OUTOFPAPUA database: Lexicons of the West Papuan language area

‘white, handspun cotton’; ‘witte, zelf gesponnen katoen’

‘door, vagina’; ‘deur, vagina’

‘coffin’; ‘kist (voor een dode)’

‘eat the portions of two people, right to inherit the places of two people that is given to a man who has married into a family’; ‘eten van twee zitplaatsen, het recht op erfgoederen van twee zitplaatsen door een ingehuwde man’

‘distilled palmwine’; ‘sopi’; ‘gedistilleerde palmwijn’

‘gift, alternative term for lulya ritual’; ‘geschenk, andere term voor het lulya ritueel’

‘canoe’; ‘prauw’

‘stern (of a canoe)’; ‘achterkant van de prauw (formatie)’

‘bow (of a canoe)’; ‘voorkant van de prauw (formatie)’

‘wood, trunk, tree’; ‘hout, stam, boom’

‘above, top’; ‘boven’

‘warrior’; ‘hondenkop, voorvechter’

‘song that may only be sung by old men’; ‘lied dat slechts door oude mannen, in het bijzonder een oude tuan tanah mag worden gezongen’

‘palmwine’; ‘palmwijn’

‘northeast, northeastern part of house or village’; ‘noordoost(en), noordoostelijk huis- of dorpsdeel’

‘southwest, southwestern part of house or village’; ‘zuidwest(en), zuidwestelijk huis- of dorpsdeel’

‘k.o. palm tree’; ‘koli’; ‘Borassus sundaicus’; ‘palmboom’

‘water from the koli palm, that is the sap from the flowers’; ‘het water van de koli palm, dat wil zeggen het sap uit de bloeiaren’

‘k.o. palm tree’; ‘lontar’; ‘Corypha elata’; ‘palmboom’

‘sea, seaside’; ‘zee(zijde)’

‘rice’; ‘rijst’

‘house, household’; ‘huis als fysieke constructie, de bewoners ervan’

‘expression used when asking for a woman's hand in marriage’; ‘uitdrukking voor het vragen van een vrouw’

‘contents of a house, inhabitants’; ‘inhoud van het huis, de bewoners’

‘wind’; ‘wind’

‘land wind, north wind’; ‘wind van het land, noordenwind’

‘eldest’; ‘oudste’

‘eldest in the family’; ‘oudste van het huis’

‘they receive a part of the brideprice that was given at an earlier stage from the next generation’; ‘zij ontvangen een eerder geschonken deel van de bruidsprijs in de volgende generatie terug’

‘land, landside’; ‘land(zijde)’

‘make a mark (on the coffin of a dead person)’; ‘een teken maken (op de kist van de dode)’

‘breath’; ‘adem’

‘dog’; ‘hond’

‘above and below, whole universe’; ‘boven en beneden, het gehele universum als een twee-eenheid’

‘trap’; ‘sero’; ‘fuik, gevormd door muurtjes’

‘ritual to calm the wind’; ‘ritueel om de wind te laten bedaren’

‘those who help get the brideprice together’; ‘zij die [de bruidsprijs] bijeen helpen brengen’

‘youngest’; ‘jongste’

‘ritual carried out before one goes to live in a house’; ‘cuci telor’; ‘ritueel uitgevoerd voor men overgaat tot bewoning van een huis’

‘she gives birth, she calls’; ‘zij bevalt, zij roept’

‘bind the head’; ‘het hoofd ombinden’

‘even, full, complete’; ‘even, vol, compleet’

‘she is dry, infertile’; ‘zij is droog, onvruchtbaar’

‘he is dead’; ‘hij is dood’

‘he gets a name for himself (ourselves)’; ‘hij maakt zijn (onze) naam bekend’

‘he commits adultery’; ‘hij pleegt overspel’

‘he gets a name for himself (ourselves)’; ‘hij maakt zijn (onze) naam (bekend)’

‘have mutual respect’; ‘wederzijds eerbied hebben’

‘abortion’; ‘abortus’

‘they (the pyamyoycèr) got to the tree with the shade’; ‘zij (de pyamyoycèr) gaan naar de boom, die schaduw geeft’

‘they go ask the woman’; ‘zij gaan de vrouw vragen’

‘they elope’; ‘zij rennen weg, wegloop huwelijk’

‘flesh, in plants the leaf part between the veins, contents: pulp, shell contents, body contents’; ‘vlees, bij planten bladgedeelte tussen de nerven, inhoud: vruchtvlees, inhoud schelp, inhoud lichaam’

‘Indigofera sp.’

