾa˨

n. ‘torch’; ‘obor’

húrà víèrèhu˦ɾa˨ βie˦˨ɾe˨

idiom. ‘blind’; ‘buta’

húráakvèhu˦ɾaa˦kβe˨

1. n. ‘book’; ‘buku’

2. n. ‘glass’; ‘kaca’

húráakvè áréèkàhu˦ɾaa˦kβe˨ a˦ɾee˦˨ka˨

n. ‘mirror’; ‘kaca muka’

húráakvè mòtùmóhu˦ɾaa˦kβe˨ mo˨tu˨mo˦

n. ‘diving mask’; ‘kaca molo’

húráakvè ráaníàhu˦ɾaa˦kβe˨ ɾaa˦nia˦˨

n. ‘book’; ‘buku’

hùrùkúahu˨ɾu˨kua˦

n.inal. ‘tail’; ‘ekor’

húuhúgùahuu˦hu˦ɡua˨

n.inal. ‘breast’; ‘susu’

húuhúgwà áníhìkáhuu˦hu˦ɡʷa˨ a˦ni˦hi˨ka˦

n. ‘sea cucumber sp.’; ‘teripang susu’

húuhúràhuu˦hu˦ɾa˨

vi. ‘scraped off’; ‘terkikis’

húuhúréhuu˦hu˦ɾe˦

vi. ‘slip and fall’; ‘terlucur’

húuméhuu˦me˦

vt. ‘suck’; ‘isap’

húùràhuu˦˨ɾa˨

n. ‘comb’; ‘sisir’

húurúhuu˦ɾu˦

vi. ‘converse loudly’; ‘teriak’

-i--i-

agr. ‘3’

-i˦

‘Comit’; ‘dengan’

i-i-

pron.cl. ‘3sg’

í

vi. ‘go downstream’; ‘pergi hilir’

í éenéi˦ ee˦ne˦

vi. ‘lie down’; ‘tidur berbaring’

í ká kói˦ ka˦ ko˦

vi. ‘land’; ‘hinggap’

í kói˦ ko˦

vi. ‘sit’; ‘duduk’

í rái˦ ɾa˦

vi. ‘go down’; ‘turun’

íaadíàia˦adia˦˨

vi. ‘boil’; ‘mendidih’

íaanéia˦ane˦

vt. ‘burn’; ‘terbakar’

íbáagéi˦baa˦ɡe˦

n.inal. ‘gums’; ‘gusi’

íbárbábóìi˦ba˦ɾba˦boi˦˨

n. ‘sorceror’; ‘orang berilmu’

ídíèrài˦die˦˨ɾa˨

n. ‘leech’; ‘lintah’

ídúuréi˦duu˦ɾe˦

n.inal. ‘footprint’; ‘bekas kaki’

íeeráàie˦eɾaa˦˨

vi. ‘fall’; ‘jatuh’

ígwàrói˦ɡʷa˨ɾo˦

n. ‘fish sp.’; ‘sejenis mata kucing’

ih-ih-

pron.cl. ‘3pl’

íhìai˦hia˨

n. ‘sickness’; ‘penyakit’

íìdíoodìii˦˨dio˦odi˨

n. ‘bird sp.’; ‘burung baekole’

íihánéii˦ha˦ne˦

vt. ‘press together’; ‘jepit’

íijáréii˦dʒa˦ɾe˦

vi. ‘well’; ‘baik’

íikíii˦ki˦

vt. ‘pick’; ‘petik’

íimán búubùii˦ma˦n buu˦bu˨

idiom. ‘drown’; ‘minum air’

íimánéii˦ma˦ne˦

vt. ‘drink’; ‘minum’

íìnàii˦˨na˨

n. ‘woman’; ‘perempuan’

íìnà àkùníaii˦˨na˨ a˨ku˨nia˦

n. ‘younger sister’; ‘ade perempuan’

íìnà ópóòvàii˦˨na˨ o˦poo˦˨βa˨

n. ‘older woman’; ‘perempuan lebih tua’

íiríii˦ɾi˦

vt. ‘split’; ‘belah’

ìkíi˨ki˦

n.inal. ‘stem’; ‘bagian panjang’

ìkí gwéii˨ki˦ ɡʷei˦

idiom. ‘tall’; ‘tinggi’

ìkí kúurátéi˨ki˦ kuu˦ɾa˦te˦

idiom. ‘short’; ‘pendek’

íkúgwéjài˦ku˦ɡʷe˦dʒa˨

n. ‘cassowary’; ‘kasuari’

ímbàérìi˦mbae˨˦ɾi˨

n. ‘tree sp.’; ‘pohon cendana’

ímbáháàmài˦mba˦haa˦˨ma˨

n. ‘shellfish sp.’; ‘sejenis bia’

ímpápéètài˦mpa˦pee˦˨ta˨

n. ‘sand’; ‘pasir’

ínáàgài˦naa˦˨ɡa˨

n. ‘God’; ‘Allah’

ínárvúuii˦na˦ɾβuu˦i

n. ‘river spirit’; ‘hantu kali’

ínggírgwáàmài˦ŋɡi˦ɾɡʷaa˦˨ma˨

n. ‘grasshopper sp.’; ‘sejenis serangga’

íngkáanáài˦ŋkaa˦naa˦˨

n. ‘value’; ‘nilai’

íngkábéèrài˦ŋka˦bee˦˨ɾa˨

n. ‘older woman’; ‘perempuan lebih tua’

íngkábéèrà àkùníai˦ŋka˦bee˦˨ɾa˨ a˨ku˨nia˦

n. ‘older woman’; ‘perempuan lebih tua’

íngkáráróòvài˦ŋka˦ɾa˦ɾoo˦˨βa˨

n. ‘unmarried woman’; ‘perempuan remaja’

ìníi˨ni˦

pron. ‘3sg’; ‘dia’

íníaahánài˦nia˦aha˦na˨

n. ‘sago porridge’; ‘papeda’

íníanúunúgùai˦nia˦nuu˦nu˦ɡua˨

n. ‘Holy Spirit’; ‘Roh Kudus’

íníar máhóògwài˦nia˦ɾ ma˦hoo˦˨ɡʷa˨

n. ‘widower’; ‘duda’

íníàrài˦nia˦˨ɾa˨

n. ‘widow’; ‘janda’

íníihíi˦nii˦hi˦

pron. ‘3pl’; ‘dorang, mereka’

íníomóománài˦nio˦moo˦ma˦na˨

n. ‘Holy Spirit’; ‘Roh Kudus’

íráagwárèi˦ɾaa˦ɡʷa˦ɾe˨

n. ‘earring’; ‘anting’

ìròdíai˨ɾo˨dia˦

n. ‘night’; ‘malam’

írúùrài˦ɾuu˦˨ɾa˨

n. ‘louse sp.’; ‘kutu maleo’

j-dʒ-

agr.vinit. ‘1sg’

jáabúhàdʒaa˦bu˦ha˨

n. ‘tongs’; ‘gata api’

jáaidʒaa˦i

n. ‘fire’; ‘api’

jáai gwáàdʒaa˦i ɡʷaa˦˨

n. ‘ship’; ‘kapal api’

jáai kábóogwánàdʒaa˦i ka˦boo˦ɡʷa˦na˨

n. ‘flame’; ‘lidah api’

jáàkàdʒaa˦˨ka˨

n. ‘mangrove worm’; ‘tambelo’

jáàmìdʒaa˦˨mi˨

n. ‘crocodile ancestor’; ‘moyang buaya’

jáaràdʒaa˦ɾa˨

n. ‘outrigger’; ‘seman’

jáàràdʒaa˦˨ɾa˨

n. ‘path/road’; ‘jalanan’

jàbódʒa˨bo˦

n. ‘cuscus sp.’; ‘sejenis kuskus’

jáevrédʒae˦βɾe˦

n. ‘snake sp.’; ‘ular putih tipis’

jàgádʒa˨ɡa˦

n. ‘komodo sp.’; ‘komodo hitam’

jákúnádʒa˦ku˦na˦

n. ‘fruit sp.’; ‘jambu kenop’

jámàdʒa˦ma˨

n. ‘low tide’; ‘meti’

jámàdʒa˦ma˨

n. ‘year’; ‘tahun’

jámóojáàdʒa˦moo˦dʒaa˦˨

n. ‘afternoon’; ‘sore’

jánándíihídʒa˦na˦ndii˦hi˦

part. ‘already’; ‘sudah’

jàrìmòidʒa˨ɾi˨moi˨

n. ‘tree sp.’; ‘pohon gaharu’

jávútùdʒa˦βu˦tu˨

n. ‘flint’; ‘batu api’

jòkè̌dʒo˨ke˨˨˦

interrog. ‘who?’; ‘siapa?’

jóòdʒoo˦˨

1. part. ‘start!’; ‘mulai!’

2. part. ‘yes’; ‘ya’

jóomédʒoo˦me˦

n. ‘people’; ‘orang’

jóopúdʒoo˦pu˦

n. ‘mat’; ‘tikar’

jóopú ráànìadʒoo˦pu˦ ɾaa˦˨nia˨

n. ‘pandanus’; ‘daun pandan’

ka˦

vi. ‘go upstream’; ‘pergi hulu’

ká háréka˦ ha˦ɾe˦

vt. ‘split’; ‘belah’

ká íka˦ i˦

1. vi. ‘go out’; ‘ke luar’

2. vi. ‘go seawards’; ‘ke laut’

ká í híríirídìaka˦ i˦ hi˦ɾii˦ɾi˦dia˨

1. vi. ‘go away’; ‘ke luar’

2. vi. ‘free’; ‘terlepas’

ká kánéka˦ ka˦ne˦

vt. ‘hold down’; ‘pegang tindis’

ká kóka˦ ko˦

vi. ‘wake up’; ‘bangun’

ká nsìdíoka˦ nsi˨dio˦

vi. ‘break rule’; ‘melanggar aturan’

ká nsóka˦ nso˦

vi. ‘pierced through’; ‘tembus sebelah’

ká óohéka˦ oo˦he˦

vi. ‘stand up’; ‘berdiri’

ká ráka˦ ɾa˦

1. vi. ‘go in’; ‘masuk’

2. vi. ‘go landwards’; ‘ke darat’

ká róokátéka˦ ɾoo˦ka˦te˦

vt. ‘cut’; ‘potong’

káàkaa˦˨

1. n. ‘feces’; ‘tahi’

2. n. ‘detritus’; ‘ampas laut’

káàbàkaa˦˨ba˨

n. ‘tattoo’; ‘tato’

káabíkaa˦bi˦

vt. ‘nail’; ‘tokok paku’

kàágwàtèkaa˨˦ɡʷa˨te˨

n. ‘wire’; ‘kawat’

káajáàkaa˦dʒaa˦˨

n.prop. ‘Waropen’; ‘Waropen’

káakáàkaa˦kaa˦˨

n. ‘cut board’; ‘kayu sepanggal-panggal’

káakárékaa˦ka˦ɾe˦

vt. ‘sweep’; ‘sapu’

káamánékaa˦ma˦ne˦

vt. ‘plant’; ‘tanam’

káanákaa˦na˦

loc. ‘below’; ‘di bawah’

káanékaa˦ne˦

vi. ‘make fire’; ‘kumpul api’

káànìakaa˦˨nia˨

n. ‘tree sp.’; ‘matoa’

káapákaa˦pa˦

vt. ‘possess’; ‘miliki’

káar gwáapúgùakaa˦ɾ ɡʷaa˦pu˦ɡua˨

n.inal. ‘throat’; ‘tenggorokan’

káar ópáahékaa˦ɾ o˦paa˦he˦

n.inal. ‘neck hole’; ‘lobang leher’

káarákaa˦ɾa˦

1. vt. ‘throw’; ‘lempar’

2. vt. ‘shoot (bow)’; ‘panah’

káàràkaa˦˨ɾa˨

n. ‘bamboo’; ‘bambu’

káarékaa˦ɾe˦

n.inal. ‘neck’; ‘leher’

káarékaa˦ɾe˦

vt. ‘unroll’; ‘alas’

káarídìakaa˦ɾi˦dia˨

n. ‘bank’; ‘tepi’

kàbáka˨ba˦

vi. ‘far’; ‘jauh’

kábágwéàka˦ba˦ɡʷea˦˨

n. ‘squash sp.’; ‘labu’

kábáràka˦ba˦ɾa˨

n. ‘penis gourd’; ‘koteka’

kàbárùnáàka˨ba˦ɾu˨naa˦˨

n. ‘kidney bean’; ‘kacang merah’

kábéràka˦be˦ɾa˨

n. ‘older person’; ‘orang lebih tua’

kábérá ráàtèka˦be˦ɾa˦ ɾaa˦˨te˨

n. ‘hawk’; ‘burung elang’

kábíibáràka˦bii˦ba˦ɾa˨

n.inal. ‘eyebrow’; ‘alis’

kábíijáràka˦bii˦dʒa˦ɾa˨

n. ‘tree sp.’; ‘kayu kira-kira pantai’

kábóogwánàka˦boo˦ɡʷa˦na˨

n. ‘treetop’; ‘pucuk kayu’

kábúkáagwéika˦bu˦kaa˦ɡʷei˦

n. ‘bird sp.’; ‘burung beo’

kàdíka˨di˦

vt. ‘wait’; ‘tunggu’

kádídíìjàka˦di˦dii˦˨dʒa˨

vi. ‘hiccup’; ‘cegukan’

kádúuhéka˦duu˦he˦

vt. ‘know’; ‘kenal’

káèpàkae˦˨pa˨

n. ‘sago chopsticks’; ‘gata papeda’

káeráàkèkae˦ɾaa˦˨ke˨

n. ‘rainy season’; ‘musim hujan’

kágwáapúka˦ɡʷaa˦pu˦

n. ‘sago-bean mixture’; ‘papeda kacang’

káhàka˦ha˨

n. ‘crying’; ‘tangisan’

káháhéìka˦ha˦hei˦˨

vi. ‘crazy’; ‘gila’

káhéka˦he˦

vi. ‘cry’; ‘menangis’

káhìaka˦hia˨

n. ‘salt’; ‘garam’

káhìdíoka˦hi˨dio˦

vt. ‘pass by’; ‘lewat’

káíinéka˦ii˦ne˦

n.inal. ‘fin’; ‘sirip’

kàimìàúkai˨mia˨˨u˦

n. ‘bird sp.’; ‘burung hansa laut’

káin kóováràkai˦n koo˦βa˦ɾa˨

n.inal. ‘head fin’; ‘sirip kelapa’

kájákéka˦dʒa˦ke˦

vi. ‘bad’; ‘tidak baik’

kàjàmèka˨dʒa˨me˨

n. ‘pineapple’; ‘nenas’

kákákáakéka˦ka˦kaa˦ke˦

n. ‘cut boards’; ‘kayu sepanggal-panggal banyak’

kàkàokúaka˨kao˨kua˦

n. ‘sickness’; ‘penyakit’

kákéjánàka˦ke˦dʒa˦na˨

n. ‘tree sp.’; ‘sejenis pohon’

kákíkóoika˦ki˦koo˦i

vi. ‘multicolored’; ‘warna-warna’

kàkóka˨ko˦

1. vt. ‘measure’; ‘ukur’

