Source entries: Danckaerts & Wiltens (1623)

Danckaerts & Wiltens (1623): Moluccan Malay

Original citation: Danckaerts, Sebastian and Casper Wiltens. 1623. Vocabularium ofte Woordenboeck, nae ordre van den Alphabeth in ’t Duytsch en Maleys. 's Gravenhaghe: Ordinaris Drukkers vande Hog.

Search entries

Total entries: 2553

1 2

Headword	IPA	Glosses
abis	abis	‘not much left’; ‘is te segghen, datter niet meer vã en resteert’
abis cardja itou	abis kardʒa itu	‘when it's done or has been made’; ‘als dat ghedaen ofte ghemaeckt is’
abou	abu	‘dust, ash’; ‘stof, assche’
acal	akal	‘ingenuity, understanding’; ‘vernuft, verstant’
acal-boudi	akal-budi	‘ingenuity, understanding’; ‘vernuft, verstant’
acar	akar	‘root’; ‘wortel’
acerca	akerka	‘concerned, interested’; ‘aengaende, belangende’
achir	akhir	‘in the end’; ‘in't leste’
acotar	akotar	‘scourge’; ‘geesselen’
adápan	adapan	‘before’; ‘voor, te weten voor yemants aengesicht’
adápon	adapon	‘it has been said, but’; ‘is gheseyt, maer, ofte doch’
ádat	adat	‘costume, manners’; ‘costuyme, maniere’
adda	adda	‘have, be’; ‘hebben, wesen, nae dat den sin is mede-brengende’
áde	ade	‘young brother or sister’; ‘jongher broeder, of suster’
adil	adil	‘sincere, pious’; ‘oprecht, vroom’
adjar	adʒar	‘learn’; ‘leeren’
adjís	adʒis	‘uncleanliness’; ‘buylicheyt, onreynicjeyt’
adjou	adʒu	‘tear open, rip open’; ‘nackekelen, opritsen, als twee honden tegen malcanoeren’
ádou	adu	‘accuse someone’; ‘beschuldigen yemant’
adóy	adoi	‘alas, woe is me’; ‘helaes, ay-my, wee my’
agamma	aɡama	‘religion, faith’; ‘religie, geloof’
agar	aɡar	‘for, with the end that’; ‘op dat, ten eynde dat’
agradescer	aɡradesker	‘grateful’; ‘danckbaer zyn’
agua benta	aɡua benta	‘wie-waeter’
ala	ala	‘vanquish’; ‘overwinnen’
alalípa	alalipa	‘insect, worm’; ‘een duysent-veé, worm’
álam	alam	‘entire world of heaven and earth, but is also used for an understanding of certain countries’; ‘de gantsche werelt van hemel ende aerde, maer wert oock gebruyckt voor een begrijp van sekere landen’
álam atas angin	alam atas aŋin	‘lands above the wind’
álam baua angin	alam baua aŋin	‘lands below the wind’
alámang	alamaŋ	‘heerbare, den grooten wech’
alámat	alamat	‘omen from which one can learn or observe something’; ‘een teecken, waer uyt men yets mercken, of waernemen kan’
alas	alas	‘something that is laid under something else, like a plank under a mat etc’; ‘'t ghene ergens onder gheleyt wert, op datter yets anders op gheleyt werde, ghelijckmen soude seggen, dat plancken ofte matten op de vloer geleyt worden, om rijs of dierghelijcke daer op te legghen’
álas-cáki	alas-kaki	‘foot-bank’; ‘voet-banck’
alcatifa	alkatifa	‘tapestry’; ‘tapisserije’
alcunja	alkuɲa	‘surname, name of lineage’; ‘bynaem, toenaem van geslachte’
alepá	alepa	‘ruin, violate’; ‘versuymen, verstoffen, overtreden’
aleubitera	aleubitera	‘matchmaker’; ‘een coppelaerster’
alíá	alia	‘ginger’; ‘gengber’
alim	alim	‘wise’; ‘wijs’
alla	ala	‘god’; ‘godt’
alla-te-alla	ala-te-ala	‘god’; ‘godt’
almursar	almursar	‘have breakfast’; ‘ontbijten’
alou	alu	‘pestle (of a mortar)’; ‘een stamper, als van een mortier, etc’
alous	alus	‘fine’; ‘fijn’
alouwan	aluwan	‘front of a ship or pirogue’; ‘'t voorste van een schip, of prauw’
alouwijs	aluwijs	‘k.o. eagle’; ‘een vogel die wij kiekendief heten’
alsiate	alsiate	‘tailor’; ‘cleermaecker’
alsinetto	alsineto	‘game’; ‘een spelle’
amara	amara	‘quarrel a lot, enraged, angry’; ‘seer kijven, in toorn ontsteecken zijn, jtem toornicheyt’
amára	amara	‘bertoorut sijn, jtem toornicheyt’
amat	amat	‘very, very much so’; ‘al te, al te seer’
amba	amba	‘I, my, us’; ‘ick, my, ons’
ambil	ambil	‘bring, take’; ‘haelen, nemen’
ambil-minjang	ambil-miɲaŋ	‘borrow, receive on loan’; ‘ontleenen, of te leen ontfangen’
ambour	ambur	‘scatter’; ‘stropen’
amís	amis	‘stink’; ‘stinckende, dat aenkomt, of daer 't buyz in comt’
amóc	amok	‘murder, run amuck’; ‘wert gebruyckt, soo wanneer yemant desperaet zijnde als in sijn eygé doot loopt, jtem is te segghen, overvallen, vermoorden, bestormen etc’
ampa	ampa	‘single’; ‘ydel ofte ledich’
ampar	ampar	‘spread (as of a mat)’; ‘spreyen, als een matte spreyen’
ampas	ampas	‘dregs’; ‘geesselen’
ampat	ampat	‘four’; ‘viere’
ampat-poulo	ampat-pulo	‘forty’; ‘veertick’
ampédal	ampedal	‘stomach’; ‘de mage’
ampedás	ampedas	‘liver’; ‘de lever’
ampedóu	ampedu	‘gall, bile’; ‘de galle’
ampir	ampir	‘almost’; ‘by, nae by’
ampon	ampon	‘forgive someone who has committed crimes’; ‘vergeven yemant die misdaen heeft, wert oock gebruyckt voor verfchové’
ampounja	ampuɲa	‘own, keep some goods for oneself’; ‘besitten, eenighe goederen voor eyghen houden’
anac	anak	‘son or daughter, all kinds of young animals or people’; ‘soone ofte dochter, van aller ghedierten jonghen alsmen segghen wil mans-persoon ofte, vrouwpersoon’
anac berissó	anak beriso	‘de kamer van een gas’
anac pissang	anak pisaŋ	‘young shoot of a banana tree’; ‘de jonghe scheute van een bonannes boom, die uit de wortel uytspruyt’
anac-contsji	anak-kontʃi	‘key’; ‘een sleutel’
anac-dara	anak-dara	‘virgin’; ‘een maecht’
anachóda	anakhoda	‘skipper’; ‘een schipper’
anac-laki-laki	anak-laki-laki	‘boy’
anac-pana	anak-pana	‘arrow from a bow’; ‘pijl vá een booch’
anac-pana	anak-pana	‘arrow’; ‘een pijl’
anac-parampouan	anak-parampuan	‘girl’
anac-piátou	anak-piatu	‘orphaned child’; ‘een weeskint’
anám	anam	‘six’; ‘ses’
anca	anka	‘number’; ‘cijfferletter’
ancat	ankat	‘raise, elevate’; ‘opheffen, verheffen’
ancatan	ankatan	‘fleet of ships’; ‘een vlote van schepen’
ancot cayou	ankot kaiu	‘get wood from forest or elsewhere’; ‘hout halen daert is 'tzy uit bosch ofte elders’
ánde-ánde	ande-ande	‘by similarity’; ‘by gelijckenisse’
andjing	andʒiŋ	‘dog’; ‘een hont’
anga	aŋa	‘revile, mock, if someone promises something and does not deliver’; ‘beschimpen, bespotten, als yemant yet beloven ende niet gheven’
angan-angan	aŋan-aŋan	‘thoughts’; ‘gedachten’
angat	aŋat	‘hot (as from a fire, etc)’; ‘heet, dat van 't vuyr heet gheworden is, als hete spijze etc’
angcou	aŋku	‘you’; ‘ghy’
anghor	aŋor	‘vineyard’; ‘wijn-gaerd’
angï-dras	aŋi-dras	‘strong wind’; ‘stercken wint’
angïn	aŋin	‘wind’; ‘wint’
angïn-rimbout	aŋin-rimbut	‘storm wind’; ‘storm-wint’
angor	aŋor	‘it's better if’; ‘het is beter als’
angor beta bedjalan de sanna	aŋor beta bedʒalan de sana	‘it's better if I go’; ‘'tis beter dat ick daer ghae’
angos	aŋos	‘burn’; ‘branden’
anjaya	aɲaja	‘cause a nuisance’; ‘overlast doen’
anjeat beta	aɲeat beta	‘in my opinion’; ‘mijns bedunckens’
anjot	aɲot	‘float in the water’; ‘drijven in't waeter’
ansa	ansa	‘goose’; ‘een gans’
antang	antaŋ	‘rice pestle’; ‘een rijs-stamper’
antar	antar	‘lead, take’; ‘leyden, brengen’
antára	antara	‘middle, between’; ‘midden, tusschen’
antat	antat	‘offer’; ‘aenbieden’
antelé	antele	‘throat’; ‘de strot’
anti-benang	anti-benaŋ	‘spin yarn’; ‘spinnen het garen’
antimon	antimon	‘cucumber’; ‘comcommers’
antímon	antimon	‘cucumber’; ‘ende, concommer’
antoc	antok	‘flaep, baeck’
antsjor	antʃor	‘crushed, pulverised, melted’; ‘vermorselt, ghepulviriseert, gesmolten’
aóus	aus	‘have a chest’; ‘borst hebben’
api tidor	api tidor	‘'t vuyz is ge-reeckent, jtem’
appa	apa	‘mat’; ‘mat’
appa bila	apa bila	‘when’; ‘wanneer’
appa itou	apa itu	‘what is that’; ‘wat is dat’
appa ongco fadouli itou	apa oŋko faduli itu	‘what are you doing with that?’; ‘wat moeyt ghy u daer mede?’
appa sebout itou	apa sebut itu	‘what it's called’; ‘hoe heetmen dat’
aráng	araŋ	‘stones’; ‘steenen’
árang	araŋ	‘een dove role’
ari-ari	ari-ari	‘bladder’; ‘de liese, de blase’
arímou	arimu	‘tiger’; ‘een tijger’
aringan	ariŋan	‘light weight’; ‘licht van gewichte’
armada	armada	‘fleet’; ‘vlote’
aros	aros	‘current’; ‘stroom’
arou-priöt	aru-priot	‘stir the pot’; ‘de pot aenroeren’
arrhám	arham	‘dreygen’; ‘dreygen’
arrímou	arimu	‘heron, egret ?’; ‘een rijger’
arti	arti	‘meaning of something’; ‘beduydenisse erghens van’
asaver	asaver	‘know’; ‘te weten’
asil	asil	‘yield of someone’; ‘de inkomste van yemant, of de gerechticheyt, die yemant betaelt wert, als: van have-gelt, ende viergelijcke’
askyt	askit	‘wellust, playsier’
assá	asa	‘grind’; ‘slijpen’
assal	asal	‘origin’; ‘oorsprock, of-comste’
assam	asam	‘sour’; ‘suyr’
assap	asap	‘smoke’; ‘roock’
assar	asar	‘fry’; ‘braeden’
assara	asara	‘nae-midbach stont’
astána-radja	astana-radʒa	‘palace’; ‘conincks-paleys’
atal	atal	‘varnish, that which gives hair its shine ?’; ‘vernis, 't welc de verwen haeren glans geeft’
atam-cambíri	atam-kambiri	‘capon’; ‘een capoen’
atap	atap	‘roof’; ‘dack’
atas	atas	‘on top’; ‘boven op’
atas pada dia	atas pada dia	‘at his own expense’; ‘tot sijnen laste’
atasácan pada dia	atasakan pada dia	‘charge him’; ‘hem te laste geven ofte stellen’
ator	ator	‘fold, arrange, set next to each other’; ‘vougen, schicken, setten sijn neven malcanderen’
attau	atau	‘in other words’; ‘ofte’
avang	avaŋ	‘omen that something will happen or can be expected’; ‘voor-teecken dat yets geschiede sal, of te verwachten is’
avang-angïn	avaŋ-aŋin	‘stormwind’; ‘storm-wint’
awal-partáma	awal-partama	‘first century of the world’; ‘d'eerste eeuwe des werelts’
awang	awaŋ	‘clouds’; ‘wolcken’
awás	awas	‘at first’; ‘eerstelijck’
ayam	ajam	‘chicken’; ‘een hoen’
ayam pende	ajam pende	‘small chicken’; ‘een crieltgen, cleyn haentgen’
ayam-capáng	ajam-kapaŋ	‘chick’; ‘een kiecken’
ayër	aier	‘water’; ‘waeter’
ayër pounja matta melille cras	aier puɲa mata melile kras	‘stream flows quickly’; ‘de beecke, oft riviere loot sterck aff’
ayër-dras	aier-dras	‘strong current’; ‘sterck-lopend-water’
ayër-louda	aier-luda	‘saliva’; ‘speecksel’
ayër-maffing	aier-mafiŋ	‘salt water’; ‘sout-waeter’
ayër-matta	aier-mata	‘tears’; ‘traenen’
ayër-mauwar	aier-mauwar	‘rose water’; ‘rose waeter’
ayër-mawar	aier-mawar	‘rose water’; ‘rosen-water’
ayer-passang	aier-pasaŋ	‘high tide’; ‘twaeter wast’
ayër-passang	aier-pasaŋ	‘washing water’; ‘wassende waeter’
ayër-payou	aier-paiu	‘brackish water’; ‘brack-waeter’
ayër-sourot	aier-surot	‘falling water’; ‘vallende waeter’
ayër-sousou	aier-susu	‘milk’; ‘melck’
ayër-tauwar	aier-tauwar	‘fresh water’; ‘versch-waeter’
ayongan	aioŋan	‘cradle’; ‘een wieghe’
ayongan	aioŋan	‘swing, cradle’; ‘een wiege’
babal-háti	babal-hati	‘without understanding’; ‘sonder verstant, wetenschap, bot’
babálic	babalik	‘turn around, turn one's body’; ‘zijn lichaem, sich selven omkeren’
babálou	babalu	‘go to earn a living’; ‘gaen om den kost te soecken’
babanta	babanta	‘quarrel, bicker with each other’; ‘kijven, crackelen teghen malkanderen’
babassáhan	babasahan	‘narrative, presentation, oration, harangue’; ‘een relaes, propoost, oratie, harangue’
babassóhan	babasohan	‘wash someone’; ‘'t gunt yemat te wasschen heeft’
babau	babau	‘give smack of oneself’; ‘is reuck van sich geven’
babbi	babbi	‘mistake’; ‘een vercken’
babbi tida mau bedjantan	babbi tida mau bedʒantan	‘sow doesn't want to take a husband’; ‘de seuge en wil niet spelen met den beer’
babbíging	babbiɡiŋ	‘bacon’; ‘speck’
babonga	baboŋa	‘bloom’; ‘bloeyen’
bacal	bakal	‘virtualie’
bacandá	bakanda	‘have a concubine’; ‘boelere, concubineren’
bacardja itou soudajadi poutous	bakardʒa itu sudajadi putus	‘that work has already been accomplished’; ‘dat werck is al volbracht’
bacattáhan	bakatahan	‘word’; ‘een woort’
bacattahan sedap	bakatahan sedap	‘speak in a friendly and amicable manner’; ‘vriendelijck en minnelijck spreecken’
bacawin	bakawin	‘marry’; ‘trouwen’
baccar	bakar	‘set on fire, burn’; ‘in brant steecken, verbranden want’
baccat	bakat	‘swell of the sea’; ‘diningen vande zee’
bacol	bakol	‘braided basket’; ‘een gevlochten corff’
bacoucol	bakukol	‘moorden ende wedermoorden ghebruycken int accorderen van coopmanschap’
bactí	bakti	‘godsalicheydt, jtem werden bactian ghenaemt de deuchde, als bermherticheyt, milt-dadicheyt etc’
bactían	baktian	‘godsalicheydt, jtem werden bactian ghenaemt de deuchde, als bermherticheyt, milt-dadicheyt etc’
badac	badak	‘renoster’
bádang	badaŋ	‘body’; ‘een lichaem’
badíri	badiri	‘stand up, stand on end’; ‘staen, staen over eynde’
badjou	badʒu	‘k.o. shirt’; ‘een cleetgien datme aent boven-inf draecht’
badjoudji	badʒudʒi	‘play dice, game’; ‘dobbelen, tuysschen’
bagi	baɡi	‘right, how’; ‘gelijk, ghelijck als jtem hoe’
bági	baɡi	‘share’; ‘deelen’
bagian	baɡian	‘part, portion’; ‘deel, portie’
bagiën	baɡien	‘thus, also’; ‘aldus, alsoo’
bagimanna	baɡimana	‘right, how’; ‘gelijk, ghelijck als jtem hoe’
bagíni	baɡini	‘thus, also’; ‘aldus, alsoo’
bagóurou	baɡuru	‘mock, tease’; ‘begecken, bespotten’
bahou	bahu	‘shoulders’; ‘schouders’
baic	baik	‘good, well’; ‘goet, wel’
baicóle	baikole	‘k.o. bird’; ‘een vogheltgien dat by ons quickstaertgien gheheten werrt, een door een metaphoram wort soo genaemt een mensche, die van 'teen op 'tander loopt, en gelijck als vervliecht’
baïki	baiki	‘repair something ?’; ‘yet toe-maecken, toestellen’
bala	bala	‘subject, citizen’; ‘ondersaten, jtem gebruyctment, alsmen wil seggen de ghemeene man ofte borger’
balabba	balabba	‘gain, make profit’; ‘winst, profijt doen’
baláccan	balakan	‘back’; ‘rugghe’
balanga	balaŋa	‘pot, pan’; ‘een pot, panne’
balanja	balaɲa	‘daily expenses, shopping’; ‘'t ghene men daghelijcs moet copen tot onderhoudinghe van't huyshouden, of vande keucken, jtem, oncosten, vertere’
balas	balas	‘retaliate’; ‘vergelden’
balayar	balajar	‘sail’; ‘seylen’
bálic	balik	‘turn something around’; ‘yet omkeren’
balio	balio	‘een gelubde’
balióng	balioŋ	‘axe’; ‘een bijle’
balísa	balisa	‘one who cannot be still, or rest, because of some strength and craziness or thoughts that restrain him’; ‘die niet stil wesen, of ruste kan 'tzy van wegen eenige stecte ende cranckheyt ofte gedachten, die hem 'trusten verhimderen’
balou láki-láki	balu laki-laki	‘widower’; ‘weduwenaer’
balouda	baluda	‘spit out saliva’; ‘speecksel-uitspouwen’
balou-parampouan	balu-parampuan	‘widow’; ‘weduwe-vrouwe’
bamoucol	bamukol	‘pluckhayzen’
banca	banka	‘swollen’; ‘gheswollen’
banca	banka	‘swollen’; ‘geswollen’
banco	banko	‘bank’; ‘een banck’
bandári	bandari	‘lender, market-goer’; ‘dispensier, rente-meester, mart-ganger’
bandera	bandera	‘vane, flag’; ‘vaen, vlagge’
bangat	baŋat	‘with more haste’; ‘metter haest’
bangon	baŋon	‘wake, stand up from a lying position’; ‘wacker werden, opstaen alsmen gelegen is’
bangsal	baŋsal	‘shelter, roof without walls under which to shelter something from the rain and sunshine’; ‘een schuyze, een dack sonder wanden om yet onder te setten uit den regen ende sonne-schijn’
banja-cáli	baɲa-kali	‘maybe’; ‘dickwils, menichmael’
banjac-djenis	baɲak-dʒenis	‘many kinds’; ‘veelderley’
banja-djenis	baɲa-dʒenis	‘many types’; ‘veel-derley’
bankac	bankak	‘many, very’; ‘veele, seer’
bankey	bankei	‘corpse (of person or animal)’; ‘een doot lichaem van mensche ofte vee’
bankit	bankit	‘reproach, rise, stand up’; ‘verwijten, oprijsen, opstaen’
bansi	bansi	‘whistle, hand pipe’; ‘fluyte, hant-pijpe’
bantal	bantal	‘cushion’; ‘een cussen, cussen-sloop’
bantang	bantaŋ	‘set the table, prepare’; ‘de tafel decken, toebereyden’
bante	bante	‘cut the throat of an animal’; ‘een beest de keel afsteecken’
banting	bantiŋ	‘throw to the ground’; ‘ter aerden werpen’
bantji	bantji	‘despise’; ‘verachten’
bantoc	bantok	‘assistance, support in war’; ‘assistentie, bystant in oorloge’
bapácou	bapaku	‘nail something’; ‘spijckeren, nagelen yets’
bapeló	bapelo	‘sweet’; ‘besweet’
bappa	bapa	‘perpetrator’; ‘dader’
bára	bara	‘glowing coals’; ‘gloeyende colen’