‘sword’; ‘zwaard’

‘body’; ‘lichaam’

‘ritual village center, wooden stake in ritual village center, probably meaning 'hard raised' or 'exalted spear'’; ‘rituele dorpscentrum, houten staak in rituele dorpscentrum, met als waarschijnlijke betekenis 'hard verheven' of 'verheven spies'’

‘cut through the rattan’; ‘de rotan doorsnijden’

‘strength’; ‘kracht’

‘east’; ‘oosten’

‘seven years’; ‘zeven jaar’

‘very long imported cloth of block printed cotton’; ‘basta’; ‘zeer lange, met blokdruk versierde katoenen importdoek’

‘come to know, divination’; ‘te weten komen, divinatie’

‘story that is classified as fiction’; ‘verhaal dat men onder fictie rangschikt’

‘rattan basket in which common godds of a house are stored’; ‘rotan mand, waarin de gemeenschappelijke erfgoederen van het huis worden bewaard’

‘above and below, unity formed by Letlora and Liwier’; ‘boven en beneden, eenheid gevormd door resp. Letlora en Liwier’

‘bake, roast’; ‘bakken en roosteren’

‘top, tip’; ‘top, uiteinde’

‘above and below, unity formed by Letlora and Liwier’; ‘boven en beneden, eenheid gevormd door resp. Letlora en Liwier’

‘above and below, unity formed by Letlora and Liwier’; ‘boven en beneden, eenheid gevormd door resp. Letlora en Liwier’

‘layered heaven’; ‘gelaagde hemel’

‘heaven consisting of seven layers’; ‘hemel bestaande uit zeven lagen’

‘seven heavens’; ‘zeven hemelen’

‘wooden or bamboo stake in the village center’; ‘houten of bamboe staak in het dorpscentrum’

‘weeping fig’; ‘waringin’

‘big’; ‘groot’

‘wooden or bamboo stake in the village center’; ‘houten of bamboe staak in het dorpscentrum’

‘village’; ‘dorp’

‘contents of the village, villagers’; ‘inhoud van het dorp, de dorpsbewoners’

‘middle of the village’; ‘midden van het dorp’

‘end of the village’; ‘uiteinde van het dorp’

‘beneath, earth’; ‘beneden, aarde’

‘spit, spittle, saliva’; ‘speeksel’

‘slander out of jealousy’; ‘kwaadsprekerij uit jaloersheid’

‘cave’; ‘grot’

‘opening in the roof sheathing under the ridge beam end’; ‘opening in de dakbedekking onder het nokbalkuiteinde’

‘semen’; ‘zaad van de man’

‘sun, day’; ‘zon, dag’

‘canoe with one outrigger on the left, typical of canoes from the Babar archipelago’; ‘bero’; ‘kano met één uitlegger aan de linkerkant, typish voor kano's uit de Babar-archipel’

‘wild betel vine, overgrowth of ornoa’; ‘sirih hutan’; ‘wilde sirih, begroeiing van ornoa’

‘sun goes down’; ‘de zon gaat onder’

‘sun goes up’; ‘de zon gaat op’

‘12 noon’; ‘12 uur's middags’

‘12 noon’; ‘12 uur's middags’

‘reef, hot, dry time’; ‘rif, hete, droge tijd’

‘rattan has been cut, bond has been broken’; ‘de rotan is doorgekapt, de band is verbroken’

‘wall around a garden’; ‘muur rond een tuin’

‘slander out of jealousy’; ‘kwaadsprekerij uit jaloersheid’

‘commanded, forbidden, exalted, untouchable’; ‘pomali’; ‘geboden, verboden, verheven, onaantastbaar’

‘commanded, forbidden, exalted, untouchable’; ‘pomali’; ‘geboden, verboden, verheven, onaantastbaar’

‘annual ritual that in pre-Christian times started in December and now starts on New Year's Day. Its purpose is the coming of the rain and the increase of all living things.’; ‘jaarlijks ritueel dat in pre-christelijke tijk in december begon en tegenwoordig op nieuwjaarsdag aanvangt. Doel ervan is de komst van de regen en vermeerdering van alles wat leeft.’