2. vt. ‘imitate’; ‘tiru’

kákúùgwàka˦kuu˦˨ɡʷa˨

n. ‘tree sp.’; ‘kayu susu’

kákúùpàka˦kuu˦˨pa˨

n. ‘bird sp.’; ‘burung kepodang’

kámádádíijáméka˦ma˦da˦dii˦dʒa˦me˦

vi. ‘stiff’; ‘kejang’

kámádíijáméka˦ma˦dii˦dʒa˦me˦

vi. ‘light-headed’; ‘pusing’

kàmàkúka˨ma˨ku˦

vi. ‘selfish’; ‘sekakar’

kámáohánéka˦mao˦ha˦ne˦

vi. ‘overwhelmed’; ‘pusing’

kámáráavèka˦ma˦ɾaa˦βe˨

n. ‘paint’; ‘cat’

kámbísòrèka˦mbi˦so˨ɾe˨

n. ‘swing’; ‘ayunan’

káméetéka˦mee˦te˦

vi. ‘live’; ‘hidup’

kàmíka˨mi˦

vi. ‘sleep’; ‘tidur’

kàmíoka˨mio˦

vi. ‘fall asleep’; ‘tertidur’

kámíòvàka˦mio˦˨βa˨

vi. ‘sleepy’; ‘mengantuk’

kámóònàka˦moo˦˨na˨

n.inal. ‘female genitals’; ‘kelamin perempuan’

kámpútéka˦mpu˦te˦

vi. ‘blunt’; ‘tumpul’

kámùansíréka˦mua˨nsi˦ɾe˦

n. ‘rainbow’; ‘pelangi’

kámútúuvèka˦mu˦tuu˦βe˨

n. ‘anchor’; ‘jangkar’

kánájákéka˦na˦dʒa˦ke˦

vi. ‘naughty’; ‘nakal’

kànàkàbáka˨na˨ka˨ba˦

vi. ‘poop’; ‘buang air besar’

kànàóka˨nao˨˦

v. ‘talk freely’; ‘bergaul bebas’

kánáríomíka˦na˦ɾio˦mi˦

vi. ‘pee’; ‘buang air kecil’

kánátnáàtàka˦na˦tnaa˦˨ta˨

n. ‘birthmark’; ‘tahi lalat’

kàndíkàndíka˨ndi˦ka˨ndi˦

1. n. ‘gold’; ‘emas’

2. n. ‘silver’; ‘perak’

kándúàika˦ndu˦ai˨

n. ‘sugarcane sp.’; ‘sejenis tebu kecil’

kándúùgwàka˦nduu˦˨ɡʷa˨

n. ‘valley’; ‘lembah’

kándúumánàka˦nduu˦ma˦na˨

n. ‘hornbill’; ‘burung tahun-tahun’

kánéka˦ne˦

vt. ‘press down’; ‘tindis’

kángkáaníka˦ŋkaa˦ni˦

n. ‘sea fan’; ‘akar bahar’

káníaahíka˦nia˦ahi˦

vt. ‘look for’; ‘cari’

kánóràka˦no˦ɾa˨

n. ‘end’; ‘ujung’

kánsí káaráàka˦nsi˦ kaa˦ɾaa˦˨

n. ‘tablecloth’; ‘taplak meja’

kánsí róòbàka˦nsi˦ ɾoo˦˨ba˨

n. ‘blanket’; ‘selimut’

kánsíìjàka˦nsii˦˨dʒa˨

n. ‘cloth’; ‘kain’

kánsíinámàka˦nsii˦na˦ma˨

n. ‘cucumber’; ‘ketimun’

kànsìomúaka˨nsio˨mua˦

n. ‘piece of clothing’; ‘baju’

kànsìomúa hùpéka˨nsio˨mua˦ hu˨pe˦

n. ‘pants’; ‘celana’

kànsìomúa krádìaka˨nsio˨mua˦ kɾa˦dia˨

n. ‘shirt’; ‘baju’

kánsúàvàka˦nsua˦˨βa˨

n. ‘bird sp.’; ‘burung merak’

kàntráka˨ntɾa˦

n. ‘blade’; ‘isi tajam’

kántráàka˦ntɾaa˦˨

n. ‘sago grub’; ‘ulat sagu’

kàntráika˨ntɾai˦

vi. ‘sharp’; ‘tajam’

kaon báibáràkaon bai˦ba˦ɾa˨

n. ‘tree sp.’; ‘kayu cina’

káonékao˦ne˦

n.inal. ‘face’; ‘wajah’

káoníàkao˦nia˦˨

1. n. ‘palm ribs’; ‘lidi’

2. n. ‘broom’; ‘sapu’

kápájáavèka˦pa˦dʒaa˦βe˨

n. ‘kidney disease’; ‘penyakit ginjal’

kápáróòpàka˦pa˦ɾoo˦˨pa˨

1. n. ‘palm sp.’; ‘nibung’

2. n. ‘ray sp.’; ‘ikan pari burung’

kápéetéka˦pee˦te˦

n. ‘porch’; ‘teras bawah’

kápíipáràka˦pii˦pa˦ɾa˨

n. ‘bird sp.’; ‘burung walet kecil’

kápíiréka˦pii˦ɾe˦

n.inal. ‘lip’; ‘bibir’

kápóòpàka˦poo˦˨pa˨

n. ‘butterfly’; ‘kupu-kupu’

kápróovéka˦pɾoo˦βe˦

loc. ‘outside’; ‘di luar’

kàprúka˨pɾu˦

n. ‘cowrie’; ‘sejenis bia’

káprúùhìka˦pɾuu˦˨hi˨

n. ‘rattan sp.’; ‘rotan’

kàpùgwáuka˨pu˨ɡʷau˦

vi. ‘go later’; ‘dari belakang’

kàpùhèka˨pu˨he˨

1. n.inal. ‘great-great-grandfather’; ‘moyang’

2. n.inal. ‘great-great-grandchild’; ‘cicit’

kàpúràráàka˨pu˦ɾa˨ɾaa˦˨

n. ‘fruit sp.’; ‘jambu besar’

kápúurámpìka˦puu˦ɾa˦mpi˨

n. ‘pigeon sp.’; ‘merpati putih’

káràka˦ɾa˨

1. vt. ‘skin’; ‘kuliti’

2. vt. ‘wind up’; ‘lingkar’

kárá bùurìka˦ɾa˦ buu˨ɾi˨

vt. ‘shake loose’; ‘goyang sampai tercabut’

kárá háháréka˦ɾa˦ ha˦ha˦ɾe˦

vt. ‘destroy’; ‘kasi hancur’

kárá háréka˦ɾa˦ ha˦ɾe˦

vt. ‘shatter’; ‘kasi picah’

kárá húka˦ɾa˦ hu˦

vr. ‘rest for a moment’; ‘berhenti sebentar’

kárá hùugwèka˦ɾa˦ huu˨ɡʷe˨

vt. ‘push back’; ‘kasi undur’

kárá kánéka˦ɾa˦ ka˦ne˦

vi. ‘board up’; ‘palang’

kárá kòobàkèka˦ɾa˦ koo˨ba˨ke˨

vt. ‘cause to penetrate’; ‘kasi tembus’

kárá óohéka˦ɾa˦ oo˦he˦

vi. ‘arrive’; ‘sampai’

kárá rìitàka˦ɾa˦ ɾii˨ta˨

vi. ‘sprout, shatter’; ‘bertunas, kasi pecah’

kárá ròotèka˦ɾa˦ ɾoo˨te˨

vt. ‘clean’; ‘bersihkan’

kárá ùukùka˦ɾa˦ uu˨ku˨

vi. ‘wash ashore’; ‘terdampal’

kárábúurúka˦ɾa˦buu˦ɾu˦

n. ‘insect sp.’; ‘lalat madu’

kárádíanéka˦ɾa˦dia˦ne˦

n. ‘work’; ‘kerja’

káráòrèka˦ɾao˦˨ɾe˨

vi. ‘clear’; ‘jerni’

káráráréka˦ɾa˦ɾa˦ɾe˦

vi. ‘red’; ‘merah’

kàràróka˨ɾa˨ɾo˦

vi. ‘small’; ‘kecil’

káréka˦ɾe˦

vt. ‘pound (sago)’; ‘tokok (sagu)’

kárégwáavèka˦ɾe˦ɡʷaa˦βe˨

n. ‘shellfish sp.’; ‘sejenis bia garu’

kárépúníivèka˦ɾe˦pu˦nii˦βe˨

n. ‘cockroach sp.’; ‘sejenis kakerlak’

káríihíka˦ɾii˦hi˦

n. ‘fruit sp.’; ‘kedondong’

káríríìpìka˦ɾi˦ɾii˦˨pi˨

n. ‘crab sp.’; ‘kepiting pantai’

kárkéèràka˦ɾkee˦˨ɾa˨

n. ‘goatfish’; ‘ikan kumis’

kárkóorínàka˦ɾkoo˦ɾi˦na˨

vi. ‘faint’; ‘pingsan’

kárkóováréka˦ɾkoo˦βa˦ɾe˦

vi. ‘thin’; ‘kurus’

kárúàràka˦ɾua˦˨ɾa˨

n.inal. ‘friend’; ‘sobat’

kárúooméka˦ɾuo˦ome˦

n. ‘roof’; ‘teras atas’

kárúùka˦ɾuu˦˨

n. ‘tear’; ‘air mata’

kárúùpàka˦ɾuu˦˨pa˨

n. ‘guitarfish sp.’; ‘gorano pasir’

kátáavèka˦taa˦βe˨

n. ‘joint’; ‘sendi’

kátítíìnàka˦ti˦tii˦˨na˨

n.inal. ‘clitoris’; ‘lidah pepe’

káuríeráàkau˦ɾie˦ɾaa˦˨

n. ‘arrow’; ‘jubi’

káurúkau˦ɾu˦

vi. ‘jealous’; ‘cemburuh’

káúugwáràka˦uu˦ɡʷa˦ɾa˨

n. ‘shellfish sp.’; ‘bia triton besar’

káváráhópìka˦βa˦ɾa˦ho˦pi˨

n. ‘bamboo portion’; ‘luas bambu’

kávárúùr àkùníaka˦βa˦ɾuu˦˨ɾ a˨ku˨nia˦

n. ‘bean sp.’; ‘kacang hijau’

kávárúùr bábráùka˦βa˦ɾuu˦˨ɾ ba˦bɾau˦˨

n. ‘peanut’; ‘kacang tanah’

kávárúùr búugwáhàka˦βa˦ɾuu˦˨ɾ buu˦ɡʷa˦ha˨

n. ‘bean sp.’; ‘kacang panjang putih’

kávárúùr gwéèjàka˦βa˦ɾuu˦˨ɾ ɡʷee˦˨dʒa˨

n. ‘green bean’; ‘kacang panjang’

kávárúùr káráráràka˦βa˦ɾuu˦˨ɾ ka˦ɾa˦ɾa˦ɾa˨

n. ‘kidney bean’; ‘kacang merah’

kávárúùr púopáràka˦βa˦ɾuu˦˨ɾ puo˦pa˦ɾa˨

n. ‘bean sp.’; ‘kacang hijau’

kávárúùràka˦βa˦ɾuu˦˨ɾa˨

n. ‘bean’; ‘kacang’

kávíràròvèka˦βi˦ɾa˨ɾo˨βe˨

n. ‘vine sp.’; ‘sejenis tali’

kávókíivèka˦βo˦kii˦βe˨

n. ‘corn’; ‘jagung’

kbábóòkba˦boo˦˨

vi. ‘peel’; ‘terkupas’

kbáhékba˦he˦

vi. ‘rise’; ‘timbul’

kbíìkèkbii˦˨ke˨

vi. ‘fall suddenly’; ‘rubuh’

kbúùrèkbuu˦˨ɾe˨

vi. ‘pulled out’; ‘tercabut’

kbúuríhàkbuu˦ɾi˦ha˨

vi. ‘spilled’; ‘tertumpah’

ke˨

loc. ‘Prox’

ké àmàke˦ a˨ma˨

vi. ‘say’; ‘bilang’

kéèhàkee˦˨ha˨

n. ‘kunai’; ‘alang-alang’

kéejánàkee˦dʒa˦na˨

n. ‘kilat’; ‘lightning’

kéek bóhékee˦k bo˦he˦

v. ‘explain’; ‘terus terang’

kéèkàkee˦˨ka˨

n. ‘ladder’; ‘tangga’

kéekékee˦ke˦

1. vt. ‘inform’; ‘kasitahu’

2. vt. ‘invite’; ‘ajak’

kéèmàkee˦˨ma˨

n. ‘sea urchin’; ‘duri babi’

kéèmpìkee˦˨mpi˨

n. ‘canoe shelter’; ‘totanggo’

kéèmpì máanáàkee˦˨mpi˨ maa˦naa˦˨

n. ‘pigeon sp.’; ‘burung camar’

kéeráàkee˦ɾaa˦˨

vi. ‘right’; ‘pas’

kéetékee˦te˦

num. ‘one’; ‘satu’

kéimáànàkei˦maa˦˨na˨

n.prop. ‘Kaimana’; ‘Kaimana’

kénébàke˦ne˦ba˨

n. ‘honey’; ‘madu’

kénébà níainéke˦ne˦ba˨ nia˦ine˦

n. ‘bee’; ‘sejenis lebah madu’

kétèke˦te˨

pron.dem. ‘this’; ‘ini’

kíigwáràkii˦ɡʷa˦ɾa˨

vi. ‘go back’; ‘kembali’

kíìkèkii˦˨ke˨

vi. ‘first’; ‘duluan’

kíìkèkii˦˨ke˨

vi. ‘old (thing)’; ‘lama’

kíìktòkii˦˨kto˨

temp. ‘earlier’; ‘dulu’

kíirákii˦ɾa˦

vt. ‘steer’; ‘mengemudi’

kímbóovèki˦mboo˦βe˨

n. ‘chile pepper’; ‘rica’

kímbúníivèki˦mbu˦nii˦βe˨

n. ‘goanna sp.’; ‘sejenis soasoa’

kímíhíivèki˦mi˦hii˦βe˨

n. ‘beetle sp.’; ‘lalat busuk’

kíríambèki˦ɾia˦mbe˨

n. ‘bat sp.’; ‘sejenis kelelawar’

kíríháráìki˦ɾi˦ha˦ɾai˦˨

n. ‘tree sp.’; ‘ketapang hutan’

kívíhéki˦βi˦he˦

n. ‘tree sp.’; ‘ketapang pantai’

kmànànókma˨na˨no˦

vi. ‘sway’; ‘goyang’

knáabáréknaa˦ba˦ɾe˦

vi. ‘roll’; ‘terguling’

knáàmèknaa˦˨me˨

vi. ‘float’; ‘terapung’

ko˨

loc. ‘Dist’

ko˦

vi. ‘sit’; ‘duduk’

ko˨˦

interrog. ‘to where?’; ‘ke mana?’