bára	bara	‘sit on the windward side, so that the canoe will not heel too much or capsize’; ‘aen de loef sitten, om dat de prauwe niet te seer hellen ofte omslaen sal’
baragga	baraɡa	‘boeyen’
baranda	baranda	‘veranda’; ‘af-dack, gelderije’
bárang	baraŋ	‘some, all kinds of things, of whatever kind, because’; ‘eenigh, alderhande, van wat soorte het sy, want’
bárang appa	baraŋ apa	‘some thing’; ‘eenigh dinck’
bárang bagimanna	baraŋ baɡimana	‘in whatever way’; ‘eenighsints’
bárang djénis	baraŋ dʒenis	‘all kinds’; ‘allerley’
bárang siappa	baraŋ siapa	‘someone’; ‘yemant’
bárang-bárang	baraŋ-baraŋ	‘all sorts of goods’; ‘yet wats men ghebzuycktet oock voor alderhande roerende goederen’
bárang-bárang djouga	baraŋ-baraŋ dʒuɡa	‘some things only, all sorts of goods, whatever it may be’; ‘sommige maer, doch het is oock te seggen alderhande, wat het zy’
barang-cáli	baraŋ-kali	‘sometimes’; ‘somtijts’
baráppa	barapa	‘how much’; ‘hoe veel’
baráppa djau	barapa dʒau	‘how far etc’; ‘hoe verre etc’
baráppa lamma	barapa lama	‘how long’; ‘hoe langhe’
barát	barat	‘heavy’; ‘swaer’
bárat	barat	‘west’; ‘west’
barba	barba	‘baby’; ‘eenen baert’
barbéa	barbea	‘excrement from a corpse’; ‘de uitvaert van eenen doden toemaecken, ende becostige 'tgunt daer aen vast is’
barcás	barkas	‘bundle of wood or straw tied together’; ‘een bondel dat van hout of stroo t'samen ghebonden is’
barcát	barkat	‘prosper’; ‘welvaeren, voorspoet’
baring	bariŋ	‘lay flat as if to soothe’; ‘plat nederleggen, gelijck als om te susten’
baris	baris	‘pointing used in writing Arabic letters’; ‘de puntgens ende teeckent gens diemen int arabisch schrift gebruyckt voor vocalen’
barong-barong	baroŋ-baroŋ	‘hutgiens, lichte huskens’
barou	baru	‘dieu’
barou lepas	baru lepas	‘recently’; ‘cortelinghs’
barou sacali ini dia boat itou	baru sakali ini dia boat itu	‘that's the first time he's done that’; ‘dats d'eerste reyse dat hy dat doet’
basáhan	basahan	‘half-clothed, walks into the house at the same time, before being ready to go out’; ‘half gecleet, gelijckinen in huys loopt, eermen gecleet is om uit te gaen’
basancal	basankal	‘lochenen’
basandal	basandal	‘lie down, recline’; ‘nederliggen, leunen’
basiol	basiol	‘whistle’; ‘fleuten’
basisi	basisi	‘besides, next to’; ‘nevens, benevens’
basisir	basisir	‘comb’; ‘cammen’
basísir	basisir	‘comb’; ‘kemmen’
basompa	basompa	‘swear, curse’; ‘sweren, vloecken’
basondoc maccannan	basondok makanan	‘spoon out food’; ‘de spijse opscheppen’
basongut	basoŋut	‘when two people oppose each other, stand and quarrel and argue’; ‘seghtmen als twee personen tegens malcanderen staen en guozren ende pzeutelen’
bassa	basa	‘language’; ‘een taele daer van komt’
bassácan	basakan	‘nat-maecken’
basso	baso	‘wash’; ‘wasschen’
basta	basta	‘that's enough’; ‘'tis genoech’
bastíon	bastion	‘walking ramp’; ‘een loop-schanse’
batagór	bataɡor	‘punish’; ‘straffen, bekyven’
batalóc	batalok	‘kneel’; ‘knielen’
bátang	bataŋ	‘stock, club’; ‘een stock, cluppel’
bátang-tanga	bataŋ-taŋa	‘rung of a ladder or buttons’; ‘sporte van een ladder, jtem knopen die inde tacke zijn’
batárou	bataru	‘bet’; ‘wedden’
batarou-an	bataru-an	‘representative of the Sultan in a place’; ‘stadthouder des conincx in een Landt’
batellor	batelor	‘lay egg’; ‘lispen’
batería	bateria	‘scream, yell’; ‘crijsschen, schreeuwē’
batería	bateria	‘shout’; ‘schreeuwen’
bátoe	batoe	‘cough’; ‘hoesten’
bátou	batu	‘stone’; ‘een steen’
batou brani	batu brani	‘lodestone’; ‘seyl-steen’
batou gassa	batu ɡasa	‘k.o. stone’; ‘toet-steen’
batou songho	batu soŋo	‘k.o. blue stone’; ‘blaeuwe key-steen’
batou-gassa	batu-ɡasa	‘touchstone’; ‘toetsteen’
batou-padoman	batu-padoman	‘lodestone’; ‘seyl-steen’
batsja	batʃa	‘read’; ‘lesen’
batsjeríta	batʃerita	‘tell, narrate’; ‘propoosten, verhalingen, vertellingen’
batsjombo	batʃombo	‘commit adultery’; ‘overspel doen’
bau	bau	‘smell’; ‘de reucke, die in eenich dinck is, die geroocken wert’
bava	bava	‘to take’; ‘brengen’
bava combali	bava kombali	‘bring back’; ‘weder-brengen’
bava tourong	bava turoŋ	‘afbrengen, wert oock gebruyckt coopmanschap voor affslaen, ende sijne waren minder loven’
bava-naic	bava-naik	‘lift up’; ‘om hoge brengen’
báwang-méra	bawaŋ-mera	‘onion’; ‘ajuyn’
bawang-pouti	bawaŋ-puti	‘leek’; ‘loock’
bayang-bayang	bajaŋ-bajaŋ	‘shadow of a man or animal’; ‘schaduwe van een mensch, of beeste’
bayar	bajar	‘pay’; ‘betalen’
bayar near	bajar near	‘keep a promise, accomplish’; ‘zijn belofte betalen, ofte vol brengen’
beässa	beasa	‘normal’; ‘gewoon sijn’
bebec	bebek	‘duck’; ‘eent-voghel’
bebec	bebek	‘duck’; ‘een eynt-vogel’
becatta-catta	bekata-kata	‘frog’; ‘kickvorsch’
becatta-catta	bekata-kata	‘frog’; ‘een kick-vorsch’
bedammey-acan	bedamei-akan	‘satisfy the masses, quieten the masses’; ‘de luyden bevredighen’
bedayong	bedaioŋ	‘row’; ‘roeyen’
bedíl	bedil	‘artillery, weaponry’; ‘geschut’
bedíri	bediri	‘stand, stand up’; ‘staen, over eynde staen’
bedjálan	bedʒalan	‘go’; ‘gaen’
bedjalan bapimping-pimping	bedʒalan bapimpiŋ-pimpiŋ	‘go hand-in-hand’; ‘gaen hant aen hant’
bedjalan ca-adápan	bedʒalan ka-adapan	‘go forth’; ‘al voorwaerts uit gaen’
bedjalan-acan bouda	bedʒalan-akan buda	‘go for a walk with a child’; ‘met het kint gaen wandelen, keueren, ofte draghen’
bedjína	bedʒina	‘vouleren’
bedjoudji	bedʒudʒi	‘dice, gamble’; ‘dobbelen, tuysschen, spelen’
beër-begítou	beer-beɡitu	‘let that happen too’; ‘laet dat alsoo berijen’
begimmanna adda hal de Ambon	beɡimana adda hal de ambon	‘what is the status, or how are the things in Ambon’; ‘hoe staet het, of hoe zijn de saecken al gelegen op Ambon’
begrá	beɡra	‘to move’; ‘sich verroeren’
belá	bela	‘cleave, split’; ‘cloven, splijten’
belábor	belabor	‘ration of food etc’; ‘rantsoen van eetwaren ende yet diergelijcken’
belanga	belaŋa	‘pan’; ‘panne’
belé	bele	‘wind (of yarn)’; ‘opwinden als gaeren’
bélo	belo	‘stake, like in a garden’; ‘een staeck, als een thuyn-staeck’
belóm	belom	‘not yet’; ‘noch niet’
ben pode	ben pode	‘well’; ‘'tmach wel wesen’
benáng	benaŋ	‘rainbow’; ‘een regen-boge’
benáng	benaŋ	‘yarn for sewing, cord’; ‘gaeren om te naeyen, jtem int generael een draet’
benang fouda poutous	benaŋ fuda putus	‘thread is broken’; ‘den draet is aen stucken’
benár	benar	‘correct, true’; ‘waer, waerachtich’
béndang	bendaŋ	‘een acker’
béndar	bendar	‘trading town’; ‘een coopstadt’
ben-ensinado	ben-ensinado	‘opposite of mal-ensinado’; ‘het contrarie van mal-ensinado’
bengha	beŋa	‘aposteunie’
benjáwa-njáwa	beɲawa-ɲawa	‘pant’; ‘hygen’
béra	bera	‘sijn gevoech doen’
beradjar	beradʒar	‘learn’; ‘leeren’
berampon	berampon	‘forgive someone who has committed crimes’; ‘vergeven yemant die misdaen heeft, wert oock gebruyckt voor verfchové’
beránac	beranak	‘have children’; ‘kinderen crijgen’
ber-áous	ber-aus	‘have a chest’; ‘borst hebben’
berassap	berasap	‘smoke’; ‘roocken’
berbági	berbaɡi	‘share’; ‘deelen’
berbangat	berbaŋat	‘rush, hurry’; ‘haesten’
berboátan	berboatan	‘deed’; ‘een daet’
bercantsjing	berkantʃiŋ	‘have buttons’; ‘cnopen, als sijn wambays etc’
bercassie	berkasie	‘love’; ‘lief-hebben’
bercatta	berkata	‘speak’; ‘spreecken’
berdjandjíhan	berdʒandʒihan	‘promise, agree, contract’; ‘belofte, accoort, contract’
berdoa	berdoa	‘pray’; ‘bidden’
berdousta	berdusta	‘lie’; ‘liegen’
bergágab	berɡaɡab	‘stammer’; ‘stameren’
berghigit	berɡiɡit	‘bite’; ‘bijten’
bergonting	berɡontiŋ	‘cut with scissors’; ‘afscheeren’
bergouna	berɡuna	‘necessary, have to do’; ‘van node zijn, van doen hebben’
bergourou	berɡuru	‘joke’; ‘is boerten ende jocken’
ber-halla	ber-hala	‘idolatrous’; ‘af-godt’
berhalla	berhala	‘idolatrous’; ‘af-godt’
berícot	berikot	‘follow’; ‘vervolgen’
berinda	berinda	‘take care’; ‘sorge dragen’
berínda	berinda	‘take care, take heed’; ‘sorge dragen, acht nemen’
beringat	beriŋat	‘remember’; ‘ghedencken, ghedachtig zijn’
beringos	beriŋos	‘snotty, have a cold’; ‘snottich, vercouwent zijn’
berissó	beriso	‘een basse’
berlábo	berlabo	‘anchor’; ‘anckeren’
berlecás	berlekas	‘hasten’; ‘verhaesten’
bermás	bermas	‘gild, cover in gold’; ‘vergulden’
bermayïn	bermaiin	‘enjoy oneself, play’; ‘sich verlustigen, spelen’
bermayïn	bermaiin	‘play, enjoy oneself’; ‘spelen, sich verlustighen’
bermouca	bermuka	‘commit adultery’; ‘overspel doen’
bernamma	bernama	‘name, named’; ‘noemen, genoemt werden’
bernáng	bernaŋ	‘swim’; ‘swemmen’
bernang-acan barang-barang	bernaŋ-akan baraŋ-baraŋ	‘swim with one arm over the other’; ‘al-swemmende yet in handen, by sich, of over sich hebben’
beróle	berole	‘obtain, acquire’; ‘verkrijgen, verwerven’
beróndor	berondor	‘go back, retreat’; ‘deynsen achterwaerts’
beroucor	berukor	‘measure’; ‘af-meten’
beroutan djálan	berutan dʒalan	‘wander in the jungle’; ‘doolen int bosch’
beroutan-djálan	berutan-dʒalan	‘wander in forest’; ‘dolen int bosch’
berpérac	berperak	‘covered in silver’; ‘versilveren’
berroupa	berupa	‘depict’; ‘afbeelden’
bersalla	bersala	‘abuse’; ‘abuyseren’
bersalla	bersala	‘wrongdoing, commit a mistake’; ‘misdoen, faute begaen’
bersomba	bersomba	‘pay the greatest respects and show humility to someone’; ‘de grootste eerbiedinge ende verootmoedinge yemant doen’
bersounot	bersunot	‘circumcise foreskin’; ‘besnijden de voorhuyt’
bertácot	bertakot	‘fearful, scared’; ‘met vreese, bangh zijn’
bertamóu	bertamu	‘meet’; ‘ontmoeten’
bertíma	bertima	‘covered in tin or lead’; ‘vertinnen, verloden’
bertoulis	bertulis	‘write, paint’; ‘schrijven, schilderen’
bertsjaya	bertʃaja	‘shine, have a sheen’; ‘schijnen, of glants van sich geven’
bertsjinta	bertʃinta	‘sad’; ‘droevig zijn’
besár	besar	‘big’; ‘groot’
béssi	besi	‘iron’; ‘yser’
beta	beta	‘I’; ‘ick’
beta	beta	‘yes (as an answer to a question)’; ‘wert oock in't antwoorden gebruyckt voor ja’
beta hati anjot	beta hati aɲot	‘I'm worried 'of heart'’; ‘ick ben ongerust van herten’
beta mohon pada tuan	beta mohon pada tuan	‘waer op den anderen dan by courtoisije weder antwoort, mohon pada alla, cassie pada beta &c’
beta moulout pantas catta-catta	beta mulut pantas kata-kata	‘I have my own mind to speak, I am able to speak, or I can speak my words’; ‘ick hebbe mijnen mont wel tot mijnen wille om te spreecken ick be wel ter tale, ofte ick can mijn woort wel doen’
beta neat ca Molucco	beta neat ka moluko	‘my intention is to go to the Moluccas’; ‘mijn voornemen, of opset, is nae de molucken’
beta pounja bíni	beta puɲa bini	‘my wife’; ‘mijn huysvrouwe’
beta poutousacan tuan pounja bacattáhan	beta putusakan tuan puɲa bakatahan	‘ick breeck u l propoost’
beta tobat pada djalan itou	beta tobat pada dʒalan itu	‘ick vervloecke dien wech’
bétina	betina	‘female’; ‘twijsken van gedierten’
betis-cáki	betis-kaki	‘calf (of leg)’; ‘cuyt van been’
betúl	betul	‘right’; ‘recht’
betul-acan	betul-akan	‘make right’; ‘recht maecken’
bia	bia	‘shellfish (generic)’; ‘mosselen, stecken, ende al wat in de sulcke huyskens, of schelpen woont’
biáng	biaŋ	‘midwife’; ‘vroey-vrouwe’
bibir	bibir	‘lips’; ‘lippen’
bidji	bidʒi	‘seed’; ‘saet’
bidji-matta	bidʒi-mata	‘eyeball’; ‘oogen-appel’
bidji-róti	bidʒi-roti	‘bread crumbs’; ‘crumelen van broot’
bíla	bila	‘stance, pose’; ‘stont, pose’
bilálang	bilalaŋ	‘grasshopper’; ‘een sprinck-haen’
bílang	bilaŋ	‘say, tell’; ‘tellen, verhalen, vertellen’
bilas	bilas	‘ontschicken 'thuysraet’
bílic	bilik	‘room, separated area’; ‘camer, dierghelijcke afschutseld’
bilís	bilis	‘go back and forth’; ‘gaen over en weder clappe, quaet-stoocken, oprockenen’
bimbang-háti	bimbaŋ-hati	‘doubtful’; ‘twijffel-moedigh zijn’
binássa	binasa	‘destroy, violate’; ‘verderven, schenden’
binássahan	binasahan	‘destruction, violation’; ‘verderf, schendinge’
binátang	binataŋ	‘animal’; ‘een beest’
bincáron	binkaron	‘iguana’; ‘een leguaen’
binco	binko	‘bent, crooked’; ‘gebogen, scheef’
bingís	biŋis	‘ruthless, fierce’; ‘corsel, wreet’
bíni	bini	‘wife’; ‘huysvrouwe’
bintang	bintaŋ	‘star’; ‘een sterre’
bintsji	bintʃi	‘hate’; ‘haeten’
biráhi	birahi	‘excellent or supreme pleasure’; ‘een uitnemende, ofte opperste vreucht’
biráhi surga	birahi surɡa	‘heavenly joy’; ‘hemelsche vreucht’
birou	biru	‘blue’; ‘blauw’
bisa	bisa	‘is als vergist met eenich waeter, datmen niet’
bisa	bisa	‘venom, poison’; ‘feninich, en is als vergifte met eenich waeter, datmet niet aen en siet’
bisey	bisei	‘clean, neat’; ‘schoon, fraey, pertinent’
bisic-bisic	bisik-bisik	‘whisper something to someone’; ‘yemanden yet toeluysteren’
bisol	bisol	‘blister’; ‘een sweer, vloet-binne’
bisou	bisu	‘stupid’; ‘stom’
bitsjara	bitʃara	‘advise, give advice to’; ‘raetslagen, raethouden’
blí	bli	‘buy’; ‘copen’
blirang	bliraŋ	‘sulphur’; ‘solpher’
boa	boa	‘fruit’; ‘vrucht’
boa peler	boa peler	‘testicles’; ‘clootgens der mannen’
boa-bidji	boa-bidʒi	‘seed fruits’; ‘saet-vruchten’
boa-cayou	boa-kaiu	‘tree fruits’; ‘boomvruchten’
boa-delíma	boa-delima	‘pomegranate fruit’; ‘een granaet-appel’
boang	boaŋ	‘discard, throw away’; ‘wech-werpen’
boang ayer-seny	boaŋ aier-seni	‘piss, urinate’; ‘pissen’
boang bini	boaŋ bini	‘divorce one's wife’; ‘sijn wijf verpen’
boang dara	boaŋ dara	‘let blood’; ‘ader laten’
boang derri negrí	boaŋ deri neɡri	‘banish’; ‘bannen’
boät	boat	‘do, make’; ‘daen, maecken’
boat boudi pada orang	boat budi pada oraŋ	‘lazy deceive and the deceive’; ‘de luyden bedrieghen ende verschalcken’
boáya	boaja	‘crocodile’; ‘crocodil’
boba	boba	‘pock’; ‘pocken’
bobáto	bobato	‘principal offices and excellent people’; ‘principale officiers ende treffelijcke persoonen’
bobo	bobo	‘portion of wine’; ‘schencken wijn, ergens yet indoen’
bodoc	bodok	‘idiot’; ‘een plompaert’
boetta	boeta	‘wooden box’; ‘een houten dose’
boeyong	boeioŋ	‘small jar, smaller than a tapayan’; ‘kleyne pot, minder als een tapayan’
bohón	bohon	‘lie, tell lies’; ‘beuselen’
bolango	bolaŋo	‘boeyen’
bóle	bole	‘can, may’; ‘konnen, verkrijgen vinden’
bolelò barang barang	bolelo baraŋ baraŋ	‘turn upside down’; ‘'t goet verhoyen, 't onderste boven keren’
bolsa	bolsa	‘chest’; ‘een borse’
bomba	bomba	‘pump’; ‘pompe’
bombangan	bombaŋan	‘chest, uppermost ridge of the house’; ‘borst, opperste bande vap van 't huys’
bombardero	bombardero	‘bossschieter’
boncos	bonkos	‘bandage, pack, bale’; ‘windel, pack, bale’
boncos	bonkos	‘bundle of something packed together’; ‘een bondel van yet dan by malcanderen ghepackt is’
boncosacan	bonkosakan	‘wind, pack’; ‘bewinden, packen’
bonga	boŋa	‘flower’; ‘bloemme’
bonga-api	boŋa-api	‘spark’; ‘een voncke’
bonga-mawar	boŋa-mawar	‘rose flower’; ‘de rosen van de neglentier’
bonga-palla	boŋa-pala	‘mace, skin of nutmeg’; ‘foelie van muscaten’
bonga-palla	boŋa-pala	‘nutmeg’; ‘note-muscaet’
bonso	bonso	‘youngest child’; ‘jonghste kint’
bonting	bontiŋ	‘greed’; ‘hebzucht’
boritan	boritan	‘stern of a ship or canoe’; ‘'t achterste van een schip, of prau’
botidor parampouan	botidor parampuan	‘sleep with a woman’; ‘by een vrouwe slapen’
botor	botor	‘gland, swelling’; ‘een clier, swellinge’
botsjoc	botʃok	‘leaky, not watertight’; ‘leck, ondicht’
boubappo	bubapo	‘sworn friends’; ‘bloet-vrienden’
boubor	bubor	‘porridge, mush’; ‘pap, brij’
boubout	bubut	‘stoel-draeyen’
bouca	buka	‘open, disclose’; ‘openen, openbaren’
boucan	bukan	‘not too’; ‘niet alsoo’
bouda itou boulom tanghong dosa	buda itu bulom taŋoŋ dosa	‘child does not have any sins to bear, nor sins to pay for any misfortunes’; ‘dat kint en heeft noch gheen sonden te dragen, ofte noch voor geen stotenstruyckelen geen sonden te boeten’
boudac	budak	‘boy, girl’; ‘een jongen, meysken’
boudi	budi	‘manner or nature of a person’; ‘yemants aert, ofte nature’