‘wall around the ritual village center’; ‘muurtje rond het rituele dorpscentrum’

‘common heritage of the house’; ‘gemeenschappelijke erfgoederen van het huis’

‘custom, tradition’; ‘adat’

‘gold’; ‘goud’

‘brightest star of the Pleiades constellation’; ‘helderste ster uit de constellatie van het zevengesternte’

‘rich, free man who is with the island, a rich man who is with the earth’; ‘tuan tanah’; ‘een rijk, vrij mens, die is met het eiland, een rijk mens, die is met de aarde’

‘as of gold, Marselan name for Marsela’; ‘als van goud, Marselaanse benaming voor Marsela’

‘silent, not a skilled speaker’; ‘zwijger, geen vaardig spreker’

‘sea ​​worm (probably of the Eunice species, belonging to the class of bristle worms), first period of the year according to a Marselan calendar’; ‘laur’; ‘Polychaeta’; ‘zeewormpje (waarschijnlijk van de Eunice soort, behorend tot de klasse van Polychaeta of borstelwormen), de eerste periode van het jaar volgens een Marselaanse kalender’

‘my gold [must] return to its place’; ‘mijn goud [moet] terug naar zijn plaats’

‘deity who is considered creator and lives in heaven’; ‘godheid, die als schepper wordt beschouwd en in de hemel woont’

‘hot eyes’; ‘hete ogen’

‘live, grow’; ‘leven, groeien’

‘one who usually speaks to the dead’; ‘iemand die gewoonlijk met de doden spreekt’

‘champion’; ‘voorvechter’

‘champion’; ‘voorvechter’

‘she is pregnant’; ‘zij is zwanger’

‘ritual for a wife of a Marselan man born outside Marsela, when she enters his village for the first time’; ‘ritueel voor een buiten Marsela geboren echtgenote van een Marselaanse man, wanneer zij voor de eerste maal diens dorp betreedt’

‘party to conclude the construction of a house’; ‘slotfeest ter afsluiting van de bouw van een huis’

‘name’; ‘naam’

‘ghost’; ‘spook’

‘odd, incomplete’; ‘oneven, incompleet’

‘level place, space within the walls of the ritual village center’; ‘effen plaats, ruimte binnen de ommuring van het rituele dorpscentrum’

‘expression for to originate in western Maluku Tenggara’; ‘uitdrukking afkomstig van westelijk Maluku Tenggara’

‘big dance’; ‘seka besar’; ‘grote dans’

‘male dance’; ‘seka laki-laki’; ‘mannendans’

‘female dance’; ‘seka perempuan’; ‘vrouwendans’

‘he is dead’; ‘hij is overleden’

‘island, land’; ‘eiland, land’

‘land of the living’; ‘land van de levenden’

‘land of the dead’; ‘land van de doden’

‘to go up (to tap), to go diving in the sea, expression for working elsewhere to earn an income’; ‘omhoog gaan (om te tappen), gaan duiken in zee, uitdrukking voor arbeid elders om zich een inkomen te verwerven’

‘so that the line of descent does not disappear’; ‘opdat de afstammingslijn niet verdwijnt’

‘not place the stump and top part of the wood differently each time’; ‘plaats niet het stronk- en topgedeelte van het hout steeds anders’

‘bring or ask for goods during the women's dance (nilay opyaka), dance in which goods are requested and brought’; ‘goederen brengen of vragen om goederen tijdens de vrouwendans (nilay opyaka), dans waarin goederen worden gevraagd en gebracht’