kó hìdíoko˦ hi˨dio˦

vi. ‘wrong’; ‘salah’

kó márméeríko˦ ma˦ɾmee˦ɾi˦

vt. ‘mate’; ‘kawin’

kòhíako˨hia˦

vi. ‘left behind’; ‘tertinggal’

kóhítíiníko˦hi˦tii˦ni˦

vi. ‘squat’; ‘jongkok’

kok-kok-

pron.cl. ‘1tr in’

kókóokéko˦koo˦ke˦

pron. ‘1tr in’; ‘kitorang tiga, kita tiga’

kókórvèko˦ko˦ɾβe˨

n. ‘chicken’; ‘ayam’

kókórvè háarúko˦ko˦ɾβe˨ haa˦ɾu˦

n. ‘coral sp.’; ‘sejenis karang’

kom-kom-

pron.cl. ‘1tr ex’

kómáanéko˦maa˦ne˦

n.inal. ‘father’; ‘bapak’

kómágwìirìko˦ma˦ɡʷii˨ɾi˨

n. ‘spinach’; ‘bayam’

kóngkóoméko˦ŋkoo˦me˦

pron. ‘1tr ex’; ‘kitorang tiga, kami tiga’

kónìako˦nia˨

n. ‘cane’; ‘tongkat’

kóo-koo˦-

asp. ‘Prog’; ‘ada’

kóobákékoo˦ba˦ke˦

vi. ‘penetrated’; ‘tembus’

kóonáhàkoo˦na˦ha˨

n. ‘bamboo sp.’; ‘sejenis bambu kecil’

kóoríkoo˦ɾi˦

vt. ‘cut down’; ‘tebang’

kóoríkoo˦ɾi˦

vt. ‘swallow’; ‘telan’

kóoríhékoo˦ɾi˦he˦

num. ‘three’; ‘tiga’

kóoukoo˦u

n. ‘sugarcane’; ‘tebu’

kóovákékoo˦βa˦ke˦

vt. ‘cut up’; ‘rombak’

kóováràkoo˦βa˦ɾa˨

1. n.inal. ‘bone’; ‘tulang’

2. n.inal. ‘thorn’; ‘duri’

kóràko˦ɾa˨

n. ‘mangrove’; ‘bakau’

kóráahéko˦ɾaa˦he˦

1. n.inal. ‘forehead’; ‘testa’

2. n.inal. ‘brain’; ‘otak’

3. n.inal. ‘sense’; ‘pikiran’

kótàko˦ta˨

pron.dem. ‘that’; ‘itu’

kótòko˦to˨

pron.dem. ‘that’; ‘itu’

kóvíkòko˦βi˦ko˨

n. ‘owl sp.’; ‘sejenis burung hantu’

kpárápíiríkpa˦ɾa˦pii˦ɾi˦

vi. ‘jump’; ‘loncat-loncat’

kpíiríkpii˦ɾi˦

vi. ‘jump’; ‘loncat’

krádìakɾa˦dia˨

n.inal. ‘flesh’; ‘daging’

krádìa kájákékɾa˦dia˨ ka˦dʒa˦ke˦

idiom. ‘weak’; ‘lemah’

króomíkɾoo˦mi˦

vi. ‘answer’; ‘jawab’

króomídìakɾoo˦mi˦dia˨

vt. ‘believe’; ‘percaya’

ku˦

deg. ‘very’; ‘sekali’

kúaahékua˦ahe˦

n. ‘case’; ‘sarung’

kúàhàkua˦˨ha˨

n. ‘bag’; ‘tas’

kúapíinékua˦pii˦ne˦

n.inal. ‘granddaughter’; ‘cucu perempuan’

kúapúmáanékua˦pu˦maa˦ne˦

n.inal. ‘grandson’; ‘cucu laki-laki’

kúarímókua˦ɾi˦mo˦

n. ‘wild duck sp.’; ‘belibis’

kúbúurìku˦buu˦ɾi˨

n. ‘fish sp.’; ‘ikan emas di kali’

kúeetúràkue˦etu˦ɾa˨

1. n. ‘tree sp.’; ‘kenari hutan’

2. n. ‘triggerfish sp.’; ‘sejenis ikan kulit tebal’

kúgùaku˦ɡua˨

n. ‘main thing’; ‘tunggal’

kúgúaagóku˦ɡua˦aɡo˦

n. ‘tree sp.’; ‘sejenis pohon’

kúgúàiku˦ɡu˦ai˨

n. ‘mango’; ‘mangga’

kuh-kuh-

pron.cl. ‘3tr’

kúkóoríhéku˦koo˦ɾi˦he˦

pron. ‘3tr’; ‘dorang tiga, mereka tiga’

kum-kum-

pron.cl. ‘2tr’

kúméedìku˦mee˦di˨

n. ‘rattan sp.’; ‘rotan jawa’

kúngkóoméku˦ŋkoo˦me˦

pron. ‘2tr’; ‘kamu tiga, kalian tiga’

kúpéku˦pe˦

vi. ‘fat’; ‘gemuk’

kúràku˦ɾa˨

vt. ‘tell’; ‘suruh’

kúróhòku˦ɾo˦ho˨

n. ‘fish sp.’; ‘samandar’

kúrúap kákíkóìku˦ɾua˦p ka˦ki˦koi˦˨

n. ‘shellfish sp.’; ‘sejenis bia garu’

kúrúapàku˦ɾua˦pa˨

n. ‘shellfish sp.’; ‘sejenis bia garu’

kúubárékuu˦ba˦ɾe˦

vi. ‘go down’; ‘turun’

kúujékuu˦dʒe˦

n. ‘bird sp.’; ‘burung siang’

kúukákuu˦ka˦

vi. ‘knock’; ‘mengetuk’

kúukáràkuu˦ka˦ɾa˨

vi. ‘complete, with’; ‘lengkap, dengan’

kúunákuu˦na˦

1. vt. ‘burn’; ‘bakar’

2. vt. ‘shoot (gun)’; ‘tembak’

kúùràkuu˦˨ɾa˨

n. ‘sharpened bamboo’; ‘bambu runcing’

kúurátékuu˦ɾa˦te˦

vi. ‘short’; ‘pendek’

kúuríkuu˦ɾi˦

vt. ‘pierce fish’; ‘tusuk ikan’

kúurùkuu˦ɾu˨

n. ‘necklace’; ‘kalong’

kúuvèkuu˦βe˨

n. ‘avocado’; ‘alpukat’

ma˦

part. ‘Neg’; ‘tidak’

máàmaa˦˨

1. part. ‘first’; ‘dulu’

2. part. ‘coba’; ‘please’

máahánàmaa˦ha˦na˨

n. ‘snot’; ‘ingus’

máaidòmaa˦ido˨

n.prop. ‘(river)’; ‘(kali)’

máakámaa˦ka˦

1. vi. ‘raw’; ‘mentah’

2. vi. ‘not ripe’; ‘mentah (buah)’

máàkàmaa˦˨ka˨

n. ‘death’; ‘kematian’

máàkèmaa˦˨ke˨

1. vi. ‘die’; ‘mati’

2. vi. ‘out’; ‘padam’

máakímaa˦ki˦

1. vi. ‘heavy’; ‘berat’

2. vi. ‘loud’; ‘keras’

máàn ákúunímaa˦˨n a˦kuu˦ni˦

n. ‘younger brother’; ‘ade laki-laki’

máànàmaa˦˨na˨

n. ‘man’; ‘laki-laki’

máanáàmaa˦naa˦˨

n. ‘bird’; ‘burung’

máanímaa˦ni˦

vi. ‘drift’; ‘hanyut’

máàtàmaa˦˨ta˨

vi. ‘up to’; ‘terserah’

máatáràmaa˦ta˦ɾa˨

n. ‘thorn’; ‘duri’

máatémaa˦te˦

vi. ‘ripe’; ‘masak’

mábèma˦be˨

1. part. ‘no’; ‘tidak’

2. part. ‘there is not’; ‘tidak ada’

mábéebàma˦bee˦ba˨

part. ‘before’; ‘sebelum’

mábóòvàma˦boo˦˨βa˨

n. ‘grandfather’; ‘tete’

mádíijáméma˦dii˦dʒa˦me˦

vi. ‘dark’; ‘gelap’

mágúìjàma˦ɡui˦˨dʒa˨

n. ‘fish sp.’; ‘ikan kapas-kapas kali’

máháhóovèma˦ha˦hoo˦βe˨

n. ‘lack of shame’; ‘kekurangan kesopanan’

máhéma˦he˦

1. vi. ‘dry’; ‘kering’

2. vi. ‘cooked’; ‘masak’

3. vi. ‘skilled’; ‘mahir/ahli’

máhéèbáma˦hee˦˨ba˦

n. ‘firefly group’; ‘kelompok kunang-kunang’

máhéréevèma˦he˦ɾee˦βe˨

n. ‘tuna sp.’; ‘cakalang’

máimai˦

vi. ‘ashamed’; ‘malu’

máijáàmai˦dʒaa˦˨

part. ‘together’; ‘sama-sama’

máiníináàmai˦nii˦naa˦˨

n. ‘netbag’; ‘aria’

mákámáahíma˦ka˦maa˦hi˦

n. ‘fish sp.’; ‘sejenis mata kucing’

mákámóma˦ka˦mo˦

n. ‘termite sp.’; ‘sejenis rayap’

mákínìma˦ki˦ni˨

n.prop. ‘Makimi’; ‘Makimi’

mákmáakáma˦kmaa˦ka˦

vi. ‘blue’; ‘biru tua’

mákmáakáréma˦kmaa˦ka˦ɾe˦

vi. ‘itch’; ‘gatal’

mákríihíma˦kɾii˦hi˦

1. vi. ‘hard’; ‘keras’

2. vi. ‘bloated’; ‘kembung’

màkúima˨kui˦

1. vi. ‘tough’; ‘keras’

2. vi. ‘strong’; ‘kuat’

màmbárùbáàma˨mba˦ɾu˨baa˦˨

n. ‘wasp sp.’; ‘sejenis lebah’

mámbégwáàkàma˦mbe˦ɡʷaa˦˨ka˨

n. ‘crow sp.’; ‘burung gagak laut’

mámbíirìma˦mbii˦ɾi˨

vi. ‘big’; ‘besar’

mámbóorákéma˦mboo˦ɾa˦ke˦

vi. ‘cold’; ‘dingin’

mámbóòrèma˦mboo˦˨ɾe˨

n.prop. ‘Mambor’; ‘Mambor’

máméma˦me˦

vt. ‘take care of’; ‘piara’

mámóogwán áìma˦moo˦ɡʷa˦n ai˦˨

n. ‘wasp sp.’; ‘sejenis lebah’

mámóogwán bábráùma˦moo˦ɡʷa˦n ba˦bɾau˦˨

n. ‘wasp sp.’; ‘sejenis lebah’

mámóogwánàma˦moo˦ɡʷa˦na˨

n. ‘wasp sp.’; ‘sejenis lebah besar’

mámóohíma˦moo˦hi˦

vi. ‘broken off’; ‘patah-patah’

mámóréevèma˦mo˦ɾee˦βe˨

n. ‘jug’; ‘sejenis guci’

mámóréevè háarúma˦mo˦ɾee˦βe˨ haa˦ɾu˦

n. ‘coral sp.’; ‘sejenis karang’

mámúugwákéma˦muu˦ɡʷa˦ke˦

vi. ‘vomit’; ‘muntah’

mámúùnàma˦muu˦˨na˨

n. ‘fish sp.’; ‘sejenis ikan gabus kecil’

man kárùaiman ka˦ɾua˨i

n. ‘bird sp.’; ‘burung walet besar’

máná búugwáhàma˦na˦ buu˦ɡʷa˦ha˨

n. ‘cockatoo’; ‘kakatua putih’

máná kríopúma˦na˦ kɾio˦pu˦

n. ‘crown pigeon’; ‘mambruk’

máná kúàma˦na˦ kua˦˨

n. ‘wild chicken sp.’; ‘ayam hutan’

máná méháràma˦na˦ me˦ha˦ɾa˨

n. ‘bird sp.’; ‘burung murai’

máná ópóotéma˦na˦ o˦poo˦te˦

n. ‘hawk’; ‘burung elang’

máná ráùgwàma˦na˦ ɾau˦˨ɡʷa˨

n. ‘yellow bird of paradise’; ‘burung kuning’

máná tóotàma˦na˦ too˦ta˨

n. ‘bird of paradise’; ‘cenderawasih’

mánámí ráùrìma˦na˦mi˦ ɾau˦˨ɾi˨

n.prop. ‘Danau Yamor Kecil’; ‘Danau Yamor Kecil’

mánánóováhéma˦na˦noo˦βa˦he˦

vi. ‘hurry’; ‘buru-buru’

mánáùma˦nau˦˨

1. vi. ‘rest’; ‘istirahat’

2. vi. ‘stop’; ‘berhenti’

mánéejáréma˦nee˦dʒa˦ɾe˦

vi. ‘smooth’; ‘licin’

máng gùnùhèma˦ŋ ɡu˨nu˨he˨

n. ‘wild chicken sp.’; ‘ayam butan’

máng kárùaima˦ŋ ka˦ɾua˨i

n. ‘bird sp.’; ‘burung walet’

mánggùnùhèma˦ŋɡu˨nu˨he˨

n. ‘wild chicken sp.’; ‘sejenis ayam hutan’

mángkábéèràma˦ŋka˦bee˦˨ɾa˨

n. ‘older man’; ‘laki-laki lebih tua’

mángkéènèma˦ŋkee˦˨ne˨

vi. ‘alone’; ‘sendiri’

máníànìma˦nia˦˨ni˨

n. ‘tree sp.’; ‘kayu kemenyan’

máníijáhéma˦nii˦dʒa˦he˦

vi. ‘thin’; ‘tipis’

máníiríma˦nii˦ɾi˦

vi. ‘fishy’; ‘amis’

mánóopíma˦noo˦pi˦

n. ‘politics’; ‘politik’

manopi árínàmanopi a˦ɾi˦na˨

n. ‘political language’; ‘bahasa politik’

mànsíama˨nsia˦

n. ‘flower’; ‘bunga’

màntìníama˨nti˨nia˦

n. ‘small red louse’; ‘kutu kecil merah’

mántítíìtàma˦nti˦tii˦˨ta˨

n. ‘sparrow’; ‘burung pipit’

mánúpíréevèma˦nu˦pi˦ɾee˦βe˨

n. ‘medicine’; ‘obat’

mánúuméma˦nuu˦me˦

n. ‘seedling’; ‘tunas’

mapara gájájáùmapaɾa ɡa˦dʒa˦dʒau˦˨

n. ‘mangrove sp.’; ‘sejenis bakau’

máráàbàma˦ɾaa˦˨ba˨

n.inal. ‘lastborn’; ‘bungsu’

máráarùama˦ɾaa˦ɾua˨

n. ‘fish sp.’; ‘sejenis ikan gabus’

márábóòvàma˦ɾa˦boo˦˨βa˨

n.inal. ‘friend’; ‘sobat’

márákáàma˦ɾa˦kaa˦˨

n. ‘urine’; ‘air kencing’

màràkéma˨ɾa˨ke˦

vi. ‘pee’; ‘kencing’

máránéma˦ɾa˦ne˦

1. vi. ‘light’; ‘ringan’