boudi	budi	‘understanding, intellect’; ‘verstant, vermust’
boudjang	budʒaŋ	‘untroubled person’; ‘ongetrout persoon’
boudjoc	budʒok	‘flick-floeyen, pluym-strijcken’
boudjor	budʒor	‘over langhs’
boudjoracan	budʒorakan	‘stellent, of draghent inde lenghte’
boukit	bukit	‘mountain, hill’; ‘een berch, heuvel’
boukit	bukit	‘mountain, hill’; ‘berch, heuvel’
boulan	bulan	‘moon’; ‘de maene’
boulan maccan rau	bulan makan rau	‘moon is eclipsed’; ‘de mane is in ecclipsis’
boulan poutnámmo	bulan putnamo	‘full moon’; ‘bolle-maene’
boulan timboul	bulan timbul	‘moon begins to come out’; ‘de mane begint ghesien te werden, ende comt te voorschijn’
boulat	bulat	‘round, whole, complete’; ‘grendel-ront, of ront op een platte forme, geheelniet ontstucken, of gebroocken’
bouli	buli	‘porcelain bottle’; ‘een porceleyne flessche’
boulo	bulo	‘reed’; ‘riet’
bouló	bulo	‘not yet’; ‘noch niet’
boulóm	bulom	‘not yet’; ‘noch niet’
boulongo	buloŋo	‘boeyen’
boulou bourong	bulu buroŋ	‘feather of bird’; ‘een veere van eenich gevogelte’
boulou-domba	bulu-domba	‘wool’; ‘wolle’
boumi	bumi	‘earth, realm’; ‘aert-rijcke’
bounji	buɲi	‘sound, noise’; ‘clanck, geluyt’
bounou	bunu	‘kill’; ‘doden’
bounou damar	bunu damar	‘put out light’; ‘'t licht uit doen’
bountar	buntar	‘round’; ‘appel-ront’
bouroc	burok	‘rotten’; ‘verrot’
bourong	buroŋ	‘bird’; ‘een vogel’
bourong coucour	buroŋ kukur	‘turtledove’; ‘tortel-duyve’
bourong merac	buroŋ merak	‘peacock’; ‘pauwe’
bourong-diwata	buroŋ-diwata	‘bird of paradise’; ‘paradijs vogel’
bourong-merác	buroŋ-merak	‘peacock’; ‘een pauwe’
bourou	buru	‘hunt?’; ‘drijven, te weeten, alsme eenigh vee drijft’
bousoc	busok	‘stink’; ‘stincken’
bouta-matta	buta-mata	‘blind’; ‘blint’
boy	boi	‘froth’; ‘schuym’
boya-boya	boia-boia	‘cradle’; ‘een wieghe’
boya-boya	boia-boia	‘swing, cradle’; ‘een wiege’
bralla	brala	‘idolatrous’; ‘af-godt’
brani	brani	‘naughty’; ‘stout’
bras	bras	‘unhusked rice’; ‘gestoten rijs’
brenti	brenti	‘rest’; ‘rusten’
brí	bri	‘give’; ‘geven’
bri moulout sedap	bri mulut sedap	‘speak in a friendly and amicable manner’; ‘vriendelijck en minnelijck spreecken’
bri tau	bri tau	‘say, indicate’; ‘aenseggen, te kennen geven’
bri-hormat	bri-hormat	‘honour, give respect’; ‘eeren, eere aendoen’
bri-minjang	bri-miɲaŋ	‘lend’; ‘uitleenen’
brising	brisiŋ	‘sneeze’; ‘niesen’
bríta	brita	‘message, rumor’; ‘tijdinge, geruchte’
britácan barang-barang	britakan baraŋ-baraŋ	‘bring bad news, make something public’; ‘de tijdinge erges van brengen, yet ruchtbaer maecken’
ca	ka	‘to (a location)’; ‘naer een plaetse toe’
ca bava	ka bava	‘downward’; ‘nederwaerts’
ca bava	ka bava	‘dutch’; ‘nederwaerts’
ca dálam	ka dalam	‘inwards’; ‘binnewaerts’
ca louwar	ka luwar	‘outwards’; ‘buytenwaerts’
ca manna	ka mana	‘where to go’; ‘waer henen’
ca mare	ka mare	‘to here’; ‘herwaerts’
ca sanna	ka sana	‘to there’; ‘ghinswaerts’
ca-átas	ka-atas	‘nae above’; ‘nae boven toe’
cabal	kabal	‘invulnerable’; ‘steeck-vrij, scheutvrij, gehardt’
cabesaran	kabesaran	‘great-power, omnipotent’; ‘groot-machtich, almachtich’
cabos	kabos	‘fog, mist’; ‘mist, nevel’
caca	kaka	‘older sibling’; ‘broeder, ofte suster, die ouder is’
cacál	kakal	‘eternal time, and it is as well said of the past as of the future’; ‘eenen eeuwighen tijt, ende wert soo wel geseyt vande voorledene, als vande toekomende’
cacou	kaku	‘hard, careless, person who is clumsy’; ‘hart, ofte onsacht, een man, die plomp ende lodsich van leden is, ende gheen avelheyt over hem en heeft’
cadato	kadato	‘palace’; ‘een paleys’
cadato	kadato	‘palace’; ‘paleys’
cadengáran	kadeŋaran	‘heard’; ‘gehoort werden’
cader	kader	‘altemael’
cadera	kadera	‘chair’; ‘stoel’
cadir	kadir	‘altemael’
cadjang	kadʒaŋ	‘k.o. mat’; ‘een matte int generael, ende hervat’
cadjout	kadʒut	‘scare’; ‘verschricken’
cadout	kadut	‘sack’; ‘een sack’
caféa	kafea	‘k.o. hat’; ‘een mutse, gelijck een staep, ofte comptoir mutse’
caki	kaki	‘foot’; ‘een voet’
caki-dien	kaki-dien	‘candlestick’; ‘een candelaer’
cala	kala	‘addicted to gaming or betting’; ‘verliefen met spelen ofte wedden’
cálam	kalam	‘pen, quill’; ‘een penne, schacht’
calangár	kalaŋar	‘swoon’; ‘beswijmen’
calayáni	kalajani	‘servant or servant of a human being’; ‘dienaer ofte knecht te wesen van een mensche’
calincappan	kalinkapan	‘armeye van schepen’
calla	kala	‘time, situation in which something has happened’; ‘tijt, pose, stondt wanneer yets is geschiedende’
calla calla	kala kala	‘whenever’; ‘soo wanneer’
calla calla dunja binassa	kala kala duɲa binasa	‘when the world will end’; ‘als de werelt sal vergaen’
calla dia datang	kala dia dataŋ	‘when he comes’; ‘als hy komt’
calmárin-daulou	kalmarin-daulu	‘day before yesterday’; ‘eergisteren’
calou	kalu	‘if it happens or comes to pass’; ‘indien het soo gheschiet, of gevalt’
calouwar	kaluwar	‘go out, exit’; ‘buytenwaerts, uitgaen, uitcomen’
calouwar	kaluwar	‘outwards’; ‘buytenwaerts’
calouwar-ácan	kaluwar-akan	‘make sure of the outcome’; ‘maecken dat het uitcome’
ca-mare	ka-mare	‘hither’; ‘herwaerts’
cambing	kambiŋ	‘goat’; ‘een bock, geyte’
cambíri	kambiri	‘gelubt’
camistan	kamistan	‘becken’
camma	kama	‘bed’; ‘een bedde’
campon	kampon	‘village’; ‘een versamelinge, hier door werden de gebuyrten, ende kleyne vlecken, oock campon genoemt’
canam	kanam	‘right’; ‘rechts’
cancang	kankaŋ	‘stride, walk with legs wide, open up (of mussels or cockles)’; ‘schrijden, met de beenen wijt van malkanderen, als de mosselen, of hoesters wijt gaepen’
candá	kanda	‘mistress ?’; ‘een boel’
candáti	kandati	‘love, dear’; ‘geliefte, welgevallen’
candong	kandoŋ	‘carry something in something’; ‘yet dragen in sijn sack, borse, ofte voorschoot, ofte ergens in bewonden, jtem alsmen wil seggen dat een vrouwe haer kint soo lange heeft ghedragen, ghebruycktmen 'twoort candong’
cansor	kansor	‘k.o. bag’; ‘een bultsack’
canto	kanto	‘side’; ‘een cant’
cantsjing	kantʃiŋ	‘button’; ‘een cnoop’
caös itou pounja áde	kaos itu puɲa ade	‘counterpart of one of a pair of shoes’; ‘de weergaeye van diē schoē’
caous	kaus	‘shoe’; ‘een schoen’
caous sa-paris	kaus sa-paris	‘pair of shoes’; ‘een paer schoenen’
capa	kapa	‘blanket’; ‘een deecken’
capalla	kapala	‘head’; ‘een hooft’
capalla ta poussing	kapala ta pusiŋ	‘my head is spinning’; ‘'thooft loopt om’
capas	kapas	‘cotton’; ‘catoen’
capor	kapor	‘calcium, lime’; ‘calck’
capóran	kaporan	‘lime box’; ‘calck-dose’
cappal	kapal	‘ship’; ‘een schip’
carang	karaŋ	‘coral’; ‘clip-corale’
carát	karat	‘hew, cut’; ‘houwen, snijden’
carátan	karatan	‘rust (of iron)’; ‘roest van yser’
carbau	karbau	‘buffalo’; ‘een buffel’
cardja	kardʒa	‘work’; ‘werlen, arbeyden’
carna	karna	‘because, for that reason’; ‘want, omme, als, omme die oorsaeck etc’
carna	karna	‘because’; ‘om’
carna dia	karna dia	‘for his own sake’; ‘om sijnent wille’
carna itou	karna itu	‘because of that, it's like that’
carna itou	karna itu	‘he does that for a reason’; ‘hy doet dat om reden’
carna itou	karna itu	‘that's why’; ‘daeromme’
carna-appa	karna-apa	‘why’; ‘waeromme’
carong	karoŋ	‘sack’; ‘een sack’
carouwan	karuwan	‘is so much as’; ‘is so veel als’
cartas	kartas	‘paper’; ‘papie’
casanna	kasana	‘tither, to there’; ‘derwaerts’
cassar	kasar	‘coarse’; ‘grof’
cassie	kasie	‘love, favor that is bestowed upon someone else, or shown, from which the manners of speech come’; ‘liefde, gunste, die men yemant toedraeght, of bewijst, waer van komen de manieren van spreecken’
cassiën	kasien	‘alas, poor thing’; ‘eylaes, och armen’
cassiën	kasien	‘poor’; ‘arm, pover’
casta	kasta	‘descent’; ‘afcomste’
castigar	kastiɡar	‘punish’; ‘straffen’
castouri	kasturi	‘ko bird ?’; ‘muskeliaet’
catam	katam	‘crab’; ‘een crabbe’
catauan	katauan	‘that is what has been found out’; ‘dat is 't gene men te wete is gekomen’
catil	katil	‘bedstead’; ‘een bed-stede’
catoudjou	katudʒu	‘fall in love with someone’; ‘verlieven op yemant’
catsja	katʃa	‘glass’; ‘glas’
catsjac	katʃak	‘handy, one who knows to make all things’; ‘handig, die verstant heeft om alle dingen te maken’
catsjang	katʃaŋ	‘peas, beans’; ‘erweten, bonen’
catta	kata	‘castle, fortresses, ramparts’; ‘casteel, vasticheyt, vesten, wallen’
catta	kata	‘speak’; ‘spreecken’
catta pedis	kata pedis	‘speak harsh, unamiable words’; ‘straffe, onminnelijkke woorden spreecken’
catta-catta	kata-kata	‘speak’; ‘spreecken’
cauwoul	kauwul	‘connected’; ‘verbont’
cawassa	kawasa	‘power’; ‘macht’
cawat	kawat	‘copper wire’; ‘coper-draet’
cawin	kawin	‘marriage’; ‘huwelijck’
cawin-acan	kawin-akan	‘give together’; ‘tsamen geven’
cawoul	kawul	‘bond’; ‘een verbont’
caya	kaja	‘rich’; ‘rijck’
caybana	kaibana	‘caticich, in eenen desolaten staet zijn’
cayïl	kaiil	‘fish hook’; ‘vis-hoeck’
cayïn	kaiin	‘cloth’; ‘lijnwaet’
cayïn bertoulis	kaiin bertulis	‘painted cloth’; ‘geschilderde cleetgiens’
cayïn itou mattiácan gong itou	kaiin itu matiakan ɡoŋ itu	‘that cloth is worth as much as the gong’; ‘die kleden sijn in vergheldinge van die gongh, oft weghen daer teghen op ende bedraghen soo veel’
cayïn-layar	kaiin-lajar	‘canvas, sail cloth’; ‘canifas, seyl-doeck’
cayit	kaiit	‘soomsel van lijn-waet’
cayou	kaiu	‘wood’; ‘hout’
cayou adda gampang de sanna	kaiu adda ɡampaŋ de sana	‘wood can be lit’; ‘'t hout is daer licht te krijgen’
cayou-árang	kaiu-araŋ	‘ebony wood’; ‘ebben-hout’
cayou-manis	kaiu-manis	‘cinnamon’; ‘canneel’
cear	kear	‘eat dinner’; ‘avontmael eten’
cerco	kerko	‘siege’; ‘een belegeringe’
cinto	kinto	‘one-belt’; ‘een gordel’
citar	kitar	‘summon for justice’; ‘ontbieden voor recht’
clám	klam	‘dark, twilight’; ‘duyster, doncker’
coáli	koali	‘pan’; ‘een panne’
coassa	koasa	‘power’; ‘macht’
coässa	koasa	‘power’; ‘macht’
coässa	koasa	‘sauce, juice’; ‘sause, sop’
coät	koat	‘strong’; ‘sterck’
coc-ayam	kok-ajam	‘cluck (of chicken), crow (of rooster)’; ‘kaeckelen van hoenderen, craeyen vande hané’
cocobadou	kokobadu	‘to the right, wrong’; ‘everechts, verkeert’
codoc	kodok	‘frog’; ‘een kick-vorsch’
codoc	kodok	‘frog’; ‘kickvorsch’
coitado	koitado	‘miserable’; ‘miserabel’
colam	kolam	‘dug canal, large puddle’; ‘een gegraven gracht, een groote plasse’
coliling	koliliŋ	‘around’; ‘rontsom’
combalá	kombala	‘shepherd’; ‘een herder’
combáli	kombali	‘return’; ‘weder keeren’
combali modal pada beta	kombali modal pada beta	‘gives back what it cost me’; ‘geeft weder het ghene dat 'tmy gecost heeft’
combali-ácan	kombali-akan	‘come back to life’; ‘weder levendigh werden’
comin njan	komin ɲan	‘incense’; ‘wierooc, bensuwijn’
commediën	komedien	‘afterwards’; ‘achter aen, daer nae’
commor-commor	komor-komor	‘gargle, rinse mouth’; ‘gorgelen, de mont spoelen’
commoudi	komudi	‘rudder of ship’; ‘roer van 't schip’
commoúdi	komudi	‘rudder’; ‘'t roer vant schip’
compol	kompol	‘lot, collection’; ‘een hoop, een versamelinge’
concierto	konkierto	‘agree’; ‘accoort’
coning	koniŋ	‘whole’; ‘gheel’
conseillo	konseilo	‘advice’; ‘raet’
consentir	konsentir	‘allow’; ‘toelaten’
contas	kontas	‘accounts’; ‘recckeningen’
contento	kontento	‘satisfied’; ‘te vreden’
contout	kontut	‘fart ?’; ‘een beeste, scheet’
contsji	kontʃi	‘lock (of door, chest)’; ‘slot van een deure, ofte kiste’
corang	koraŋ	‘less, shortage, too little’; ‘min, te kort, te weynigh’
corap	korap	‘ringworm’; ‘hayr-worm’
costa	kosta	‘een custe’
costume	kostume	‘costume, manner’; ‘costuyme, maniere’
cota	kota	‘castle, fortresses, ramparts’; ‘casteel, vasticheyt, vesten, wallen’
cotáli	kotali	‘persevere, keep trying to do business’; ‘aenhoude, geduyrigh een sake versoecken’
cotíca	kotika	‘time, moment’; ‘stondt, tijt, pose’
cotsjíva	kotʃiva	‘do a lot of damage to someone’; ‘yemant groote beschaetheyt ende kleymigheyt aen doen’
coubon	kubon	‘garden, courtyard’; ‘een thuyn, hof’
coubour	kubur	‘grave’; ‘een graf’
coucor	kukor	‘grate with a grater, with teeth, the same way one grates coconut’; ‘raspen met een rasp, met tanden, gelijck als daermen de calappas mede raspt’
coucou	kuku	‘nail (of finger, toe)’; ‘nagelen van vingeren en toonen’
coucouran	kukuran	‘grater’; ‘een raspe’
coucouroubou	kukurubu	‘grunt’; ‘knorren’
couda	kuda	‘horse’; ‘een paert’
coudáli	kudali	‘bridle of a horse’; ‘toom van een paert’
coudis	kudis	‘scabies’; ‘schorft, schorftigheyt’
coudong tangan	kudoŋ taŋan	‘cut off the hand’; ‘de hant afhouwen’
coulat-coulat	kulat-kulat	‘sponge’; ‘een spongue, sponsie’
coulit	kulit	‘skin of people or animals, bark of trees’; ‘de huyt van menschen of te gedierren, de bast van boomen’
coulit teloor	kulit teloor	‘eggshell’; ‘eyer-dop, etc’
coulouli	kululi	‘strael’
counang-counang	kunaŋ-kunaŋ	‘firefly’; ‘spaenschevliege’
counjit	kuɲit	‘saffron’; ‘saffraen’
coupas	kupas	‘peel, take off skin’; ‘schellen, de huyt af nemen’
courong	kuroŋ	‘den, cage’; ‘een hol, speloncke’
couroús	kurus	‘skinny, emaciated’; ‘maegher’
coutoc	kutok	‘bad disaster, swearword’; ‘quaede ramp, ofte vloeck is mloucks’
coutoc	kutok	‘curse, disaster’; ‘vloeck, ramp’
coutou	kutu	‘louse’; ‘een luys’
coutsjing	kutʃiŋ	‘cat’; ‘een catte’
coutsjing tingálong	kutʃiŋ tiŋaloŋ	‘civet cat’; ‘civet-catte’
coutsjoáli	kutʃoali	‘alone, apart from, except’; ‘alleenlijck, uitgenomé, behalven’
cra	kra	‘monkey’; ‘meercatte, aep’
cra	kra	‘monkey’; ‘meer-catte’
cras	kras	‘strong, hard’; ‘sterck, hart’
crat	krat	‘hew, cut’; ‘houwen, snijden’
crat poutous	krat putus	‘cut off’; ‘afhouwen, afsnijden’
crat-poutous	krat-putus	‘chop off’; ‘afhouwen’
crear	krear	‘raise’; ‘opvoeden’
crescer	kresker	‘wash’; ‘wassen’
críng	kriŋ	‘dry’; ‘drooch’
cris wrangan	kris wraŋan	‘is vergist met een seeckere specie van seninicheyt’
cris wrangan	kris wraŋan	‘k.o. dagger with a poison black’; ‘een cris, die vergiftet is met seeckere specie van seninicheyt’
cris-wrangan	kris-wraŋan	‘dagger is poisoned’; ‘de cris is vergift’
crongcongan	kroŋkoŋan	‘throat’; ‘de strot’
crousi	krusi	‘chair’; ‘een stoel’
cudir	kudir	‘sorghe voor een dinck draghen’
cuidado	kuidado	‘sorghe diemen erghens boon draecht’
cunjada	kuɲada	‘sister-in-law’; ‘swagerinne’
cunjado	kuɲado	‘brother-in-law’; ‘swaeger’
curar	kurar	‘heal, make healthy’; ‘genesen, gesont maecken’
cursi	kursi	‘chair’; ‘een stoel’
dacali-cali	dakali-kali	‘now and then’; ‘gants en gaer’
dada	dada	‘chest’; ‘de borst’
daen	daen	‘end’; ‘ende’
dafomo	dafomo	‘victuals, provisions that are taken on a trip’; ‘victualie, provisie van cost diemen op de reyse mede neemt’
dagang	daɡaŋ	‘foreign trader’; ‘een vreemdt koopman’
dagangan	daɡaŋan	‘trade’; ‘koopmanschap’
dagangan ini tida lacou de sanna	daɡaŋan ini tida laku de sana	‘soo bediet het dat de koopmanschap op die plaetse niet getrocken, ofte wel ghewilt en is’
daging	daɡiŋ	‘meat’; ‘vleesch’
dagou	daɡu	‘chin’; ‘de kinne’
dalam	dalam	‘inside, deep’; ‘binnen, diep’
damar	damar	‘light that burns’; ‘licht, dat men brant’
damar souda matti	damar suda mati	‘candle or the light is already out’; ‘de kaerse ofte het licht is al uit’
damar-batou	damar-batu	‘resin, k.o. resin’; ‘hars, harpuys’
damar-lilling	damar-liliŋ	‘wax candle’; ‘was-kaerse’
damar-minjac	damar-miɲak	‘lamp’; ‘een lampe’
dammey	damei	‘peace’; ‘bestant, vrede’
dangan	daŋan	‘with’; ‘met’
dapat	dapat	‘able to, obtain, find’; ‘konnen, krijghen, verkrijgen, vinden’
dapor	dapor	‘kitchen’; ‘keucken’
dara	dara	‘blood’; ‘bloet’
darat	darat	‘land (not water)’; ‘landt ende gheen water’
datang	dataŋ	‘come’; ‘komen’
dati	dati	‘contribution, toll, equal share’; ‘contributie, tol, vierghelijcke gerechtigheden’
datsjim	datʃim	‘weighing scales, balance’; ‘een schaele, balance’
datsjin	datʃin	‘weighing scale’; ‘een weechschaele, balance’