‘offering consisting of seven components’; ‘offer bestaande uit zeven bestanddelen’

‘make cold’; ‘koel of koud maken’

‘brideprice’; ‘bruidsprijs’

‘middle, middlemost’; ‘midden, middelste’

‘order the pyamyoycèr to bring something’; ‘aan de pyamyoycèr bevelen iets te brengen’

‘song’; ‘lied’

‘expression for blessing’; ‘uitdrukking voor zegen’

‘head’; ‘hoofd’

‘small’; ‘klein’

‘you keep going up’; ‘je gaat steeds omhoog’

‘wind bringing rain, monson’; ‘regenwind, moesson’

‘east monsoon’; ‘oostmoesson’

‘west monsoon’; ‘westmoesson’

‘rain’; ‘regen’

‘go down’; ‘je gaat steeds naar beneden’

‘stump’; ‘stronk’

‘stump is on the right’; ‘de stronk ligt aan de rechterkant’

‘spirits that reside in large trees or groves near the water’; ‘geesten die in grote bomen of bosschages bij het water verblijven’

‘expression for the marrying of a Marsela man into the house of his wife (as on South Babar)’; ‘uitdrukking voor het inhuwen van een Marselaanse man in het huis van zijn vrouw (bijvoorbeeld op Zuid-Babar)’

‘(in collocations) the one who is with, one who is the best exemplar of’; ‘(in samenstellingen) die is met, die is de voornaamste van’

‘umbilical cord’; ‘navelstreng’

‘bamboo’; ‘bamboe’

‘navel, middle point, origin’; ‘pusat’; ‘navel, middelpunt, oorsprong’

‘who is with the village, first resident of the village’; ‘tuan kampung’; ‘die is met het dorp, eerste bewoner van het dorp’

‘who is with the village, first resident of the village’; ‘tuan kampung’; ‘die is met het dorp, eerste bewoner van het dorp’

‘native resident(s), previously arrived immigrant’; ‘orang hutan’; ‘autochtone bewoner(s), eerder gearriveerde immigrant’

‘autochthonous inhabitants’; ‘autochtone bewoner(s)’

‘person, human’; ‘mens’

‘corpse, dead person’; ‘dode mens, dode’

‘dead person who is above’; ‘dode die boven is’

‘people who are visible and then disappear again’; ‘mensen, die nu eens wel, dan weer niet zichtbaar zijn’

‘witch’; ‘heks’

‘spirits which are related in the village of Ilbutung they are considered village founders’; ‘geesten, die zijn gerelateerd aan de autochtone bewoners, in het dorp Ilbutung worden zij als dorpsstichters beschouwd’

‘midwife’; ‘vroedvrouw’

‘competent speaker’; ‘vaardig spreker’

‘midwife’; ‘vroedvrouw’

‘hot’; ‘heet’

‘coconut palm’; ‘kokospalm’

‘foreigner, immigrant who arrived later’; ‘pendatang’; ‘vreemdeling, later gearriveerde immigrant’

‘move to another place’; ‘naar een [andere] plaats verhuizen’

‘goat’; ‘geit’

‘name in the literature on the Babar Islands and the more western islands of Maluku Tenggara for the annual ritual, performed to obtain rain and to increase all living things’; ‘benaming in de literatuur over de Babar-eilanden en de meer westelijk gelegen eilanden van Maluku Tenggara voor het jaarlijkse ritueel, uitgevoerd ter verkrijging van regen en ter vermeerdering van alles wat leeft’

‘name in the literature on the Babar Islands and the more western islands of Maluku Tenggara for the annual ritual, performed to obtain rain and to increase all living things’; ‘benaming in de literatuur over de Babar-eilanden en de meer westelijk gelegen eilanden van Maluku Tenggara voor het jaarlijkse ritueel, uitgevoerd ter verkrijging van regen en ter vermeerdering van alles wat leeft’

‘name in the literature on the Babar Islands and the more western islands of Maluku Tenggara for the annual ritual, performed to obtain rain and to increase all living things’; ‘benaming in de literatuur over de Babar-eilanden en de meer westelijk gelegen eilanden van Maluku Tenggara voor het jaarlijkse ritueel, uitgevoerd ter verkrijging van regen en ter vermeerdering van alles wat leeft’