2. vi. ‘soft’; ‘rendah’

máráréèrèma˦ɾa˦ɾee˦˨ɾe˨

vi. ‘decayed’; ‘hancur’

máráréùma˦ɾa˦ɾeu˦˨

n. ‘tree sp.’; ‘sejenis kayu’

máréehíma˦ɾee˦hi˦

1. vi. ‘straight’; ‘lurus’

2. vi. ‘erect’; ‘tegang’

máréerúmàma˦ɾee˦ɾu˦ma˨

n. ‘mud’; ‘lumpur’

máríìtàma˦ɾii˦˨ta˨

n. ‘shellfish sp.’; ‘sejenis bia’

márkúukúàma˦ɾkuu˦kua˦˨

n. ‘hat’; ‘topi’

mármáaráma˦ɾmaa˦ɾa˦

vi. ‘bitter’; ‘pahit’

mátákáàkàma˦ta˦kaa˦˨ka˨

n. ‘chisel’; ‘pahat’

mati kákíijáràmati ka˦kii˦dʒa˦ɾa˨

n. ‘stone fireplace’; ‘tungku batu’

mátíiréma˦tii˦ɾe˦

n.inal. ‘thigh’; ‘paha’

mátmíìt òpó kó níakà ráakáàí bábráutèma˦tmii˦˨t o˨po˦ ko˦ nia˦ka˨ ɾaa˦kaa˦˨i˦ ba˦bɾau˦te˨

idiom. ‘God’; ‘Tuhan’

mátmíìt òpó tóníau néektèma˦tmii˦˨t o˨po˦ to˦nia˦u nee˦kte˨

idiom. ‘government’; ‘pemerintah’

mátmíìtàma˦tmii˦˨ta˨

1. n. ‘ancestral place’; ‘tempat keramat’

2. n. ‘creation’; ‘cipta’

mátmíìtà óuréma˦tmii˦˨ta˨ ou˦ɾe˦

n. ‘birthmark’; ‘tahi lalat’

mátmíitéma˦tmii˦te˦

v. ‘beg for’; ‘minta-minta’

mátráháàma˦tɾa˦haa˦˨

vi. ‘partially ripe’; ‘setengah masak’

mátúùnèma˦tuu˦˨ne˨

vi. ‘angry’; ‘marah’

máùmau˦˨

vi. ‘sneeze’; ‘bersin’

máúumàma˦uu˦ma˨

n. ‘hermit crab’; ‘bilolo’

máúumánàma˦uu˦ma˦na˨

n. ‘wasp sp.’; ‘sejenis lebah’

máúumíma˦uu˦mi˦

n. ‘broken fingernail’; ‘kuku mati’

mbáhíahírémba˦hia˦hi˦ɾe˦

vi. ‘naughty’; ‘nakal’

mbávíivèmba˦βii˦βe˨

n. ‘bird sp.’; ‘sejenis burung’

me˨

part. ‘Centrip’

méehán áakúmee˦ha˦n aa˦ku˦

n. ‘leopard shark’; ‘sejenis gorano’

méehán háarúmee˦ha˦n haa˦ɾu˦

n. ‘wobbegong’; ‘sejenis gorano’

méehán kákíkóìmee˦ha˦n ka˦ki˦koi˦˨

n. ‘whale shark’; ‘gorano bintang’

méehán kúmee˦ha˦n ku˦

n. ‘requiem shark’; ‘sejenis gorano’

méehánàmee˦ha˦na˨

n. ‘shark’; ‘gorano’

méènè̌mee˦˨ne˨˨˦

part. ‘Exist’; ‘ada’

méháràme˦ha˦ɾa˨

temp. ‘tomorrow’; ‘besok’

méháràtème˦ha˦ɾa˨te˨

n. ‘this morning’; ‘tadi pagi’

mèmìmùáme˨mi˨mua˨˦

n.inal. ‘feature’; ‘sifat’

mérégwàpìme˦ɾe˦ɡʷa˨pi˨

n.prop. ‘(mountain)’; ‘(gunung)’

mi˦

vt. ‘dream’; ‘mimpi’

míaaháràmia˦aha˦ɾa˨

n. ‘ceremony’; ‘upacara penyembuhan’

míabáaimia˦baa˦i

vi. ‘bright, full’; ‘purnama’

míeetárémie˦eta˦ɾe˦

n. ‘light’; ‘cahaya’

míerémie˦ɾe˦

n.prop. ‘Miere’; ‘Miere’

mígwàími˦ɡʷai˨˦

n. ‘wild duck sp.’; ‘belibis’

míihémii˦he˦

vi. ‘quiet’; ‘diam’

míitémii˦te˦

vt. ‘request’; ‘minta’

mìmnámi˨mna˦

n. ‘fat’; ‘gemuk’

mìmnáimi˨mnai˦

vi. ‘fat’; ‘gemuk’

míníaakúmàmi˦nia˦aku˦ma˨

1. n. ‘possessions’; ‘harta’

2. n. ‘brideprice’; ‘mas kawin’

míníaakúmà krádìami˦nia˦aku˦ma˨ kɾa˦dia˨

n. ‘metal’; ‘besi’

mìtìkúmi˨ti˨ku˦

vi. ‘true’; ‘betul’

mòahìamómoa˨hia˨mo˦

n. ‘writing’; ‘tulisan’

módíarmáhàmo˦dia˦ɾma˦ha˨

n. ‘swamp’; ‘rawa mati’

mòdómo˨do˦

n. ‘freshwater turtle sp.’; ‘sejenis penyu’

módúrámpíitáàmo˦du˦ɾa˦mpii˦taa˦˨

n. ‘avalanche’; ‘lonsoran’

mòekíamoe˨kia˦

n.inal. ‘moyang’; ‘ancestor’

mógwáapímo˦ɡʷaa˦pi˦

n.inal. ‘genitals’; ‘kemaluan’

mógwágwíijáràmo˦ɡʷa˦ɡʷii˦dʒa˦ɾa˨

n. ‘swamp’; ‘rawa’

mógwárgwáarímo˦ɡʷa˦ɾɡʷaa˦ɾi˦

n. ‘underbrush’; ‘belukar’

móhàdáàmo˦ha˨daa˦˨

n. ‘oven’; ‘forna’

móháhíìrèmo˦ha˦hii˦˨ɾe˨

n. ‘dark place’; ‘tempat gelap’

móhòràúmo˦ho˨ɾau˨˦

n. ‘colored sky’; ‘langit merah’

móhùgwàkéèjàmo˦hu˨ɡʷa˨kee˦˨dʒa˨

n. ‘weather’; ‘cuaca’

mòimómoi˨mo˦

n. ‘wall’; ‘dinding’

mójà ráréìjàmo˦dʒa˨ ɾa˦ɾei˦˨dʒa˨

phrase. ‘good afternoon’; ‘selamat sore’

mójígréevèmo˦dʒi˦ɡɾee˦βe˨

n. ‘tree sp.’; ‘sejenis nibung’

mòkà̌mo˨ka˨˨˦

interrog. ‘which one?’; ‘yang mana?’

mókáakúmo˦kaa˦ku˦

n. ‘sago container’; ‘tuman sagu’

mókándúkáanáàmo˦ka˦ndu˦kaa˦naa˦˨

n. ‘low-lying place’; ‘tempat rendah’

mókàráráahémo˦ka˨ɾa˦ɾaa˦he˦

n. ‘dusk’; ‘senja’

mòkèníamo˨ke˨nia˦

interrog. ‘what?’; ‘apa?’

mòkènía áráàhìamo˨ke˨nia˦ a˦ɾaa˦˨hia˨

interrog. ‘when?’; ‘kapan?’

mòkèrà̌mo˨ke˨ɾa˨˨˦

interrog. ‘what?’; ‘apa?’

mòkòmò̌mo˨ko˨mo˨˨˦

interrog. ‘where?’; ‘di mana?’

mókúmbáadíaràmo˦ku˦mbaa˦dia˦ɾa˨

n. ‘sago pancake’; ‘sinole’

mòkùníamo˨ku˨nia˦

1. part. ‘little’; ‘sedikit’

2. part. ‘soon’; ‘sebentar’

mòkùrmómo˨ku˨ɾmo˦

n. ‘gill’; ‘insang’

mómádíijámémo˦ma˦dii˦dʒa˦me˦

vi. ‘pitch back’; ‘gelap gulita’

mómákúùgwàmo˦ma˦kuu˦˨ɡʷa˨

n. ‘strength’; ‘kekuatan’

mómáríàmo˦ma˦ɾia˦˨

n. ‘shade’; ‘sombar’

mómóa ràhmómo˦moa˦ ɾa˨hmo˦

idiom. ‘dawn’; ‘fajar’

mónándíìhàmo˦na˦ndii˦˨ha˨

n. ‘flat area’; ‘tempat rata’

mónggínèmo˦ŋɡi˦ne˨

n. ‘frog’; ‘kodok’

móníandùhmómo˦nia˦ndu˨hmo˦

n. ‘thinking’; ‘pikiran’

mónìhámo˦ni˨ha˦

quant. ‘all’; ‘semua’

mònìhòmo˨ni˨ho˨

n. ‘resin’; ‘damar’

móníoróm mómo˦nio˦ɾo˦m mo˦

idiom. ‘dawn’; ‘fajar’

móníoróm òpóotèmo˦nio˦ɾo˦m o˨poo˦te˨

n. ‘city’; ‘kota’

móòmoo˦˨

part. ‘which’; ‘yang’

móohímoo˦hi˦

vi. ‘broken’; ‘patah’

móojáàmoo˦dʒaa˦˨

n. ‘yesterday’; ‘kemarin’

móojáà kótòmoo˦dʒaa˦˨ ko˦to˨

temp. ‘day before yesterday’; ‘kemarin dulu’

móòkàmoo˦˨ka˨

1. n. ‘baked sago’; ‘sagu bakar’

2. n. ‘sago flour’; ‘isi sagu’

móokóòmoo˦koo˦˨

part. ‘Conj’; ‘bahwa’

móokúmoo˦ku˦

n. ‘citrus sp.’; ‘jeruk susu besar’

móorápàmoo˦ɾa˦pa˨

n. ‘tree sp.’; ‘sejenis kayu’

móòrèmoo˦˨ɾe˨

n.prop. ‘Moor’; ‘Moor’

móováràmoo˦βa˦ɾa˨

n. ‘freshwater fish sp.’; ‘sejenis ikan danau’

mòpàpàrmómo˨pa˨pa˨ɾmo˦

n. ‘slope’; ‘lereng’

mópápúupínàmo˦pa˦puu˦pi˦na˨

n. ‘avalanche’; ‘lonsoran’

mòpàrá jóonémo˨pa˨ɾa˦ dʒoo˦ne˦

n. ‘flat area’; ‘tempat rata’

mópúèmàmo˦pue˦˨ma˨

n. ‘shallow place’; ‘tempat dangkal’

móráhíipúmo˦ɾa˦hii˦pu˦

n. ‘evil spirit’; ‘suanggi’

móráhíipú húndúùtìmo˦ɾa˦hii˦pu˦ hu˦nduu˦˨ti˨

n. ‘citrus sp.’; ‘jeruk susu kecil’

mórò kómáavèmo˦ɾo˨ ko˦maa˦βe˨

n. ‘call’; ‘panggilan’

mórómáhèmo˦ɾo˦ma˦he˨

n. ‘tree sp.’; ‘sejenis kayu’

móróodìamo˦ɾoo˦dia˨

n. ‘last night’; ‘tadi malam’

mòrùkmómo˨ɾu˨kmo˦

n. ‘gait’; ‘gaya berjalan’

mórúùgwàmo˦ɾuu˦˨ɡʷa˨

n. ‘deep place’; ‘tempat dalam’

mótávábúùgùamo˦ta˦βa˦buu˦˨ɡua˨

n.inal. ‘chest’; ‘dada’

mótó mámúugwákàmo˦to˦ ma˦muu˦ɡʷa˦ka˨

n. ‘vomit’; ‘muntah yang tertinggal’

mòtòbúmo˨to˨bu˦

n. ‘hill’; ‘bukit’

mótókádíìjàmo˦to˦ka˦dii˦˨dʒa˨

n. ‘land-sea boundary’; ‘tubir’

mòtòvònmómo˨to˨βo˨nmo˦

n. ‘story’; ‘ceritera’

móutùmómou˦tu˨mo˦

n. ‘situation’; ‘keadaan’

móúùgwàmou˦˦u˨ɡʷa˨

n. ‘bay’; ‘teluk’

móvíèràmo˦βie˦˨ɾa˨

n. ‘problem’; ‘masalah’

múaaimua˦ai

n. ‘flower sp.’; ‘bunga mawar’

múaanímua˦ani˦

n. ‘dolphin’; ‘ikan babi’

múàkò̌mua˦˨ko˨˨˦

interrog. ‘why?’; ‘kenapa?’

múdúmúudúmu˦du˦muu˦du˦

n. ‘tree sp.’; ‘kayu cempaka’

mùhìmu˨hi˨

part. ‘more’; ‘lagi’

múhúòmu˦huo˦˨

n. ‘tree sp.’; ‘sejenis kayu’

mùkúamu˨kua˦

vt. ‘hide’; ‘sembunyi’

múmbáríìhàmu˦mba˦ɾii˦˨ha˨

n. ‘tree sp.’; ‘sejenis kayu’

múngkrèmu˦ŋkɾe˨

n. ‘canoe mooring’; ‘ikatan perahu’

múníìjàmu˦nii˦˨dʒa˨

n. ‘spear’; ‘tombak’

mùpámu˨pa˦

n. ‘fish sp.’; ‘ikan gabus kecil’

múpágwáarídìamu˦pa˦ɡʷaa˦ɾi˦dia˨

n. ‘rattan sp.’; ‘sejenis rotan’

múrúuákàmu˦ɾuua˦˦ka˨

n. ‘tree sp.’; ‘kayu merah’

mútátému˦ta˦te˦

n. ‘watermelon’; ‘semangka’

múuámuua˦˦

n.inal. ‘possession’; ‘milik’

múugímuu˦ɡi˦

n. ‘fruit sp.’; ‘jambu air’

múunámuu˦na˦

vt. ‘put out’; ‘kasi padam’

múurúmàmuu˦ɾu˦ma˨

n. ‘tree sp.’; ‘sejenis pohon’

múutáràmuu˦ta˦ɾa˨

n. ‘grouper sp.’; ‘ikan goropa kuning’

náànaa˦˨

n. ‘dog’; ‘anjing’

náà àkùníanaa˦˨ a˨ku˨nia˦

n. ‘puppy’; ‘anak anjing’

náabárànaa˦ba˦ɾa˨

1. vt. ‘roll’; ‘kasi guling’