daulat	daulat	‘prosper, blessing, happiness’; ‘welvaeren, zegen, gheluck’
daulou	daulu	‘first, before’; ‘eerst, eertijts’
dawar	dawar	‘een bier-teyle’
dawat	dawat	‘hunt’; ‘jact’
dawon	dawon	‘leaf’; ‘een bladt’
daya	daja	‘forehead, patience’; ‘het voorhooft, patientie’
dayang	dajaŋ	‘female courtier ?’; ‘een staet-dochter, cameniere’
dayong	daioŋ	‘paddle for rowing’; ‘een riem om te roeyen’
de	de	‘location marker’; ‘is een woordeken, betekenende dat yets is op een plaetse, als de sini, hier’
de atas	de atas	‘above’; ‘boven’
de bava	de bava	‘below’; ‘beneden’
de bava	de bava	‘om leech’; ‘om leech’
de belaccan	de belakan	‘behind’; ‘achter’
de dalam	de dalam	‘inside’; ‘binnen’
de louwar	de luwar	‘outside’; ‘buyten’
de manna	de mana	‘again without any questions’; ‘alwaer sonder vraghen’
de outan	de utan	‘in the jungle’; ‘int bosch’
de sanna	de sana	‘there’; ‘ten sy datter voo-gae ca, of derri’
de sanna	de sana	‘there’; ‘daer’
de sini	de sini	‘here’
de sitou	de situ	‘there’; ‘ten sy datter voor gae ca, off derri’
de sitou	de situ	‘there’; ‘ghinder’
decát	dekat	‘near, close’; ‘nae-ny, omtrent’
delápan	delapan	‘eight’; ‘achte’
delápan cali	delapan kali	‘eight times’; ‘achtmael’
delápan-djenis	delapan-dʒenis	‘eighty something ?’; ‘achtderley’
delápan-ponlo	delapan-ponlo	‘eighty-eight’; ‘tachtentigh’
delíma	delima	‘pomegranate tree’; ‘een granaet-boom’
delmorescer	delmoresker	‘swoon’; ‘beswijmen’
delouwa	deluwa	‘outside’; ‘buyten’
demám	demam	‘fever’; ‘coortse’
demám djankit pada radja	demam dʒankit pada radʒa	‘powerful fever has seized the sultan’; ‘de coorste heeft den coninck bevangen’
denda	denda	‘fine that someone pays for a crime’; ‘boete, die yemant heeft voor sijne misdaet’
dengan	deŋan	‘with’; ‘met’
dengán	deŋan	‘slave’; ‘een slave, slavinne’
dengan appa	deŋan apa	‘with what’; ‘waer mede’
dengar	deŋar	‘hear, interrogate’; ‘hooren, verhooren’
dengar sapatta	deŋar sapata	‘hear a word’; ‘hoort een woort’
depá	depa	‘fathom’; ‘fadem’
dermá	derma	‘alms’; ‘aelmoesse’
derri	deri	‘from’; ‘van, te weten van een plaetse af, jtem alsmen seyt te spreecken van een materie’
derri pohonnja	deri pohoɲa	‘from the beginning’; ‘van den eersten oorspronck aff’
derri-louwar	deri-luwar	‘from outside, outwards’; ‘van buyten, uitwerdigh’
dhanghot	dhaŋot	‘beard’; ‘een baert’
dia	dia	‘he, she’; ‘hy, sy’
dia basisic cris	dia basisik kris	‘he goes about with a dagger at his side’; ‘hy gaet met een cris op'tlyff’
dia bermayïn askyt	dia bermaiin askit	‘he plays which is a pleasure to watch’; ‘hy speelt dattet een lust is, t'aen schouwen’
dia boat itou dengan sebabnja	dia boat itu deŋan sebabɲa	‘he does that for a reason’; ‘hy doet dat om reden’
dia boat samoa dengan pedís	dia boat samoa deŋan pedis	‘he does all things with bitterness and punishment’; ‘hy doet alle dingen met bitterheyt ende strafheyt’
dia catta dengan sepertinja	dia kata deŋan sepertiɲa	‘he speaks in a similar vein’; ‘hy spreeckt met een gelijckenisse’
dia djouwal beta	dia dʒuwal beta	‘he betrays me’; ‘hy verraet my’
dia falla dua paracarra	dia fala dua parakara	‘op misdoet in tweederlep aenfien, ofrespecten, etc’
dia fouda catta poutous	dia fuda kata putus	‘he has spoken’; ‘hy heeft uitgesproken’
dia hati dingin	dia hati diŋin	‘he is cool with weariness, his hotness is over, people also use alcohol’; ‘hy is verkoelt van moede, sijn heet-moedigheyt is over, men ghebruyckt oock’
dia hati pannas	dia hati panas	‘he is troubled with anger, he is in very tired’; ‘hy is ontstelt in toorne, hy is met heeten moede’
dia hati sedap pada beta	dia hati sedap pada beta	‘he wishes me well’; ‘hy draecht my een goet herte toe’
dia iní	dia ini	‘this person’; ‘desen persoon’
dia itou	dia itu	‘that person’; ‘dien persoon’
dia lalou	dia lalu	‘he is passed by’; ‘hy is voor by ghepasseert’
dia lela-sadja	dia lela-sadʒa	‘hy vermoeyt sich te vergheefs, alsmen seght’
dia mau lebé pada beta	dia mau lebe pada beta	‘he wants to be or have more like me’; ‘hy wil meer sijn, of hebben als ick’
dia maulebé derri cami	dia maulebe deri kami	‘he wants to be greater than me’; ‘hy wil meerder zijn als my’
dia órang hati lecát pada beta	dia oraŋ hati lekat pada beta	‘do not take her heart and mind from me’; ‘haer herte en konnense van my niet aftrecken’
dia orang jadi isi-narca	dia oraŋ jadi isi-narka	‘they come to hell’; ‘sy comen inde helle’
dia pedis pada orang Ambon	dia pedis pada oraŋ ambon	‘he hates the Ambonese’; ‘hy is bitter-hertich tegen de Ambonnesen’
dia pounja mouca serosa	dia puɲa muka serosa	‘his face is without colour’; ‘sijn aengescht is sonder coleur’
dia pounja sousou timboul	dia puɲa susu timbul	‘her breasts are beginning to show’; ‘hare borsten beginnen uit te spruyten’
dia sampeiacan pada radja	dia sampeiakan pada radʒa	‘he has brought it to the sultan's attention’; ‘hy heeft het den coninck aengeseyt, ofte tot des conincx ooren gebracht’
dia sisic catána de icat pingang	dia sisik katana de ikat piŋaŋ	‘he goes about with a sword in his belt’; ‘hy steeckt de catana (dat is een avaensche sabel) tusschen syn gordel, jtem’
dia souda dátan sampir	dia suda datan sampir	‘person has arrived at the place where he was going’; ‘soo beduyt het dat de persoon gecomen is ter plaetse daer hy henen ginck’
dia tinghal caybana	dia tiŋal kaibana	‘he remains in such a state that he does not know what he will do, or what will become of him’; ‘hy blijft in sulcken staet dat hy niet en weet hoe hy 't hebben sal, of wat van hem geworden sal’
dia tourout sisat Java	dia turut sisat java	‘he follows the Javanese way of doing things or living’; ‘hy volcht de Javaensche maniere van doen, ofte leven’
dia tsjinta negrinja	dia tʃinta neɡriɲa	‘he is sad because he is thinking about his country, he wants to do home’; ‘hy treurt om dat hy op sijn lant denct, hy verlanght nae sijn lant weder’
diam	diam	‘silent, quiet’; ‘swijgen, stil zijn’
diaorang packei namma djouga	diaoraŋ pakei nama dʒuɡa	‘sy draegender den naem maer van’
dia-orang souda hati barát pada beta	dia-oraŋ suda hati barat pada beta	‘they are not well disposed toward me, their heart is not good toward me’; ‘sy en zijn niet wel op mu gesint, daer hert en is niet wel t'mywaerts’
diem	diem	‘silent, quiet’; ‘swijgen, stil zijn’
diën	dien	‘candle’; ‘een kaerse’
digagay	diɡaɡai	‘rape’; ‘verkrachten’
dimikién	dimikien	‘similarly’; ‘desgelijcken’
dinding	dindiŋ	‘wall’; ‘een wandt’
dinding-batou	dindiŋ-batu	‘stone wall’; ‘een muyr of steenen wandt’
dingin	diŋin	‘cold, if one wants to say that some drink has expired or has been defeated’; ‘cout, alsmen wil segghen dat eenigen dranc verschaelt of verslagen is’
dingïn	diŋin	‘cold’; ‘cout’
distar	distar	‘turban’; ‘een tullebant’
djabat	dʒabat	‘grope’; ‘tasten’
djadar	dʒadar	‘row’; ‘een rije’
djagga	dʒaɡa	‘awake, alert’; ‘wacker zijnde’
djagga-djagga	dʒaɡa-dʒaɡa	‘watch over’; ‘waecken’
djáhat	dʒahat	‘evil, bad’; ‘quaet’
djahil	dʒahil	‘disorderly of life, obstinate, resentful’; ‘ongeregeltheyt van leven, obstinaet, wrevel-moedigh’
djáhit	dʒahit	‘sew’; ‘naeyen’
djahittan	dʒahitan	‘needle, sewing stuff’; ‘naey-werck’
djala	dʒala	‘throwing net’; ‘werp-net’
djalac	dʒalak	‘bark (of dog)’; ‘het blaffen van honden’
djalac	dʒalak	‘barking of dogs’; ‘het baffen der honden’
djalám mendjalám	dʒalam mendʒalam	‘dive under the water’; ‘duycken onder 't water’
djálan	dʒalan	‘way, path’; ‘een pat, wech’
djalan-rayat	dʒalan-rajat	‘main road’; ‘heerbaene’
djaloudor	dʒaludor	‘rijgen aen een snoer’
djam	dʒam	‘hour’; ‘een uyze’
djama	dʒama	‘mosquito’; ‘een mugge’
djaman	dʒaman	‘old age, elderly’; ‘ouderdom, bejaert’
djaman-mouda	dʒaman-muda	‘youth’; ‘jeucht’
djambátang	dʒambataŋ	‘bridge’; ‘een brugge’
djambing	dʒambiŋ	‘een lave lancie, dasagay’
djambol	dʒambol	‘comb of a chicken’; ‘cam van een hoen’
djamoc	dʒamok	‘mosquito’; ‘een mugge’
djamor	dʒamor	‘mushroom’; ‘padde-stoelen, duyvels-broot’
djandji	dʒandʒi	‘promise, agree, enter into a contract’; ‘beloven, accorderen, contracteren’
djandjíhan	dʒandʒihan	‘promise, agree, contract’; ‘belofte, accoort, contract’
djankit	dʒankit	‘said when some disease or bad thing happens to someone, but it is said about the strength itself’; ‘wort gheseyt wanneer yemant eenige sieckte, ofte ghebreecken overkomt, maer wort gheseyt vande sterckte selfs, ende niet vande persoon’
djantan	dʒantan	‘male animals’; ‘manneken van gedierten’
djantong	dʒantoŋ	‘heart’; ‘'t herte’
djantong pissang	dʒantoŋ pisaŋ	‘flower, bud of banana from which the bunch sprouts’; ‘bloem, de gesiste cnop vande bonannes, daer de tros uitspruyt’
djari-caki	dʒari-kaki	‘toe’; ‘teene’
djari-manis	dʒari-manis	‘ring finger’; ‘annijs-saet’
djaring	dʒariŋ	‘k.o. fishing net’; ‘breyen, als netten’
djari-tanghan	dʒari-taŋan	‘finger’; ‘vinger’
djarong	dʒaroŋ	‘needle’; ‘een naelde’
djatim	dʒatim	‘orphaned child’; ‘een weeskint’
djatou	dʒatu	‘fall’; ‘vallen’
djátou pensawan	dʒatu pensawan	‘beswijnen’
djau	dʒau	‘far’; ‘verre’
djenis	dʒenis	‘kind’; ‘soorte’
djerat	dʒerat	‘snare’; ‘een strick’
djerní	dʒerni	‘clear (of water or a mirror)’; ‘klaer, als water, ofte een klaeren spiegel’
djicalóu	dʒikalu	‘if’; ‘indien’
djilap	dʒilap	‘lick’; ‘lecken met de tonge’
djimat	dʒimat	‘spaeren, ghelijckmen de kost spaert diemen niet op en eet’
djina	dʒina	‘tame’; ‘tam’
djincal	dʒinkal	‘span’; ‘een spanne’
djintang	dʒintaŋ	‘cumin ?’; ‘comijn’
djintit	dʒintit	‘cut’; ‘een knip’
djiva	dʒiva	‘soul’; ‘de ziele’
djodo	dʒodo	‘equal, alike’; ‘die yemant gelijck is’
djodo-dengan djodo	dʒodo-deŋan dʒodo	‘like for like’
djomóu	dʒomu	‘yets moede werden, ofte een teghensien erghens in krijghen’
djompot	dʒompot	‘pick someone up, fetch someone, welcome’; ‘yemant halen ter plaetse daer hy is, dat is, alsmen yemant te ghemoet gaet om in te haelen, ofte willecom te heten’
djoudjalang	dʒudʒalaŋ	‘all sorts of goods’; ‘alderhande cramerijen’
djoudjárou	dʒudʒaru	‘young daughter’; ‘een jonge dochter’
djoudji	dʒudʒi	‘play dice, game’; ‘dobbelen, tuysschen’
djoudjongan	dʒudʒoŋan	‘something carried on the head, when a person does the somba in front of the king and raises his hands above his head’; ‘eenigh goet, dat yemant op sijn hooft draecht, als yemant sijnen somba doet voor den coninck, en sijn handen tot boven sijn hooft verheft’
djoudong	dʒudoŋ	‘carry something on head, like a basket’; ‘yet op sijn hooft draeghen, als een korf’
djouga	dʒuɡa	‘also, as well as’; ‘yets soo is, jtem oock alleenlijck etc’
djouling	dʒuliŋ	‘cross-eyed’; ‘scheel sien’
djoumauwa	dʒumauwa	‘disdainful and arrogant, as to put oneself above another, or to sit in a place that does not suit him and’; ‘laet-dunckende en aarrogant zijn, als hem selven boven een ander stellen, ofte gaen sitten op een plaetse die hem niet toe en komyt’
djoumawa	dʒumawa	‘dobaerdije’
djoumor	dʒumor	‘ventilate, lay out or hang out to dry’; ‘verluchten, te drooghen leggen oft hangen’
djouwa	dʒuwa	‘dobaerdije’
djouwal	dʒuwal	‘sell’; ‘verkoopen’
doa	doa	‘pray’; ‘bidden’
dodesso	dodeso	‘k.o. snare for birds etc’; ‘een strick daermen vogelen mede vanght, is darna taens, doch seer gebruyckelijck’
dodouto	doduto	‘hammer’; ‘hamer’
dóho	doho	‘present that is sent to someone’; ‘een present dat yemant gesondenwert’
dóman	doman	‘compass’; ‘een compas’
domba	domba	‘sheep’; ‘een schaep’
dosa	dosa	‘crime, sin’; ‘misdaet, sonde’
douca	duka	‘sadness’; ‘droefheyt’
doucom	dukom	‘carry a person’; ‘een persoon dragen’
doudoc	dudok	‘sit, live’; ‘sitten, woonen’
doudoc bacourong dalam rouma	dudok bakuroŋ dalam ruma	‘sit caged at house’; ‘sitten gheduyzigh in huys’
doudoc-bedja-djar	dudok-bedʒa-dʒar	‘sit in a row’; ‘sitten op een rije’
doudoc-sadja	dudok-sadʒa	‘sit down’; ‘ledich sitten’
dougadouga	duɡaduɡa	‘appropriate, not too much nor too little’; ‘van passe, niet te veel noch niet te weynich’
doulang	dulaŋ	‘flat wooden dish’; ‘een vlacke houtte schotel’
douráca	duraka	‘angry, bad, wrong’; ‘boos, snood, verkeert’
douri	duri	‘thorn, bones of fish, splinter, and anything like it’; ‘een dorne, de graten van visschen, een splinter, en wat diergelijcken is’
douson	duson	‘court, yard’; ‘een hof ofte thuyn’
dousta	dusta	‘lie’; ‘liegen’
doustáhan	dustahan	‘lie’; ‘een leughen’
dras	dras	‘strong’; ‘sterck’
dua poulo	dua pulo	‘twenty’; ‘twintic’
dua-cali	dua-kali	‘twice’; ‘twee-mael’
dunja	duɲa	‘world’; ‘de werelt’
durar	durar	‘duyzen’
dva	dva	‘two’; ‘twee’
ecor	ekor	‘tail’; ‘een steert’
efteádat	efteadat	‘costume, manners’; ‘costuyme, maniere’
eling	eliŋ	‘watch, keep a good watch, on one's guard, lurk somewhere’; ‘toesien, goede wachte houden, wel op sijn hoede zijn, erghens op loeren’
eling-capalla	eliŋ-kapala	‘wait, don't worry and don't know’; ‘wacht u hooft dattet niet gheraeckt en weet’
embos	embos	‘een blaes-balck’
empous	empus	‘field ?’; ‘een acker’
enganar	eŋanar	‘cheat’; ‘bedriegen’
engcan	eŋkan	‘said from a master to his slave’; ‘ghy wert geseyt van een meester tot sijne slave’
entaon	entaon	‘if, then’; ‘als, dan’
entendimento	entendimento	‘understanding’; ‘verstant’
entregar	entreɡar	‘hand over’; ‘in handen geven’
entsje	entʃe	‘sir, mister’; ‘monsieur, singnor, loufftrouwe’
esa	esa	‘amborsticheyt’
espingarda	espiŋarda	‘rudder’; ‘een roer’
essoc	esok	‘tomorrow’; ‘morgen’
essonja	esoɲa	‘day after that’; ‘'s daechs daer nae’
essonja sapoulo hari	esoɲa sapulo hari	‘ten days later’; ‘thien dagen daer nae’
esteádat	esteadat	‘manners, practices, ceremonies’; ‘maniere, oeffeninge, ceremonien’
faä	faa	‘nature, condition of a human being’; ‘nature, conditi van een mensche’
facát	fakat	‘decision, resolution of some council’; ‘besluyt, resolutie van eenigen raet’
fadjar	fadʒar	‘dawn’; ‘de morgen-rode’
fadouli	faduli	‘arrest, pay attention to ?’; ‘hant-haven, yemant, goet, of deucht doen’
fadouli maccánnan	faduli makanan	‘prepare food’; ‘spijse beschicken’
fakiri	fakiri	‘poor man, beggar’; ‘een schamel-man, een bedelaar’
fantasma	fantasma	‘ghost’; ‘een spoocksel’
faract	farakt	‘distinguished, different’; ‘onderscheyt, verschydentheyt’
farasodjou	farasodʒu	‘screw’; ‘eem schroeve’
fassouro	fasuro	‘serve God’; ‘godt dienen’
fassouro	fasuro	‘serve God’; ‘is godt dienen’
fastio	fastio	‘on the contrary, that one is tired of it’; ‘tegenheyt, datmen een dinc moede is’
fata	fata	‘arrange, put in order’; ‘schicken, voughen, in ordre stellen’
fermáng	fermaŋ	‘mercy that God gives to people so that they can do something’; ‘ghenade die godt den menschen geeft om yet te kunnen doen’
fetiuá	fetiua	‘nijt, achterklap’
fiara	fiara	‘scattered’; ‘verstroyt’
fidalgo	fidalɡo	‘nobleman’; ‘edelman’
fikír	fikir	‘think’; ‘meynen, achten van ghevoelen zijn, yeyusen’
fofo caki	fofo kaki	‘stub one's toe’; ‘sijn voeten stoven’
fosso	foso	‘forbidden to eat because it is not healthy’; ‘verboden te eeten om dat ongesont is’
franga	fraŋa	‘chicken’; ‘een hoen’
fresco	fresko	‘different’; ‘versch’
gabar	ɡabar	‘tidings, greeting’; ‘tijdinghe’
gade	ɡade	‘plant’; ‘een plant’
gading	ɡadiŋ	‘ivory’; ‘yvoor’
gadja	ɡadʒa	‘elephant’; ‘een olyphant’
gadja-mina	ɡadʒa-mina	‘whale’; ‘walvisch, oft veel eer een posthooft’
gadja-mína	ɡadʒa-mina	‘whale, whale head’; ‘een wal-visch, pots-hooft’
gágab	ɡaɡab	‘stammer’; ‘stameren’
gaha	ɡaha	‘burp ?, gas bubbles coming out of the throat’; ‘gachebellen die uit de keele komen’
galáng	ɡalaŋ	‘bracelet’; ‘arm-ringen’
galáp	ɡalap	‘dark, twilight’; ‘clám doncker, duyster’
gále tanna	ɡale tana	‘dig in the earth’; ‘spitten in de aerde’
gáli	ɡali	‘dig in the earth’; ‘spitten in de aerde’
galla	ɡala	‘pitch’; ‘peck’