‘name in the literature on the Babar Islands and the more western islands of Maluku Tenggara for the annual ritual, performed to obtain rain and to increase all living things’; ‘benaming in de literatuur over de Babar-eilanden en de meer westelijk gelegen eilanden van Maluku Tenggara voor het jaarlijkse ritueel, uitgevoerd ter verkrijging van regen en ter vermeerdering van alles wat leeft’

‘big drum’; ‘grote trom’

‘cool, cold’; ‘koel, koud’

‘cold’; ‘koelte, koude’

‘seat, standing place, name for each of the four living areas of the house when the social significance is emphasized, usually translated as 'seat', often called kamar 'room' in today's homes’; ‘tempat duduk’; ‘zitplaats, staanplaats, benaming voor elk van de vier woongedeelten van het huis wanner de sociale betekenis wordt benadrukt, doorgaans vertaald als 'zitplaats', in de tegenwoordige huizen vaak kamar 'kamer' genoemd’

‘thunderstone’; ‘dondersteen’

‘plural of pyamyoyo’; ‘meervoudsvorm van pyamyoyo’

‘sister of a brother who goes down, i.e. the woman who married out of home with her husband, children, grandchildren, great-grandchildren and any further generations’; ‘zuster van een broer die naar beneden gaat, dat wil zeggen de uit huis gehuwde vrouw met haar echtgenoot, kinderen, kleinkinderen, achterkleinkinderen en eventuele verdere generaties’

‘south wing’; ‘zuidenwind’

‘arrows, hit with an arrow’; ‘pijlen, met pijlen treffen’

‘weigh anchor, say goodbye to the ancestors at the end of the lulya ritual’; ‘het anker lichten, afscheid van de voorouders tot slot van het lulya ritueel’

‘mark on the garden’; ‘merkteken op de tuin’

‘earth’; ‘aarde’

‘black, dead blood’; ‘zwart, dood bloed’

‘white blood’; ‘wit bloed’

‘roast’; ‘roosteren’

‘trials, usually coming from witches’; ‘percobaan’; ‘beproevingen, doorgaans afkomstig van heksen’

‘use to jump back and forth seven times over someone who has just fallen from a tree and is still alive’; ‘gebruik om zeven maal heen en weer over iemand heen te springen, die juist uit een boom is gevallen en nog leeft’

‘festival of the dead’; ‘dodenfeest’

‘good, beautiful, clean or fertile blood’; ‘goed, mooi, schoon of vruchtbaar bloed’

‘life, stock, sometimes used to indicate compensation’; ‘leeftocht, voorraad, soms gebruikt om de tegenprestatie aan te duiden’

‘way of the dead’; ‘de wijze van de dode’

‘setting up the frame of the house’; ‘het opzetten van het geraamte van het huis’

‘covering the roof of the house’; ‘het dekken van het dak van het huis’

‘opening the coffin (of a woman)’; ‘het openen van de kist (van de vrouw)’

‘oppression of him, pushing away the soul of the living by a dead one’; ‘ketindisan’; ‘onderdrukking van hem, wegdrukken van de ziel van de levende door een dode’

‘chest of private goods’; ‘kist met privé erfgoederen’

‘sarong’; ‘sarong’

‘make a hole in the ear, pierce the earlobe’; ‘een gat maken in het oor, dat wil zeggen de oorlel doorsteken’

‘village’; ‘dorp’

‘canoe and a boat are like a woman’; ‘een kano en een prauw zijn als een vrouw’

‘rib, palmleaf nerve’; ‘rib, nerf van een blad’

‘earthenware pot in which the smaller gold ornaments are kept’; ‘aardewerken potje, waarin de kleinere gouden sieraden worden bewaard’

‘cat’; ‘kat’

‘file one's teeth’; ‘tanden vijlen’

‘young coconut leaf, part of wuwka erka’; ‘jong kokospalmblad, onderdeel van wuwka erka’