2. vt. ‘knock over’; ‘pukul sampai jatuh’

nàádìnaa˨˦di˨

v. ‘pray’; ‘berdoa’

nàádí ájáànaa˨˦di˦ a˦dʒaa˦˨

n. ‘church’; ‘gereja’

náanáànaa˦naa˦˨

n. ‘pus, semen’; ‘nana, air mani’

náanínaa˦ni˦

n. ‘board’; ‘papan’

náapànènaa˦pa˨ne˨

n.prop. ‘Napan’; ‘Napan’

náarànaa˦ɾa˨

n.inal. ‘head’; ‘kepala’

naarà makúinaaɾa˨ makui˦

idiom. ‘stubborn’; ‘kepala keras’

náaunaa˦u

v. ‘teach’; ‘mengajar’

nábéerámàna˦bee˦ɾa˦ma˨

n. ‘sago ribs’; ‘pelepa sagu’

nágùurèna˦ɡuu˨ɾe˨

n. ‘top of cloud’; ‘ujung awan’

náháríivèna˦ha˦ɾii˦βe˨

n. ‘freshwater eel sp.’; ‘sejenis belut kali’

náhíànggúuvèna˦hia˦˨ŋɡuu˦βe˨

n. ‘small rodent’; ‘tupai kelapa’

náhíijákàna˦hii˦dʒa˦ka˨

n. ‘wallaby’; ‘laolao’

náhúànàna˦hua˦˨na˨

n. ‘sea horse’; ‘kuda laut’

nájòorèna˦dʒoo˨ɾe˨

n.inal. ‘horn’; ‘tanduk’

náknáàkàna˦knaa˦˨ka˨

n. ‘fruit sp.’; ‘cempedak’

nàkùníana˨ku˨nia˦

n. ‘knife’; ‘pisau’

nàkùnía krádìana˨ku˨nia˦ kɾa˦dia˨

n. ‘arrow’; ‘pisau panah’

námàna˦ma˨

vt. ‘chew’; ‘kunya’

námbíaríivèna˦mbia˦ɾii˦βe˨

n. ‘gecko sp.’; ‘cicak rumah’

námíhárúuvèna˦mi˦ha˦ɾuu˦βe˨

n. ‘worm sp.’; ‘sejenis cacing kecil’

námóonéna˦moo˦ne˦

loc. ‘inside’; ‘di dalam’

nánágwáivréevèna˦na˦ɡʷai˦βɾee˦βe˨

n. ‘wire’; ‘kawat’

nánánàna˦na˦na˨

vr. ‘arrogant’; ‘sombong’

nánánéerína˦na˦nee˦ɾi˦

n. ‘cricket sp.’; ‘jangkrik’

nánáràna˦na˦ɾa˨

n. ‘tree sp.’; ‘sejenis kayu’

nándáamínàna˦ndaa˦mi˦na˨

n. ‘water moss’; ‘lumut air’

nàndìhèna˨ndi˨he˨

part. ‘like’; ‘seperti’

nándíihína˦ndii˦hi˦

1. vi. ‘flat’; ‘rata’

2. vi. ‘enough’; ‘cukup’

nándóonína˦ndoo˦ni˦

vi. ‘near’; ‘dekat’

nánéerína˦nee˦ɾi˦

n. ‘cricket’; ‘jangkrik’

nànèmíana˨ne˨mia˦

n. ‘water scoop’; ‘palut perahu’

náníijáràna˦nii˦dʒa˦ɾa˨

n. ‘wasp’; ‘lebah’

náníkóhíàna˦ni˦ko˦hia˦˨

n. ‘chair’; ‘kursi’

náníopóòvàna˦nio˦poo˦˨βa˨

n. ‘table’; ‘meja’

nánónéna˦no˦ne˦

vt. ‘shake’; ‘kocok’

nánóonóna˦noo˦no˦

n. ‘tree bark’; ‘tongkat setan’

nánóòvàna˦noo˦˨βa˨

n. ‘earthquake’; ‘gempa’

nánóovéna˦noo˦βe˦

1. vt. ‘shake’; ‘goyang’

2. vt. ‘wake up’; ‘kasi bangun’

nánúuhídìana˦nuu˦hi˦dia˨

1. n.inal. ‘great-great-grandparent’; ‘moyang dari cicit’

2. n.inal. ‘great-great-grandchild’; ‘cicit’

náònao˦˨

n. ‘cat’; ‘kucing’

náobánao˦ba˦

vi. ‘lie prone’; ‘tiarap’

nár víàràna˦ɾ βia˦˨ɾa˨

idiom. ‘bald’; ‘botak’

náríníànàna˦ɾi˦nia˦˨na˨

n. ‘betel’; ‘sirih’

náúumína˦uu˦mi˦

n. ‘dusty mat’; ‘tikar yang berdebu’

návírèina˦βi˦ɾei˨

n.prop. ‘Nabire’; ‘Nabire’

ndáaundaa˦u

vi. ‘slanted’; ‘miring’

ndéèndee˦˨

n.prop. ‘Yaur’; ‘Yaur’

ndíndi˦

vi. ‘laugh’; ‘tertawa’

ndíàundi˦au˨

vi. ‘move from branch to branch’; ‘pindah dahan’

ndíikéndii˦ke˦

vi. ‘sweat’; ‘keringat’

ndíìtèndii˦˨te˨

vi. ‘shatter’; ‘pecah’

ndíookáténdio˦oka˦te˦

vi. ‘cut off’; ‘putus’

ne-ne-

pron.cl. ‘1sg’

ne˦

pron. ‘1sg’; ‘saya’

nébárópéèhàne˦ba˦ɾo˦pee˦˨ha˨

n. ‘scorpion’; ‘kalajengking’

néekénee˦ke˦

pron. ‘1pl in’; ‘kitorang, kita’

néemánee˦ma˦

vt. ‘scoop out’; ‘palu’

néeménee˦me˦

pron. ‘1pl ex’; ‘kitorang, kami’

néeráàhìnánee˦ɾaa˦˨hi˨na˦

n. ‘vine sp.’; ‘sejenis tali’

nek-nek-

pron.cl. ‘1pl in’

nékmátmít ópóotène˦kma˦tmi˦t o˦poo˦te˨

n. ‘God’; ‘Tuhan’

nem-nem-

pron.cl. ‘1pl ex’

némátmíitíàne˦ma˦tmii˦tia˦˨

n. ‘fishing rod’; ‘hohate’

némbráìne˦mbɾai˦˨

n.prop. ‘Yaur’; ‘Yaur’

ngkáakáréŋkaa˦ka˦ɾe˦

vi. ‘flow heavily’; ‘arus deras’

ngkákéŋka˦ke˦

vi. ‘afraid’; ‘takut’

ngkóobákéŋkoo˦ba˦ke˦

vi. ‘have a hole, make hole’; ‘bocor, bor’

ni-ni-

‘Lnk’

ni˦

part. ‘which’; ‘yang’

nia tánábùum gwéèjània ta˦na˦buu˨m ɡʷee˦˨dʒa˨

n. ‘long-distance communication device’; ‘HP’

níaadínia˦adi˦

n. ‘pig’; ‘babi’

níaadí ùukùnia˦adi˦ uu˨ku˨

n. ‘pig louse’; ‘kutu babi’

níaakénia˦ake˦

‘dia ini’

níaaké húm hábàkùtènia˦ake˦ hu˦m ha˦ba˨ku˨te˨

n. ‘dolphin’; ‘ikan babi’

níaaké tíamáné íhúrúkúatènia˦ake˦ tia˦ma˦ne˦ i˦hu˦ɾu˦kua˦te˨

n. ‘fish sp.’; ‘ikan poparo’

níaanénia˦ane˦

1. vt. ‘remember’; ‘ingat’

2. vt. ‘think’; ‘pikir’

níaarénia˦aɾe˦

n.inal. ‘wing’; ‘sayap’

níaaténia˦ate˦

n. ‘embers’; ‘bara’

niadi mamàniadi mama˨

n. ‘domesticated pig’; ‘babi piara’

níaéerénia˦ee˦ɾe˦

vi. ‘tired’; ‘capai’

nìagwéinia˨ɡʷei˦

n. ‘fish sp.’; ‘ikan sako’

níahóováània˦hoo˦βaa˦˨

n. ‘waist sash’; ‘ikatan pinggang’

nìahúhùpénia˨hu˦hu˨pe˦

n. ‘lobster’; ‘suntung’

níahúuhúrània˦huu˦hu˦ɾa˨

n. ‘chisel’; ‘pahat’

níáingkábéèràni˦ai˦ŋka˦bee˦˨ɾa˨

n.inal. ‘mother's older sister’; ‘mama tua’

níakáúurúnia˦ka˦uu˦ɾu˦

n. ‘breadfruit’; ‘sukun’

níakbúurúmània˦kbuu˦ɾu˦ma˨

n. ‘rat sp.’; ‘tikus besar ekor putih’

níàkònia˦˨ko˨

‘dia itu’

níaméenénia˦mee˦ne˦

n.inal. ‘tongue’; ‘lidah’

nían dùuhènia˦n duu˨he˨

v. ‘think through’; ‘pikir-pikir’

níandíaainia˦ndia˦ai

n. ‘fish sp.’; ‘ikan somasi laut’

níatània˦ta˨

n. ‘vegetable sp.’; ‘sayur gedi’

níatáìnia˦tai˦˨

n. ‘tree sp.’; ‘kayu kunang-kunang’

níaúùtèniau˦˦u˨te˨

vi. ‘full’; ‘kenyang’

níbúgùani˦bu˦ɡua˨

n. ‘knee’; ‘lutut’

níèhènie˦˨he˨

quant. ‘many’; ‘banyak’

nígwáháaréni˦ɡʷa˦haa˦ɾe˦

n.inal. ‘back of knee’; ‘belakang lutut’

nìhìpúani˨hi˨pua˦

v. ‘forget’; ‘lupa’

níijénii˦dʒe˦

n.inal. ‘tooth’; ‘gigi’

níjóonéni˦dʒoo˦ne˦

n.inal. ‘top of foot’; ‘belakang telapak kaki’

nìkàbùkúani˨ka˨bu˨kua˦

n.inal. ‘ankle’; ‘mata kaki’

níkéènàni˦kee˦˨na˨

n.inal. ‘sole of foot’; ‘telapak kaki’

nìkíni˨ki˦

1. n.inal. ‘leg’; ‘kaki’

2. n.inal. ‘stem’; ‘bagian panjang’

nìkí kúaahéni˨ki˦ kua˦ahe˦

n.inal. ‘shoes’; ‘sepatu’

nìkò̌ni˨ko˨˨˦

interrog. ‘where?’; ‘di mana?’

nímámáhéni˦ma˦ma˦he˦

vi. ‘loreng’

níngkúukúràni˦ŋkuu˦ku˦ɾa˨

n. ‘sound’; ‘bunyi’

níòini˦oi˨

n. ‘machete’; ‘parang’

níonúùnio˦nuu˦˨

vi. ‘mute’; ‘bisu’

níoorómànio˦oɾo˦ma˨

vi. ‘light’; ‘terang’

nìpéni˨pe˦

n.inal. ‘calf’; ‘betis’

níráìni˦ɾai˦˨

vi. ‘crawl’; ‘merayap’

níróopéni˦ɾoo˦pe˦

n.inal. ‘toe’; ‘jari kaki’

níróp kábéèràni˦ɾo˦p ka˦bee˦˨ɾa˨

n.inal. ‘big toe’; ‘jari kaki besar’

níróp kàràróni˦ɾo˦p ka˨ɾa˨ɾo˦

n.inal. ‘little toes’; ‘jari kaki kecil’

no˦

v. ‘hear’; ‘dengar’

nó rímíiténo˦ ɾi˦mii˦te˦

v. ‘understand’; ‘mengerti’

nóhàno˦ha˨

1. vt. ‘kiss’; ‘cium’

2. vt. ‘smell’; ‘cium’

nok-nok-

pron.cl. ‘1du in’

nókrúukéno˦kɾuu˦ke˦

pron. ‘1du in’; ‘kitorang dua, kita dua’

nom-nom-

pron.cl. ‘1du ex’

nómbíhèno˦mbi˦he˨

n. ‘grass sp.’; ‘sejenis rumput’

nóndúuméno˦nduu˦me˦

pron. ‘1du ex’; ‘kitorang dua, kami dua’

nóònoo˦˨

part. ‘contrastive emphasis’; ‘boleh’

nóréembèno˦ɾee˦mbe˨

n. ‘natural bubbling pool’; ‘kolam gelembung’

nóvérèvéèno˦βe˦ɾe˨βee˦˨

n. ‘wild duck sp.’; ‘belibis’

nsáarénsaa˦ɾe˦

vi. ‘torn’; ‘sudah robek’

nsárénsa˦ɾe˦

vi. ‘split’; ‘terbelah’

nsínsi˦

vi. ‘hold back’; ‘tahan’

nsíihénsii˦he˦

vi. ‘whistle’; ‘siul’

nsónso˦

vi. ‘hang’; ‘tergantung’

nsóorénsoo˦ɾe˦

vt. ‘hold’; ‘pegang’

nsúnsu˦

vi. ‘sink’; ‘tenggelam’

nu˦

n. ‘village’; ‘kampung’

núh jóoménu˦h dʒoo˦me˦

n. ‘island people’; ‘orang pulau’

nùhúanu˨hua˦

vi. ‘spit’; ‘meludah’

núìnui˦˨

n. ‘coconut’; ‘kelapa’

núì bábúùgwànui˦˨ ba˦buu˦˨ɡʷa˨

n. ‘green coconut’; ‘kelapa muda’

núì káráríìtànui˦˨ ka˦ɾa˦ɾii˦˨ta˨

n. ‘coconut seedling’; ‘tunas kelapa’

núì máhìanui˦˨ ma˦hia˨

n. ‘ripe coconut’; ‘kelapa tua’

núì makúinui˦˨ makui˦

n. ‘ripe coconut’; ‘kelapa tua’

núì óríanui˦˨ o˦ɾia˦

n. ‘coconut water’; ‘air kelapa’

núkíìkànu˦kii˦˨ka˨

n.prop. ‘Napanyaur’; ‘Napanyaur’

núùhànuu˦˨ha˨

n. ‘island’; ‘pulau’

núunénuu˦ne˦

n.inal. ‘fish-scale’; ‘sisik’

núùntànuu˦˨nta˨

n. ‘palm rib covering’; ‘tapisan’

nùúsìnuu˨˦si˨

1. n. ‘great-grandparent’; ‘moyang dari cece’