galla galla	ɡala ɡala	‘pitch, tar’; ‘peck, teer’
gallaffi	ɡalafi	‘bootstrap’; ‘een bootsgeselle’
gallo	ɡalo	‘rooster’; ‘een haen’
galouga	ɡaluɡa	‘colour ?’; ‘verwe, daermen medeveruit’
gampang	ɡampaŋ	‘easy ?’; ‘crijgen, glijck, hy sou de wel wat stelen conde hy het crijgen’
ganda	ɡanda	‘gain, profit’; ‘winst, proffijt, avance’
ganga	ɡaŋa	‘yawn’; ‘gapen’
ganghou	ɡaŋu	‘toss and turn, one who cannot be still’; ‘woelende, die niet stille wesen kan’
ganghou-moulut	ɡaŋu-mulut	‘someone who talks a lot’; ‘die sijnen mont niet stille staet, die niet en doet, dan snappen en praeten’
gánti	ɡanti	‘come to someone's place’; ‘komen inde plaetse van yemant’
gantong	ɡantoŋ	‘hang’; ‘hangen’
gáram	ɡaram	‘salt’; ‘sout’
gardenappa	ɡardenapa	‘een sarbiette’
garing	ɡariŋ	‘roast over the fire’; ‘roosten over 't vuyr’
garou	ɡaru	‘go out robbing’; ‘uit roven ghaen’
garou	ɡaru	‘go out robbing’; ‘uit roven gaen’
garou	ɡaru	‘scratch, scratch with nails’; ‘krabben, krouwen met nagelen’
gasa	ɡasa	‘ruler to measure with’; ‘een sile om mede te meten’
gassa	ɡasa	‘touchstone’; ‘toetsteen’
gassing	ɡasiŋ	‘spinning top’; ‘een werp-tol’
gata gata	ɡata ɡata	‘pliers’; ‘een tange’
gatal	ɡatal	‘itch’; ‘jeucken’
gaybana	ɡaibana	‘caticich, in eenen desolaten staet zijn’
gegalla	ɡeɡala	‘pitch’; ‘peck’
geger	ɡeɡer	‘uproar, make a commotion, rowdy’; ‘gheraes maecken, kekelen, oproer’
gelár	ɡelar	‘dignity’; ‘digniteyt, waerdicheydt daer yemant toe wert verheve’
gendrang	ɡendraŋ	‘k.o. tall drum’; ‘de lange trommelt gens daermen in Java op beyde lijden op speelt’
ghigi	ɡiɡi	‘teeth’; ‘tanden’
ghigit	ɡiɡit	‘bite’; ‘bijten’
ghigit-poutous	ɡiɡit-putus	‘bite off’; ‘aff-bijten’
ghila	ɡila	‘stupid, foolish, simple’; ‘sot, dwaes, simpel’
ghila ghila-bassa	ɡila ɡila-basa	‘dul’
ghilabingis	ɡilabiŋis	‘dul’
gidal	ɡidal	‘een vinger-hoet’
gig-assam	ɡiɡ-asam	‘sour ?’; ‘eggerich’
gili	ɡili	‘tickle’; ‘kittelen’
giling	ɡiliŋ	‘rub on a stone, as one does the process’; ‘wrijven op een steen, gelijckmen de verwe doet’
gindi	ɡindi	‘jug or bottle with a ?’; ‘een kanne, kruycke met een yuyt’
gingam	ɡiŋam	‘een buyst’
ginta	ɡinta	‘bell’; ‘een klocke, schelle, belle’
gintas	ɡintas	‘pick off, pluck’; ‘afrucken, afplucken’
girgadjí	ɡirɡadʒi	‘saw’; ‘een sage’
gláng	ɡlaŋ	‘bracelet’; ‘arm-ringen’
glap	ɡlap	‘dark, twilight’; ‘clám doncker, duyster’
gly	ɡli	‘equally correct, neither less nor more, in full’; ‘even juyst, noch min noch meer, ten vollen’
gnaco	ŋako	‘believe, make confession, give oneself away for something’; ‘geloven, belijdenisse doen, sich ergens voor wegeven’
gnadap	ŋadap	‘appear in front of everyone's view’; ‘verschijne voor voor yemants aengesicht’
gnappa	ŋapa	‘why’; ‘'tis de pijne waert’
gnappa	ŋapa	‘worth the pain’; ‘'tis de pijne waert’
gnate-gnate	ŋate-ŋate	‘earring’; ‘oor-hangers’
godóng	ɡodoŋ	‘packhouse’; ‘een packhuys’
gogelo	ɡoɡelo	‘yemant de guyck naesteecken’
gogouta	ɡoɡuta	‘judge, speak judgment’; ‘richten, oordeel spreecken’
gomatár	ɡomatar	‘tremble’; ‘beven’
gomoc	ɡomok	‘fat’; ‘vet’
gompa-boumi	ɡompa-bumi	‘earthquake’; ‘aertbevinge’
gondic	ɡondik	‘concubine’; ‘bysitte concubijne’
gongong	ɡoŋoŋ	‘bark (of dog)’; ‘het blaffen van honden’
gongong	ɡoŋoŋ	‘barking of dogs’; ‘het baffen der honden’
gonoffo	ɡonofo	‘husk of old coconuts’; ‘bast van oude calappes’
gonting	ɡontiŋ	‘scissors’; ‘een scheere’
gontor	ɡontor	‘thunder’; ‘donder’
goosoc	ɡoosok	‘rub, sand, grind’; ‘wrijven, schuyren, slijpen’
gorap	ɡorap	‘k.o. bird ?’; ‘galeye, een roep-fregat’
gordi	ɡordi	‘evil one’; ‘een booze’
gorgor	ɡorɡor	‘rumble, rattle’; ‘rommelen ratelen’
gorinda	ɡorinda	‘grinding stone that is turned around’; ‘een slijp-steen, die omgedraeyt wer’
gossong	ɡosoŋ	‘flat, not steep’; ‘vlack, niet steyl’
gotsjoc	ɡotʃok	‘take one another by the arm, swing back and forth, romp’; ‘malcander inden arm nem, hene ende weder slingeren, stoeyen’
gougor	ɡuɡor	‘stumble, fall’; ‘struyckelen, vallen’
gouling	ɡuliŋ	‘roll along’; ‘rollen langhs dáerde wentelen’
goulir	ɡulir	‘roll’; ‘rollen’
goulong	ɡuloŋ	‘run around, roll a wheel, roll up, as rolling up velvet and other fabrics, wheel that turns around on its own’; ‘omloopen, ghelijck een wiel oprollen gelijckmen fluweel ende andere stoffen oprolt, een rat dat van selfs omloopt’
gounong	ɡunoŋ	‘mountain, hill’; ‘berch, heuvel’
gounong	ɡunoŋ	‘mountain, hill’; ‘een berch, heuvel’
gourou	ɡuru	‘joke’; ‘is boerten ende jocken’
gourou	ɡuru	‘teacher’; ‘leer-meester’
gousar	ɡusar	‘grumpy, disturbed’; ‘gram, verstoort’
goyang-goyang	ɡoiaŋ-ɡoiaŋ	‘shake, waggle, swing’; ‘schudden, wagelen, slingeren’
grado	ɡrado	‘trellis’; ‘tralie’
grosso	ɡroso	‘coarse’; ‘grof’
habar	habar	‘obedient’; ‘onderdanich, ghehoorsaem zijn’
hac	hak	‘rights’; ‘de gerechticheyt van yemant in mate, gewichte etc’
hacayat	hakajat	‘story, history, narrative’; ‘verhaelen, vertellen, jtem de historie, ofte vertellinge selfs’
hadij	hadij	‘study, read’; ‘studeren, lesen, opseggen’
hadir	hadir	‘ghereeet als de spijle ghereet maken etc’
haïb	haib	‘speak to someone sternly to embarrass them’; ‘yemant qualijck toespreecken ende beschaemt maken met woorden’
hal	hal	‘state of affairs’; ‘het gene datter passeert, off den staet der saecken’
halal	halal	‘wanneert geseyt wort van goet, soo beteeckent het dat suler yemant rechtveerdigh is toekomende ende wanneert geseyt wort van spijse, soo beteeckent het dat de spijse reyn is met goede conscientie mach gegeten werden’
halasjada	halasjada	‘real child ?’; ‘een echte kint’
halía	halia	‘ginger’; ‘gengeber’
hal-miskyn	hal-miskin	‘poor’; ‘arm’
hange hange	haŋe haŋe	‘large and heavy wood, used as beams and such’; ‘groote ende swaere houten, als balcken ende diergelijcken’
hanja	haɲa	‘only’; ‘maer’
haram	haram	‘clean’; ‘wanneert gheseyt wort van goet, soo beteeckent het dat sulex yemant niet rechtveerdich toe-komt te weten dat onrechtveerdigh goet is, wanneert geseyt wort van sijse, soo worter by verstaen, dat de spijse onreyn is, ende met gheen goede conscientie en magh ghebruyckt werden, jtem haram is te seggen int generael, al wat onreyn, ofte onheylich is, na de wet der joden dende mooren, jtem wort oock gebruyckt voor een vloeck als deos bri hará banja pada &c’
haram-sjada	haram-sjada	‘bastard, no good’; ‘een bastaert, deugh-niet’
harcát	harkat	‘make ready, prepare’; ‘alles toebereyden, toestellen ende gereet maken’
harga	harɡa	‘value’; ‘waerdije’
hari	hari	‘day’; ‘dach’
hari sadja	hari sadʒa	‘eene gemeenen dach, off werck-dach’
hari-baic	hari-baik	‘fourth day’; ‘vier-dach’
hari-besar	hari-besar	‘big holiday’; ‘groote feest-dagh’
haribírou	haribiru	‘groot gevoel ende gebaer maecken, alsset gheseyt wort aen eenighe persoonen te geschieden, soo beduyt het, den selvighen ghemelt ende overlast doen’
hari-kiámat	hari-kiamat	‘day of judgment’; ‘dach des oordeels’
hari-raya	hari-raja	‘feast day’; ‘werden ghenaemt de drie groote feest-daghen, die de mooren jaerlijck hebben, jtem raya is te seggen een straet, ofte heerbane’
hari-sadja	hari-sadʒa	‘work-day’; ‘werck-dagh’
haros	haros	‘must, deserving of’; ‘billijck, te weten dat in rechten bestaen magh’
haros dia matti	haros dia mati	‘he deserved death’; ‘hy heeft de doot verdient’
harta	harta	‘movable property that you own’; ‘roerende goederen die yemant besit’
hat	hat	‘'t hert, ofte veel eer 't ghemoet des menschen’
hat	hat	‘alone, right, standing’; ‘alleen, juyst, pose, stondt’
hate	hate	‘until then’; ‘totter tijt toe dat’
hati catoudjou doudoc de sanna	hati katudʒu dudok de sana	‘my heart desires to dwell there’; ‘mijn hert is begheerich om daer te woonen’
hati kita souca pada itou	hati kita suka pada itu	‘I have something to do, I have something else to do’; ‘ick hebbe beletsel, ick hebbe wat anders te doen’
hati moura	hati mura	‘generous, spleen’; ‘liberael, milt’
hati sakit	hati sakit	‘demolished’; ‘gessloopt’
hati-roussac	hati-rusak	‘dismayed and qualitatively satisfied’; ‘ontstelt ende qualijck te vreden zijn’
hati-samma	hati-sama	‘unity’; ‘eendrachtigh’
hati-terbáng	hati-terbaŋ	‘I'm deeply worried’; ‘ick ben ongerust van herten’
hay bat	hai bat	‘make gesture or facial expression’; ‘uiterlijck gebaer, ofte gelaet maecken’
hayal	hajal	‘drunk, intoxicated’; ‘droncken van amphion, gindji, touback, siri-pinang etc’
haywan	haiwan	‘animal with four feet’; ‘een beest met vier voeten’
hela	hela	‘draw’; ‘trecken’
hela-ginta	hela-ɡinta	‘ring bell’; ‘luyden de kloc’
helo-orang	helo-oraŋ	‘mock people as they go by’; ‘den spot houden met de luyden die voorby gaen’
heraen	heraen	‘amaze’; ‘verwonderen’
herbab	herbab	‘fiddle’; ‘een vedel’
hilir-songey	hilir-soŋei	‘sail down a river’; ‘een rivier affvaeren’
hodjat	hodʒat	‘back-slap, swearword’; ‘achter-klap, scheldinghe’
hora	hora	‘hour’; ‘uyre’
horgay	horɡai	‘stranger’; ‘een vreemdelinck’
hormat	hormat	‘honour’; ‘eere’
houcom	hukom	‘attach, judge, cast, punish’; ‘hechten, oordeelen, castijen, straffen’
hounje	huɲe	‘show off’; ‘proncken, opproncken’
ia	ia	‘yes’; ‘in twee syllaben, is te seggen ja, maer wert voor geen cortoyse antwoorde gehouden’
iabattan	iabatan	‘office, position’; ‘ampt, officie’
iadi	iadi	‘became’; ‘werden’
iang	iaŋ	‘which’; ‘de welcke’
iangan	iaŋan	‘forbid from doing something’; ‘verbiedende yets te doen 't ghene daermen af spreeckt, off daer't voor gestelt wort, als jangan catta een spreeckt niet’
iblís	iblis	‘devil’; ‘den duyvel’
ibor	ibor	‘consolation’; ‘troost’
ibou	ibu	‘mother’; ‘moeder’
ibou caki	ibu kaki	‘big toe’; ‘de groote teen’
ibou tangan	ibu taŋan	‘thumb’; ‘den duym’
ibou-bappa	ibu-bapa	‘parents, mother and father’; ‘ouders, moeder en vader’
ical	ikal	‘curls’; ‘crollen’
ican	ikan	‘fish’; ‘visch’
ican-babbi	ikan-babbi	‘tuna’; ‘een tonijn’
icat	ikat	‘bind’; ‘binden’
icat-pingan	ikat-piŋan	‘belt’; ‘de gordel, riem’
icat-pingang	ikat-piŋaŋ	‘belt’; ‘gordel’
icot	ikot	‘follow’; ‘volgen’
idjou	idʒu	‘green’; ‘groen’
idong	idoŋ	‘nose’; ‘de neuse’
idong-matsjong	idoŋ-matʃoŋ	‘high nose’; ‘een hooge neuse’
idong-tsjepper	idoŋ-tʃeper	‘flat nose’; ‘een platte neuse’
idop	idop	‘live’; ‘leven’
ifi-moátan	ifi-moatan	‘load’; ‘de ladinge’
igresia	iɡresia	‘church’; ‘de kercke’
ilang	ilaŋ	‘lose’; ‘verliesen’
imagem	imaɡem	‘image’; ‘een beelt’
incenso	inkenso	‘incense, or similar’; ‘wieroock, of diergelycke roock-werck’
inda	inda	‘take care, take heed’; ‘sorge dragen, acht nemen’
indong	indoŋ	‘mother’; ‘moeder’
ingat	iŋat	‘remember’; ‘ghedencken, ghedachtig zijn’
ingenio	iŋenio	‘instrument that is used to generate music, yet also illuminates, translates, or similar’; ‘een instrument daermen yst swaers mede opwint, yet mede verlicht, versettet, of diergelijcke’
ingeollar	iŋeolar	‘kneel’; ‘knielen’
inger	iŋer	‘noisy, make noise’; ‘gheraes ofte getier maken’
inger-bangar	iŋer-baŋar	‘noisy, make noise’; ‘gheraes ofte getier maken’
inging	iŋiŋ	‘desire, desire with great affection’; ‘begeeren, verlangen met een groote genegentheyt’
ingor	iŋor	‘snot’; ‘snot’
ingos	iŋos	‘snot’; ‘snot’
ini	ini	‘this, these’; ‘dit, dese’
ini ca itou	ini ka itu	‘this or that’; ‘dit ofte dat’
ini-la	ini-la	‘this here’; ‘dit isset, dese isset’
inja	iɲa	‘step on something’; ‘ergens op treden’
intang	intaŋ	‘diamond’; ‘diamant-steen’
inte	inte	‘listen in on someone's words or spy on their doings’; ‘yemants woorde, off doen, komen beluysteren’
intero	intero	‘whole, not broken up or divided’; ‘heel, niet aenstucken off, verdeelt’
ipar-laki	ipar-laki	‘brother-in-law’; ‘swager’
ipar-parampouan	ipar-parampuan	‘sister-in-law’; ‘swagerinne’
iriati	iriati	‘envy’; ‘benijden’
iris	iris	‘cut’; ‘snijden’
iris-abis	iris-abis	‘exhale’; ‘uitsuypen’
iris-poutous	iris-putus	‘cut off’; ‘afsnijden’
irop	irop	‘sip’; ‘suypen’
isalám	isalam	‘muslim’; ‘moors, mahumetists of curcks’
isap	isap	‘suck in, inhale, swallow up’; ‘suygen, inhaelen, inslurpen’
isi	isi	‘'t ghene erghens in is’
isi acan	isi akan	‘fill, make full’; ‘vollen, vol-maecken’
isi-acan	isi-akan	‘fill, put inside something’; ‘vullen, yets in-doen’
isi-cawin	isi-kawin	‘marriage goods’; ‘huwelijcx goet’
isi-prot	isi-prot	‘innards’; ‘inghewandt’
ismola	ismola	‘alms’; ‘aelmisse’
ismou	ismu	‘fenijn dat lancksaem een mensche doet queelen, eyndelijck doet vergaen, ende doodet’
issoc	isok	‘tomorrow’; ‘morgen’
issonja	isoɲa	‘day after that’; ‘'s daechs daer nae’
istri	istri	‘wife’; ‘huysvrouwe’
itam	itam	‘black, brown’; ‘swart, bruyn’
itic	itik	‘duck’; ‘een eynt-vogel’
itou	itu	‘that, this’; ‘dat, dien’
itou adda gouna besar	itu adda ɡuna besar	‘there is a lot to be found there’; ‘daer is veel aen gelegen’
itou berharga banja	itu berharɡa baɲa	‘that's a lot of money’; ‘dats veel waert’
itou lacou pada itou	itu laku pada itu	‘dat munt uit bove dat’
itou pada beta	itu pada beta	‘that's for me or my part’; ‘dat is voor my, off mijn gedeelte’
itou sadja	itu sadʒa	‘niet meer als dat is oock tesegghen, vergeefs, als’
itou tida laya pada beta	itu tida laja pada beta	‘dat en is mijns dincks niet, als, sulcke kleederen en zijn mijn dracht niet’
itou tourout itou	itu turut itu	‘that is suitable for that’; ‘dat schickt sich na dat’
itou tsjaca de leher	itu tʃaka de leher	‘stuck in the throat’; ‘het blijft inde kele steecken’
itoulá	itula	‘because of that, it's like that’
itouta	ituta	‘this or that there’; ‘dat of die isset’
ivre	ivre	‘person in charge of something’; ‘hier mede wert uytghedruckt een ban die erghens opsicht van heeft als’
jang besar	jaŋ besar	‘one which is big’; ‘het groote, 't gene dat groot is’
jang manna	jaŋ mana	‘which one (not of people, but of things)’; ‘de welcke, dach niet van personen, maer van dinghen’
jangan beta panghil dia tida datang	jaŋan beta paŋil dia tida dataŋ	‘so ick hem niet en roepe, soo en comt hy niet’
jangan dia pe-ghi-ca sana	jaŋan dia pe-ɡi-ka sana	‘laet hem daer niet gaen, men ghebruyckt oock aldus’
jangan poucol pada béta	jaŋan pukol pada beta	‘do not strike me’; ‘slaet my niet’
jebibi	jebibi	‘orchard ?’; ‘wijngaerdt’
jentar	jentar	‘eat midday meal’; ‘middachmael eten’
joure-dapor	jure-dapor	‘cook’; ‘keucken-meester’
joure-dapor	jure-dapor	‘cook’; ‘een cock’
joure-mintar	jure-mintar	‘een constapel’
joure-pintou	jure-pintu	‘guard, gate-keeper’; ‘deur-waerder’
jure-bassa	jure-basa	‘calck and soo of all other things’; ‘calck ende soo van alle andere dingen’
jure-da-por	jure-da-por	‘cook’; ‘meester vande keucken’
jure-moudi	jure-mudi	‘helmsman’; ‘waer-nemer van't roer, stuyrman’
jure-pin-tou	jure-pin-tu	‘gatekeeper’; ‘poortier’
kedang	kedaŋ	‘bridle of a horse’; ‘toom van een paert’
keladei	keladei	‘donkey’; ‘een esel’
kená	kena	‘hit, touch’; ‘aeb-raecken’
kenál	kenal	‘know’; ‘kennen’
kendíri	kendiri	‘only’; ‘alleen’
kendíri-díri	kendiri-diri	‘completely alone, all on one's own’; ‘gantsch alleen’
kikir	kikir	‘stingy’; ‘ghierich’
kikir-sangar	kikir-saŋar	‘very greedy’; ‘geweldich gierich’
kikis	kikis	‘grater, grate’; ‘een raspe, raspen’
kílat	kilat	‘lightning’; ‘blixem’
kilim	kilim	‘een ronde naeysoom’
kimpou	kimpu	‘smith’; ‘een smit’
kinjang	kiɲaŋ	‘versadicht’
kintsjing	kintʃiŋ	‘piss, urinate’; ‘pissen’
kípas	kipas	‘fan’; ‘een waeyer’
kira-kira	kira-kira	‘calculate, guess, estimate’; ‘reeckenen, maer wert oock gebruyckt voor gissen, meynen, vermoeden, ende dierghelijcke woorden’
kíri	kiri	‘left side’; ‘'slincx, off slincker sijde’
kirim	kirim	‘seynden eenich dinck’
kirímau	kirimau	‘message’; ‘'t gene gesonden wort’
kissol	kisol	‘shrivel, shrink’; ‘crimpen’
kita	kita	‘I’; ‘ick’
kitab	kitab	‘book’; ‘een bouck’