‘young coconut leaf, part of wuwka erka’; ‘jong kokospalmblad, onderdeel van wuwka erka’

‘corruption of the Indonesian tahun baru 'new year', the ritual that begins on New Year's Day’; ‘verbastering van het Indonesische tahun baru 'nieuw jaar', het ritueel dat op nieuwjaarsdag begint’

‘tower of cooked red rice and green beans’; ‘toren van gekookte rode rijst en groene boontjes’

‘chicken’; ‘kip’

‘shadow, soul’; ‘schaduw, wezenlijke, permanente van dingen, ziel’

‘soul jumps away’; ‘de ziel springt op/weg’

‘skin, bark, peel’; ‘huid, schors, schil’

‘smell’; ‘geur’

‘history, myth about creation or origin’; ‘sejarah’; ‘geschiedenis, mythe over ontstaan of herkomst’

‘ancestor’; ‘voorouder’

‘Sun God, ancestor of the sun’; ‘voorouder (die van de) zon (afstamt), zonnegod’

‘term that is the opposite of Upler, just as the sun stands in opposition to earth, the opposite of’; ‘begrip dat de tegenstelling Upler als zon tegenover de aarde als echtgenote of de aarde als voorouders omvat’

‘our great-grandparents our grandparents, ancestors’; ‘onze overgrootouders onze grootouders, voorouders’

‘important goods’; ‘belangrijke erfgoederen’

‘leftside’; ‘linkerkant’

‘right, for, in front of’; ‘rechts, voor, vooraan, voorop’

‘Morinda bracteata’

‘loincloth’; ‘lendendoek’

‘west’; ‘westen’

‘arrival of the west monsoon, end of the year and beginning of new year’; ‘welkom aan de westmoesson, de westmoesson brengt overvloed, einde en begin van het nieuwe jaar’

‘stone, rock’; ‘steen’

‘woman’; ‘vrouw’

‘nurse’; ‘voedster’

‘placenta’; ‘placenta’

‘pig’; ‘varken’

‘red pig, indigenous person’; ‘rood varken, autochtone bewoner’

‘village wall’; ‘dorpsmuur’

‘[death, illness] at the hands of someone’; ‘perbuatan orang’; ‘[dood, ziekte] door toedoen van iemand’

‘dance using bamboo to make it rain’; ‘dans met bamboes om regen te vragen’

‘maize’; ‘maïs’

‘they weigh up, the em elders’; ‘zij wegen af, de em oudsten’

‘very old language’; ‘zeer oude taal’

‘left’; ‘links’

‘anti-clockwise movement, movement to the right’; ‘naar rechts draaien’

‘basket for offerings to the ancestors that is hung in the attic of a houe’; ‘offermandje voor de voorouders, dat op de zolder van het huis hing’

‘menstruation blood’; ‘menstruatiebloed’

‘dance in a row’; ‘seka lelana’; ‘dans in rijen’

‘wind coming from all directions’; ‘alle windrichtingen staan overeind, de kenteringstijd’

‘dance in a row’; ‘seka lelana’; ‘dans in rijen’

‘moon’; ‘maan’

‘last quarter of the moon’; ‘laatste kwartier’

‘full moon’; ‘volle maan’

‘waxing moon’; ‘wassende maan’

‘cover, clothes’; ‘omhulsel, kleding’

‘forest, hill’; ‘bos, heuvel’

‘whale’; ‘walvis’

‘place for whales’; ‘plaats van de walvis’

‘gate’; ‘poort’

‘seven’; ‘zeven’

‘moon’; ‘maan’

‘Pleiades’; ‘zevengesternte’

‘frighten, wooden or bamboo stake with a young coconut palm leaf serving as a prohibition sign’; ‘vrees aanjagen, houten of bamboe staak met jong kokospalmblad dienend als verbodsteken’

‘joint’; ‘gewricht’

‘bamboo trap’; ‘bamboe fuik’

‘child of the trap, inner part’; ‘kind van de fuik, het binnengedeelte’

‘fruit’; ‘vrucht’

‘small’; ‘klein’