2. n. ‘great-grandchild’; ‘cece’

ǒo˨˦

part. ‘Voc’

óbáagéo˦baa˦ɡe˦

vi. ‘toothless’; ‘ompong’

óbóròio˦bo˦ɾoi˨

n. ‘wild areca sp.’; ‘sejenis pinang gunung’

óbùrùo˦bu˨ɾu˨

n. ‘bird sp.’; ‘sejenis burung hitam’

óbúugwáhào˦buu˦ɡʷa˦ha˨

n. ‘foam’; ‘buih’

ódí àhàhóo˦di˦ a˨ha˨ho˦

vt. ‘mix’; ‘campur’

ógúaakéo˦ɡua˦ake˦

n. ‘sago area’; ‘dusun’

ógúaakéo˦ɡua˦ake˦

n. ‘strait’; ‘selat’

ógwáahúgùao˦ɡʷaa˦hu˦ɡua˨

n. ‘smoke’; ‘asap’

ógwáuréo˦ɡʷau˦ɾe˦

1. vi. ‘rotten’; ‘busuk’

2. vi. ‘gone bad’; ‘basi’

ógwáurùao˦ɡʷau˦ɾua˨

n. ‘bad smell’; ‘bau busuk’

óháagwào˦haa˦ɡʷa˨

1. n. ‘branch’; ‘cabang’

2. n. ‘river’; ‘kali’

óháháagwào˦ha˦haa˦ɡʷa˨

1. n. ‘tree branches’; ‘dahan-dahan kayu’

2. n. ‘river branches’; ‘cabang-cabang kali’

óhéetèo˦hee˦te˨

part. ‘now’; ‘sekarang’

óhòokòo˦hoo˨ko˨

part. ‘after’; ‘sesudah’

ókóróbúo˦ko˦ɾo˦bu˦

n. ‘case’; ‘dompet’

ókròdìo˦kɾo˨di˨

n. ‘bougainvillia’; ‘bunga bugenfil’

ókúugwánào˦kuu˦ɡʷa˦na˨

n. ‘yard’; ‘halaman’

òmàrèníao˨ma˨ɾe˨nia˦

n. ‘stinging hairs’; ‘miang’

ómíaagwáo˦mia˦aɡʷa˦

vi. ‘yawn’; ‘menguap’

ómóománào˦moo˦ma˦na˨

n.inal. ‘breath’; ‘nafas’

ómúo˦mu˦

vr. ‘wear’; ‘pakai’

ónéo˦ne˦

vt. ‘stir’; ‘putar’

óngkéetéo˦ŋkee˦te˦

part. ‘once’; ‘satu kali’

óníaakáo˦nia˦aka˦

n. ‘food’; ‘makanan’

ónítáaméo˦ni˦taa˦me˦

n. ‘smell’; ‘bau’

óodáàoo˦daa˦˨

n. ‘spoon’; ‘sendok’

óogwàoo˦ɡʷa˨

n. ‘bag k.o.’; ‘daun nibung’

óòhàoo˦˨ha˨

n. ‘paddle’; ‘penggayung’

óohéoo˦he˦

1. vi. ‘stand’; ‘berdiri’

2. vi. ‘go on’; ‘terus’

óokáoo˦ka˦

vi. ‘full’; ‘penuh’

óokáràoo˦ka˦ɾa˨

vt. ‘step on’; ‘injak’

óokúméoo˦ku˦me˦

vt. ‘tie’; ‘ikat’

óomàoo˦ma˨

vt. ‘hold in mouth’; ‘simpan di mulut’

óomáoo˦ma˦

vt. ‘fill’; ‘isi’

óomúoo˦mu˦

vt. ‘put in’; ‘masukkan’

óòpàoo˦˨pa˨

n. ‘clay’; ‘liat’

óopáràoo˦pa˦ɾa˨

n. ‘leader’; ‘pemimpin’

óòràoo˦˨ɾa˨

n. ‘sun’; ‘matahari’

óòrà húràoo˦˨ɾa˨ hu˦ɾa˨

n. ‘watch’; ‘jam tangan’

óòrà kárúeedéoo˦˨ɾa˨ ka˦ɾue˦ede˦

n. ‘tree sp.’; ‘sejenis pohon’

óoránàoo˦ɾa˦na˨

vt. ‘pull’; ‘tarik’

óoránéoo˦ɾa˦ne˦

vt. ‘use’; ‘pakai’

óoráné óuréoo˦ɾa˦ne˦ ou˦ɾe˦

idiom. ‘trace line’; ‘tulis garis’

óoréoo˦ɾe˦

vi. ‘new’; ‘baru’

óoréoo˦ɾe˦

vt. ‘refine’; ‘ramas’

óotèoo˦te˨

v. ‘have sex’; ‘rupakan sex’

óováàoo˦βaa˦˨

n. ‘bird sp.’; ‘sejenis burung’

óovákéoo˦βa˦ke˦

vt. ‘not want’; ‘tidak mau’

óovánèoo˦βa˦ne˨

n. ‘arrow’; ‘anakpanah’

óovéoo˦βe˦

vi. ‘crouch’; ‘jongkok’

ópáahéo˦paa˦he˦

1. n.inal. ‘hole’; ‘lobang’

2. n.inal. ‘inside of mouth’; ‘lobang mulut’

ópáupéo˦pau˦pe˦

n. ‘dregs’; ‘ampas’

ópíào˦pia˦˨

n. ‘cassowary’; ‘kasuari’

ópíà hìkáo˦pia˦˨ hi˨ka˦

n. ‘wild areca sp.’; ‘sejenis pinang hutan kecil’

òpóo˨po˦

vi. ‘big’; ‘besar’

ópúaakúmào˦pua˦aku˦ma˨

n. ‘cassava’; ‘singkong’

ópúaarúmào˦pua˦aɾu˦ma˨

n. ‘tree sp.’; ‘kayu waro’

ópúèmèo˦pue˦˨me˨

1. vi. ‘dry’; ‘kering’

2. vi. ‘shallow’; ‘dangkal’

ópúnèo˦pu˦ne˨

n. ‘bamboo stem’; ‘gelega bambu’

órárígùao˦ɾa˦ɾi˦ɡua˨

n. ‘noise’; ‘ribut’

óráríijárào˦ɾa˦ɾii˦dʒa˦ɾa˨

vi. ‘dirty’; ‘kotor’

órío˦ɾi˦

n. ‘well’; ‘sumur’

óríao˦ɾia˦

n. ‘broth’; ‘kuah’

óríìhào˦ɾii˦˨ha˨

n. ‘evil’; ‘kejahatan’

ótào˦ta˨

vt. ‘break, turn’; ‘patah, belok’

ótào˦ta˨

part. ‘true’; ‘sungguh’

òtíao˨tia˦

vi. ‘added’; ‘ditambah’

óur àkùníaou˦ɾ a˨ku˨nia˦

vi. ‘fine’; ‘halus’

óur ópóòvàou˦ɾ o˦poo˦˨βa˨

vi. ‘coarse’; ‘kasar’

óuréou˦ɾe˦

vi. ‘former’; ‘bekas’

óuréou˦ɾe˦

n. ‘place’; ‘tempat’

óvào˦βa˨

vt. ‘take’; ‘bawa’

óvà àrìríao˦βa˨ a˨ɾi˨ɾia˦

vt. ‘take past’; ‘bawa kasi lewat’

óvàéèo˦βae˨˦e˨

n. ‘wild duck sp.’; ‘belibis’

óvárvéeréo˦βa˦ɾβee˦ɾe˦

n. ‘stick’; ‘ranting’

óvéeréo˦βee˦ɾe˦

n. ‘back of boat’; ‘belakang perahu’

óvràdíevèo˦βɾa˨die˦βe˨

n. ‘shellfish sp.’; ‘sejenis bia’

páàgwà àpùkúapaa˦˨ɡʷa˨ a˨pu˨kua˦

n. ‘shellfish sp.’; ‘sejenis bia’

páajám ríhíováàpaa˦dʒa˦m ɾi˦hio˦βaa˦˨

n. ‘casting net’; ‘jala’

páajámàpaa˦dʒa˦ma˨

n. ‘fishnet’; ‘jaring’

páandépìpaa˦nde˦pi˨

n. ‘gun’; ‘senjata’

páanúgùapaa˦nu˦ɡua˨

n. ‘tree roots’; ‘bandar kayu’

páaráàpaa˦ɾaa˦˨

n. ‘small fireplace’; ‘tungku kecil’

páarùmpìpaa˦ɾu˨mpi˨

n. ‘mangrove sp.’; ‘sejenis bakau’

páhréevèpa˦hɾee˦βe˨

n. ‘rice’; ‘beras’

pákáàràpa˦kaa˦˨ɾa˨

n. ‘pandanus sp.’; ‘sejenis daun pandan panjang’

pákár máanáàpa˦ka˦ɾ maa˦naa˦˨

n. ‘bird sp.’; ‘sejenis burung’

pàmpùnúapa˨mpu˨nua˦

1. n. ‘tree sp.’; ‘daun gatal babi’

2. n. ‘jellyfish’; ‘papeda laut’

pàmpùnúa háarúpa˨mpu˨nua˦ haa˦ɾu˦

n. ‘coral sp.’; ‘sejenis karang’

pápéèhàpa˦pee˦˨ha˨

n. ‘Mee woman's clothing’; ‘pakaian perempuan Mee’

pápóohánépa˦poo˦ha˦ne˦

n. ‘small straight tree’; ‘kayu lurus kecil’

pápóopánépa˦poo˦pa˦ne˦

vi. ‘have clouded vision’; ‘mata kabur’

pápóòrpìpa˦poo˦˨ɾpi˨

n. ‘grave covering’; ‘rumah kuburan’

pápúaamépa˦pua˦ame˦

vt. ‘wash’; ‘cuci’

páráahárépa˦ɾaa˦ha˦ɾe˦

vi. ‘talkative’; ‘cerewet’

párátíapa˦ɾa˦tia˦

vt. ‘decorate’; ‘kasi hias’

páréèm háarúpa˦ɾee˦˨m haa˦ɾu˦

n. ‘stingray’; ‘sejenis ikan pari’

páréèmàpa˦ɾee˦˨ma˨

n. ‘ray’; ‘ikan pari’

páréerépa˦ɾee˦ɾe˦

vi. ‘wide’; ‘lebar’

páréng kákíkóìpa˦ɾe˦ŋ ka˦ki˦koi˦˨

n. ‘ray sp.’; ‘sejenis ikan pari’

páréntávréevèpa˦ɾe˦nta˦βɾee˦βe˨

n. ‘government’; ‘pemerintah’

páríaaipa˦ɾia˦ai

n. ‘thunder’; ‘guntur’

párúráìpa˦ɾu˦ɾai˦˨

n. ‘shellfish sp.’; ‘sejenis bia’

pátróoipa˦tɾoo˦i

n. ‘half-tide’; ‘setengah meti’

páúupípa˦uu˦pi˦

vi. ‘decayed’; ‘lapuk’

pe˦

vt. ‘have sex with’; ‘kawin’

péeréipee˦ɾei˦

n. ‘bed’; ‘tempat tidur’

pémáanùape˦maa˦nua˨

vi. ‘slow’; ‘lambat’

pérépèréèpe˦ɾe˦pe˨ɾee˦˨

n. ‘wild duck sp.’; ‘belibis’

pétáàpe˦taa˦˨

part. ‘don't’; ‘jangan’

pi˦

n. ‘sago palm’; ‘pohon sagu’

píèpie˦˨

vt. ‘give’; ‘kasih’

piè húuhúgùapie˨ huu˦hu˦ɡua˨

idiom. ‘suckle’; ‘menyusui’

píè ríapie˦˨ ɾia˦

vi. ‘give’; ‘kasih’

píirúmpìpii˦ɾu˦mpi˨

n.inal. ‘family member’; ‘anggota keluarga’

píitípii˦ti˦

n. ‘banana’; ‘pisang’

pípáràpi˦pa˦ɾa˨

n. ‘termite sp.’; ‘sejenis rayap’

pípárépi˦pa˦ɾe˦

n. ‘eaten wood’; ‘kayu makan’

pìríapi˨ɾia˦

v. ‘play’; ‘main’

píuùràpiuu˦˨ɾa˨

n. ‘boom-outrigger rod’; ‘mata naju’

po-po-
po˨

part. ‘in order to’; ‘untuk’

pókáanáàpo˦kaa˦naa˦˨

1. n. ‘imitator’; ‘tukang tiru’

2. n. ‘bird sp.’; ‘sejenis burung’

pókóhànáautèpo˦ko˦ha˨naa˦ute˨

n. ‘teacher’; ‘pendidik’

pómíimípo˦mii˦mi˦

n. ‘dew’; ‘embun’

póomípoo˦mi˦

n. ‘wild tuber sp.’; ‘ubi hutan’

préegépɾee˦ɡe˦

n. ‘edge of house’; ‘tiris’

préegépɾee˦ɡe˦

n. ‘old leaf’; ‘daun tua’

próòràpɾoo˦˨ɾa˨

n. ‘bird sp.’; ‘sejenis burung kecil’

pu˦

1. vt. ‘go home’; ‘pulang’

2. vt. ‘run away’; ‘larikan diri’

púapua˦

n. ‘bird sp.’; ‘sejenis burung’

púháagwàpu˦haa˦ɡʷa˨

n.inal. ‘nape of neck’; ‘batang leher’

púháu túaekáàpu˦hau˦ tua˦ekaa˦˨

n. ‘goanna sp.’; ‘sejenis soasoa’

púhúáìnàpu˦hua˦˦i˨na˨

n. ‘back of house’; ‘belakang rumah’

púk kíìkà óurépu˦k kii˦˨ka˨ ou˦ɾe˦

n. ‘scar’; ‘bekas luka’

púkúàpu˦kua˦˨

1. n. ‘cloud’; ‘awan’

2. n. ‘mushroom’; ‘jamur’

pùkúa háarúpu˨kua˦ haa˦ɾu˦

n. ‘coral sp.’; ‘sejenis karang’

pùkúa kárárárépu˨kua˦ ka˦ɾa˦ɾa˦ɾe˦

n. ‘sunset’; ‘senja’

púmáànàpu˦maa˦˨na˨

n.inal. ‘grandfather’; ‘tete’

púmíìnàpu˦mii˦˨na˨

n.inal. ‘grandmother’; ‘nene’

púopáràpuo˦pa˦ɾa˨

n. ‘water spinach’; ‘kangkung’

púpúpu˦pu˦

n. ‘wild duck sp.’; ‘sejenis belibis danau’

púràpu˦ɾa˨

1. vt. ‘chase’; ‘kejar’