kita-órang	kita-oraŋ	‘we all’; ‘wy-luyden’
kita-orang tsjinta bras	kita-oraŋ tʃinta bras	‘we can move for the rise, and we will not miss the rise’; ‘wy syn verleghen om rijs, ende en connen den rijs niet wel missen’
kitsjap-matta	kitʃap-mata	‘wink, blink’; ‘de ooghen op en toe slaen’
kitsjil	kitʃil	‘little’; ‘cleyn’
kitsjil-hati	kitʃil-hati	‘cowardly’; ‘cleyn-moedigh’
kitta	kita	‘litter, bedstead’; ‘coetsje, bed-stede’
kning	kniŋ	‘eyebrow’; ‘wijn-brauwen’
labba	labba	‘gain, make profit’; ‘winst, profijt doen’
labo	labo	‘anchor’; ‘een ancker’
labo	labo	‘pumpkin’; ‘een pompoen’
lacás	lakas	‘race’; ‘ras, haestelijck’
lacou	laku	‘excellent’; ‘uitnemende’
lada	lada	‘pepper’; ‘peper’
ladjou	ladʒu	‘quick’; ‘snel’
lagi	laɡi	‘again, more’; ‘bet, meer’
lagi	laɡi	‘end’; ‘ende’
laïn	lain	‘other’; ‘ander’
laïn-cali	lain-kali	‘again, another time’; ‘andermael’
laïn-djenis	lain-dʒenis	‘different kind’; ‘andersints’
laki laki	laki laki	‘man’; ‘mans-persoon’
laki-kita	laki-kita	‘my husband’; ‘mijn man’
lalat	lalat	‘fly’; ‘een vliege’
lalayátii	lalajatii	‘serve a human being, serve’; ‘een mensche dienen, dienst doen’
lalou	lalu	‘get out of the way, pass by’; ‘wijcken, uit de wege gaen’
lalou tenga hari	lalu teŋa hari	‘afternoon’; ‘achter-noen’
lambat	lambat	‘slow, late’; ‘lancksaem, traechlijck, laet’
lambong	lamboŋ	‘stomach of a person?’; ‘des menschen zijde’
lamma	lama	‘long time’; ‘langhen tijt’
lamma-lammanja	lama-lamaɲa	‘extremely long lasting’; ‘uiter maten langhe duyrende’
lamon	lamon	‘if’; ‘indien’
lanca	lanka	‘step, pace’; ‘stappen’
lancap	lankap	‘complete, make up’; ‘volmaecken, opmaecken’
langhar	laŋar	‘border, put down a border’; ‘aborderen, aen boort leggen’
langit	laŋit	‘sky, i e., the light and all the visible heavens, heaven that people think about somewhere’; ‘de locht ende alle sienlijcke hemelé, een ghehemelte datmen erghens over maeckt’
lante	lante	‘floor, place to sit made of split reeds attached to one, or similar’; ‘een vloer, een sit-plaetse van gecloofde rieden die aen een zijn gehecht, of diergelijcke werck’
laöut	laut	‘sea’; ‘de zee’
laout pounja passir	laut puɲa pasir	‘sea sand’; ‘de gront vande zee’
lapar	lapar	‘hungry’; ‘honger’
lapis	lapis	‘dice’; ‘dobbel’
larangan	laraŋan	‘ensure that no one sees it, keep closed so that no one comes near or gets it into their hands’; ‘bewaeren dat het niemant en siet, besloten houden daer niemant by en kome, of in handen en crijge’
lári	lari	‘run, flee, escape’; ‘lopen, wech-lopen, vluchten’
lascar-laki-laki	laskar-laki-laki	‘slave (male)’; ‘een slaef’
lascar-parampouan	laskar-parampuan	‘slave (female)’; ‘een slavinne’
latsjop	latʃop	‘shortage, insufficient’; ‘dat te cort is, ende niet toereycken en kan’
lawa-lawa	lawa-lawa	‘spider's web’; ‘een spinnencop’
lawan	lawan	‘fight, fight against’; ‘strijden, bevechten’
layar	lajar	‘sail’; ‘een seyl’
lebar	lebar	‘wide’; ‘breet’
lebé	lebe	‘more’; ‘meer’
lebé derri sapoulo	lebe deri sapulo	‘more than ten’; ‘meer als thien’
lecát	lekat	‘cleven, aencleven’; ‘cleven, aencleven’
lego lego	leɡo leɡo	‘round dance’; ‘en ronden dans’
leher	leher	‘throat’; ‘de keele’
leher-gingang	leher-ɡiŋaŋ	‘long neck’; ‘eenen langhen hals’
lelá	lela	‘tired’; ‘moede’
lelong	leloŋ	‘vercopen by erf-huys, of aldermeest biedende’
lemac	lemak	‘soot, dirt’; ‘roet, smeer’
lemas	lemas	‘drown’; ‘verdrincken’
lembou	lembu	‘bull, cow’; ‘een stier, koe’
lenjap	leɲap	‘disappear’; ‘verdwijnen’
lepas	lepas	‘past, untied, freed’; ‘voorleden, voorby, afghedaen, ongebonden, los’
lepas-ácan	lepas-akan	‘release’; ‘los maecken jtem ergens van ontstaen en bevrijden’
lesong	lesoŋ	‘pestle’; ‘rijs-block daermen rijs in stampt, mortier’
lete-lete	lete-lete	‘snaeterachtich, pratich’
levantar	levantar	‘raise, rebel’; ‘sich verheffen, rebelleren’
liat	liat	‘see’; ‘sien’
libro	libro	‘goat’; ‘een bouck’
licensa	likensa	‘war’; ‘oorloff’
lída	lida	‘tongue’; ‘een tonghe’
lilling	liliŋ	‘wax’; ‘was’
lima	lima	‘five’; ‘vijf’
lima-poulo	lima-pulo	‘fifty’; ‘vijftich’
limbing	limbiŋ	‘spear’; ‘een spiesse’
limon-besar	limon-besar	‘lemon’; ‘een citroen’
limon-manis	limon-manis	‘k.o. lemon’; ‘draigne-appel’
limon-nipis	limon-nipis	‘k.o. lemon’; ‘ronde suyze lymoetgens’
limpar	limpar	‘throw’; ‘werpen’
lindir	lindir	‘thicken’; ‘dick werden, als stijfsel, papedo etc, dat door 'tsieden dick wert’
lindong	lindoŋ	‘pawnshop’; ‘lommeringe’
lingan	liŋan	‘arm’; ‘ermen’
lingan-lingan	liŋan-liŋan	‘go sauntering about, maybe show off a bit and parading along the streets’; ‘gaen slingher-ermen, ghelijck eenighe gaen proncken, ende draey-staerten langhs de straeten’
linou	linu	‘eggerich’
lior	lior	‘saliva ?’; ‘sever, quijl’
lipat	lipat	‘fold (as of cloth)’; ‘toevouwen, als, lijn-waet, of yet anders’
litsjing	litʃiŋ	‘smooth’; ‘glat’
loco-loco	loko-loko	‘grab’; ‘grabbelen’
lode	lode	‘borst-weyzinge’
loléo	loleo	‘protected anchorage’; ‘een ancker plaetse, daermen voor den wint beschermt light’
lomba-lomba	lomba-lomba	‘tuna’; ‘een tonijn’
lombot	lombot	‘soft, slack, weak’; ‘sacht, morw, weeck, slap, swack’
lompat	lompat	‘jump’; ‘springen’
lompo	lompo	‘gout, paralysis’; ‘jicht, paralysis’
lompor	lompor	‘sludge, mud’; ‘slijck, modder’
longhar	loŋar	‘spacious, wide’; ‘ruym, wijt’
lontar	lontar	‘throw’; ‘werpen’
lontout	lontut	‘knee’; ‘knije’
loubang	lubaŋ	‘hole’; ‘een gat’
louca	luka	‘wound’; ‘een wonde’
louda	luda	‘saliva’; ‘speecksel’
loukis	lukis	‘paint, make pictures on cloth or canvas’; ‘schilderen, bosduyzen, figuren ende schilderijen maken op doecken, of cleetgens’
loupa	lupa	‘forget’; ‘vergeten’
loussa	lusa	‘day after tomorrow’; ‘overmorgen’
loussanja	lusaɲa	‘two days later’; ‘twee daghen daer naer’
louwar	luwar	‘outside’; ‘buyten’
louwas	luwas	‘wide, spacious’; ‘wijt ende ruym’
ma	ma	‘mother’; ‘moeder’
maboc	mabok	‘drunk’; ‘droncken’
macarofo	makarofo	‘wrestle’; ‘worstelen’
macca	maka	‘end’; ‘ende, oversuler, ende dat etc’
maccan	makan	‘eat’; ‘eten’
maccan abis	makan abis	‘finished eating, habis is used to state that something has been brought to an end’; ‘gants op eeten, jtem is seggen, dat het tẽ eynde gebracht is’
maccan gnare gnare	makan ŋare ŋare	‘eat something without side dish and sauce’; ‘eten yet sonder toespijse ende sonder sause’
maccánnan	makanan	‘food’; ‘spijse’
macocaca	makokaka	‘go looking for a fight’; ‘om strijt soecken een dinck te hebben elck om het seerste daer na pogen en trachten’
macocacá	makokaka	‘look to gain or enjoy, strive for another, each for battle’; ‘soecken te krijghen, of te genieten, voor een ander poogen te hebben, elck om strijt’
madídi	madidi	‘settle ?’; ‘sieden, aen de soode zijn’
madjelís	madʒelis	‘nice, neat, happy’; ‘fraey, net, pertinent, lustigh’
madou	madu	‘cowife’; ‘segghen tegen malkanderen twee vrouwen die eens mans wijf zijn’
mahál	mahal	‘expensive, hard to get’; ‘duyr, datter weynich, quaelijck te crijgen is’
mahera	mahera	‘canoe made of wood, often from a single piece of wood’; ‘een prau uit een hout, ofte ten minsten den gront van een prau, die uit een hout ghehouwen is’
make	make	‘curse’; ‘schelden’
makin lamma makin djahat	makin lama makin dʒahat	‘longer, the angrier’; ‘hoe langer, hoe booser’
malam	malam	‘night’; ‘nacht’
malam-malam	malam-malam	‘at night’; ‘snachts’
malas	malas	‘lazy’; ‘luy’
malas	malas	‘slow ?’; ‘luy, traech’
malediçaon	maledikaon	‘curse’; ‘vloeck’
mal-ensinado	mal-ensinado	‘rude, ill-mannered, disorderly’; ‘onbeschoft, onghemaniert, ongeregelt’
malille	malile	‘flow, flourish’; ‘vlieten, bloeyen’
málim	malim	‘navigator, helmsman’; ‘een stierman, leyts man, wech-wijser’
malingan	maliŋan	‘go sauntering about, maybe show off a bit and parading along the streets’; ‘gaen slingher-ermen, ghelijck eenighe gaen proncken, ende draey-staerten langhs de straeten’
malingan	maliŋan	‘pendulum arms’; ‘slinger-armen’
malin-tang	malin-taŋ	‘across’; ‘over-dwars’
malou	malu	‘shame, ashamed’; ‘schande, schaemte, beschaemt zijn’
mama	mama	‘chew food’; ‘cnouwen de spijse’
mama-laki-laki	mama-laki-laki	‘uncle’; ‘oom’
mama-parampouan	mama-parampuan	‘aunt’; ‘moeye’
mamoor	mamoor	‘very lot, abundant’; ‘seer veel, overvloedelijck’
manco	manko	‘cup ?’; ‘porsteleyn’
mandi	mandi	‘bathe body, wash’; ‘sijn lighaem baden, wasschen’
mangí	maŋi	‘pant ?’; ‘aenborstigheyt’
mangy	maŋi	‘amborsticheyt’
maniocca	manioka	‘someone who is betrothed, in that one has made a promise of marriage’; ‘een ondertroude, daermen by-sit onder huwelijcx beloften’
manis	manis	‘sweet’; ‘soet’
manissan	manisan	‘sweet treats’; ‘soete leckernijen’
manna	mana	‘waer’; ‘waer’
manna calla	mana kala	‘when’; ‘wanneer’
manna itou dapat	mana itu dapat	‘how can that be’; ‘hoe can dat wesen’
manta	manta	‘fresh, raw’; ‘versch, rauw’
manusia	manusia	‘people’; ‘mensche’
manxi	maŋsi	‘ink’; ‘inct’
manxí	maŋsi	‘hunt’; ‘jact’
maout	maut	‘boat’; ‘de boot’
mara	mara	‘quarrel a lot, enraged, angry’; ‘seer kijven, in toorn ontsteecken zijn, jtem toornicheyt’
maradjou	maradʒu	‘pout’; ‘pruylende gaen’
marancan	marankan	‘creep, crawl’; ‘cruypen’
marata	marata	‘complain, cry, make a fuss, as of a deaf person’; ‘klagen, weenen, misbaer maken, gelijck over een doven’
maray	marai	‘buy, peddle here and there’; ‘te kope dragen, hier en daer venten’
marcadjota	markadʒota	‘een portnguysche vlieger, gelijck daer de vrouwen mede te kerkcken gaen’
mardéca	mardeka	‘free man who is not a slave’; ‘vrij-man, die geen slaveen is’
marorebe	marorebe	‘strive for each other, for each other, want each to be greater and greater than the other’; ‘soecken voor malkanderen te gaen, elck voor malcanderen te wesen, elck meerder en grooter als een ander te willen zijn’
marsjang	marsjaŋ	‘heron, egret ?’; ‘een rijger’
mas	mas	‘gout’; ‘gout’
mas que	mas que	‘so is it’; ‘al isset al soo’
masehór	masehor	‘famous, famed’; ‘vermaert, wijt-beroemt’
massac	masak	‘cook, ripe’; ‘coocken, rijp’
massing	masiŋ	‘salty (like saltwater, fish, etc)’; ‘sout, als, sout-water, vlees etc’
massing-massing	masiŋ-masiŋ	‘ordinary’; ‘ordinaerlijck, voor de bant’
massoc	masok	‘go in, come in, become’; ‘inghaen, incomen, yet wat werden’
massoc isalam	masok isalam	‘became Muslim’; ‘moors werden’
massoc radja Tarnata pounja rayat	masok radʒa tarnata puɲa rajat	‘become subordinates of the Sultan of Ternate’; ‘werden ondersaten vanden coninck van carnaten’
mata-hari souda massoc	mata-hari suda masok	‘sun has set’; ‘de son is onder gegaen’
matelote	matelote	‘friend’; ‘cammerade’
matsjang	matʃaŋ	‘tiger’; ‘een tijger’
matta	mata	‘eye, point of something’; ‘een ooge, de scherpte ofte punt ergens van’
matta-angin adda tiga-poulo dua	mata-aŋin adda tiɡa-pulo dua	‘there are thirty-two directions of wind’; ‘daer zijn twee en dertich oorsproncken (dat is streecken) van winden’
matta-bouta	mata-buta	‘blind’; ‘blint’
matta-caki	mata-kaki	‘claw ?’; ‘enclauwen’
matta-cayïl	mata-kaiil	‘point of a fish-hook’; ‘visch-hoecx punt’
matta-hari	mata-hari	‘sun’; ‘de sonne’
matta-hari naic	mata-hari naik	‘sun rises there’; ‘de son gaet ginder op’
matta-hayër	mata-haier	‘water source’; ‘de oorspronck van't waeter’
matta-miris	mata-miris	‘dripping of the eyes’; ‘'t druypen der oogen’
matta-se-gang	mata-se-ɡaŋ	‘eyelids about to close’; ‘vaeckerige oogen die toe vallen willen’
mattay	matai	‘try with all diligence to have something before anyone else has it’; ‘eenigh dinck met alle vlijt trachten te hebben, eert een ander te vooren wech heeft’
matti	mati	‘dead, die, extinguished’; ‘doot overleden, ghestorven, men seyt oock van het licht’
matti-ácan	mati-akan	‘kill’; ‘dooden’
mattiácan damar	matiakan damar	‘turn off the light’; ‘'t licht uitdoen’
matti-lemas	mati-lemas	‘drown’; ‘verdrincken’
mau	mau	‘want’; ‘willen’
maulaï	maulai	‘begin’; ‘'t beginsel’
mawar	mawar	‘rose ?’; ‘neglentier’
mawe	mawe	‘predict the future about something, want to reveal hidden things, from looking at the tide, a split betel nut, or similar’; ‘yet toe-komens willen voorseggen, yet verborgens willen openbaeren, uit het bekijcken van eeb, ghekloofde pijnang, of diergelijcke’
may	mai	‘mother’; ‘moeder’
mayï	maii	‘enjoy oneself, play’; ‘sich verlustigen, spelen’
mayong	maioŋ	‘spadix of a betel palm’; ‘de bloeme van pijnang’
mea	mea	‘monkey’; ‘meercatte, aep’
méa	mea	‘monkey’; ‘meer-catte’
melille	melile	‘bloom, flow’; ‘bloeyen, vlieten’
mellaincat	melainkat	‘angel’; ‘een engel’
melopó	melopo	‘blister, burst a blister or pustule’; ‘puysten, sweeren of blaren opbersten, off doorbreecken’
memáke	memake	‘curse’; ‘schelden’
membayar	membajar	‘pay’; ‘betalen’
memoucat	memukat	‘fish with a net’; ‘visschen met een zegen’
menáfas	menafas	‘breathe’; ‘adem haelen, verkaelen’
menahan	menahan	‘suffer, endure suffering’; ‘lijden verdraghen’
menáng	menaŋ	‘win by playing or betting, win the battle’; ‘winnen met spelen, ofte wedde, voor den strijt winnen’
menangho	menaŋo	‘fish with a scoop net’; ‘visschen met een schep-net’
menangis	menaŋis	‘cry, weep’; ‘crijte, weenen’
menangis	menaŋis	‘weep, cry’; ‘weenen, simpelijck’
menantang	menantaŋ	‘behold, watch spectacle’; ‘aenschouwen, eenige spectaculen aeschouwen’
menanton láki-láki	menanton laki-laki	‘stepson’; ‘schoon-soon’
menanton parampouan	menanton parampuan	‘daughter-in-law’; ‘schoondochter’
menarri	menari	‘dance’; ‘dansen’
menarti	menarti	‘understand’; ‘verstaen’
menásit	menasit	‘achterclap, ofte veel eer liegen of yemant oprockenen achter een ander man ruggen’
menáwon	menawon	‘over the years somewhere’; ‘overjaeren ergens’
mendengar	mendeŋar	‘obedient, listen to what one is told’; ‘ghehoorsamen, naecomen dat een bevolen is’
mendjáhit	mendʒahit	‘sew’; ‘naeyen’
mendjála	mendʒala	‘fish with a casting net’; ‘visschen met 't werp-net’
menentang	menentaŋ	‘behold, look at’; ‘aenschouwen, aenkijcken’
mengáco	meŋako	‘make a confession, pretend or claim to be’; ‘belydenisse doen, sich ergens voor uitgeven’
mengadap	meŋadap	‘appear in front of everyone's view’; ‘verschijne voor voor yemants aengesicht’
mengádap	meŋadap	‘appear before someone's view’; ‘verschijnen voor yemants aengesicht’
mengadap pada radjá	meŋadap pada radʒa	‘appear before the king and pay one's respects’; ‘gaen verschijnen voor den coninck, ende hem sijn eere doen’
mengadjang	meŋadʒaŋ	‘push, shove’; ‘steenen, douwen, als een die zijn gevouch doen wil’
mengádou	meŋadu	‘accuse someone’; ‘beschuldigen yemant’
mengádou	meŋadu	‘fix someone's wrong’; ‘aenbrengen yemants foute’
mengantac	meŋantak	‘very painful, like being pricked by a thorn’; ‘het doet seer, als van een doorne gesteecken, eenen cnip, jtem men seght’
mengantac	meŋantak	‘when the pus or matter, turns into a blister’; ‘als de etter, ofte materie steeckinge maeckt in een sweer’
mengantoc	meŋantok	‘sleepy’; ‘slaperich zijn’
mengappa	meŋapa	‘why’; ‘'tis de pijne waert’
mengappa	meŋapa	‘worth the pain’; ‘'tis de pijne waert’
mengaráng	meŋaraŋ	‘stones’; ‘steenen’
mengartiácan	meŋartiakan	‘make understood, make something clear to someone’; ‘doen verstaen, te verstaen geven’
mengasso	meŋaso	‘raise, either an orphan or one's own’; ‘opvoeden, ghelijck een weeskint, minne’
mengerám	meŋeram	‘brood egg’; ‘eyeren broeden’
mengeró	meŋero	‘roncken’
menghadji	meŋadʒi	‘pray, teach, study something’; ‘bidden, lesen, studeren’
menghadji	meŋadʒi	‘study, read’; ‘studeren, lesen, opseggen’
mengídang	meŋidaŋ	‘have conceived, have been newly fertilized’; ‘ontsanghen hebben, nieus bevrucht gheworden zijn’
menginte	meŋinte	‘listen in on someone's words or spy on their doings’; ‘yemants woorde, off doen, komen beluysteren’