2. vt. ‘hunt’; ‘buru’

pùrépu˨ɾe˦

n. ‘edible fern sp.’; ‘sayur paku’

púùkàpuu˦˨ka˨

n. ‘wound’; ‘luka’

púurépuu˦ɾe˦

vt. ‘avoid’; ‘hindar’

ra-ɾa-

asp. ‘already’; ‘sudah’

ɾa˦

vi. ‘go’; ‘pergi’

rá íɾa˦ i˦

vt. ‘go seawards’; ‘ke laut’

ráabúnèɾaa˦bu˦ne˨

quant. ‘many’; ‘banyak’

ráàhàɾaa˦˨ha˨

n. ‘coconut husk’; ‘tempurung’

ráahéɾaa˦he˦

n.inal. ‘skull’; ‘tengkorak’

ráàkàɾaa˦˨ka˨

n. ‘rain’; ‘hujan’

ráakáà krádìaɾaa˦kaa˦˨ kɾa˦dia˨

n. ‘blue sky’; ‘langit biru’

ráakátèɾaa˦ka˦te˨

n. ‘sky’; ‘langit’

ráàn ájáàɾaa˦˨n a˦dʒaa˦˨

n. ‘shelter’; ‘pondok’

ráaníàɾaa˦nia˦˨

n. ‘side’; ‘lembar’

ráànìaɾaa˦˨nia˨

n. ‘leaf’; ‘daun’

ráaóɾaao˦˦

n.inal. ‘sibling’; ‘saudara’

ráapáɾaa˦pa˦

vt. ‘rub’; ‘gosok’

ráaráɾaa˦ɾa˦

vt. ‘dry over fire’; ‘rahu’

ráarámàɾaa˦ɾa˦ma˨

n. ‘water’; ‘air’

ráarúɾaa˦ɾu˦

vi. ‘run’; ‘lari’

ráarúgùaɾaa˦ɾu˦ɡua˨

1. vi. ‘sail’; ‘berlayar’

2. vi. ‘land’; ‘mendarat’

ráàtàɾaa˦˨ta˨
rágúeeréɾa˦ɡue˦eɾe˦

n. ‘rain covering’; ‘pelindung’

rágwérvéevèɾa˦ɡʷe˦ɾβee˦βe˨

n. ‘thread’; ‘benang’

ráìɾai˦˨

part. ‘other’; ‘lain’

ráiráàɾai˦ɾaa˦˨

vi. ‘walk around’; ‘jalan-jalan’

ràjèkíaɾa˨dʒe˨kia˦

part. ‘any’; ‘sembarang’

rákáà ìɾa˦kaa˦˨ i˨

vi. ‘fall’; ‘jatuh’

rákáàhìɾa˦kaa˦˨hi˨

vi. ‘fall’; ‘gugur’

rákrúukúɾa˦kɾuu˦ku˦

vi. ‘swollen’; ‘bengkak’

rákúàiɾa˦ku˦ai˨

1. n. ‘octopus’; ‘gurita’

2. n. ‘sea spirit’; ‘hantu laut’

rámáak éèhàɾa˦maa˦k ee˦˨ha˨

n. ‘palm toddy k.o.’; ‘minuman’

rámáàkàɾa˦maa˦˨ka˨

n. ‘tree sp.’; ‘pohon enau’

rámíìtàɾa˦mii˦˨ta˨

n. ‘problem’; ‘masalah’

ran máakáɾan maa˦ka˦

n. ‘vegetable’; ‘sayur’

ran máakáàɾan maa˦kaa˦˨

1. n. ‘insect sp.’; ‘sejenis belalang hijau’

2. n. ‘money’; ‘uang’

ran nímámáhéɾan ni˦ma˦ma˦he˦

n. ‘army’; ‘tentara’

ráováréɾao˦βa˦ɾe˦

vi. ‘worn out’; ‘lemas’

ráràɾa˦ɾa˨

n.inal. ‘blood’; ‘darah’

ráráàrùmàɾa˦ɾaa˦˨ɾu˨ma˨

n. ‘spider’; ‘laba-laba’

ràréɾa˨ɾe˦

vt. ‘open’; ‘buka’

ráré páréeráàɾa˦ɾe˦ pa˦ɾee˦ɾaa˦˨

n. ‘flounder’; ‘ikan plat pasir’

ráréèɾa˦ɾee˦˨

n. ‘cockroach’; ‘kakerlak’

ráréeiɾa˦ɾee˦i

vt. ‘lick’; ‘jilat’

ráréeuɾa˦ɾee˦u

vt. ‘plant’; ‘tanam’

ràréiɾa˨ɾei˦

1. vi. ‘good’; ‘baik’

2. vi. ‘beautiful/handsome’; ‘cantik/ganteng’

3. vi. ‘good’; ‘enak’

ràréi kúukáràɾa˨ɾei˦ kuu˦ka˦ɾa˨

idiom. ‘easy’; ‘mudah’

ràríɾa˨ɾi˦

vt. ‘offer’; ‘hidangkan’

rárìɾa˦ɾi˨

v. ‘know’; ‘tahu’

ráríijáràɾa˦ɾii˦dʒa˦ɾa˨

n. ‘rain cloud’; ‘awan hujan’

ràróiɾa˨ɾoi˦

vt. ‘cut’; ‘mot’

ráróoróɾa˦ɾoo˦ɾo˦

n. ‘cricket sp.’; ‘jangrkik’

ráróovéɾa˦ɾoo˦βe˦

vt. ‘take apart’; ‘bongkar’

rárú máanáàɾa˦ɾu˦ maa˦naa˦˨

n. ‘bird sp.’; ‘sejenis burung’

rárúùgwàɾa˦ɾuu˦˨ɡʷa˨

n. ‘flood’; ‘banjir’

rátìaɾa˦tia˨

n. ‘raiding group’; ‘pasukan’

rátrátàɾa˦tɾa˦ta˨

n. ‘leaf k.o.’; ‘daun gatal’

rátréetáàɾa˦tɾee˦taa˦˨

n. ‘large black ant sp.’; ‘semut besar hitam’

rátrúùtàɾa˦tɾuu˦˨ta˨

n. ‘turtle sp.’; ‘sejenis penyu’

ráùɾau˦˨

1. n. ‘beads’; ‘manik-manik’

2. n. ‘belt’; ‘ban pinggang’

ráù hàrúaɾau˦˨ ha˨ɾua˦

n. ‘necklace’; ‘kalung’

ràúiɾa˨ui˦

vi. ‘yellow’; ‘kuning’

ráùràɾau˦˨ɾa˨

n. ‘orphan’; ‘piatu’

ráúugwánàɾa˦uu˦ɡʷa˦na˨

vi. ‘in the middle’; ‘di tengah’

réebánàɾee˦ba˦na˨

n. ‘sheet metal’; ‘alminium’

réègàɾee˦˨ɡa˨

n.inal. ‘chin’; ‘dagu’

réèràɾee˦˨ɾa˨

n. ‘wok’; ‘kuali’

réèrà gwéeráàɾee˦˨ɾa˨ ɡʷee˦ɾaa˦˨

n. ‘sago and coconut’; ‘sagu kelapa’

rékéɾe˦ke˦

part. ‘until’; ‘sampai’

rémbágwóníàiɾe˦mba˦ɡʷo˦ni˦ai˨

n. ‘plate’; ‘piring’

rí báakáàɾi˦ baa˦kaa˦˨

vi. ‘flipped over’; ‘terbalik’

ríaɾia˦

part. ‘Rcp’

ríàɾia˦˨

n. ‘hot water’; ‘air panas’

ría ráaráméɾia˦ ɾaa˦ɾa˦me˦

idiom. ‘drizzle’; ‘gerimis’

ríabróobíɾia˦bɾoo˦bi˦

n. ‘fog’; ‘kabut’

ríagwéiɾia˦ɡʷei˦

vi. ‘long (time)’; ‘lama’

ríàkàɾia˦˨ka˨

part. ‘too’; ‘terlalu’

ríakéɾia˦ke˦

part. ‘until’; ‘sampai’

ríàkè áìháɾia˦˨ke˨ ai˦˨ha˦

idiom. ‘tall’; ‘tinggi’

ríàkè káanáɾia˦˨ke˨ kaa˦na˦

idiom. ‘short’; ‘rendah’

ríbáadíaràɾi˦baa˦dia˦ɾa˨

vt. ‘turn over, turn around’; ‘balik’

ríbíoohéɾi˦bio˦ohe˦

vi. ‘open’; ‘terbuka’

ríhìaɾi˦hia˨

n. ‘garden’; ‘kebun’

ríhíoovéɾi˦hio˦oβe˦

vt. ‘throw away’; ‘buang’

ríì káɾii˦˨ ka˦

vi. ‘go up’; ‘naik’

ríigwánéɾii˦ɡʷa˦ne˦

vt. ‘exchange’; ‘tukar’

ríijámpìɾii˦dʒa˦mpi˨

n.inal. ‘children’; ‘anak-anak’

ríìmàɾii˦˨ma˨

num. ‘five’; ‘lima’

ríìmà ìngkànà kéetéɾii˦˨ma˨ i˨ŋka˨na˨ kee˦te˦

num. ‘six’; ‘enam’

ríìmà ìngkànà ríìmàɾii˦˨ma˨ i˨ŋka˨na˨ ɾii˦˨ma˨

num. ‘ten’; ‘sepuluh’

ríiránéɾii˦ɾa˦ne˦

vt. ‘score’; ‘potong’

ríkúaamáàɾi˦kua˦amaa˦˨

n. ‘dragon’; ‘naga’

rímíìtàɾi˦mii˦˨ta˨

vi. ‘clever’; ‘pintar’

rímíitéɾi˦mii˦te˦

vi. ‘understand’; ‘mengerti’

ríoobíɾio˦obi˦

vi. ‘cloudy’; ‘mendung’

rítrúutúmàɾi˦tɾuu˦tu˦ma˨

n. ‘wood moss’; ‘lumut kayu’

rógùaɾo˦ɡua˨

1. vt. ‘roll up’; ‘gulung’

2. vt. ‘fold’; ‘lipat’

róhéɾo˦he˦

n. ‘nit’; ‘telur kutu’

róiɾoi˦

v. ‘sing’; ‘menyani’

róiɾoi˦

n. ‘song’; ‘lagu’

róinámón máakáɾoi˦na˦mo˦n maa˦ka˦

n. ‘early morning’; ‘pagi-pagi’

róinámón ráréìjàɾoi˦na˦mo˦n ɾa˦ɾei˦˨dʒa˨

phrase. ‘good morning’; ‘selamat pagi’

róinámóonéɾoi˦na˦moo˦ne˦

n. ‘morning’; ‘pagi’

róní mákmáakáàɾo˦ni˦ ma˦kmaa˦kaa˦˨

n. ‘gecko sp.’; ‘toke’

róníijáàɾo˦nii˦dʒaa˦˨

n. ‘gecko sp.’; ‘cicak pohon besar’

róodìatèɾoo˦dia˨te˨

n. ‘tonight’; ‘nanti malam’

róohéɾoo˦he˦

n. ‘hard pith’; ‘isi kayu keras’

róoiɾoo˦i

n. ‘night’; ‘malam’

róoi ráréìjàɾoo˦i ɾa˦ɾei˦˨dʒa˨

phrase. ‘good evening’; ‘selamat malam’

róokáàɾoo˦kaa˦˨

n. ‘tree sp.’; ‘sejenis pohon’

róokátéɾoo˦ka˦te˦

vt. ‘cut’; ‘potong’

róopánàɾoo˦pa˦na˨

n. ‘insect sp.’; ‘sejenis belalang’

róopéɾoo˦pe˦

n. ‘hard shell’; ‘kulit keras’

róoríɾoo˦ɾi˦

vt. ‘spin’; ‘kasi putar’

róotéɾoo˦te˦

vt. ‘clean’; ‘cuci’

róotéɾoo˦te˦

1. vt. ‘fry’; ‘goreng’

2. vt. ‘burn’; ‘kena’

róòtèɾoo˦˨te˨

vi. ‘boil’; ‘mendidih’

róotìɾoo˦ti˨

n. ‘bread’; ‘roti’

rópéráìɾo˦pe˦ɾai˦˨

n. ‘shellfish sp.’; ‘bia triton kecil’

rú túugwéɾu˦ tuu˦ɡʷe˦

vt. ‘drop’; ‘kasi jatuh’

rúaíinéɾua˦ii˦ne˦

n.inal. ‘sister’; ‘saudara perempuan’

rúèhàɾue˦˨ha˨

n.inal. ‘rib’; ‘rusuk’

rúèjàɾue˦˨dʒa˨

n. ‘nest’; ‘sarang’

rúèpàɾue˦˨pa˨

n. ‘nest’; ‘sarang’

rúìjàɾui˦˨dʒa˨

n.prop. ‘sacred place’; ‘tempat keramat’

rúmàɾu˦ma˨

n. ‘ceremonial house’; ‘rumah adat’

rúmbíàɾu˦mbia˦˨

n. ‘sea snake’; ‘ular laut’

rúmùhúaɾu˦mu˨hua˦

n. ‘wood post’; ‘tiang rumah panggung’

rùmùrèɾu˨mu˨ɾe˨

n. ‘evening star’; ‘bintang barat’

rúndáaiɾu˦ndaa˦i

n. ‘hawk sp.’; ‘burung elang’

rúomáanéɾuo˦maa˦ne˦

n.inal. ‘brother’; ‘saudara laki-laki’

rúráànèɾu˦ɾaa˦˨ne˨

n. ‘custom’; ‘kebiasaan’

rùrúaɾu˨ɾua˦

vt. ‘follow’; ‘ikut’

rúrùíijáàɾu˦ɾu˨ii˦dʒaa˦˨

n. ‘bird sp.’; ‘sejenis burung’

rútúudíɾu˦tuu˦di˦

v. ‘attack’; ‘hantam’

rúùgwàɾuu˦˨ɡʷa˨

n. ‘sea water’; ‘air laut’

rúuhíɾuu˦hi˦

num. ‘two’; ‘dua’

rúuiɾuu˦i

vi. ‘deep’; ‘dalam’

rúùk kò nìkíɾuu˦˨k ko˨ ni˨ki˦

idiom. ‘walk’; ‘jalan kaki’

rúùkèɾuu˦˨ke˨

vi. ‘travel’; ‘jalan’

rúutà jàdíɾuu˦ta˨ dʒa˨di˦

idiom. ‘at low tide’; ‘air sudah surut’

rúutà járúuiɾuu˦ta˨ dʒa˦ɾuu˦i

idiom. ‘at high tide’; ‘air sudah pasang’

sánsáàmàsa˦nsaa˦˨ma˨

n. ‘low-lying cloud’; ‘awan di bawah’

sáráàsa˦ɾaa˦˨

n. ‘langsat’; ‘langsat’

sáréràsa˦ɾe˦ɾa˨

n. ‘fishing rod’; ‘hohate’

sásíirámàsa˦sii˦ɾa˦ma˨

n. ‘shellfish sp.’; ‘bia tiram’

séepésee˦pe˦

n. ‘small bat sp.’; ‘kampret’

séráoráse˦ɾao˦ɾa˦

n. ‘shellfish sp.’; ‘sejenis bia’

síagéervèsia˦ɡee˦ɾβe˨

n. ‘starfruit’; ‘belimbing’

síisíràsii˦si˦ɾa˨

n. ‘tree sp.’; ‘sejenis kayu’

síkáàràsi˦kaa˦˨ɾa˨

n. ‘fish sp.’; ‘ikan sumpit’

síkóròvèsi˦ko˦ɾo˨βe˨

n. ‘gecko sp.’; ‘cicak pohon kecil’

síorìgwánèsio˦ɾi˨ɡʷa˦ne˨

n. ‘mountain lake’; ‘kolam gunung’

sísíiráàsi˦sii˦ɾaa˦˨

n. ‘small rodent’; ‘tupai kelapa’

sóòvàsoo˦˨βa˨

n. ‘tree sp.’; ‘kayu besi’

súensúeèsue˦nsuee˦˨

n. ‘bird sp.’; ‘sejenis burung’

ta˨

part. ‘already’; ‘sudah’

ta˨

dem. ‘Dem’

táagwánàtaa˦ɡʷa˦na˨

n.inal. ‘cheek’; ‘pipi’

táagwánàtaa˦ɡʷa˦na˨

n. ‘cockatoo sp.’; ‘kakatua raja’

táamúgùataa˦mu˦ɡua˨

n. ‘shaft of knife’; ‘hulu pisau’

táarámétaa˦ɾa˦me˦

vi. ‘pointed, sharpen tip’; ‘runcing, kasi runcing’

tákèta˦ke˨

part. ‘so’; ‘jadi’

tákóovár máanáàta˦koo˦βa˦ɾ maa˦naa˦˨

n. ‘pigeon sp.’; ‘merpati besar’

támáà kǒta˦maa˦˨ ko˨˦

phrase. ‘maybe so’; ‘mungkin kapa’

támúkáréèjàta˦mu˦ka˦ɾee˦˨dʒa˨

n. ‘freshwater turtle sp.’; ‘kura-kura’

támúugwáràta˦muu˦ɡʷa˦ɾa˨

n. ‘mint’; ‘kemangi’

tánábùumèta˦na˦buu˨me˨

n. ‘ear’; ‘telinga’

tànágwàkúita˨na˦ɡʷa˨kui˦

vi. ‘opposed’; ‘melawan’

tánápúoopáràta˦na˦puo˦opa˦ɾa˨

n.inal. ‘front fin’; ‘sirip depan’

táníkóta˦ni˦ko˦

part. ‘so’; ‘terus’

tánóoita˦noo˦i

vi. ‘cloudy’; ‘kabur’

tántíiríta˦ntii˦ɾi˦

vi. ‘sour’; ‘asam’

tánúmáakáàta˦nu˦maa˦kaa˦˨

n. ‘turtle sp.’; ‘penyu sisir’

tápépàta˦pe˦pa˨

n. ‘turtle sp.’; ‘sejenis penyu belimbing’

tápúàràta˦pua˦˨ɾa˨

n. ‘tree sp.’; ‘sejenis nibung’

táráànàta˦ɾaa˦˨na˨

n. ‘harpoon’; ‘penikam’

tárábíohéta˦ɾa˦bio˦he˦

vi. ‘clear (day)’; ‘cerah’

táráhìáàta˦ɾa˦hia˨˦a˨

n. ‘snake sp.’; ‘sejenis ular’

tárámúsìta˦ɾa˦mu˦si˨

n. ‘tree sp.’; ‘sejenis pohon’

tárárìitàta˦ɾa˦ɾii˨ta˨

vi. ‘grow’; ‘tumbuh’

tárítàta˦ɾi˦ta˨

n. ‘wind’; ‘angin’

tátáàrpìta˦taa˦˨ɾpi˨

vi. ‘stupid’; ‘bodok’

tátéeráméta˦tee˦ɾa˦me˦

vi. ‘wet’; ‘basah’

tàtíta˨ti˦

vt. ‘sew’; ‘jahit’

tátíitéta˦tii˦te˦

n. ‘tree seedling’; ‘tunas pohon’

tátíitíta˦tii˦ti˦

vi. ‘shiver’; ‘menggigil’

tátóovónàta˦too˦βo˦na˨

n. ‘message’; ‘pesanan’

táúurúmàta˦uu˦ɾu˦ma˨

n. ‘part of corn’; ‘bagian jagung’

távátàta˦βa˦ta˨

conj. ‘so that’; ‘supaya’

távéèta˦βee˦˨

part. ‘so...?’; ‘jadi...?’

távéèhéta˦βee˦˨he˦

part. ‘that's right’; ‘itu sudah’

te˨

dem. ‘this’; ‘ini’

tíaarátia˦aɾa˦

vi. ‘hot’; ‘panas’

tíanétia˦ne˦

part. ‘again’; ‘lagi’

tíeekáàtie˦ekaa˦˨

vi. ‘stop’; ‘berhenti’

tíigwáràtii˦ɡʷa˦ɾa˨

1. loc. ‘in back’; ‘di belakang’

2. loc. ‘back’; ‘kembali’

tíirámàtii˦ɾa˦ma˨

n. ‘coral’; ‘karang’

tímàmùrìkíti˦ma˨mu˨ɾi˨ki˦

n. ‘wild duck sp.’; ‘belibis’

tíníiréti˦nii˦ɾe˦

vt. ‘want’; ‘ingin’

tíomámúmàtio˦ma˦mu˦ma˨

v. ‘whisper’; ‘sisik’

to˨

dem. ‘that’; ‘itu’

tóbákáàràto˦ba˦kaa˦˨ɾa˨

n. ‘bird sp.’; ‘sejenis burung’

tóbíàto˦bia˦˨

vt. ‘climb’; ‘mendaki’

tóbóònèto˦boo˦˨ne˨

vt. ‘find’; ‘dapat’

tóimbóòtoi˦mboo˦˨

n. ‘bird sp.’; ‘burung kepodang kecil’

tókíìkèto˦kii˦˨ke˨

loc. ‘in front’; ‘di depan’

tókíkàto˦ki˦ka˨

n.inal. ‘firstborn’; ‘sulung’

tómáàto˦maa˦˨

n. ‘nipa palm’; ‘bobo’

tómárànáàto˦ma˦ɾa˨naa˦˨

n. ‘nipa palm’; ‘bobo’

tómátàto˦ma˦ta˨

part. ‘later’; ‘nanti’

tóngkágwéetíàto˦ŋka˦ɡʷee˦tia˦˨

vi. ‘come free’; ‘terlepas’

tónùrèto˦nu˨ɾe˨

n. ‘ant nest’; ‘sarang semut hitam’

tóòtoo˦˨

dem. ‘yonder’; ‘sana’

tóòhàtoo˦˨ha˨

n. ‘orchid’; ‘anggrek’

tóotáàtoo˦taa˦˨

vt. ‘insert into hair’; ‘kasi masuk di rambut’

tóotútoo˦tu˦

vi. ‘plugged’; ‘tersumbat’

tóovónétoo˦βo˦ne˦

vi. ‘tell’; ‘ceritakan’

tóríìjàto˦ɾii˦˨dʒa˨

n. ‘tree sp.’; ‘sejenis kayu’

tórókùato˦ɾo˦kua˨

vi. ‘snore’; ‘mengorok’

tòtúato˨tua˦

n. ‘cover’; ‘penutup’

tráàmàtɾaa˦˨ma˨

n. ‘ancestral house’; ‘rumah adat’

tróòtɾoo˦˨

vi. ‘slide away’; ‘meluncur’

tu˦

vi. ‘dive’; ‘molo’

túaagétua˦aɡe˦

1. n.inal. ‘end’; ‘ujung’

2. n.inal. ‘nose’; ‘hidung’

túag páréeráàtua˦ɡ pa˦ɾee˦ɾaa˦˨

n. ‘poisonous snake sp.’; ‘ular bisa’

tùkúatu˨kua˦

n. ‘river source’; ‘udik kali’

túm háarútu˦m haa˦ɾu˦

n. ‘sea star’; ‘bintang laut’

túmbóòrètu˦mboo˦˨ɾe˨

n. ‘flashing object’; ‘kelihatan berkunang-kunang’

túntú máanáàtu˦ntu˦ maa˦naa˦˨

n. ‘bird sp.’; ‘burung nuri kecil’

tútárvéevètu˦ta˦ɾβee˦βe˨

n. ‘sheet metal’; ‘alminium’

túùmàtuu˦˨ma˨

1. n. ‘star’; ‘bintang’

2. n. ‘firefly’; ‘kunang-kunang’

túurúmàtuu˦ɾu˦ma˨

n. ‘fish sp.’; ‘ikan sako kecil’

túutánétuu˦ta˦ne˦

vt. ‘pare’; ‘kuliti’

túutúràtuu˦tu˦ɾa˨

n. ‘tree sp.’; ‘sejenis kayu’

-u--u-

agr. ‘2’

ú

n. ‘fruit’; ‘buah’

ú báiu˦ bai˦

vt. ‘open’; ‘buka’

úbárúaahéu˦ba˦ɾua˦ahe˦

vt. ‘separate’; ‘pisahkan’

úbíamáavèu˦bia˦maa˦βe˨

n. ‘frog sp.’; ‘sejenis kodok’

úbìikìu˦bii˨ki˨

vt. ‘lift’; ‘angkat’

úbúuríhàu˦buu˦ɾi˦ha˨

vt. ‘spill’; ‘tumpah’

uh-uh-

pron.cl. ‘3du’

úhìau˦hia˨

n. ‘potato’; ‘kentang’

ùkáu˨ka˦

vt. ‘wear’; ‘pakai’

um-um-

pron.cl. ‘2du’

ùmáu˨ma˦

vt. ‘do’; ‘buat’

ùmá píau˨ma˦ pia˦

vt. ‘like’; ‘seperti’

ùmá rákáà ìu˨ma˦ ɾa˦kaa˦˨ i˨

vt. ‘drop’; ‘kasi jatuh’

úmámìkèu˦ma˦mi˨ke˨

vi. ‘how come?’; ‘bagaimana?’

úmánè árínàu˦ma˦ne˨ a˦ɾi˦na˨

vi. ‘shout’; ‘berteriak’

úndúuméu˦nduu˦me˦

pron. ‘2du’; ‘kamu dua, kalian dua’

úpíitéu˦pii˦te˦

vt. ‘break up’; ‘pecahkan’

úpúu˦pu˦

n. ‘shellfish sp.’; ‘sejenis bia’

úr kúukáràu˦ɾ kuu˦ka˦ɾa˨

n. ‘full moon’; ‘bulan purnama’

úr órùau˦ɾ o˦ɾua˨

n. ‘crescent moon’; ‘bulan sabit’

ùráu˨ɾa˦

vt. ‘load’; ‘muat’

úrá háarúu˦ɾa˦ haa˦ɾu˦

n. ‘saltwater shrimp’; ‘udang laut’

urá nsì ómóománàuɾa˦ nsi˨ o˦moo˦ma˦na˨

idiom. ‘breathe’; ‘tarik nafas’

úrámpìiràu˦ɾa˦mpii˨ɾa˨

vt. ‘lift’; ‘angkat’

úrán sáréu˦ɾa˦n sa˦ɾe˦

vi. ‘split’; ‘terbelah’

úránsàarèu˦ɾa˦nsaa˨ɾe˨

vt. ‘tear’; ‘robek’

úrímàu˦ɾi˦ma˨

n. ‘shrimp sp.’; ‘udang halus merah’

ùrúau˨ɾua˦

vt. ‘scare off’; ‘kasi kaget’

úrúkóováràu˦ɾu˦koo˦βa˦ɾa˨

n.inal. ‘back fin’; ‘sirip belakang’

úrúkú bíikáàu˦ɾu˦ku˦ bii˦kaa˦˨

n.prop. ‘Danau Yamor Besar’; ‘Danau Yamor Besar’

úrúuhíu˦ɾuu˦hi˦

pron. ‘3du’; ‘dorang dua, mereka dua’

útùu˦tu˨

vt. ‘do’; ‘buat’

útùugwèu˦tuu˨ɡʷe˨

vt. ‘move’; ‘kasi pindah’

úuhéuu˦he˦

vi. ‘after s.o.’; ‘ikut’

úukúuu˦ku˦

vt. ‘draw water’; ‘timba’

úukúuu˦ku˦

n. ‘louse’; ‘kutu’

úùmàuu˦˨ma˨

n. ‘taro’; ‘bete’

úùmèuu˦˨me˨

vi. ‘shout’; ‘berteriak’

úunáhàuu˦na˦ha˨

n. ‘roof cord’; ‘tali rotan pengikat atap’

úùpàuu˦˨pa˨

n. ‘sago trap’; ‘sagu tangkap babi’

úùr áníhìkáuu˦˨ɾ a˦ni˦hi˨ka˦

n. ‘sea cucumber sp.’; ‘teripang bulan’

úùr háarúuu˦˨ɾ haa˦ɾu˦

n. ‘coral sp.’; ‘sejenis karang’

úùràuu˦˨ɾa˨

n. ‘moon’; ‘bulan’

úuráàuu˦ɾaa˦˨

n. ‘shrimp’; ‘udang’

úuríuu˦ɾi˦

vt. ‘load’; ‘muat’

úurúgùauu˦ɾu˦ɡua˨

n. ‘hair’; ‘bulu’

úuvíuu˦βi˦

n. ‘liquid k.o.’; ‘air mabuk’

váéèmàβae˦˦e˨ma˨

n. ‘fish sp.’; ‘samandar’

vánéβa˦ne˦

vt. ‘pick up’; ‘pungut’

várá véèrèβa˦ɾa˦ βee˦˨ɾe˨

idiom. ‘imperfect’; ‘tidak sempurna’

várávóòrèβa˦ɾa˦βoo˦˨ɾe˨

vi. ‘speak’; ‘bicara’

vàtéβa˨te˦

n. ‘shellfish sp.’; ‘sejenis bia’

vávánèβa˦βa˦ne˨

n. ‘small barbed spear’; ‘kalawai kecil’

vávánéβa˦βa˦ne˦

vt. ‘choose’; ‘pilih’

βe˦

part. ‘Neg’; ‘tidak’

βe˦

vi. ‘out’; ‘habis’

véèrèβee˦˨ɾe˨

1. vi. ‘not be there’; ‘tidak ada’

2. vi. ‘wrong’; ‘salah’

vóòβoo˦˨

vi. ‘whistle’; ‘siul’

vóoiβoo˦i

1. vt. ‘count’; ‘hitung’

2. vt. ‘read’; ‘baca’

vóoi díahúuhéβoo˦i dia˦huu˦he˦

vt. ‘study’; ‘belajar’

vóváèβo˦βae˦˨

part. ‘watch out’; ‘awas’