mengoap	meŋoap	‘yawn’; ‘geeuwen’
menimba	menimba	‘draw from a well with a bucket’; ‘putten met een emmer’
menján	meɲan	‘incense’; ‘wieroock, benjuwijn’
menjanji	meɲaɲi	‘sing’; ‘singen’
menjáout	meɲaut	‘answer’; ‘antwoorden, een antwoorde’
menjáout capalla	meɲaut kapala	‘knicke-bolten’
menjapo	meɲapo	‘sweep’; ‘veghen, afcladden’
menjassal	meɲasal	‘regret’; ‘leetwesen hebben’
menjassal	meɲasal	‘sorry, regret’; ‘berou, ofte leet-wesen hebben’
menjeló	meɲelo	‘suchten’
menjouro	meɲuro	‘areas’; ‘gebieden’
menjouro	meɲuro	‘command, order, send a person’; ‘bevelen, ghebieden, senden een persoon’
menjouro	meɲuro	‘those with authority and power’; ‘ghebieden met autoriteyt ende macht’
menlawan	menlawan	‘fight, fight against’; ‘strijden, bevechten’
menláwan	menlawan	‘fight, struggle’; ‘strijden, bevechten’
menompang	menompaŋ	‘sail along in someone's boat or canoe’; ‘mede-vaeren in yemants schip, ofte prau’
menompang	menompaŋ	‘travel along in someone's boat or canoe’; ‘mede varen in yemants schip oft prau’
menonghou-outang	menoŋu-utaŋ	‘schult maenen’
menoubous	menubus	‘rantsoenen, jtem pant lossen’
mentsjouri	mentʃuri	‘steal’; ‘steelen’
méra	mera	‘red, glowing’; ‘root, gloeyende’
merác	merak	‘peacock’; ‘een pauwe’
merácan	merakan	‘make glow’; ‘gloeyende maken’
merancan	merankan	‘creep, crawl’; ‘cruypen’
merassa	merasa	‘suffer pain’; ‘pijne lijden’
merassaya	merasaja	‘suffer pain’; ‘pijne lijden’
merbout	merbut	‘rob someone’; ‘yemant beroven’
merepáti	merepati	‘pigeon’; ‘een duyve’
merescer	meresker	‘worthy’; ‘waerdich sijn’
merougi	meruɡi	‘make a loss in trade’; ‘verliesen op coopmanschap’
merougi	meruɡi	‘make a loss’; ‘verliesen aen coopmanschap’
mester	mester	‘need’; ‘van noden’
miára	miara	‘create, as God created the world’; ‘scheppen, als godt heeft de werelt geschapen’
míga	miɡa	‘clouds’; ‘wolcken’
milagro	milaɡro	‘miracle’; ‘miraeckel’
mimpi	mimpi	‘dream’; ‘dromen’
minjac	miɲak	‘oil’; ‘olye’
minjac-sápi	miɲak-sapi	‘butter’; ‘boter’
minjac-tidor	miɲak-tidor	‘oil is stiff’; ‘de olye is stijf’
minjang	miɲaŋ	‘borrow’; ‘leenen’
mínom	minom	‘drink’; ‘drincken’
minta	minta	‘ask’; ‘eyschen’
minta doa	minta doa	‘prayer’; ‘een bede’
minta-cassie	minta-kasie	‘request, pray, seek someone's favour or love’; ‘versoecken, bidden, de woorden sijn te segge yemants gunste, saveur, ofte liefde versoecken’
minta-doa	minta-doa	‘pray’; ‘bidden’
minta-outang	minta-utaŋ	‘demand repayment’; ‘de schult eysschen, ofte in maenen’
mintar	mintar	‘een geschut af sien ende stellen’
mintarácan	mintarakan	‘een geschut af sien ende stellen’
minta-somba	minta-somba	‘prayer’; ‘een bede’
mintouwa láki láki	mintuwa laki laki	‘father-in-law’; ‘schoon-vader’
mintouwa parampouan	mintuwa parampuan	‘stepmother’; ‘schoon-moeder’
miring	miriŋ	‘descending, sloping downwards’; ‘afgaende, afdaelende zijn, nederwaerts hellen’
miris	miris	‘dripping of the eyes’; ‘'t druypen der oogen’
misey	misei	‘moustache of beard’; ‘knevels vande baert’
miskyl	miskil	‘perijckel’
miskyn	miskin	‘poor’; ‘arm’
miskyn	miskin	‘poor’; ‘arm, pover’
mitti-tidor	miti-tidor	‘bed’; ‘bedde’
móat	moat	‘load (ship or canoe)’; ‘laden een schip ofte prau’
modal	modal	‘capital that someone trades’; ‘'t capitael daer yemat mede handelt’
modou	modu	‘fast ?’; ‘nuchteren’
mof	mof	‘extinct, exterminated of humans’; ‘uitgestorven, uit-geroeyt van menschen’
móhon	mohon	‘used in this manner, when someone wants to say goodbye to a person’; ‘wert gebruyckt in deser manieren, wanneer yemant sijn afscheyt wil nemen van een persoon, soo seyt hy’
molotós	molotos	‘explode’; ‘craecken’
molotós	molotos	‘split’; ‘splijten met een geberst, ofte gecraeck’
monára	monara	‘work’; ‘wercken’
mondic-songay	mondik-soŋai	‘build up the river’; ‘de riviere opbaeren’
mongho-mongho	moŋo-moŋo	‘disorderly, unsuitable, sloppy, somewhat out of place, bad and straight’; ‘onordentlijck, ongeschickt, slordich, soo wat henen, slecht en recht’
monta	monta	‘vomit, spew’; ‘spouwen, overgeven’
mosselehát	moselehat	‘practical, cunning’; ‘practijcke, listicheyt’
mouca	muka	‘face’; ‘een aengesicht’
mouca-boudjor	muka-budʒor	‘besneden tronije’
mouda	muda	‘young’; ‘jonck’
moudi	mudi	‘rudder of ship’; ‘roer van 't schip’
moula	mula	‘origin from which something started, reasons or motivations that have motivated someone’; ‘oorspronck waer uit yet begonnen is, de redenen ofte motiven, die yemant bewogen hebben’
moula-moula	mula-mula	‘in the beginning, first, for all’; ‘inden beginne, eerst, voor al’
moulout	mulut	‘mouth’; ‘mont’
moumim	mumim	‘sincere and pure of heart’; ‘oprecht van herten, en heylich, gelijck adam was voor den val, jtem salich, of gheluck salich’
moura	mura	‘cheap’; ‘goeden coop, overvloedich ende licht om crijgen’
mourit	murit	‘disciple’; ‘een discipel’
mourong-mourong bedjálan	muroŋ-muroŋ bedʒalan	‘go in silence’; ‘gaen al swijgende, gelijck offer gheen leven in hem en waer, gelijck de fantastijque en bedructe treure’
mousim	musim	‘season of the year’; ‘saysoen des jaers’
mouso	muso	‘enemy’; ‘dyant daermen oorloghe tegen boert, want satrou is, die yemant een vyandich herte toedraecht’
mouta	muta	‘vomit, spew’; ‘spouwen, overgeven’
moutiára	mutiara	‘pearl’; ‘een parele’
moyang	moiaŋ	‘ancestors’; ‘voor-ouders’
nabbí	nabbi	‘prophet’; ‘een prophete’
nácal	nakal	‘naughty’; ‘aelwaerdich, dadich, vroot-broncken’
nachóda	nakhoda	‘skipper’; ‘een schipper’
nafás	nafas	‘breath’; ‘adem, aessem’
nafsou	nafsu	‘lust’; ‘liust, beggerlijckheyt’
nagga	naɡa	‘snake ?’; ‘een slange’
nagga	naɡa	‘snake’; ‘een slange’
naggara	naɡara	‘ingenious’; ‘vernuftich’
naic	naik	‘climb, grow, grow up’; ‘climmen, wassen ende groot werden, jtem voor opslaen in koopmanschap’
naic-acan	naik-akan	‘make something go up’; ‘maken dat yets rijse, of climme’
nam	nam	‘six’; ‘ses’
namblas	namblas	‘sixteen’; ‘sesthien’
nam-cáli	nam-kali	‘six times’; ‘ses-mael’
namfíri	namfiri	‘trumpet’; ‘een trompette’
namma	nama	‘name’; ‘naeme’
nampoulo	nampulo	‘sixty’; ‘tsestich’
nang	naŋ	‘same as jang’; ‘wert gebruyckt als jang’
nang de baláccan	naŋ de balakan	‘past, bygone’; ‘'t ghene voorby is, of gepasseert’
nang de mouca	naŋ de muka	‘voor 'tgunt noch toecomende is, of te ghewerden staet’
nangis	naŋis	‘cry, weep’; ‘crijte, weenen’
nangis	naŋis	‘weep, cry’; ‘weenen, simpelijck’
nanna	nana	‘pus’; ‘etter’
nanna-ídong	nana-idoŋ	‘snot’; ‘snot’
nanti	nanti	‘waiting on both sides’; ‘wachten beyden’
naratsja	naratʃa	‘weighing scale’; ‘een weechschaele’
narca	narka	‘hell’; ‘helle’
narri	nari	‘dance’; ‘dansen’
násit	nasit	‘achterclap, ofte veel eer liegen of yemant oprockenen achter een ander man ruggen’
nássi	nasi	‘rice’; ‘geloven-rijs’
nassi tida sampir pada orang samoa	nasi tida sampir pada oraŋ samoa	‘there is not enough rice for all the people’; ‘den rijs en cau voor alle het volck niet toereycken’
neät	neat	‘date, certain promise’; ‘een datum, beyplighe belofte, gelijck in 't pansoom de bede-vaerden zijn’
negociar	neɡokiar	‘take care of’; ‘besoigneren’
negrí	neɡri	‘country, city, village or other place’; ‘een lant, een stadt, dorp, oft andere plaetse’
negri talla souda ala	neɡri tala suda ala	‘city has already been taken’; ‘de stadt is nu al ingenomen’
nen	nen	‘nor’; ‘nochte’
nene laki-laki	nene laki-laki	‘grandfather’; ‘groot-vader’
nene parampouan	nene parampuan	‘grandmother’; ‘groot-moeder’
nidi	nidi	‘ondersaten’
nidjis	nidʒis	‘planer’; ‘een schaef’
nílou	nilu	‘sour ?’; ‘eggerich’
nini	nini	‘grandfather’; ‘groot-vader’
nini	nini	‘grandmother’; ‘groot-moeder’
niör	nior	‘coconut’; ‘coques-noten’
nipis	nipis	‘thin’; ‘dun’
nipis-mole	nipis-mole	‘tangher, teerkens doch niet gantsch ende al te seer’
njala-ápi	ɲala-api	‘flame’; ‘een vlamme’
njanji	ɲaɲi	‘sing’; ‘singen’
njata	ɲata	‘behold, see with one's own eyes’; ‘aenschouwen, selve met sijn oogen sien’
njawa	ɲawa	‘spirit, life that is in a person’; ‘de gheest, 't leven dat inden mensch is’
njimou	ɲimu	‘fishing line’; ‘een visch lijn’
noang	noaŋ	‘clouds’; ‘wolcken’
nonghare	noŋare	‘young man’; ‘een jonghnman’
nonou	nonu	‘question to find out the truth’; ‘seer ondervragen, om de waerheyt te weten’
nori	nori	‘parrot’; ‘een papegay’
obrigacion	obriɡakion	‘obligation, if he is always bound to his service or for his sake’; ‘verbintenisse, als die aen yemant gehouden is tot sijnen dienst, oft wille te staen’
ombac	ombak	‘wave (of sea)’; ‘baeren vande zee’
ombon	ombon	‘dew’; ‘den dauw’
ompan	ompan	‘bait’; ‘aes’
ondor	ondor	‘retreat’; ‘te rugge deynsen’
ongco	oŋko	‘said from a master to his slave’; ‘ghy wert geseyt van een meester tot sijne slave’
ontong	ontoŋ	‘adventurer, fortune’; ‘avontuyr, fortuyne’
orang	oraŋ	‘people, person’; ‘de lieden, 't volc, wert geseyt soo wel van een persoon als van veelen’
orang catavang	oraŋ katavaŋ	‘persons who have been captured’; ‘personen die gevangen genomen zyn’
orang caya soucar datan dalam surga	oraŋ kaja sukar datan dalam surɡa	‘rich people definitely go to heaven’; ‘rijcke lieden komen swaerlijck inden hemel’
orang de rouma	oraŋ de ruma	‘family home’; ‘huysgesin’
orang itou boulom tátap	oraŋ itu bulom tatap	‘dat volck en is noch op haer stel niet’
orang lamma	oraŋ lama	‘old house, or the people of old’; ‘soo beduyt het een out huys, ofte de lieden van outs’
orang manna	oraŋ mana	‘what a crowd’; ‘wat volck’
orang massing-massing	oraŋ masiŋ-masiŋ	‘bad, mean, lowly people’; ‘slecht, gemeen, gering volcken’
orang mattagena	oraŋ mataɡena	‘people who live without authority or head, who do as they see fit’; ‘volck dat sonder coningh, oft over hooft leeft, die doen en laten gelijck haer selfs goetdunct’
orang menangis ican	oraŋ menaŋis ikan	‘people cry for fish, demand fish’; ‘de luyden roepen om visch, zijn verleghen om visch’
orang pandjangacan itou	oraŋ pandʒaŋakan itu	‘great storyteller’; ‘de luyden hebben dat grooter gemaect met vertellen’
orang sabandar	oraŋ sabandar	‘de sabandaers, ofte stadt-houders, alst gheset wert voor een woort dat eenich doen, ofte wercken, beteeckent, soo beduyt het dat de personen haer daer toe hebben begheven’
orang sadja	oraŋ sadʒa	‘soo beduyt het slechte luyden’
orang-badjou	oraŋ-badʒu	‘Bajau, people who live in boats and barges, without having towns, villages or houses on land’; ‘het lieden, die in prauwen ende schuyten woonen, sonder steden, dorp, of huys aen lant te hebben’
orang-basondal	oraŋ-basondal	‘een hoereerder’
órang-mantsjouri	oraŋ-mantʃuri	‘thief’; ‘een dief’
orey	orei	‘loosen, dissolve’; ‘los-maecken, ontbinden’
orivis	orivis	‘goldsmith’; ‘gout-smit’
oubat	ubat	‘all kinds of medicine’; ‘aller-ley medecijn, en al dat goet is om te meesteren’
oubat itou catoudjou dengan penjakit itou	ubat itu katudʒu deŋan peɲakit itu	‘medicine is appropriate for the disease’; ‘die medecijne accordeert, ofte komt over een met die sieckte’
oubat-bedíl	ubat-bedil	‘gunpowder’; ‘buscruyt’
oubat-poucat	ubat-pukat	‘net ?’; ‘netten-taen’
oubong	uboŋ	‘tie the ends together’; ‘cnopen de eynden aen malkanderen’
oucop	ukop	‘persumeren, stoven, gelijckmen sijn beenen, ofte voeten stooft’
oucor	ukor	‘measure’; ‘meten’
oudang	udaŋ	‘prawn, shrimp’; ‘garnaet’
oudjang-rinti	udʒaŋ-rinti	‘drizzle’; ‘stof-regen’
oudjong	udʒoŋ	‘hook, point, end’; ‘hoeck, punt, cant’
oudout	udut	‘tobacco pipe’; ‘taback-pijpe’
oudoutan	udutan	‘tobacco pipe’; ‘taback-pijpe’
oukir	ukir	‘measure ?’; ‘drayen, als stoeldraye etc’
oulang	ulaŋ	‘do again’; ‘een dinck 't elcke reyse wedet doen ende herdoen’
oulang-catta	ulaŋ-kata	‘do over and over’; ‘een sake menichmael seggen, sonder te connen ophouden’
oulang-dátan	ulaŋ-datan	‘keep coming and going’; ‘alle ooghenblicke gaen ende comen’
oular	ular	‘viper, snake, worms and all kinds of animals that crawl on the bucket’; ‘een adder, slange, wormen ende allerley ghedierte dat op den buyck cruypt’
ouloálan	uloalan	‘person of high nobility, ambassador, hero, etc’; ‘een persoon van hogen-adel, ambassadeur, helt, etc’
oulou	ulu	‘handle of a knife or sword’; ‘hecht van een mes, oft rapier’
oulou-ayër	ulu-aier	‘river rose up at its origin’; ‘de riviere hooch op tot aen den oorspronck’
oumour	umur	‘old age, century’; ‘ouderdom, eeuwe’
oupa	upa	‘wage’; ‘loon’
oupas	upas	‘mistake’; ‘vergist, datmen erghens aen smeert’
oupas	upas	‘poison that is spread somewhere, like ointments’; ‘vergift, datmen ergens aen strijckt, als smeersels’
oupati	upati	‘customs that are paid to the lord’; ‘tol, diemen den heer betaelt’
ourat	urat	‘tendon’; ‘een senuwe’
ourat-dára	urat-dara	‘vein’; ‘een aer’
ouros	uros	‘letter’; ‘een letter’
ourot	urot	‘rub, anoint’; ‘wrijven, ende strijcken, gelijcmen yemans benen strijct ende wrijft met medicamenten’
ousong	usoŋ	‘carry in litter, chair or on shoulders’; ‘draghen in een littiere, stoel, off dierghelijcke op de schouderen’
oussir	usir	‘wert aldus ghebruyckt,’
oussir bárang bárang	usir baraŋ baraŋ	‘transport something’; ‘yet verreppen, oft verroeren’
oussir barang orang	usir baraŋ oraŋ	‘make someone anxious’; ‘yemant onruste aen doen ende niet met vrede laten, jtem achter aen volgen, oft naejaegen’
oussir-ayam	usir-ajam	‘chase away or drive away a fowl’; ‘een hoen verjaegen oft verdrijven’
outac-capalla	utak-kapala	‘brain’; ‘breyn vant hooft’
outac-toulang	utak-tulaŋ	‘marrow’; ‘merch uit de beenen’
outan	utan	‘forest’; ‘bosch’
outang	utaŋ	‘blame’; ‘schult’
outang itou dia tanghong	utaŋ itu dia taŋoŋ	‘he must bear his debts’; ‘sie schult staet tot sijnen laste’
outára	utara	‘north’; ‘noorden’
outoussang	utusaŋ	‘ambassador’; ‘een ambassadeur, fesant’
pa moula	pa mula	‘why’; ‘waerom’
páckei	pakei	‘wear, as a dress’; ‘aentrecken, als cleet’
páckei minjac	pakei miɲak	‘smear with oil’; ‘sich ordinaris met olye besmeeren’
packei parampouan	pakei parampuan	‘take a wife’; ‘een vrouwe bekennen’
pácou	paku	‘nail’; ‘een naghel, spijcker’
pacsan	paksan	‘arrogant and haughty, think too highly of oneself’; ‘arrogant ende te seer laet-dunckende van sich selven zijn, ende te hooch sich draegen’
pada	pada	‘in, on, at’; ‘is eygentlijck geseyt, voor, of als, ghelijck’
padam	padam	‘extinguish’; ‘uitblusschen, lisschen’
padamára	padamara	‘lamp’; ‘een lampje’
pádang	padaŋ	‘valley’; ‘een valeye’
pádi	padi	‘rice in the husk’; ‘ongestoten rijs, rijs in de bolster’
padóman	padoman	‘compass’; ‘een compas’
padómon	padomon	‘compass’; ‘een compas’
pagáng	paɡaŋ	‘hold onto, have in one's power’; ‘vast houden, in sijn gewelt hebben’
pagang negri	paɡaŋ neɡri	‘head or governor of a city, govern’; ‘hooft ofte voocht van een stadt wesen, regeren’
paggar	paɡar	‘fence’; ‘heyninge’
paggarbátou	paɡarbatu	‘mouse’; ‘een muyz’
pági-hári	paɡi-hari	‘early’; ‘vroegh’
pahat	pahat	‘chisel’; ‘een beytel’
pahat	pahat	‘thigh of the leg’; ‘dije vant been’
páhat ndjis	pahat ndʒis	‘sharp chisel’; ‘een schaef-beytel’
paït	pait	‘bitter’; ‘bitter’
palahán-palahán	palahan-palahan	‘anyway’; ‘al-enskens, alsoetgens’
pálang	palaŋ	‘cael’
palihára	palihara	‘say, maintain, do good’; ‘zeghenen, onderhouden, goet doen’
palla	pala	‘nutmeg’; ‘note-muscaet’
palou rabána	palu rabana	‘drum’; ‘bommen en trommelen opt bommeken’
palyta	palita	‘lamp’; ‘een lampe’
pana	pana	‘bow’; ‘een boge’
panabar	panabar	‘medicine’; ‘medicine’
panabar	panabar	‘medicine’; ‘medicijne’
panco	panko	‘lap of a human being’; ‘schoot van een mensche’
panco ca-darat	panko ka-darat	‘come on land’; ‘aen lant comen’
pandac	pandak	‘short’; ‘cort’
pandang	pandaŋ	‘look somewhere’; ‘kijcken ergens henen’
pande	pande	‘een ambackts-man, off werck man, ende wert gheseyt van alle ambachten, daer by gevoecht zijnde, de stoffe daer sy in wercken, als’
pande-mas	pande-mas	‘goldsmith’; ‘een gout-smit’
pandita	pandita	‘expert’; ‘een groot leeraer vangrooter geleertheyt, alsmen by ons soude segghen een professor ofte doctor inde theologie’
pándjang	pandʒaŋ	‘long’; ‘lanck’
pandjangácan	pandʒaŋakan	‘tall person’; ‘lanck maecken’
pandousta	pandusta	‘liar’; ‘een leugenaer’
pangangh	paŋaŋ	‘spit’; ‘een spit’
panghal	paŋal	‘piece’; ‘een stuck’
panghálacan	paŋalakan	‘break into pieces’; ‘yets over dwers in stucken breecken’
panghawey	paŋawei	‘prepare to work’; ‘ghereetschap om te wercken’
panghayon	paŋaion	‘row in a canoe’; ‘scheppen in een prauw’
panghil	paŋil	‘call someone’; ‘roepen yemant’
panjat	paɲat	‘climb’; ‘climmen’
pannas	panas	‘hot, heat’; ‘heet, hitte’
pannas-hari	panas-hari	‘hot day, hot weather’; ‘heten dak, heet weder’
panou	panu	‘white spots that the local peoples have on their skin’; ‘de witachtige vlecken, die d'indianen op haere huyt hebben’
pantas	pantas	‘wel vougende, ghelijck men seyt dat yemant een cleet fraey, ofte net staet’
pantat	pantat	‘buttocks, base’; ‘billen jtem per metaphoram, den ondersten bodem ergensvan’
pante	pante	‘beach, shore of the sea’; ‘strant, oever der zee’
papalaco	papalako	‘free’; ‘bevrijden’
pápan	papan	‘plank, board’; ‘een plancke’
papodjou	papodʒu	‘pocket in which one puts something’; ‘een sack daermen yets in steeckt, als wy in onse broucken hebben, jtem, de haer-moeder, ofte lijf-moeder der vrouwen etc’
par forsa	par forsa	‘necessary’; ‘nootsaeckelijck’
para	para	‘for, because’; ‘om te’
paracárra	parakara	‘men can qualijck uitdrucken 'trechte bedietsel van dit woort, maer wert onder anderen aldus ghebruyckt’
paralente	paralente	‘scoundrel, of a woman who is whorish’; ‘rabaut, sielt, schelm, van een vrouwe die hoerachtich is’
parampouan	parampuan	‘woman, female’; ‘een vrouwe, vrous-persone’
parang	paraŋ	‘machete’; ‘hack-mes, hou-mes’
paras-baic	paras-baik	‘beauty’; ‘schoonheyt’
paras-djahat	paras-dʒahat	‘ugliness’; ‘lelijckheyt’
parente	parente	‘blood-related’; ‘bloet-verwant’
paresser	pareser	‘goet-duncken’
parit	parit	‘gutter’; ‘een gote’
paro	paro	‘hoarse’; ‘heesch’
partáma	partama	‘first’; ‘'t eerste’
passan	pasan	‘areas’; ‘gebieden’
passan	pasan	‘summon, summoned’; ‘ontbieden, laten aenseggen’
passang	pasaŋ	‘set something on fire, such as artillery, candles, lamps etc’; ‘yet met vuyr aensteecken, als geschut, een kaerse, lampe, of dierghelycke’
passar	pasar	‘market’; ‘een merckt’
passear	pasear	‘walk’; ‘wandelen’
passir	pasir	‘sand’; ‘sant’
passong	pasoŋ	‘churchyard, prison’; ‘een kercker, ghevangenhuys’
patout	patut	‘dat wel accordeert, off over een comt erghens mede, picken gelijck de hoenderen’
patta	pata	‘break into pieces’; ‘in stucken breecken’
paüs-paüs	paus-paus	‘whale, whale head’; ‘een wal-visch, pots-hooft’
paüs-paüs	paus-paus	‘whale’; ‘walvisch, oft veel eer een posthooft’
pay	pai	‘father’; ‘vader’
paya	paja	‘een water-morasch dat van selfs ende uiter naturen is, sieck totter doot toe’
payong	paioŋ	‘umbrella’; ‘quita-sol’
payou	paiu	‘make a decision about what one has heard’; ‘een besluyt maecken van 't ghene men geraetslaecht heeft’
peara	peara	‘raise’; ‘opvoeden’
péca-péca	peka-peka	‘post, palisade’; ‘staetsel, palisade’
pedang	pedaŋ	‘sword, sabre, rapier’; ‘een swaert, sabel, rapier’
pedati	pedati	‘wagon, cart and everything that goes on wheels’; ‘wagen, carre, eñ al wat op wielen loopt’
pedís	pedis	‘acrid, sharp of taste in the mouth’; ‘bijtende, scherp van smaec inde mont’
pedrommi	pedromi	‘alum’; ‘aluyn’
peghi	peɡi	‘go’; ‘gaen’
peito	peito	‘breast’; ‘de borst’
pelo	pelo	‘sweet’; ‘sweet’
pena	pena	‘fine’; ‘een boete’
pendapor	pendapor	‘cook’; ‘een cock’
pende	pende	‘dwarf’; ‘een dwerch’
penjagang	peɲaɡaŋ	‘lazy, slow’; ‘luy, traech’
penjakit	peɲakit	‘sickness, disease’; ‘sieckte, quaele’
penjarong	peɲaroŋ	‘sheath-maker’; ‘schede-maecker’
penjerat	peɲerat	‘snare’; ‘strick’
penjouro	peɲuro	‘orders and areas with power and authority’; ‘bevelen ende gebieden met macht ende autoriteyt’
penjouroan	peɲuroan	‘order’; ‘een gebot’
pentsjarían	pentʃarian	‘something with which one seeks to make a living’; ‘yet daermen de kost mede soeckt te winnen’
pentsjouri	pentʃuri	‘thief’; ‘een dieff’
pérac	perak	‘silver’; ‘silver’
permatta	permata	‘rock’; ‘gesteente’
pétang	petaŋ	‘evening’; ‘avont’
pétang-hari	petaŋ-hari	‘evening time, dusk’; ‘avont-stondt’
petis-moulut	petis-mulut	‘someone who talks a lot’; ‘die sijnen mont niet stille staet, die niet en doet, dan snappen en praeten’
petsja	petʃa	‘break’; ‘breecken’
petsjaya	petʃaja	‘believe’; ‘geloven, wert oock gebruyckt voor na comen 'tghene yemant ghebiet, jtem ghehoo-samen’
pettrí	petri	‘fry ?’; ‘sauderen’
piatou	piatu	‘orphan’; ‘een weeskint’
picol	pikol	‘wear’; ‘dragen’
picolan	pikolan	‘load, something that is carried’; ‘'t gene yemant te dragen heeft, een dracht’
pilang	pilaŋ	‘rice pestle, thing with which rice is pounded’; ‘rys-stampe, daer den rijs mede gestote, ofte gestampt wert’
pilli	pili	‘choose’; ‘kiesen’
pimping	pimpiŋ	‘hold someone by the hand’; ‘yemant aende hant hebben’
pinda	pinda	‘move house, change place of residence’; ‘verhuysen, veranderē van woonplaetse’
pingan	piŋan	‘dish’; ‘een schotel’
pingang bantijari	piŋaŋ bantijari	‘loins’; ‘de lendene’
pingang bantljari	piŋaŋ bantljari	‘#VALUE!’
pinghir	piŋir	‘den selfcant van eenigh dinck, jtem den soom, boort, oft cant van eenigh dinck’
pingit	piŋit	‘keep locked in the house so that no one sees’; ‘besloten in huys houden, dat niemant en sie’
pining	piniŋ	‘headache’; ‘hooft-pyne’
pintou	pintu	‘door’; ‘een deure’
pipe	pipe	‘flat, flattened’; ‘platge, plettert’
pipi	pipi	‘cheek’; ‘caecken, wangen’
pissang	pisaŋ	‘banana’; ‘bonannes’
pissau	pisau	‘knife’; ‘een mes’
pissau itou tida maccan baic	pisau itu tida makan baik	‘knife doesn't cut well’; ‘dat mes en wilter niet wel in, off deur, jtem’
pissau manna	pisau mana	‘what knife’; ‘wat mes’
pissau-peujoncor	pisau-peujonkor	‘shaving knife’; ‘een scheermes’
pitsjic-matta	pitʃik-mata	‘cross-eyed’; ‘scheel sien’
pitsjil	pitʃil	‘pinch’; ‘nijpen met de nagelen’
pitsjil	pitʃil	‘pinch, but it should be done with the full hand, or at least with some fingers at the same time, not with the fingers, like tsjoubit’; ‘nijpen, maer geschiet met de volle hant, ofte ten minsten met eenige vingheren t'seffens, niet met de naghelen, als tsjoubit’
pitti	piti	‘chest’; ‘een kiste’
plitic	plitik	‘cut’; ‘een knip’
plyta	plita	‘lamp’; ‘een lampje’
plyta	plita	‘lamp’; ‘een lampe’
poas	poas	‘tired of something’; ‘erghens moede van zijn, soo dat sijne sinnelijckheyt daer van overgaet’
poassa	poasa	‘fast’; ‘vasten’
pohon	pohon	‘tree, beginning of something’; ‘een boom, 'teerste beginsel ergens van’
polang	polaŋ	‘moer-naegelen’
polo	polo	‘surround, hem in’; ‘omhelsen’
pomócol	pomokol	‘hammer’; ‘een haemer’
pon	pon	‘also, along with, and which is more’; ‘oock, mede, ende dat meer is’
pongot	poŋot	‘pick up’; ‘opraepen’
pongoulou-orang	poŋulu-oraŋ	‘superior, supreme’; ‘overste, opperste’
pontong	pontoŋ	‘club, chop off’; ‘een cluppel, afcappen’
porsiar	porsiar	‘quarrel, crack’; ‘twisten, crackelen’
poucat	pukat	‘fishing net’; ‘een zegen, visch-net’
poucol	pukol	‘hit, beat’; ‘slaen, cloppen’
poudji	pudʒi	‘praise, value’; ‘loven, prijsen’
poula	pula	‘again’; ‘wederom’
poulang	pulaŋ	‘go away, separate’; ‘wech-gaen, scheyden’
poulou	pulu	‘island’; ‘een eylant’
pounja	puɲa	‘own, keep some goods for oneself’; ‘besitten, eenighe goederen voor eyghen houden’
pounja	puɲa	‘possess, keep some goods for one's own, belong to’; ‘besitten, eenige goederen voor eygen houden, toebehooren’
pounou	punu	‘full’; ‘vol’
pounouacan	punuakan	‘fill, make full’; ‘vollen, vol-maecken’
poupou	pupu	‘trap van gheslachte, oft generatie gelijckmen seyt: sijne kinderen tot in het derde ende vierde lidt, ofte geslachte’
poura-poura	pura-pura	‘feign, pretend’; ‘veynsen’
pourbáto	purbato	‘oath, blood oath’; ‘bloet-sweer, bloet-vinne’
pourou	puru	‘pox’; ‘pocken, quaede seeren’
pousaca	pusaka	‘inheritance from blood relatives’; ‘erf-ghenaem van naeste bloets wegen’
poussaca	pusaka	‘heir, inheritance’; ‘een erfghenaem van naeste bloets weghen’
poussat	pusat	‘navel, belly-button’; ‘navel’
poussing	pusiŋ	‘turn around’; ‘omdrayen’
poutar	putar	‘turn’; ‘draeyen’
pouti	puti	‘white’; ‘wit’
poutijat	putijat	‘pale (of face’; ‘bleeck van aengesichte’
poutous	putus	‘completely, even to the end’; ‘volcomelijck, tot den eynde toe’
poutous njawa	putus ɲawa	‘die, it's done, he is dead’; ‘sterven, 'tis ghedaen, de man is doot’
poutous njawa	putus ɲawa	‘die’; ‘sterven’
poutousacan cali	putusakan kali	‘break the chord’; ‘de coorde af-breecken’
poutrí-radja	putri-radʒa	‘princess, daughter of the sultan’; ‘coninct-dochter, maerwert oock gheseyt vande naeste der bloet-princessen’
poutsjot	putʃot	‘gallstone’; ‘gal-noten’
povresa	povresa	‘poverty’; ‘armoede’
pra	pra	‘press, squeeze, like a sponge’; ‘persen, ghelijckmen een spongie perst, oft uitdruckt’
prang	praŋ	‘war’; ‘oorloghe’
pregoaçaon	preɡoakaon	‘predication’; ‘predicatie’
pregoar	preɡoar	‘complete’; ‘verrondigen’
premi	premi	‘fraey, jent, net’
prenta	prenta	‘work’; ‘arbeyden’
prigi	priɡi	‘well’; ‘born-put’
prígi	priɡi	‘well’; ‘een bosn-put’
prima	prima	‘coms, moeys dochter’
primo	primo	‘susterlingh, ooms, moeys soon’
priot	priot	‘pot for cooking’; ‘een pot om in te coocken’
prisey	prisei	‘shield used by the Malays’; ‘een schilt, diede Maleyen gebruycken’
prixa	priksa	‘behold with your eyes, perceive fully’; ‘welduydelijck aenschouwe met sijn oogen, jtem volcoment-lijck, ende duydelijck vernemen’
prot	prot	‘belly’; ‘de buyck’
proveito	proveito	‘profit’; ‘proffijt’
pulpito	pulpito	‘pulpit’; ‘predick-stoel’
quanto	quanto	‘as much as it concerns or concerns’; ‘soo veel als aengaet of betreft’
quanto mas	quanto mas	‘how much more’; ‘hoe veel te meer’
rabba	rabba	‘feel in the dark, grope around in darkness’; ‘tasten als int doncker’
rabba-rabba	rabba-rabba	‘feel in the dark, grope around in darkness’; ‘tasten als int doncker’
rabo	rabo	‘shoot, young reed’; ‘jonck riet’
radja	radʒa	‘kind’; ‘een coninck’
radja boat cassiën pada dia	radʒa boat kasien pada dia	‘king makes him very sad’; ‘den coninck doet hem veel verdriets aen’
radja itou pounja álam	radʒa itu puɲa alam	‘lands under the power of the sultan’; ‘de landen die onder dien coninc staen’
radja sebout itou sangage	radʒa sebut itu saŋaɡe	‘sultan makes him sangagie, that is, gives him the title sangagie’; ‘den coninck maect dien sangagie, ofte gheeft hem den tijtel van sangagie’
radja-parampouan	radʒa-parampuan	‘queen’; ‘een coninginne’
radja-wáli	radʒa-wali	‘falcon’; ‘een valck’
radjing	radʒiŋ	‘diligent, active’; ‘naerstich, actijf, doende’
ragga	raɡa	‘basket’; ‘een corff’
rakit	rakit	‘raft of wood or reeds’; ‘een vlot gelijck van hout, ofte riet’
ramás	ramas	‘knead, message’; ‘douwen, ghelijck als kneden’
rambot	rambot	‘hair’; ‘hayr’
rambot-ical	rambot-ikal	‘curly hair’; ‘gecrolt hayr’
rame	rame	‘fun, entertaining’; ‘fraey, vermakelijck, plai-fierich toeghemaeckt ende wert voornemelijc geseyt van eenige plaetse’
ramo	ramo	‘tack’; ‘een tack’
rampas	rampas	‘rob, seize, kidnap’; ‘wech-rucken, wech-nemen, yemant ontnemen’
rante	rante	‘chain’; ‘een keten’
rante sa-oudong	rante sa-udoŋ	‘chain’; ‘een kete’
rassa	rasa	‘taste, feel’; ‘proeven, smaecken, gevoelen’
rassaa	rasaa	‘quicksilver’; ‘quick-silver’
ráta	rata	‘plain, flat’; ‘effen’
ratos	ratos	‘one hundred’; ‘honder’
ratsjun	ratʃun	‘poison’; ‘doodet haestelijck ende cortelijck’
ratsjun	ratʃun	‘venom, poison’; ‘fenijn, vergift’
rayat	rajat	‘vassals’; ‘ondersaten, vassalen’
reba	reba	‘fall over’; ‘omvallen’
rebous	rebus	‘cook ?’; ‘sieden eenige spijse’
rede	rede	‘casting net’; ‘een werpnet’
redjiki	redʒiki	‘noot-druft vanlijf-tocht, ende in't generael alles wat diet tot onderhoutdes lichaems’
regalas	reɡalas	‘lecker bancket-goet’
remedio	remedio	‘remedy’; ‘remedie’
renda	renda	‘low, not high’; ‘leech, niet hooch’
requerer	requerer	‘again’; ‘wedereysschen’
ribous	ribus	‘thousand’; ‘duysent, siet int duyts, duysent’
ribout	ribut	‘storm’; ‘storm, tempeest, buye’
ridop	ridop	‘shine’; ‘schijnen’
rimba	rimba	‘wilderness’; ‘een wildernisse’
rinda	rinda	‘low, not high’; ‘leech, niet hooch’
rindam	rindam	‘soak’; ‘weycken’
rindang	rindaŋ	‘fry in butter or oil’; ‘braden inde boter, ofte inde olye, snercken, fricasseren’
rindou	rindu	‘sad, melancholic’; ‘swaermoedich, melancolyck’
ringi	riŋi	‘steep’; ‘steyl’
rinte-rinte	rinte-rinte	‘drizzle, light rain’; ‘stoff-regen’
rinti-rinti	rinti-rinti	‘drizzle, light rain’; ‘stoff-regen’
roas	roas	‘internodes in reeds’; ‘de knoopen die in't riet zijn’
roke	roke	‘shot, gravel to shoot with’; ‘haghel om mede te schieten’
romba	romba	‘demolish’; ‘af-breecken’
romba-packeiän	romba-pakeian	‘take apart a dress’; ‘een cleet weder ontnaeyt, ofte ontarnt’
rompot	rompot	‘grass, hay, or similar’; ‘gras, hoy, ende dierghe lycke’
róti	roti	‘bread’; ‘broot’
rouba-rouba	ruba-ruba	‘rights for which skippers must first pay in a foreign place, before they can sell goods’; ‘de gerechticheyt, en erkentenisse, die de schippers eerst moeten betaelen op een vremde plaetse, eerse moghen vercopen’
roubou	rubu	‘fall down with force’; ‘met cracht ende geduys daer neder vallen’
roubouacan	rubuakan	‘met gewelt om verre trecken ende omrucken’
rougi	ruɡi	‘make a loss in trade’; ‘verliesen op coopmanschap’
rouma	ruma	‘house’; ‘een huys’
rouma-talille	ruma-talile	‘house without walls’; ‘een huys daer gheen want om en is’
roumis	rumis	‘mussels’; ‘mosselen’
roupa	rupa	‘appearance, figure’; ‘het wesen erghens van ofte fatsoen, figuere’
roussac	rusak	‘destroy, ruin’; ‘vernielen, verderven, verdestrueren’
roussoc	rusok	‘rib’; ‘een ribbe’
rua	rua	‘snake ?’; ‘een slange’
rua	rua	‘street’; ‘een straete’
sa	sa	‘just one, one’; ‘een maer’
sa-bagi	sa-baɡi	‘one's portion’; ‘'trechte’
sabahagi-bagi	sabahaɡi-baɡi	‘always’; ‘altijts, altoos’
sabda-radja	sabda-radʒa	‘order of the sultan’; ‘'tghebot vanden coninck’
sabela	sabela	‘to one side’; ‘aen d'een sijde’
sabentar	sabentar	‘shortly’; ‘een weynich tijts’
sablás	sablas	‘eleven’; ‘elve’
sabon	sabon	‘soap’; ‘zeepe’
sabón	sabon	‘soap’; ‘zeep’
sabour	sabur	‘patience’; ‘patientie, geduldicheyt’
sabrang	sabraŋ	‘other side of the water’; ‘de overzijde vant water’
sacali	sakali	‘at sometime’; ‘eens’
sacali tida	sakali tida	‘never again, never’; ‘nimmermeer, noyt’
sacalien	sakalien	‘allegaeder, altemael’
sacalien	sakalien	‘always’; ‘allegaeder, altemael’
sacar	sakar	‘sugar’; ‘suycker’
sacaran	sakaran	‘now, nowadays’; ‘nu, tegenwoordich’
sacar-batou	sakar-batu	‘candy sugar’; ‘candy-suycker’
sadja	sadʒa	‘alone’; ‘alleenlijck’
saffarouni	safaruni	‘dirt all over the body’; ‘een die vuyl over sijn lichaem is’
sagang	saɡaŋ	‘lazy’; ‘luy’
sagáng	saɡaŋ	‘slow ?’; ‘luy, traech’
sagi	saɡi	‘cant van eenich dinck’
sahari-hari	sahari-hari	‘all day’; ‘alle daghen’
sahat	sahat	‘time, stand’; ‘tijt, stont’
sahát lagi	sahat laɡi	‘little longer’; ‘straet, een wijle langher’
sahit orang itou	sahit oraŋ itu	‘ter getuygenisse vandie lieden ten overstaen van die lieden, om kennisse te dragen ende getuygenisse te geven’

1 2

OUTOFPAPUA database: Lexicons of the West Papuan language area

Danckaerts & Wiltens (1623): Moluccan Malay

Search entries